хbkбЩџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџѕ№Gю’рG№@юр@>рB№EюoрEёйѕ>рB>RрG>џъЫСёйџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџУUЮэffЬ sƒ ˆ‰мЬnцннй™ЛЛgcnьЬнм™ŸЛЙ3>CLAS GBA-2WIEZE€003Йѓ F‚Copyright (C)2000-2001 Pat Crowe. This Book Reader was distributed solely for the reading of classic books which are out of copyright. Program extends to address 3fffh. No responsibilty can be accepted for any breach of copyright nor for any other matter involved with material above this address. This material will have been added by a user of this program and not the author of this program. Please address any enquiries concerning breach of copyright or any other concerns, to that third party. 1ўџѓЭ‘ЭЭ>џъ$РњPъРЭpЭў>ъa>р&>ъР>џъ#РЭЭЊЭ1Э>ЭVЭuЭ”Э!ЭЭƒЭ> њ‚џЇ(њРOЭm Э' Ээ Эь Э/ Ээ Эь ЭЖ Эь Э Э Э€>ъЫС>xрE>@рAЏр>рџ>зр@ћУBхХ!€ 6# xБ јСсЩњGў8ў8ў8ў8ў8>> >>>ъƒџЩЭў ЭЯ Э#vњЫСЗ(љЏъЫСЭLЫ VЫw cЫoТЫgТ Ы_ 9ЫW -ЫO ЫG УMњР<ў >OЭm УBњР<ў >OЭN УBЭў УBЭ> Ь УBњ#Рў(ў(ў(%њ#Рў(&ў(0ў($0ЭУBЭ УB€Э7УB@Э7УBЭЊУB€ЭjУBЭ@УB@ЭjУBњ#Р=ўџ >OЭ УBњ#Р<ў >OЭ УB!>w# ћЩ!6# њ6џ#6# іЩ! e" њЩџџџџ!0„" њЩУџ!@Ѓ " њЩџџџџџ~B~B~B<$<$~BfZB~џџџџџЭЦ!ў>P"">є">wЩЭЦ!ў>""ЩЭƒЭ ЩхеХ!€х>ъLФT]њR‡O >Р‘G№@ц€( №Aц(є№Aц њ**** мсРхњLФ=ъLФ ПсСбсЩхеХ!П€х>ъLФT]њR‡O}‘o|˜g>Р‘G№@ц€( №Aц(є№Aц њ:::: мсРхњLФ=ъLФ КсСбсЩњРўШЭР ЭL Ээ ЭцЭњ=OЭь ЩњРў њРGЭ| 8 јЭњ`‘8њxСЩњРўШеХЭњGњРў Э ЭР ЭL Ээ Эь  у{ъРСбЩХњРў њРGЭњ=€GЭ|  њ Эњ‡GЭ|  њЭњGЭР ЭL Ээ Эь  №ЭњъРСЩЭУ!ъР>ъР>ъРЭт}ъР|ъРЭы!@}ъР|ъРЭe !а%Р*GxЇ(*іvР*GxЇ(*іњРOњРG>Й >И >>!РЭ'wЭдЩЭУЭт}ъР|ъРЭы!@}ъР|ъРЭЄ ћЭe њ Р=ъРЭњGЭ|  њЭ ЭдЩЭУЭЄ(Эe >ъРњРЁ(эЭ ЭдЩЭe >ъРњРЁЪњЭ ЭдЩЭУЭњGЭ|  њЭіЭe њРўТњРўЪп>ъР>ъРњРЁ(кЭ ЭдЩхеХњРoњРgЭыњРoњРg#F+NxЁ<(+xБ њРoњРg#}ц #}ъР|ъРЭы!@}ъР|ъРЏ<СбсЩхеХњРoњРgЭыњРoњРgў@ B}ў =ЭтT]њРoњРg}Л |К(6+}ц +}ъР|ъРЭы!@#F+NxЁ<(xБ(№ђџ}ъР|ъРЏ<СбсЩЩхеХњРoњРgЭыњРoњРg~ъР#~ъР############~ъР+~ъР+~ъР+~ъР+~ъР+~ъР++~ъ Р+F+N+~+ng@а* xБ јСбсЩхеХњ$Рўџ(Э (Э (њ$Рў(%ЭЦ!@˜6ё>ъ$Рњ$Рў(ЭЦ!@˜6ѓ>ъ$РСбсЩхеХњ#Рўџ(!“€Ї(=љЭ yъ#Р!“€yЇ( јЭ СбсЩхеХyъРЭЖ Эь њ#РO>џъ#РЭ СбсЩхеХyъРў(*ў(/ў(4ў(8ў(<ў(@ў(Dў(Hў(Lў Ъь ў Ъє !PЭяУќ !`ЭяУќ !pЭя@!€Эя8!Эя0! Эя(!АЭя !РЭя!аЭя!рЭя!№ЭяСбсЩхХ€№@ц€( №Aц(є№Aц њ~/" шСсЩхеХ!J хеХ!%РхеХ!vРЧР*GxЇ(*іСбсЩ хеХњ РGњР<И8ЭЄ(Эe >>ъР7 ъР>ъРЇСбсЇЩхеХњТҘ њРўҘ њРў(њРў ЭіЭe њ Р>ъР7 =ъР>ъРЇСбсЩхеХњРG!аxЇ(^#єЧР*OyЇ(* іСбсЇЩхеХy!ў(!ў( !€’ўЪМ њRў df!њRў \!W!€њR‡_yЇ(=љЬСХхењR‡G№@ц€( №Aц(є№Aц њ"""" мс T]сР С ФСбсЩЬСХхењR‡G№@ц€( №Aц(є№Aц њ"""" мс T]с С ФСбсЩЬСХхе №@ц€( №Aц(є№Aц њ"""" мс T]с С ЧСбсЩ> ъ>ъA!  yЇ( х>""Р" њсњN"њO">ъњРoњРgЭыЩ> ъ>ъA!  yЇ( *GњNИ 0*GњOИ (Р* њ>ъњРoњРgЭыЭe ЭњGЭ|  њЩ> ъ>ъA!    О # їѕњРoњРgЭыёЩхеХњWoњXgЭыњРo&T]))))))))@ЬС@* xБ іСбсЩхеХ!ЬС€6# xБ ј!ЧРV#zЇ(9~ў #~#_яў #ЭFл~ў€8#GN#~#OЭУСбсЩеХV#zў 8)еF#Э4беzжW{Ц_F#Э4 њQЙб сzƒ_Сб_сЩF##Э4 њQЙ ѓzƒ_Сб_сЩхеХЭмV#zў 8)еF#Э4беzжW{Ц_F#Э4 њQЙб сzƒ_Сб_сЩF##Э4 њQЙ ѓzƒ_Сб_сЩxў(7е`i`€њUOњVGў0 yц їє№T])))))@хi`ЭысбЩњUoњVgЭыyж Oi`))))) @ ЩхеХk&))}црoЬС СХЫ!Ы СХ{цЇ(Ы8Ы=іxЖw#wyЖw#wСбсЩ№џЫ‡рџЭЦ№@цр@Щ>‘р@Щ>фрGрHрIЩхеЭЦ!`˜Р>№" ќЭЦР" ќбсЩхе!@˜6ё# њ!р™ 6ђ# њ!˜>Э<Э>(!šЭ<Э Эю<(їбсЩХѕw#Ц  љ ёСЩХѕw#Ц љ ёСЩхХњ‚џЇ(,>џрO!˜`>" xБ ј€>" xБ ј`>" xБ ј>ўрOСсЩЭLХ> р№№№№/цЫ7G>р№№№№№№№№№№/цАGњ€џЈ ъџxъ€џ>0рњџСЩў(Џ>џъ‚џЩХ>џр$ˆ xБ ћ>р$СЩѕ№@ц€( №Aц(њ№Aц њёЩѕ№@ц€(№Dў‘ єёЩ‡‡‡Ц€ъhџiѓњAџц љ*тћ ђЩ>€ъhџiѓњAџц љ*тћ ђЩ>€ъhџ@iѓњAџц љ*тћ ђЩ‡‡‡Ц€ъjџkѓњAџц љ*тћ ђЩ>€ъjџk@ѓњAџц љ*тћ ђЩџя=я=|џя=џџя=я=џя=џџя=я=џя=џџя=я=рџя=џя=я=џя=я=я=я=<я=яя=я=џя=я=я=я=р<я=яя=я=џ<я=яя=я=р<я=я<я=я=я<я=џ|џџя=<џхХ!ў(>""## љСсЩЭŠѕЭK!р™ ЭБ6ђ# їёц_!р™ЭБ6іЩхеХѕ!`zЭБ" їёѕцG> ќЭБъhъjёСбсЩџџџџЭТ!РРЭЭЏЭЏЭтЭЏЭЏЭЏЭЏЭЏ\Эљ8јxў и>ŸЩ!РЭ'њРw!РРЭРЭтРЭљЩњSoњTgЩњƒџў(ў(}ъ!цъAЩ|ъ1}ъ!Щњ‚џЇШЭMњ[GњYoњZgХ}ъQФ|ъRФх!OФ6АсЭqњQФoњRФg#С оЭM>ъOџЩѓ!џџ~ѕЏwъџ>0ъџ>ъMџёwћЩњDџў љЩЭыЭƒњ@џѕХ>ъOџˆњ@oњ@gЭd>ъOџˆ€Эd>ъOџ!˜њ@Oњ@GЭoЏъOџ!˜њ@Oњ@GЭo>€ъhџ@Џъiџ њ>ƒъ@џњDџў8љСЭLO ЗТ_№€ў( !OФ~=Ъ_wѓMФ>ъOџ!@*foљ>€!hџw!DџЏО §б.AЫN ќ.isrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrбsrњDџўŽ С!MФ*foљћУрёъ@џЩѕ* xБ јёЩ>ѕ " њ ё= яЩњ@џ‡ањDџў’0љњDџў‘8љњ@џцъ@џЩѕХџЭLЗ ј їСёЩхЫ&#Ы#Ы#ЫсЩхеХхbkб–G#žАG#žАG#žѕАGёx<=СбсЩхе†w#Žw#Žw#ŽwбсЩхехbkб–#ž#ž#žбсЩехw#w#w#wсбЩх6#6#6#6сЩ~Цwа#~Юw#~Юw#~Юw++Щ~жw8РХG#~оwАG#~оwАG#~оwАС++Щх~#Ж#Ж#ЖсЩџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџйбвRRRЩ@@D@EEEEuмT\P\р ЎтŽŠŽюЊЎш.ршˆˆŽŠŠъю*ъЊюР  ЮЊЊЮ ъЌЊъСе]QнwwUw :(**2**ЈЈЈЈHt@EutTTTTœ ю*ъЊююЂЎЊю€€€ИЈИ ИЈ ЋЪЊЊЊ .Ђ.*.@2**2**2  э)щЉфЛ*:"К0Ј*(*р NJNˆю  ЎЊЎЈЎр€Žъ.(ю€ ЗЅЇЄ—wuUw@[RSRK      Р  ЪЊЊЮюŠŠъMˆнIЩ Щ@@]U]Q]€@бgUWTWр ЎтŽŠŽюЊЎш.ршˆˆŽŠŠъю*ъЊювgUGDGьŠˆˆш ъЊЊЊър ш ш8(+83*+ИЈЈЈИt@Euu@@мD\Tм((+0+*+ИЈЈЈИ 0((3**3 (ЈАЈЈз@nBNJ.€€еwQwEwwuWq@YTUUUР@Р@Р8 # #";КЊЊКЂ н•••]pPPPpР••••œ З%%%— €€ЛŠКЊЛ€€ЛЊКЂК€ " """":@XTTTT€wuWq@YTUUUР@Р@РHPSкRRS€‚ЛЂКŠЙъЊЊъЊЊЊюЈю‚юйбвRRRЩ@@D@EEEEuмT\P\р ЎтŽŠŽюЊЎш.ршˆˆŽŠŠъю*ъЊюР  ЮЊЊЮ ъЌЊъ2**2**2р ш ше .*.(.@t@Euu@@мT\Pм((+0+*+ИЈЈЈИ :**:***€€ИЈИ ИwTwAwtTTTu@@@в;ЈЛЂЛ€€€€€ wuWq@YTUUUР@Р@Р8 # #";ИЊЊКЂ@jJJJ.€€ИЈЈЈИр@NJJJN юЊЊЊю@РUUUU]@@нE]Uн€@е@@wQWUWwuWq@YTUUUР@Р@РнUе]б@jJJJ.€€ИЈЈЈИр@JJJJN юЊЊЊюwTwAwtTTTu@@@„ˆ‰‰‰щ—QWUWаPWбgQWUWю*ъЎш@’’’‹       иPPPШ/р р р—ШHHHJH bњS"@@?;?€€bњS"@@}%@ €€eїe!??~@|A@@>€€€€€€€ PpPP№?h  A№ћ€`™ƒ‘№тђB‚$є`Р@@FF@FF€ 4 (јќ`? 8ќ№Р0ˆќ ўјј€ў€€ џ  №@р@@@€€Р і€€ј€„ўўD((џ|DD|€№  Р  аА€€pPVuDDDw'DwUUUU) `PTPTˆ€‹ŠŠŠъ .ЊЎЈЌ@lJHH(ьЊЊЊър р€Р`wQRTwwQRTw@ц,фЄтюЈЎЂю @р€€€р3RSRћˆ%Ѕ-Е%РюJNHHъЊЌЊър р р€ЋЊГЊ*КŠЛ*:€€€€€€(+*+ГЈГЊГ€€€€€€:*;":ЛЁ!ЁЙ€  ˆDDDЊЊЊUЅЂЂR pPTPT EЊЊЊХ€UUUUwD pPPPPd„jŠjL•••H @@@ €€š"šЂ›хЊЊЊх€@ PPT…Ѕ&ЅЅB$ $TTRр   рtDEuEEEлRвЩptPtBDAEEEuœD\T\rD@tt @Їw•g  ЎТЎЊЎjHъJJJJPдXTд€Р Р€јр рџџРџA]џР@@@@@@@@@@€? ?јш((((((((0р8 (D€я))O€}FF@Vf 4 (јќ`$C€@ @Р ёH„`€ˆќ ўјј€ў€€ /Bј€€@ иџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџ@ˆV№WXYџџџяџћџчџyџщџГџ‡џQџDџџџџ§џџпРрџUџPџџ"џ‚џ џQџџџpP PˆpќџUџ)џџˆџџ*Šоџ€ŠTsџRЅzџŠUkџ@ЊUaџ…JIџАџ ЊU џ‚ŠU 0јtўјќџўџ€€U€€@€Р р€џ) AџџEЁJџџ*Uћџ„ЈRџџ UЭџ‚USџЊUrџ€ЊUbџџџџџџџ`_ПЊUџџџџџџџџ0Ршф №ј§§ўџ€€џџџџџџџџџоЙF Hˆ0/Po`џ?џџџ@€ р@р0р№ќ ќќџџћэH”Y AŽ E€Њ}!Б:UяVџ%€Њџ@šџџџ (70@?џџџџџџџџџџџќ§ўџ**€W€@€` `€0Рш€Ђ|џЈяџ‰џџEџџUџџUџџџџџџцш  €џПUџџџџџџџUџџџџџџџџџџј №њј§ўўўџ€€Р@@€џџџ>Шџџџџџџ8'џ€X п‰B'BПEџ%Bџ)џ… џ*Uџ€џЂTџ(Qџ"UџЂUџЂU@?џірРРРР@€€ќјј„|<$8Rџ@?~*џ3-@?џцР€џƒ‡Žrўџ‡ ЯPЧЧуЧ РрРьЧŽ Žўўўўў8<9x?џјєрр` №јјќ|М>џЁџ`џ@џ€Р@€@РРрРјїџџ?0xМјќј‡pџ€ ќќќј<"  <pџќуууууссУ сA€€žŽžŸŸњћ—ћёёусёHqH9qqqррqррр РџџџџрР№рџ|@? ?ќќќ ,ў|ќў№ш ЅJJ•ЂUЊU ЊU@ЊU`  ј@ЂPЬД*€Њ`" рŠ € `ЈUЊT€ ? ? %B…т‘wч€€€€ H0ЊРср№љ8@№ їџ<ƒC УуЃр€€*€€П@?П?œ 8ЊUрј№№ рррpra t€РР"У€c,џўџBСЊ@? ПH‡Њ ајќќžЊЊЊ  @і(ž(Ж‚œ  p``Hp?$<8xёјса<000џџџџˆ‡№јЄ’€Ÿ€ŸŸŠ€pј№ј<љјёљ!Рp``pp``pљџљџџуgчcуgуcљѓјё№€ƒСџ€~dX ЧЦ ЧH‡‡ ? ќžјd`РРЊЊЊŠЂŠЂ(Њ@ЊPЊЊЊ? ЊРрРЊ)@Ј Y?L;B3P!P1@1D;%:Ё?˜М˜љ˜љ˜А 8D8’lЦЦўЦўСФТšd|>nїv–ќ‚1хЂfџ<M6cу`aI>7&=)111))Ёc§U‰TŒTŒTˆSн|јюмРрќb\ЮюдY?p&p P0 8D8>|>1ЮŸ|Иџџџџџў     €‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчшщъыьэюя№ёђѓєѕіїјљњћќ§ўџ  !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~€‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчG,ЗbG,G,ЗbG,G,ЗbG,G,ЗbџЗbџЗbџЗbџЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbџЗbџЗbџЗbџЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbџЗbџЗbџЗbџЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbџЗbџЗbџЗbџЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbŸœŸœŸœŸœG,ЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbŸœŸœŸœŸœG,ЗbG,ЗbG,ЗbG,Зbў _›ў _›ў _›ў _›G,ЗbG,ЗbG,ЗbG,ЗbŸœŸœŸœŸœG,ЗbG,ЗbG,Зbћ::>Ÿџ Ÿџ           о ;ПМ>џŸК Ÿ  Ÿ  Ÿ ;П  ;П ;П ў п^>џ Ÿ ] ~ ] ~ ] ~ ў п^ ў п^ ў п^9 Ÿџ›џ] ~ ~;џ  ;џ  ;џ  џ›  џ›  џ› >џќ >џл >џл >џл >џл >џќ >џќ 8 џќйПџ ~џй  џй  џй  џй  Пџ  Пџ \ŸпџŸ нџz нџz нџz нџz пџŸ пџŸ Н п> џН п>  žџŸ ^˜7  ^˜7  ^˜7  Н п>  Н п>  пz˜џпz˜џ5 $5$ ~ ~  ~ пz˜ пz˜ >џкџ>џкџ ~ Мп>  Мп>  Мп>  >џк >џк ^ џиџ^ џиџМп>  п™З 5  З 5  З 5  и 5  и МџџМџџ5  З5 ;п  5 $5$ 5 $5$ 5 $5$ 5 $5$ нV џџнV џџмџW8~џž$u 4$5$$4$5 5$ 4$5$$4$5$5$$5$žxџџžxџџ4$5 5$ џ5 5$4$й=5$4$й=5$4$žxџ4$žxџ4$= џйџ= џйџй=5$џй=5$4$~пж3$4$пж4$= џй3$4$џй4$^ џЕџ^ џЕџ4$пжџ4$пж3$мпW3$мпW3$^ џЕ3$^ џЕ3$:џџ:џџ< џ—S$ џ~3$ џ~3$ џ~3$:џ3$›T  ž= џџž= џџ џ~Д ~ џљ2$3$џљ2$3$џљ2$3$= џ2$žW“ пџW“ џџW“ џ3$џљ ž]џ2$›S$џ2$›S$џ2$џW“ 2$ џЗџ џЗџ џЗџ›S$џџ›S$џ2$< џ—2$< џ—2$ џЗ2$9јџ1$џ2$џ1$џ2$џ1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$2$џ1$2$2$џ1$2$2$џ1$2$2$џ1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$0(1(1$2$2$џ1$2$2$џ1$2$2$џ1$2$2$џ0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$1$0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0$0(0(1(0(лпUQ$ћ4п0$0(4п0(0(4п0(/(”п0(/(”п0(/(”п/(0(”п0(п•в 0(šџ/(0(џ/(0(џ/(кОT/(џT/(Кпt/(Кпt/(™їпP(Кџ/(ћ п•/(8џ< џпt/(џ!O(Кџ/(Кџ/(џђ •O(< tџ$yџї/(™џжo$™жџo$Xіп$ySп.(/(Sп.(џO(.(џO(.(КџO(пё ”.(N(кo(Кп.(кџЕ.(џN(.(џЕё$.(N(Её$.(}џ.(џo(N(W$ž.(кSџM(ћ !џN(џs$N(< ”џN(7ё њ-(6M(оM(7ДпM(ко!M(ЙпДn(ћ еџM(њRџM(кRџM(ћ еџn(™џsM(џ!Rs< џџM(к“џM(ЙџГM(˜R!пM(˜< џM(xОRM(6%џM(wЎ$пL(Г6№$L(д!M(L(д!M(L(д!M(L(wЎ$пL(wЎ$пL(wЎ$пL(wЎ$пL(L,!M(L(L,!M(L(L,!M(L(L,!M(L(L,Ў$пL(L,Ў$пL(L,Ў$пL(L,Ў$пK,L(L,M(K(L(K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K(L(K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L,K,L(K,L,K,L(K,L,K,њž\ K,5ž\ J,K,в%K,5оњJ,K,оњJ,K,оњK,50!џJ,K,0!џK,5џJ,5K,џJ,K,оњJ,5џJ,5џJ,5џJ,ИоВJ,/!э$ВJ,5P!џJ,5ю$џJ,5Вџk,VГоk,5ВџJ,5‘џJ,ИоВk,5ВоJ,5пѓ’5џI,џ%j,љџp!I,4оqI,ов%J,—о‘I,пБ‹(I,џѓ%j,5оиI,UВџI,З‘|I,4џЭ$I,4‘џI,Зо‘i,4БџI,4џџI,vо%I,UБџi,;БџI,4оэ$I,оN!БI,Зпi,З‘!џI,ЗоpI,4оБI,ЗO!оU[ џœI,4: џI,ОБџI,4Бпi,:p!џi,4вџI,4N!џH,4ь(H,!ь$H,4о!H,4БœH,4N!џH,4N!џH,4N!џH,4N!џH,H,Ы(џH,H,Ы(џH,4o!џH,4Ы(џH,4N!џH,4N!џH,4N!џH,4N!џH,4Ы(џH,4Ы(џH,4Ы(џH,4Ы(џH,4N!џH,4N!џH,4N!џH,4N!џG,H,Ы(џG,H,Ы(џG,H,Ы(џG,H,Ы(џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,H,Ы(џG,H,Ы(џG,H,Ы(џG,H,Ы(џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,H,N!џG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,ЗbАMџG,H,N!џG,Љ4N!џG,Ы8h0џG,Ъ8Ы8џh0зfVџG,u^џЫ8h0u^oIпG,u^oIпG,Ъ8Ы8џG,3Vо{иfh,–^о{nEG,3VАMо{h0u^ољjG,u^о{NEЉ43VАMџG,3VАMџG,3VАMо{G,TZо{ы8‰4ЗbNEџ‰4о{бQ =h0зboIџG,3VџЗbh0Зbо{ђQG,Зbо{ђQG,о{бQ =h03Vо{зfˆ0ЗbNEоˆ0u^о{oEh0Зbо{бMh0TZоIG,–bбMџG,–bбMџG,u^о{oEG,3Vо{иfh,Жbо{-Ah0UZђQо{h,зfАMџG,3Vы8пh0oNEџG,oNEџG,UZђQо{G,u^Љ4џG,Ы8‰0h0G,Њ4Ы8h0G,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,Њ4Ы8h0G,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,3VџЗbG,oNEџG,oNEџG,oNEџG,oNEџ-џџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџ@ˆV№WXYџz~р№џ№№!=џ  чяфџ€€Рџџ*еџџњџѕР€Р€џёјјрђ АјџTўўџќџЊџ€€€*еЊ*џџрЈџЊUЊЊџXј  @@€€ @p€€@ˆ P  @ЈPU !€ њЊUџЊќT€(@јЈPџЈ€€Ё­@YUЊЊUUU§UЊ ŠTtDveUЊ  ЏPPUЊ€rAB€ƒЮ  №РСƒРƒƒ€Р€€€€РР@УCУ@Њ‡ііРРРрр рррћєТŽ~Рррў№јчРее…uъъ _№№ _џџеџUUUUЊЊ ЊUUўССUџPP  ЈЈPPЈЈPP€ЊџџUЊЊUџџџЊџTПРќ\ МDќќјјџРРРџџЯќ???ќќ№№№№џџџќ№џ№РР Рџџ§џџџџўџџџџџўџџџ?Р???@?U?hџџџџџџџўпŸ№№јјџџјљ §џU€€@BЋЉ_Z*TўР+д]ЂЏ _G80црќџ№№Xё§§?Р€€€ъЪш?пўж` РсŒ€˜иllАА6і€Р€€џџџЊџ@џџџ џ@јјјЄјќјјјЯРРџџЯЯР??ќќ?№џџ№№џЬРЬРЬРЬРЬРЬРЬРЬРџџџџџџџџџџџџџџ№№№№№№№@@gX_`kT@?@?@ќ|ррџџўўџџџџјљџџјјр PWџРР ўџрњ…ЌXР €@@Р?= @*џ џ€Aў;Фџjџ ?Щўщўёј єњ…рњкМœјќўўўzіџfџџџџ џ@Wџџј јј|ќќќќєќРџџЯЯРРџ?ќќ??ќџ№№џџЬРЬРЬРЬРЬРЬРЬРЬРџџџџџџџџџџџџџџџџ№№№№№№№№?d?@?@?@?@?@?E?JџџџџџџџџџџјџџTTџџррР`рр€Р€ефРР?џаїъъ/ај? /.ыŠŒяџ€С>тѓŒџрў§т№ј†ўс§тўс€~ѕњ€рђ€€_ш ќ/§UџџЊџT*џWџќќќ€ќРќ€јќјќјџЯЯРРџџЯќ??ќќ№№џџ№ЬРЬР РРРРРРџџџџџџџџџџџџ№џџџџџ@@?@?@?@?@?@?@џџџўўџџџ№0Р?ФФџџџџррP№РШ№ј<Р€ !$цу?<~€џ€Ш?і џх;ўџ0ќ§ђўс§ъўСљ†§‚јўСц€vюьмшј0ШЈџ@џ ѕјџџџџјјќ|„ќјјјЯРРџџЯЯРџ?џ?џќџќџџџ?џ№џџџџџџџ№џ№џџџЯРЯРЯРЬРЬРЯРЯРЯРџ????џџџџ№№№№џџУУУУџџџ?@?@?@?@?@?@?@?@ўќўџ€№ЏјWЋќƒџ€Рџрр№€РррРррўўўЊў ` ‚0ѓ?Р‚ў?§§р №№€ў€Дјј‡/ап"џў1ўёШ7ў@Д~О~ў@Ољќђ‚€€џ€џџџџUЊЊUџЊџUјјјФјDќќј„ќРџџ??Р?џџџџџќџќџџџџџџџџџџџџџЯРЯРЯРЯРЯРџќќџџџџџ00џџџџџ№№Р?Р?Р??Р?@?@?@?@?@?@@?Рь“ў§џРџpўџ€џрУž~ N`•€}@М ^ќќ€‚џџџџџ…€€€Р@рр? @ш—ј№ЊU№ќќЊ@ѓ џРџџ€џяо-џ@ИЪ?ъы?`Шѕ_рДїGРРРРррррџЊџUЈP  U*€UјЌџPЈ@ЈTЊџ PЊT€@џPЈPPџЈќUЊџџџўўџџџЊUџџџЊTџ @  $џџџџИџќџ€џјџиџ№џиџј№ш@На/ ^Р> _а.@ @€€€№€€ўР?џџўњџ€TЈ  Uwˆ№€*UЋні-џџџџџџџџџџџџиАэ€џўџњџўџжџўIЖPPZ€€џ%ј000€уœ$8ьР№ (зPP№0OpOpџћ!оџџџџ}UЊDDр€JЊѕѕџџццїƒ€џџџџ ъџџџЊЊџџџЊЊџџџџаџ№џиџјџаћќџџа-а. _а/`Ÿ…ƒћФ€€@РррРРш€џ€џЈ@€џџ@№р№џ№џџ€џџјўь AAј8џ#џџџџџџџџџџџўџџџжџўўџўўјўїш€N40А0№€шDФ€РЁpiщ6Я1Шѓт0 Yљ2GxpЛxџp€O‚Р!ріџџџ ђLР?”h?”h€? УТџџ“lџџПџћџџџџџv‰џџџџпЯ0џџїџНџџџ€рџ@џŒє  ^PЎП@€ћў~ŸlРР€џСAьlјИŸ™џџўўНќџ„ј8дŒt мC pp8xppxxАxК<<0Ш0q11щт№ђєЛіј‚|?Р8иxx8x0(TўЕЫЧЧ,>>:~Ћю fџ3;;;;)§`™00@a0 0н9€Р~<Пе?%`˜јxћVї,ѕ у€?‘‘№_џЏR­€џџ€џџЈр€xРьи №0№ќƒAƒƒ€/о/_ЌќўPЧР/AСџpр№РїРпР‚ЧлчлуФ№ш“уa!Pјёљѓѓk‚|џџЧџџџџƒЧxАŸ–ŽŽ†Ž`ўЯџџ{їsБsБs1s1щj%<џџc ”œ€€<8јј№№РZА№щџ??>0Шиэp№эрдРМˆƒ>|<<<8p8ИАMˆра№јxИ8р№`Q ?џ№срРAрСрёq№РрРРРРп?п пџЮмјм€_ЇЋ€РРРˆˆ???П€  \џ ќјќћ< 8јќ№ш„ ˆ €Їя?Ÿ8|{tАќиј€Рра№№x0ј8№аПџA1?AУУЧЧУ??S#Sџћџџ‡€{€_€€ƒ‡Ž;Х їјјў‰†ј€x€ррŸtƒ„ƒррќўџђ`€   1/???мg,тќ№ј†pьp~p?< ?,з9%8€ˆ№рР @ Ррр рy@?.q0qpqрурУЧ‡†…јјќЮЮчЧяЯЧЯЧџРpР РррШРрРаHо  ?????№x8p8˜žŽшШќДp8?|/ ЛФџјјјy№јР ЩЖв­€џхСсягџ=X"ЦЦЧУУѓёѓ№№K 7w„ƒpџџѓ{_‰ш/УчРс€lьџџџџСџ‡ўџ№|ђ2@ƒ3??вн№ј№ј№ЊU•ъo_!8O9Fшˆ €Иџ_єЏйаЏШДа ?РїћФ{шVjФФ `0G8  , џч™Џ‘ВЎ(8ŠKAџњчфсBХТџCд›ћ<џx~Бп€џ ^р@ЈрP№ јўџœNl >Y8v@&>ЈV<<€ž€€wˆ'и3LFv‰lгd}У=Я0Т=Т=ыVХ;ХћА€0€œ€€ˆ€œˆ & MLŠ‹ШСШ aia…`я€`€РРЄРДРДРДРєР@С`B`а@€С"€`и@ŽР`рˆ      €‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчшщъыьэюя№ёђѓєѕіїјљњћќ§ўџ  !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~€‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчщш(†! &І dы!ІШ$CЊЧ .‡ˆЇЧ‡Јˆˆ‡ЇˆЈ‡щЇˆш) щ * *ъ!Ы *ы!ь!‰ЫЊЉˆЈЉˆˆЉЇЈ‡ЇЈЈ‡ШЇ‡ш)щщ * *щ!Ы *ь! &ЊьЪЫЉЊЇ‡ЈЉЈ‡ЇЈЈ‡‡ЇЇ‡ѓЏ› &X nНь! * &ь%ЪьЫЪЉЩЊЪЈЉЈЪЇЧЈЇЈЇЈ  ŽН &z гоь!+. . *ЪьыЫЉЩЪdJЈџЇ2DBЇЇ2DB)6 бН &Y гМь!+2 . *ЪьыЫЩЪш!EB џЈ&.ц)€ЇD:Т)X бМ &нєь!+2 & .ЪьыЫ)Ъщ!џя=щ!ї^џщ!€ЇТщ!)Нв &7 єоь!+6L6 *ЪьыЫ)Ъ*Ъя=џ*Ъї^џЪ€ІтЇ)I*) &,.,&+"ь!-. &L6ЫЬыь)Ъ*'.я=џ*'.ї^яџ€ЇЈт*j+J*,*+"-*э!,.& &Ыэ!ьы)Щ'2Ъя=џ'2Ъї^яџ€ЇЧт*iKJ+"-*L",&&&-*/&Ыю!&ь)ЩE>F6я=џE>F6ї^яџ€ІЇсIKiJ,&-*L"M& &0&.&&Ыэьы)ЩE>Ъя=џE>Ъї^яџ€Ц сџJ‰KjL".*M&N*.&O&0&Q&ыэь ")ЪeFщя=џeFщї^яџ€Ц тЧ j‰KkL"N&M"P&/*0*P*O&ъ"/*ы)Ш'.щя=џ'.щї^яџ€Ц сџkЋŒŠm"P&N"Q&N&P.q6O*щ"ь/*)ЧшШя=џшШї^яџ€Ц сџlЋŒN"P"m"p&O&Q2r6P*щ P.ь)Чшчя=џшчї^яџ€Ц сЦ lЌŒЬn"O"o"p*r2ДF“>ъP. r:)чщшя=џщшї^яџ€Ц ц сŒЬ­Ќp&‘&n"q*ДB“6ДJыQ2"“B)шъщя=џъщї^џщ€ц сщ‹ЪŒЋŒo"Ž‘"p&ДJдN’. “>P*ДJ) '" я=џ'" ї^џ €ц с ЋЪŒЌŒn*ДBеNВ: q2."“B)'" я=џ ї^џ€ц сЋъЌЪŽ­"ДBеJ’2 P.-“>)&" я=џ ї^я=џ€ц с ЋъЌЫ­"Ў‘"&’2Г>ДB O*-q6)F*я=џF*ї^я=џ€ сџЌыЫЬ­Ў‘"’2‘*В6 o*-‘6)E*e.я=џE*e.ї^я=џ€сџЫ Ьы­ЬЎ"p**‘.*o"M‘.)F")я=џF")ї^я=џ€сџЫ ъыЌЫ­o""&)n"Lo&)F")я=џF")ї^я=џ€сџЫ ыo&ЌЫ­Ž­"Џ)m"n"K)F"(џF"(ї^я=џ€сџЫ ы+Ќ­ЫЬm­Ž)m"Kn")'('я=џ('ї^я=џ€сџЫ +ыЋЫЌыmЌŒ)l"Ko")'G(џя=(я=ї^(€„2сы, LЋЌЪЫlЌŒl)l"JI)'G(''( 'aaТЪL ыЋЫ ыlЋŒЌ(k"JI'((''( & '  ' ыL mЋЪЫmkЋ‹Ћ)kJI'(( '(' &  '  'ъm,ЊЪЋŠЊ‹Ћ(jJI'((''((' & '' ''ъm ŽЊЪЋЪŠЊ‹Ћ(jJI(H!/2'H(/2(''& ЪM m#iЊЪ‰IŠiЊf(I‡b $ „EХІч&AЅ ц ЄХхц Х Љ,ыM#i‰iM#IiiM#ƒЇц)ƒI-ХЬ-Ѕ†ч$ІЄЦ 2'Ѕц ХЦ ‰-#ыN#I‰iN#HIIN#Ѕ‡(„()ц Ћ-ХFч$‡ЄЦP6H!ЅХЦ Ѕ ‰-#ЫN#H‰iI(HIHХˆ(%(„Eц (%ХІ.2I-Ѕ ЧЦІ ЅХЅ Ц Љ-#ыN#H‰hi(HI)Хg'%(ƒ!ЦФХG&Ц fЦ ц hЅХЅ Ц Š-#ыN#HhIi(HI)Є(Цƒ Ч Ѕ„b !ЅI%„fХ e ЅХ†‰ .#ЪHhiЪ)hHIЄЉ!(ƒ'%ХŠ)ЄЫ)ч э-ХI%ч j)ЅgЅ‰ьЪ-#FH‰!iH% k"Љ%!Ъ%i%(%Ь-i)/.c‹)Ц2„j%'% *CЅыф Š-#ыM#хчGi&M.Њ)ђ:хЪ-h!N2)%ь)‹)P6c Ы)Х/6„Š)ц.ЄfЅыЩЫ-#jЪ!ˆi .Љ)А2Цы)H%N6ЦЋ))) 2cI-ХЊ%CЦ ч,…dЅ І Ш,‰!n2-ь-Њ%h!ы)& .‰)6ХЊ1H%N6ЅЧ ЦЦb Ц Ѕ)C Ч…d!E … Іh-.2Ы)Ъ%‰!M6H!'&„'I)ЦbІ„ ш AЄb Ц!Ѕˆ d Ѕ… ‰!6 .2;h!'Ы-У 'фh%Ѓ цЦ'!c 'ЦŠ!„Š%!6dэ)P6† e … цш$ :J-А6„)%ЅхЪ)& .ХЋ)'.2ЄЋ)!*b Ы-Х„„Ћ%!..d… Ћ)!Іk- )Ъ%Ч  Э-Нц’:i-YЅэ-(%P6цЕ ю!оЄj-%э5B I%ЅЬ1CЅЅ Ѕk- )Э1„Еj1Оч е.э5Нчэ1I)P6ЦЕŒ!НB t Ц о"  „о!…dЦ„‹-!я9Ц“*­1о!ДНЭ)ЦДюНЦsЮНc ” JоdН * !…cЧ…k-ч$Э5Ч Ќ-НЦsŒ Нч жНЅR kНBs­Н „œ!…Ш(CІ‹-)06ч$“"Э5Нчжю оч ЕяоЄRŒ о‹Н" Ь)ХO2"Ї …ш(†Œ-)%0>Цs%Н%ЕяН„s kНЦrŒоc“j!НCЬ-ЅO2!Ч ш(…dJ-Ч ю5ІГ*‹1ош s о2чЕоŒ“оc1'!НŠ-Ѕd…Ч І Ш(dЭ1%q:c Ч( ЅЮ%J%“Ѕ0j!еc()Ц Š-…Е Я о"…dC…Ш( -Ї$C)%І Œ-BІш$„B (%ЅŠ-ƒЫ-ц O6Ѕш(ЦХ…ж Ѕо…ІCcЇ …ш(C*-І­1c J)Ц­1c()ЦŠ-ЅЫ-()ЦAЦЄ%…ЦІЅdІ†…І …щ(…k-ш$я5B H%Ќ-ц„(%ЦJ-c!Х()Aƒb adЦІ…dІ„……Ш(І -C )І­5cЬ-p:…%J)Іƒц!ЅЄЬ)'2cЦ …Ѕ"…dCC Ш(† -C%k-ЅcЫ)Ц’>Ѕ))ч J)„H%ч э)Ы%/2э1BЅd!t…ZdШ(І 1dkш$1d .ч r:…Е ЧНЅЬ)H)P"ь%НДP2AHb „!”…Н!щ(†L1C Нш$K!d)-Ч$Ћ-Ѕ• я Н„НЬ1Ц (%ь%оcjцяd1 Ўоd&­™7dSŒоЧ Е ЎоЅо­2ЅsЋ)оч( яоC sЦ о†• lо„ Г&о‹dS ЎоЧs оЅ• я оcsЦ оІ[Œо…RЮ …” ЎНЇ“М­ІЖ *%оІtЎоЧ ЕKН…2Ч Н…ї kоBs ОЮ" ЧоШ$S+%оЧ$з­-НЧНŒ!№ш$sЎНІЕ %о…• lНdt­ НЅ• НKщ(”Ю!НШ$tН№Іsожш жЎо…RЯН…Zя о…Ж­ НШ” ЯНЧ$зяоЧ t2НЇ з lœЧ  оd1ІоBЅЦd!dC І„Ћ-%.>cш(Ї …І Ш$dІ!ч k-…ш$%І C Ч …!!ЅCЦ B O>ІгRІ ь-Š-5Sd)%ІЌ5ІШ$Ї †Ч$І )dІ Ш$†cЧ Ѕ)!!ЅcЦ cPJш$„Ѕ0>)Wek5Ї /B"Ї † 1!ІШ(e" Ч ш$…!Цdш$" Ц„()C )Ц Ќ5…qFj1єZЇ$DШ(!Ї f+1!Ш$ -†B ІЧ db Ћ%ч 2!Ч …)"ч$dI)…/J -‘N!ІЋ)-џџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџџ@ˆV№WXYџџРРNNЮ˜Jџ@МU§UUUџO…Ы,Ы,фџˆЋЂЂжџ˜@Hар0`Pџ џ(T)GEЉџ EŽп88.О‹џ€€р№‘“’•gхvˆЮ‘_й $8<|IMMЩЭЩЩ.ф6ф&€€€`` с с‚#c"cРР€@@РџUPŸџPР†BЋuџ{;яЯџ"$™œ<џ…€` `рys–8U  &Ыра8 рфМAР4СqcвPŸ†ЮKШK7gЯУЧ%Ф€€”6ѓ`№`@€џ) џDЊџˆџоV AЮ‡s^#ed x<`3‚ёz7ЎЄbФт‡O@€Рkˆ8 >ai’’ ’ЊірP`I–ZHPHSЉGА   $ЈlР8ра  <’J’JвqcџIRIRKШŽЦџx<џi ‰ЭЅФуЧџ6€6€”6ћ0@`Pр№рџЭlЦ(ь0 0pИpˆSrb€@ФjN"Юо `p(pH` H80 €А†ž8<Мf6iŸ”YТ“сfш•ћ§"—LС8((8 џА0Œ0 00$œˆџ€€€‹Ž‹ЮпРР€@‰FЯDDЭDЭя§0084И”АА…мšgѓ—`’xŠ•тŠпR3b+xВ]!y+?A?DХ|p№PР   p`АРрФO™` |0 А ȐYcBmšŒ@РšШЪJQ==U-@DР€€@ЯЯD‰ОІ єШ€Р‘^Ÿ`Р`])aУfл<4,0`<6Š ˜`рА@ЮЧРР xx  <Мœ†–хџJбЈGџ@lmTџD‰эџџР@@€ЄЖœў>4(џ(Р@€0h …§Н$У„И&Оx№`џџџџџРгм оЮ;V=DE*;U@рPрP€PP№Z.*~*****CeѕGb0ЂŠyџ„†•Ÿ_EIЧџ`mMq qџЦЮ Ь‹I…ч§џ€ˆˆОœџvoˆђ;лФŸ 9hh\hT}Ц"€че  цУ€€€€€qѓв–и’олљ€Р@`@`Р€€€žˆ‰‰п0M1L00§ЦЂцв‚ƒ‚ƒчЯ <666ЖПyћ’‡–‚ёŸе•Рп oА09i5\ЙаюWыфKІ$˜4™Зђ€EcjЛ‘™sуРРРРРРР,})AOA-8UЂmл4<(0(ЯUbUутv˜‘™CљcAР@уѓ€€ŠˆЯЦ`Сa›yЏell}€`Р € рР€€‰ Р€@ЯBЫ~Hъ\рPрp!@i™€›•!R+џ€рР а0џџџџ ƒ8\8@їц Ё`@€џ €RŽ ‰Юпџ*UџЊUЭ‰D€эџ(џ@ЈUџџ˜ˆаџ…*џџу€џ@ЊU€ŠŽˆФ ћЊU7I?T 0JtŠU0"qѓВ ъB‘*6ЂUЊ„џ* џ@H•€џP U џЂUџЅJ‚џЅJџџ UЊџџЉRџџRЅџHџЈUџР›SS@оž;;V;EEE(890‡7нВЭ[ДЇb€€€˜˜ik’žllў“™ˆЯ\l$ hоŸ`Рp 9PAqy}Ь яЫЫ,m‰Эщ"ЭЏ1€"”6bОP №иˆии€а№Р Р   TlX`dl@8   Њ€"Ђ6œм€рpР@€PpрЊEЊDЮuЛ Њ9VoY`}tЊЅf[ММЄМ Њ( Ж6„6ЄЊrтБ@qЊ€˜–™˜‰ Њ0pЊРР а0р Њ&&:ЊUgE(л˜[РЊРР` ЊQaiX)`iЊ€чЇJ­›Д›ДЊ€€€Њ@aѓђdВ„ЊЬиN@QЊH1i h)IЊ ХcтСbЊЊIЧЊ@ŽA8Њ „c€Р€@bтЂdˆО<ѓcŠxxопЁ|9T01 рЁ€у!"@6”у@ ` AЂ@Р †7Dѓ€@Р@‰F€€ЊЊYЊ‚т“AЊЊŒ@8Њ8XПЉ€JЊЮЛŽЧЊ9KCy3x=hЊbц"3"sїŠ<266їIЂhˆјр0рp   /0pI9јIје)ъo€ЋІ$УІ˜€€€М(c€#C"ѓљЊ@FТF‚ЦАЊPЊЫЭ‰Э‰§Њ€€€РЊp“РB‚RwтЊŠFBDBя_Њ8l8pt|@x)@Ј†–Yx)x!I‡9U8D)lBy€€€``РР€@ p uF"*"7Сђёл‘аIлћ€€ƒ‰˜ЮЧ`Р`x,l$Hl|   и˜Шˆˆ€Ђœ C!`!@A`A`ѓћ€€€€€РР Р`y,mnmўЭm… хg"Pт€М.*2.‚Ъ_ 7lI‡3y+5\=TNu@ р   @АŽ‹Lзб’$8<4MI…ЧХЦ)б)€€€€€@‚єжzŠQ@ `@Р08H8x   6Йebf•kи€@` )U)D`№р€p@Р10 0Lp0€Р€ё)кнJ€@€€@г2§IУ?б8)Ю€AС™CPЁ€€€€€€HXThЌЈœsЃ”у€РD(9T€@р№$нN"йР@€џWЬ“\l$H$оž€џ(0T9FE-8uўћй.62џр @€Н$Й$!==* аX PјЙQј€€     €‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчшщъыьэюя№ёђѓєѕіїјљњћќ§ўџ  !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~€‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчG,џG,G,џG,G,џG,G,џоbНIпоbНIпоbНIпоbНIпG,џG,џG,џG,џN§4пNŸw§4N]=ўfN]=ўf^V}AП{>R}Ak>R]=sN]=k|$^V}As\ >R?kп< ~Vs}AНEОbўf< ^V]=П{< ^VŸw9< ~VŸw5ОbŸw=9; ž^П{]=|$>RНEw]V9kоbНIп; ^Vп{A; ž^<9Пw; ?k]=п{;ž^п{ќ4ž^П{\=О^Ÿwџп{}Aœ(Nпœ(ž^п{ќ4\=п{ќ4NП{оbNП{оbNпœ(Nпœ(Nпœ(пœ(П{оbП{оb?o<9œEўf\=Пwпœ(пœ(пœ(пœ(œE[$: Nћ4џ}Z|Aп: ]VœEŸw: =V\=wZ$ž^|AŸw}Z<9s§M\=>k: }ZŸwœEZ$]V|AП{: ]VПw|A: =R\=ŸwОb5ŸwR>kћ4оbПwћ4^5s: }Z|EŸw оb;9П{: >o5п{: >k;=П{9 =V[=Ÿw9 }^[AŸw ПwмIК0 }ZŸwМI9 ]VœEŸs Нbsџ9$Н^П{œE9 }^^oџ }ZŸwМI }ZŸwМI }ZŸwМI RК,^s [=Rš( RRš( ќM;=>o ўf[=Пw  К,^s  К,^s  К,^s  К,^s  [=Пw  [=Пw  [=Пw  [=Пw мI§f9 §f8$~s §f8$~s ћMŸwњ4 RZ=s8$R{A>o {AЙ0R R>oњ4 \V›E^oX$|ZЛI~s8$R:=s8 ^џћM8$\ZћMП{8$^лIп{ |Z>o:= Rkљ4 ;R5k7$|Zп{љ4 |ZŸwšE >oљ4П{7$нb›EП{7$НbšEп{7$œ^ŸwZ=7$нbšEп{ \ZZ=п §fп{лI œ^~s99 ^oџ~s нbšEп{ нbšEп{ нbšEп{  šEп{  $5$  $5$  $5$  $5$  šEп{  šEп{  šEп{  šEп{  $5$  $5$  $5$  $5$ œ^ј4џ œ^ј4џ Мb~sп кM§f9 ™E—,кM [V™Ežw ™Eз4њQ ;VyAžw6 ;V™EП{5$[ZКIП{V$[Z~wyE6${^ЙI~s [Zп{yAU$;Vžw§f œ^]oyA5 {Zžw95$мb9џ5$=kї4п{U$мfX=П{5$М^9^s5${ZžwxAv(›^п{з4v({ZњMџ5$мb8=Оw5$мfЙIпU$›^њMП{T$kп{xAT${ZйMп{4$мb8=Оw4$мb8=Оw4$мb8=Оw4$мb8=Оw4${ZйMп{4$Ru(п{4$Ru(п{4$™ERж04$мb8=Оw4$мb8=Оw4$мb8=Оw3$4$8=Оw4$™ERж04$™ERж03$4$Rж03$94$˜E3$ќf”,~s3$ќf”,~s3$ќf”,~s3$ќf”,~s3$zZИIџ3$WAљM=S(џWAR3$=oИIџS(ќfИIџt(:VwA~sЕ0ZV˜Ežw3$ZVИIПwS$Л^О{љMS(ќfИIпS$Л^п{ИI3$Лbп{і83$›^k9t,zZиIžw3$Rk›^2$:V6=ќj3$]oV=џs(ЛbRџS(Л^П{јM2$мbvAп{2$z^џR2$žw—E92$мb]sџ2$ZZјMџ2$мbvAп{2$мbvAп{2$мbvAп{2$мbvAп{2$ZZјMџ2$ZZјMџ2$ZZјMџ2$ZZјMџ2$мbvAп{2$мbvAп{1$2$vAп{1$2$vAп{1$2$ЖIп{1$2$ЖIп{1$2$ЖIп{1$5=–Eп{1$ќf—Eп1$џR91$џR91$–EГ09Q$yZјMџ1$vAR–E1$vEїMє41$9V–E]sQ$лfЗIџ’,8VзM~w’,zZЗIwQ(8VžwЗI1$К^žwзMQ(8Vє8]s1(Кb}wUA1$YZuE}w1$R=ћf1$Rє8kГ0КbwзM1$k=В0P(š^ЖIпQ(=oUAпq,š^žwvEQ(КbїQп{0(џ–EVP,š^зMџQ,КbП{ЖI0(€?€@€A€B€C€D€E€F€G€H€I€J€K€L€M€N€O€P€Q€R€S€T€U€V€W€X€Y€Z€[€\€]€^€_€`€a€b€c€d€e€f€g€h€i€j€k€l€m€n€o€p€q€r€s€t€u€v€w€x€y€z€{€|€}€~€€€€€‚€ƒ€„€…€†€‡€ˆ€‰€Š€‹€Œ€€Ž€€€‘€’€“€”€•€–€—€˜€™€š€›€œ€€ž€Ÿ€ €Ё€Ђ€Ѓ€Є€Ѕ€І€Ї€Ј€Љ€Њ€Ћ€Ќ€­€Ў€Џ€А€Б€В€Г€Д€Е€Ж€З€И€Й€К€Л€М€Н€О€П€Р€С€Т€У€Ф€Х€Ц€Ч€Ш€Щ€Ъ€Ы€Ь€Э€Ю€Я€а€б€в€г€д€е€ж€з€и€й€к€л€м€н€о€п€р€с€т€у€ф€х€ц€ч€ш€щ€ъ€ы€ь€э€ю€я€№Oto druga cz€ё€ђ€ѓ trylogii €єW€ѕadca Pier€ђcieni€і. Cz€ё€ђ€ѓ pierwsza - zatytu€ѕowana €єWyprawa€і - opowiada, jak Gandalf Szary odkry€ѕ, €їe Pier€ђcie€ј, znajduj€љcy si€ё w posiadaniu hobbita Froda, jest tym Jedynym, kt€њrzy rz€љdzi wszystkimi Pier€ђcieniami W€ѕadzy; jak Frodo i jego przyjaciele uciekli z rodzinnego, cichego Shire€ћu, €ђcigani przez straszliwych Czarnych Je€ќd€ќc€њw Mordoru, a€ї w ko€јcu, dzi€ёki pomocy Aragorna, Stra€їnika z Eriadoru,przezwyci€ё€їyli €ђmiertelne niebezpiecze€јstwo i dotarli dodomu Elronda w dolinie Rivendell. W Rivendell odby€ѕa si€ё Wielka Narada, na kt€њrej postanowiono, €їe trzeba "zniszczy€ѓ Pier€ђcie€ј, Froda za€ђmianowano powiernikiem Pier€ђcienia. Wybrano te€ї w€њwczas o€ђmiu towarzyszy, kt€њrzy mieli Frodowi pom€њc w !jego misji, mia€ѕ bowiem podj€љ€ѓpr€њb€ё przedarcia si€ё do Mordoru w g€ѕ€љb nieprzyjacielskiego kraju i !odnale€ќ€ѓ G€њr€ё Przeznaczenia, poniewa€ї tylko tam mo€їna !by€ѕo zniszczy€ѓ Pier€ђcie€ј. Do dru€їyny nale€їa€ѕ Aragorn i Boromir, syn w€ѕadcy Gondoru -dwaj przedstawiciele ludzi; Legolas, syn kr€њla le€ђnych elf€њw z Mrocznej Puszczy; Gimli, syn Gloina spod Samotnej G€њry - krasnolud; Frodo za swym s€ѕug€љ Samem oraz dwoma m€ѕodymi krewniakami, Peregrinem i Meriadokiem - hobbici, wreszcie - Gandalf Szary, czarodziej. Dru€їyna wyruszy€ѕa tajemnie z Rivendell, dotar€ѕa stamt€љd daleko na p€њ€ѕnoc, musia€ѕa jednak zawr€њci€ѓ z wysokiej prze€ѕ€ёczy Karadhrasu, niemo€їliwej zim€љ do przebycia;Gandalf, szukaj€љc drogi pod g€њrami, poprowadzi€ѕ o€ђmiu przyjaci€њ€ѕ przez ukryt€љ w skale bram€ё do olbrzymich kopal€ј Morii, lecz w walce z potworem podziemi run€љ€ѕ w czarn€љ otch€ѕa€ј. Przewodnictwo obj€љ€ѕ w€њwczasAragorn, kt€њry okaza€ѕ si€ё potomkiem dawnych kr€њl€њw zachodu, i wywi€њd€ѕszy dru€їyn€љ przez Wschodni€љ Bram€ё Morii skierowa€ѕ j€љ do krainy elf€њw Lorien, a potem w€ѕodziach z biegiem Wielkiej Rzeki Anduiny a€ї do wodogrzmot€њw Rauros. W€ёdrowcy ju€ї spostrzegli wtedy, €їe s€љ €ђledzeni przez szpieg€њw Nieprzyjaciela i €їe !tropi ich Gollum - stw€њr, kt€њry!ongi posiada€ѕ Pier€ђcie€ј i nie przesta€ѕ go po€ї€љda€ѓ. Dru€їyna nie mog€ѕa d€ѕu€їej odwleka€ѓ decyzji, czy i€ђ€ѓ na wsch€њd, do Mordoru, czy te€ї wraz z Boromirem na odsiecz stolicy Gondoru, Minas Tirith, zagro€їonej wojn€љ, czy te€ї rozdzieli€ѓ si€ё na dwie grupy. Kiedy sta€ѕo si€ё jasne, €їe powiernik Pier€ђcienia nie odst€љpi od swego beznadziejnego przedsi€ёwzi€ёcia i p€њjdzie dalej, a€ї do nieprzyjacielskiego kraju, Boromis spr€њbowa€ѕ wydrze€ѓ Frodowi Pier€ђcie€ј przemoc€љ. "Pierwsza cz€ё€ђ€ѓ trylogii ko€јczysi€ё w€ѕa€ђnie tym upadkiem Boromira, skuszonego przez "z€ѕy czar Pier€ђcienia, ucieczk€љ i znikni€ёciem Froda oraz Sama,rozbiciem dru€їyny, napadni€ёtej znienacka przez ork€њw, w€ђr€њd kt€њrych pr€њcz €їo€ѕnierzy Czarnego W€ѕadcy Mordoru byli r€њwnie€ї podw€ѕadni zdrajcy Sarumana z Isengardu. Zdawa€ѓ by si€ё mog€ѕo, €їe sprawa powiernika Pier€ђcienia jest ju€ї ostatecznie przegrana. Z drugiej cz€ё€ђci pod tytu€ѕem €єDwie Wie€їe€і dowiemy si€ё o losach poszczeg€њlnych !cz€ѕonk€њw dru€їyny od chwili jejrozproszenia a€ї do nadej€ђcia wielkich Ciemno€ђci i wybuchu Wojny o Pier€ђcie€ј - o kt€њrej opowie cz€ё€ђ€ѓ trzecia i ostatnia. €§€ў€џ      !"#$%&'()*+,-./0123456789:;<=>?@ABCDEFGHIJKL Rozdzia€ѕ 1 Po€їegnanie Boromira Aragorn spiesznie wspina€ѕ si€ё na wzg€њrze. Od czasu do czasu schyla€ѕ si€ё badaj€љc !grunt. Hobbici maj€љ lekki ch€њd i nie€ѕatwo nawet Stra€їnikowi odszuka€ѓ ich trop, lecz nie opodal szczytu potok przecina€ѕ €ђcie€їk€ё i na wilgotnej ziemi Aragorn wypatrzy€ѕ to, czego szuka€ѕ. - A wi€ёc dobrze odczyta€ѕem €ђlady - rzek€ѕ sobie. - Frodo "wspi€љ€ѕ si€ё na szczyt wzg€њrza. Ciekawe, co stamt€љd zobaczy€ѕ? Wr€њci€ѕ jednak t€љ !sam€љ drog€љ i zszed€ѕ na d€њ€ѕ. Aragorn zawaha€ѕ si€ё: mia€ѕ !ochot€ё tak€їe doj€ђ€ѓ na szczyt,spodziewaj€љc si€ё, €їe dostrze€їe z g€њry co€ђ, co mu u€ѕatwi trudny wyb€њr dalszej drogi, ale czas nagli€ѕ. Decyduj€љc si€ё b€ѕyskawicznie, skoczy€ѕ naprz€њd, wbieg€ѕ na szczyt po ogromnych kamiennych p€ѕytach i !schodami na stra€їnic€ё. Siad€ѕ wniej i z wysoka spojrza€ѕ na #€ђwiat. Lecz s€ѕo€јce zdawa€ѕo si€ёprzy€ѓmione, ziemia daleka i osnuta mg€ѕ€љ. Powi€њd€ѕ wzrokiem wko€ѕo - od p€њ€ѕnocy do p€њ€ѕnocy - nie zobaczy€ѕ !jednak nic pr€њcz odleg€ѕych g€њri gdzie€ђ, w dali, ogromnego ptaka, jak gdyby or€ѕa, z wolnazataczaj€љcego w powietrzu szerokie kr€ёgi i zni€їaj€љcego si€ё ku ziemi. Kiedy tak patrza€ѕ, czujny jegos€ѕuch z€ѕowi€ѕ jaki€ђ gwar dochodz€љcy z las€њw po€ѕo€їonych w dole, na zachodnim brzegu rzeki. Aragorn spr€ё€їy€ѕ si€ё ca€ѕy: dos€ѕysza€ѕ krzyki i ze zgroz€љ #rozr€њ€їni€ѕ mi€ёdzy nimi ochryp€ѕe g€ѕosy ork€њw. Nagle g€ѕ€ёbokim tonem zagra€ѕ r€њg, a jego wo€ѕanie odbite od g€њr roznios€ѕo si€ё echem po zapadlinach tak pot€ё€їnie, €їe zag€ѕuszy€ѕo grzmot wodospadu.- R€њg Boromira! - krzykn€љ€ѕ Aragorn. - Wzywa na pomoc! - Zeskoczy€ѕ ze stra€їnicy i "p€ёdem pu€ђci€ѕ si€ё €ђcie€їk€љ w d€њ€ѕ. - Biada! Z€ѕy los prze€ђladuje mnie dzisiaj, cokolwiek podejmuj€ё - zawodzi. Gdzie jest Sam? Im ni€їej zbiega€ѕ, tym wyra€ќniej s€ѕysza€ѕ wrzaw€ё, "lecz g€ѕos rogu z ka€їd€љ chwil€љ s€ѕab€ѕ i zdawa€ѕ si€ё coraz bardziej rozpaczliwy. naraz wrzask ork€њw buchn€љ€ѕ przera€ќliwie i dziko, a r€њg umilk€ѕ. Aragorn by€ѕ ju€ї na ostatnim tarasie zbocza, nim jednak znalaz€ѕ si€ё u st€њp wzg€њrza, wszystko przycich€ѕo,a gdy Stra€їnik skr€ёciwszy w lewo p€ёdzi€ѕ w stron€ё, sk€љd !dobiega€ѕy g€ѕosy - zgie€ѕk ju€ї $si€ё cofa€ѕ i oddala€ѕ, a€ї w ko€јcuAragorn nic ju€ї nie m€њg€ѕ dos€ѕysze€ѓ. Doby€ѕ miecza i z !okrzykiem: €єElendil! Elendil!€і p€ёdem pomkn€љ€ѕ przez las. O !jak€љ€ђ mil€ё od Parth Galen, na polance nie opodal jeziora znalaz€ѕ Boromira. Rycerz !siedzia€ѕ oparty plecami o pie€ј olbrzymiego drzewa, jakby odpoczywaj€љc. Lecz Aragorn dostrzeg€ѕ kilka czarnopi€њrych strza€ѕ tkwi€љcych w jego !piersi; Boromir nie wypu€ђci€ѕ z r€ёki miecza, ostrze by€ѕo jednak strzaskane tu€ї pod $r€ёkoje€ђci€љ, a r€њg, p€ёkni€ёty nadwoje, le€їa€ѕ obok na ziemi. Doko€ѕa i u st€њp rycerza pi€ёtrzy€ѕy si€ё trupy ork€њw. Aragorn przykl€љk€ѕ. Boromir odemkn€љ€ѕ oczy. Zmaga€ѕ si€ё z sob€љ chwil€ё, nim w ko€јcu zdo€ѕa€ѕ szepn€љ€ѓ: - Pr€њbowa€ѕem odebra€ѓ Frodowi&Pier€ђcie€ј. €a€ѕuj€ё... Sp€ѕaci€ѕem d€ѕug. - Powi€њd€ѕ wzrokiem po trupach nieprzyjaci€њ€ѕ: pad€ѕo ich co najmniej dwudziestu z jego r€ёki. - Zabrali ich... nizio€ѕk€њw. Orkowie porwali. My€ђl€ё, €їe jednak €їyj€љ. Zwi€љzali ich... - Umilk€ѕ i zm€ёczone powieki opad€ѕy mu na oczy. Przem€њwi€ѕ jednak !znowu: - €egnaj, Aragornie. Id€ќ!do Minas Tirith, ocal m€њj kraj. Ja przegra€ѕem... - Nie! - rzek€ѕ Aragorn ujmuj€љc#go za r€ёk€ё i ca€ѕuj€љc w czo€ѕo. - Zwyci€ё€їy€ѕe€ђ, Boromirze. ma€ѕo kto odni€њs€ѕ r€њwnie wielkie zwyci€ёstwo. B€љd€ќ spokojny. Minas Tirith nie zginie. #Boromir u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё s€ѕabo. - Kt€њr€ёdy tamci poszli? Czy Frodo by€ѕ z nimi? - spyta€ѕ Aragorn. Lecz Boromir nie powiedzia€ѕ ju€ї nic wi€ёcej. - Biada! - zawo€ѕa€ѕ Aragorn. - Tak poleg€ѕ spadkobierca Denethora, w€ѕadaj€љcego Wie€ї€љ Czat. Jak€їe gorzki koniec! Nasza dru€їyna rozbita.To ja przegra€ѕem. Zawiod€ѕem ufno€ђ€ѓ, kt€њr€љ we mnie "pok€ѕada€ѕ Gandalf. C€њ€ї poczn€ё teraz? Boromir zobowi€љza€ѕ mnie, €їebym poszed€ѕ do Minas Tirith, a moje serce tego samego pragnie. Ale gdzie jest Pier€ђcie€ј, gdzie jego powiernik? Jak€їe mam go odnale€ќ€ѓ, jak ocali€ѓ nasz€љ spraw€ё od kl€ёski? "Kl€ёcza€ѕ czas jaki€ђ i pochylony p€ѕaka€ѕ, wci€љ€ї jeszcze !€ђciskaj€љc r€ёk€ё Boromira. Tak "go zastali Legolas i Gimli. Zeszlicichcem z zachodnich stok€њw wzg€њrza, czaj€љc si€ё w€ђr€њd drzew jak na €ѕowach. Gimli trzyma€ѕ w pogotowiu top€њr, Legolas - d€ѕugi sztylet, bo strza€ѕ ju€ї zabrak€ѕo w ko€ѕczanie. Kiedy wychyn€ёli na polan€ё, zatrzymali si€ё zdumieni; stali chwil€ё sk€ѕaniaj€љc w b€њlu g€ѕowy, od razu bowiem zrozumieli, co si€ёtutaj rozegra€ѕo. - Niestety! - powiedzia€ѕ Legolas zbli€їaj€љc si€ё do "Aragorna. - Mcigali€ђmy po lesie ork€њw i niejednego ubili€ђmy, lecz widz€ё, €їe tu byliby€ђmy potrzebniejsi. Zawr€њcili€ђmy, kiedy nas doszed€ѕ g€ѕos rogu, za p€њ€ќno jednak! Obawiam si€ё, €їe jeste€ђ ranny €ђmiertelnie. - Boromir poleg€ѕ - rzek€ѕ Aragorn. - Ja jestem nietkni€ёty, bo mnie tutaj nie by€ѕo przy nim. Pad€ѕ w obronie hobbit€њw, kiedy ja by€ѕem daleko, na szczycie wzg€њrza. - W obronie hobbit€њw? - !krzykn€љ€ѕ Gimli. - Gdzie€ї tedy s€љ? Gdzie Frodo? - Nie wiem - odpar€ѕ ze znu€їeniem Aragorn. - Boromir !przed €ђmierci€љ powiedzia€ѕ mi, €їe ich orkowie pojmali. Przypuszcza€ѕ, €їe s€љ jeszcze €їywi. Wys€ѕa€ѕem go za Meriadokiem i Pippinem. Nie zapyta€ѕem zrazu, czy Frodo i Sam byli tutaj r€њwnie€ї, za p€њ€ќno o tym pomy€ђla€ѕem. Wszystko, cokolwiek dzisiaj podejmowa€ѕem, obraca€ѕo si€ё na z€ѕe. C€њ€ї teraz zrobimy? - Przede wszystkim przystoi nam pogrzeba€ѓ towarzysza - !rzek€ѕ Legolas. - Nie godzi si€ё zostawia€ѓ go jak padlin€ё mi€ёdzy €ђcierwem ork€њw. - Musimy si€ё jednak !pospieszy€ѓ - zauwa€їy€ѕ Gimli. -Boromir nie chcia€ѕby nas zatrzyma€ѓ. Trzeba €ђciga€ѓ "ork€њw, je€їeli zosta€ѕa nadzieja,€їe kt€њry€ђ z naszych druh€њw €їyje, chocia€ї w niewoli. - Ale nie wiemy, czy powiernik!Pier€ђcienia jest z nimi, czy nie- odezwa€ѕ si€ё Aragorn. - Mamywi€ёc go opu€ђci€ѓ? Czy raczej jego najpierw szuka€ѓ? Ci€ё€їki to wyb€њr. - Zacznijmy od pierwszego obowi€љzku - powiedzia€ѕ Legolas. - nie ma czasu ani narz€ёdzi, by pogrzeba€ѓ !przyjaciela jak nale€їy i usypa€ѓ mu mogi€ѕ€ё. Mogliby€ђmy jednak zbudowa€ѓ kamienny kurhan. - D€ѕuga i ci€ё€їka praca! kamienie trzeba by nosi€ѓ a€ї znad rzeki - stwierdzi€ѕ Gimli. "- Z€ѕ€њ€їmy go wi€ёc w €ѕodzi wrazz jego or€ё€їem i broni€љ pobitych przez niego wrog€њw - rzek€ѕ Aragorn. - Zepchniemy €ѕ€њd€ќ w wodogrzmoty Rauros, powierzymy Boromira Anduinie. Rzeka Gondoru ustrze€їe przynajmniej jego ko€ђci od sponiewierania przez nikczemne stwory. Spiesznie przeszukali trupy ork€њw zgarniaj€љc szable, po€ѕupane he€ѕmy i tarcze na stos. "- Sp€њjrzcie! - zawo€ѕa€ѕ Aragorn.- Oto mamy znamienne dowody! - Ze stosu morderczych narz€ёdzi wyci€љgn€љ€ѕ dwa no€їe, o klingach wyci€ёtych w kszta€ѕt li€ђcia, dziwerowanych w z€ѕote i czerwone wzory; szuka€ѕ jeszcze chwil€ё, a€ї dobra€ѕ do nich pochwy, czarne, wysadzane drobymi szkar€ѕatnymi kamieniami. - Niejest to bro€ј ork€њw - "powiedzia€ѕ. - musieli j€љ nosi€ѓ hobbici. Z pewno€ђci€љ orkowie ograbili je€јc€њw, lecz nie o€ђmielili si€ё zatrzyma€ѓ tych !sztylet€њw, bo si€ё poznali, €їe to robota Numenorejczyk€њw, ana ostrzach wyryte s€љ zakl€ёcia zgubne dla Mordoru. A wi€ёc nasi przyjaciele, je€їeli nawet €їyj€љ, s€љ bezbronni. Wezm€ё te bro€ј, ufaj€љc "przeciw nadziei, €їe b€ёd€ё m€њg€ѕj€љ kiedy€ђ zwr€њci€ѓ prawym w€ѕa€ђcicielom. - A ja - rzek€ѕ Legolas - pozbieram jak najwi€ёcej strza€ѕ, bo ko€ѕczan mam pusty. Znalaz€ѕ w stosie or€ё€їa i doko€ѕa na ziemi sporo strza€ѕ nie uszkodzonych, o drzewcu "d€ѕu€їszym ni€ї miewaj€љ strza€ѕy,kt€њrymi zazwyczaj pos€ѕuguj€љ !si€ё orkowie. Przyjrza€ѕ im si€ё uwa€їnie. Aragorn tymczasem, patrz€љc na pobitych nieprzyjaci€њ€ѕ, rzek€ѕ: - Nie wszyscy z tych, co tutaj padli, pochodz€љ z Mordoru. Znam na tyle ork€њw i rozmaite ich szczepy, by "odr€њ€їni€ѓ przybyszy z p€њ€ѕnocy i z G€њr Mglistych. Ale widz€ё pr€њcz tego innych, nieznanych. Rynsztunek maj€љ te€ї zgo€ѕa niepodobny do u€їywanego przez ork€њw. Le€їeli rzeczywi€ђcie w€ђr€њd zabitych czterej goblini wi€ёkszego ni€ї przeci€ёtni orkowie wzrostu, smag€ѕej cery, kosoocy, o t€ёgich €ѕydach i grubych €ѕapach. Uzbrojeni byli w kr€њtkie, szerokie miecze, nie w krzyweszable, kt€њrych orkowie powszechnie u€їywaj€љ, €ѕuki za€ђ mieli z cisowego drzewa, #d€ѕugo€ђci€љ i kszta€ѕtem zbli€їonedo ludzkich. Na tarczach widnia€ѕo niezwyk€ѕe god€ѕo: drobna, bia€ѕa d€ѕo€ј na czarnym!polu; €їelazne he€ѕmy zdobi€ѕ nadczo€ѕem runiczny znak S, wykuty z jakiego€ђ bia€ѕego metalu. - Nigdy jeszcze takich odznaknie spotka€ѕem - powiedzia€ѕ Aragorn. - Co te€ї one mog€љ znaczy€ѓ? !- S to inicja€ѕ Saurona - rzek€ѕ Gimli. - Nietrudno zgadn€љ€ѓ. - Nie! - odpar€ѕ Legolas. - Sauron nie u€їywa alfabetu runicznego elf€њw. - Nie u€їywa te€ї swego prawdziwego imienia i nie pozwala go wypisywa€ѓ ani wymawia€ѓ - potwierdzi€ѕ !Aragorn. - Biel zreszt€љ nie jestjego barw€љ. Orkowie na s€ѕu€їbie w Barad-Dur maj€љ za god€ѕo Czerwone Oko. - Chwil€ё milcza€ѕ w zadumie, potem !rzek€ѕ wreszcie: - Zgaduj€ё, €їe !to S jest liter€љ Sarumana. Co€ђ !z€ѕego knuje si€ё w Isengardzie, zachodnie kraje nie s€љ ju€ї bezpieczne. Sprawdzi€ѕy si€ё obawy Gandalfa: zdrajca Saruman jakim€ђ sposobem dowiedzia€ѕ si€ё o naszej wyprawie. Zapewne wie tak€їe !o nieszcz€ё€ђciu Gandalfa. Mo€їe €ђcigaj€љcy nas wrogowie z Morii wymkn€ёli si€ё stra€їom #elf€њw z Lorien albo te€ї omin€ёli !te krain€ё i dotarli do Isengarduinn€љ drog€љ. Orkowie umiej€љ szybko maszerowa€ѓ. Zreszt€љ Saruman ma rozmaite sposoby zdobywania wiadomo€ђci. Czy pamietacie tamte ptaki? - teraz nie ma czasu na rozwi€љzywanie zagadek - powiedzia€ѕ Gimli. - Zabierzmy st€љd Boromira. - Potem jednak musimy rozwi€љza€ѓ zagadk€ё, je€їeli mamy wybra€ѓ w€ѕa€ђciw€љ drog€ё - odpar€ѕ Aragorn. - Kto wie, mo€їe w€ѕa€ђciwej drogi w og€њle dla nas nie ma - rzek€ѕ Gimli. Krasnolud swoim toporkiem !naci€љ€ѕ ga€ѕ€ёzi. Powi€љzali je ci€ёciwami i na tych prymitywnych noszach rozpostarli w€ѕasne p€ѕaszcze. Tak przenie€ђli nad rzek€ё zw€ѕoki przyjaciela wraz ze zdobycznym or€ё€їem zabranym z pola jego ostatniej bitwy. Droga by€ѕa niedaleka, okaza€ѕa !si€ё jednak uci€љ€їliwa: Boromir "by€ѕ przecie€ї ros€ѕym, pot€ё€їnym rycerzem. Aragorn zosta€ѕ nad wod€љ strzeg€љc zw€ѕok, podczas gdy Legolas i Gimli pobiegli brzegiem w g€њr€ё rzeki. Do Parth Galen by€ѕa st€љd mila z ok€ѕadem, sporo wi€ёc czasu trwa€ѕo, nim zjawili si€ё z powrotem, sp€ѕywaj€љc w dw€њch!€ѕodziach, ostro€їnie trzymaj€љc si€ё przy samym brzegu. - Przynosimy dziwn€љ nowin€ё -rzek€ѕ Legolas. - Zastali€ђmy tylko dwie €ѕodzie na €ѕ€љczce. Po trzeciej ani znaku. - Czy€їby orkowie tam doszli? - spyta€ѕ Aragorn. - Nie zauwa€їyli€ђmy €їadnych €ђlad€њw - odpar€ѕ Gimli. - Orkowie zreszt€љ zabraliby albozniszczyli wszystkie €ѕodzie, nie szcz€ёdz€љc te€ї baga€їy. - Zbadam grunt, gdy tam wr€њcimy - rzek€ѕ Aragorn. #Z€ѕo€їyli Boromira na dnie €ѕodzi, "kt€њra go mia€ѕa ponie€ђ€ѓ w dal. Pod g€ѕow€ё pod€ђcielili szary "kaptur i p€ѕaszcz elf€њw. D€ѕugie,czarne w€ѕosy sczesali rycerzowi na ramiona. Z€ѕoty !pas - dar z Lorien - b€ѕyszcza€ѕ jasno. He€ѕm umie€ђcili u boku, %p€ёkni€ёty r€њg a tak€їe r€ёkoje€ђ€ѓ i szcz€љtki strzaskanego miecza na piersi, or€ё€ї za€ђ zdobyty na wrogu - u st€њp !zmar€ѕego. Zwi€љzali dwie €ѕodzie- jedna za drug€љ - siedli do "pierwszej i wyp€ѕyn€ёli na rzek€ё.Najpierw wios€ѕowali w milczeniu wzd€ѕu€ї brzegu, potem trafili na rw€љcy ostro !nurt i wkr€њtce min€ёli zielon€љ €ѕ€љk€ё Parth Galen. Strome zbocza Tol Brandir sta€ѕy w $blasku: s€ѕo€јce odby€ѕo ju€ї p€њ€ѕ drogi od zenitu ku zachodowi. P€ѕyn€ёli na po€ѕudnie, wi€ёc !wprost przed nimi wzbija€ѕ si€ё i!migota€ѕ w z€ѕocistej mgle ob€ѕokpiany wodogrzmot€њw Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk €Ј c: ( Ј c а5 c  = c B!е c€p, cг17SK6p€ёd i huk wody wstrz€љsa€ѕ powietrzem. Ze smutkiem odczepili €їa€ѕobn€љ €ѕ€њd€ќ: Boromir le€їa€ѕ w niej cichy, spokojny, uko€ѕysany do snu na €ѕonie €їywej wody. Pr€љdporwa€ѕ go, podczas gdy przyjaciele wios€ѕami wstrzymali w€ѕasn€љ €ѕ€њdk€ё. Przep€ѕyn€љ obok nich i z wolna #oddala€ѕ si€ё, mala€ѕ, a€ї wreszciewidzieli tylko czarny punkt w€ђr€њd z€ѕotego blasku; nagle znik€ѕ im z oczu. Wodospad hucza€ѕ wci€љ€ї jednostajnie. Rzeka zabra€ѕa Boromira, syna Denethora, i nikt ju€ї odt€љd nie ujrza€ѕ go w Minas Tirith stoj€љcego na Bia€ѕej Wie€їy, na!kt€њr€љ zwyk€ѕ by€ѕ wchodzi€ѓ co rano. Lecz przez d€ѕugie lata p€њ€ќniej opowiadano w Gondorze o €ѕodzi elf€њw, co przep€ѕyn€ё€ѕa wodogrzmoty i spienione pod nimi jezioro, nios€љc zw€ѕoki rycerza przez Osgiliath i dalej, rozga€ѕ€ёzionym uj€ђciem Anduinyku wielkiemu morzu, pod niebo iskrz€љce si€ё noc€љ od gwiazd. "Trzej przyjaciele milczeli d€ѕug€љ!chwil€ё goni€љc wzrokiem €ѕ€њd€ќ Boromira. Wreszcie odezwa€ѕ si€ё Aragorn. !- B€ёd€љ go wypatrywali z Bia€ѕejWie€їy - powiedzia€ѕ - ale nie wr€њci ju€ї ani od g€њr, ani od morza. I z wolna zacz€љ€ѕ €ђpiewa€ѓ: W krainie Rohan po€ђr€њd p€њl, W€ђr€њd traw zielonoburych Zachodni z szumem wieje wiatr I w kr€љg owiewa mury. €єO, jak€љ€ї, wietrze, niesiesz wie€ђ€ѓ, Gdy dzie€ј dobiega ko€јca? Czy€ђ Boromira widzia€ѕ cie€ј #W po€ђwiacie l€ђnie€ј miesi€љca?€і €єWidzia€ѕem - siedem mija€ѕ rzek, Dalekie mija€ѕ bory, A€ї wszed€ѕ w krain€ё Pustych Ziem, A€ї krokiem dotar€ѕ skorym #Tam, k€ёdy p€њ€ѕnoc rzuca cie€ј... Nie dojrz€љ go ju€ї oczy - A mo€їe s€ѕysza€ѕ jego g€ѕos daleki wiatr p€њ€ѕnocy€і. €єO, Boromirze, z blank€њw wie€їPatrzy€ѕem w mroczne dale - Lecz nie wr€њci€ѕe€ђ z Pustych Ziem, Gdzie ludzi nie ma wcale€і. "Z kolei podj€љ€ѕ pie€ђ€ј Legolas: Od morza dmie po€ѕudnia wiatr,Od wydm i skalnej pla€їy, Kwilenie szarych niesie mew I szumem swym si€ё skar€їy. €єO, jak€љ€ї, wietrze, niesiesz wie€ђ€ѓ, O, ul€їyj mej rozterce: Czy€ђ Boromira widzia€ѕ - m€њw, Bo €їal mi €ђciska serce€і. €єNie pytaj mnie o jego los - Odpowiem ci najpro€ђciej: Pod czarnym niebem w piasku pla€ї Tak wiele le€їy ko€ђci, Tyle ich p€ѕynie nurtem rzek I ginie w morskiej fali! Niech ci p€њ€ѕnocny powie wiatr,Jak€љ si€ё wie€ђci€љ chwali€і. €єO, Boromirze, tyle dr€њg Ku po€ѕudniowi goni. A ty nie wracasz z krzykiem mew Od szarej morskiej toni!€і I znowu za€ђpiewa€ѕ Aragorn: Od w€њd kr€њlewskich wieje wiatr I mija wodospady - "Z p€њ€ѕnocy s€ѕycha€ѓ jego r€њg - Czy przyby€ѕ tu na zwiady? €єO, jak€љ€ї mi przynosisz wie€ђ€ѓ, O, powiedz, wietrze, szczerze:Czy€ђ Boromira widzia€ѕ €ђlad Na le€ђnej gdzie kwaterze?€і €єGdzie Amon Hen - s€ѕysza€ѕem krzyk, Tam walczy€ѕ €ђmia€ѕek m€ѕody; P€ёkni€ёta tarcza oraz miecz U brzeg€њw wielkiej wody. Ach, dumn€љ g€ѕow€ё, pi€ёkn€љ twarz W m€ѕodzie€јczych dniu urodzieRaurosu ju€ї unosi nurt Po z€ѕoto l€ђni€љcej wodzie€і. €єO, Boromirze, odt€љd z wie€ї Spogl€љda€ѓ b€ёd€љ oczy Ku wodospadom grzmi€љcych w€њd Raurosu na p€њ€ѕnocy€і. Na tym sko€јczyli. Zawr€њcili i pop€ѕyn€ёli, jak zdo€ѕali najspieszniej, pod pr€љd z powrotem do Parth Galen. - Zostawili€ђcie Wschodni Wiatr!dla mnie - rzek€ѕ Gimli - lecz janic o nim nie powiem. - Tak by€ѓ powinno - odpar€ѕ Aragorn. - Ludzie z Minas Tirith cierpi€љ wiatr od wschodu, ale nie prosz€љ go o wie€ђci. Teraz jednak, gdy Boromir odszed€ѕ w swoj€љ drog€ё, musimy pospieszy€ѓ si€ё z wyborem w€ѕasnej. - Rozejrza€ѕ si€ё szybko, lecz uwa€їnie po zielonej €ѕ€љce, schylaj€љc si€ё, €їeby zbada€ѓ grunt. - Nie by€ѕo tutaj ork€њw "- rzek€ѕ. - Nic wi€ёcej nie mog€ё na pewno stwierdzi€ѓ. Mlady wszystkich cz€ѕonk€њw dru€їyny "krzy€їuj€љ si€ё w r€њ€їne strony. !Nie potrafi€ё orzec, czy kt€њry€ђz hobbit€њw wr€њci€ѕ do obozu, odk€љd rozbiegli€ђmy si€ё na poszukiwanie Froda. - Zszed€ѕ na sam brzeg opodal miejsca, gdzie struga €ђcieka€ѕa ze €ќr€њd€ѕa do rzeki. - Tu widz€ё wyra€ќny trop - powiedzia€ѕ. - Hobbit zbieg€ѕ t€ёdy do wody i wr€њci€ѕ na €ѕ€љk€ё; nie wiem jednak, jak dawno to mog€ѕo by€ѓ. - Co zatem my€ђlisz o tej zagadce? - spyta€ѕ Gimli. Aragorn zrazu nie !odpowiedzia€ѕ, lecz zawr€њci€ѕ doobozowiska i przepatrzy€ѕ baga€їe. - Dw€њch work€њw brak - rzek€ѕ. - Na pewno nie ma worka Sama: by€ѕ wi€ёkszy od innych i !ci€ё€їki. Mamy wi€ёc odpowied€ќ: #Frodo odp€ѕyn€љ€ѕ €ѕ€њdk€љ, a z nimrazem jego wierny giermek. Frodo widocznie wr€њci€ѕ tu, gdy€їadnego z nas nie by€ѕo w obozie. Spotka€ѕem Sama na stoku wzg€њrza i poleci€ѕem mu, €їeby szed€ѕ za mn€љ, ale jest !oczywiste, €їe tego nie zrobi€ѕ. Odgad€ѕ zamiary swojego pana !i zd€љ€їy€ѕ przybiec nad rzek€ё, nim Frodo odp€ѕyn€љ€ѕ. Frodo zobaczy€ѕ, €їe nie tak €ѕatwo pozby€ѓ si€ё Sama! - Ale dlaczego nas si€ё chcia€ѕ pozby€ѓ i to bez s€ѕowa? - "spyta€ѕ Gimli. - Post€љpi€ѕ bardzo dziwnie. - I bardzo dzielnie - rzek€ѕ Aragorn. - Zdaje si€ё, €їe Sam mia€ѕ racj€ё. Frodo nie chcia€ѕ €їadnego z przyjaci€њ€ѕ "poci€љgn€љ€ѓ za sob€љ w €ђmier€ѓ, do Mordoru. Wiedzia€ѕ jednak, €їe i€ђ€ѓ tam musi. Gdy si€ё z "nami rozsta€ѕ, prze€їy€ѕ co€ђ, co przemog€ѕo w nim strach i wszelkie wahania. - Mo€їe spotka€ѕ grasuj€љcych ork€њw i uciek€ѕ przed nimi? - powiedzia€ѕ Legolas. - To pewne, €їe uciek€ѕ - odpar€ѕ Aragorn - nie s€љdz€ё jednak, by uciek€ѕ przed orkami. Nie zdradzi€ѕ si€ё z tym, co wiedzia€ѕ o prawdziwej przyczynie nag€ѕej decyzji i ucieczki Froda. D€ѕugo zachowywa€ѕ w tajemnicy ostatnie wyznanie Boromira. - No, w ka€їdym razie co€ђ "nieco€ђ si€ё wyja€ђni€ѕo - rzek€ѕ Legolas. - Wiemy, €їe Froda niema ju€ї na tym brzegu rzeki: "tylko on m€њg€ѕ zabra€ѓ €ѕ€њdk€ё. sam jest z nim: tylko on m€њg€ѕ zabra€ѓ sw€њj worek. - Mamy zatem do wyboru - #powiedzia€ѕ Gimli - albo si€љ€ђ€ѓ w$ostatni€љ €ѕ€њd€ќ i €ђciga€ѓ Froda, !albo pieszo €ђciga€ѓ ork€њw. Obiedrogi niewiele daj€љ nadziei. Stracili€ђmy ju€ї kilka bezcennych godzin. "- Pozw€њlcie mi si€ё namy€ђli€ѓ - rzek€ѕ Aragorn. - Obym wybra€ѕ trafnie i prze€ѕama€ѕ nie sprzyjaj€љcy nam dzisiaj los! - Chwile sta€ѕ, milcz€љc w zadumie. - P€њjd€ё za orkami - oznajmi€ѕ wreszcie. - Zamierza€ѕem prowadzi€ѓ Froda do Mordoru i wytrwa€ѓ przy nimdo ko€јca; lecz gdybym teraz chcia€ѕ go szuka€ѓ na pustkowiach, musia€ѕbym porzuci€ѓ wzi€ёtych do niewoli hobbit€њw na pastw€ё tortur i €ђmierci. Nareszcie serce przem€њwi€ѕo we mnie wyra€ќnie: !los powiernika Pier€ђcienia ju€ї nie jest w moich r€ёkach. Dru€їyna wype€ѕni€ѕa swoje zadanie. Lecz nam, kt€њrzy€ђmy ocaleli, nie wolno opu€ђci€ѓ towarzyszy niedoli, p€њki nam !si€ѕ starczy. W drog€ё! Ruszajmy.Zostawcie tu wszystko pr€њcz rzeczy najniezb€ёdniejszych. Trzeba b€ёdzie pospiesza€ѓ dniem i noc€љ. "Wyci€љgn€ёli ostatni€љ €ѕ€њd€ќ na brzeg i zanie€ђli j€љ mi€ёdzy #drzewa. Z€ѕo€їyli pod ni€љ sprz€ёt,"kt€њrego nie mogli ud€ќwign€љ€ѓ i bez kt€њrego mo€їna si€ё by€ѕo obej€ђ€ѓ. Potem ruszyli z Parth Galen. Zmierzch ju€ї zapada€ѕ, kiedy znale€ќli si€ё z powrotem na polanie, gdzie zgin€љ€ѕ !Boromir. St€љd mieli i€ђ€ѓ dalej tropem ork€њw, €ѕatwym zreszt€љdo wy€ђledzenia. - €adne inne plemi€ё tak nie tratuje ziemi - zauwa€їy€ѕ Legolas. - Orkowie znajduj€љ jak gdyby rozkosz w deptaniu "i t€ёpieniu €їywej ro€ђlinno€ђci, cho€ѓby im nie zagradza€ѕo drogi. - Mimo to maszeruj€љ bardzo szybko - rzek€ѕ Aragorn - i s€љ niezmordowani. Mo€їe te€ї b€ёdziemy musieli p€њ€ќniej szuka€ѓ €ђcie€їek przez nagie, trudne tereny. - A wi€ёc spieszmy za nimi! - powiedzia€ѕ Gimli. - Krasnoludy tak€їe umiej€љ €їwawo !maszerowa€ѓ i nie s€љ mniej ni€ї orkowie wytrwali. Ale niepr€ёdkoich dogonimy, wyprzedzili nas znacznie. - tak - odpar€ѕ Aragorn - wszyscy musimy zdoby€ѓ si€ё nawytrwa€ѕo€ђ€ѓ krasnolud€њw. W !drog€ё! Z nadziej€љ czy te€ї bez nadziei, p€њjdziemy tropem !nieprzyjaciela. Biada mu, je€їelioka€їemy si€ё od niego szybsi! Ten po€ђcig zas€ѕynie w€ђr€њd trzech plemion: elf€њw, krasnolud€њw i ludzi. W drog€ё, trzej €ѕowcy! I r€љczo jak jele€ј skoczy€ѕ naprz€њd. Biegli w€ђr€њd drzew; Aragorn, odk€љd wyzby€ѕ si€ё rozterki, przodowa€ѕ #nieznu€їenie i p€ёdzi€ѕ jak wiatr. Wkr€њtce zostawili daleko za "sob€љ las nad jeziorem i wspi€ёli si€ё d€ѕugim ramieniem zbocza na ciemny, ostro odci€ёty od t€ѕa nieba grzbiet g€њrski, purpurowy ju€ї w blasku zachodu. Zapad€ѕ zmrok. Trzy szare cienie wsi€љk€ѕy w kamienny krajobraz. Rozdzia€ѕ 2 Je€ќd€ќcy Rohanu !Mrok g€ёstnia€ѕ. W dole po€ђr€њd drzew zalega€ѕa mg€ѕa snuj€љca si€ё po bladych brzegach Anduiny, lecz niebo by€ѕo czyste. Wzesz€ѕy gwiazdy. #Malej€љcy ju€ї ksi€ё€їyc €їeglowa€ѕod zachodu, pod ska€ѕami k€ѕad€ѕy si€ё czarne cienie. W€ёdrowcy dotarli do podn€њ€їy skalistych g€њr i posuwali si€ё !teraz wolniej, bo €ђlad ju€ї nie "tak €ѕatwo by€ѕo wytropi€ѓ. G€њry Emyn Muil ci€љgn€ё€ѕy si€ё z p€њ€ѕnocy na po€ѕudnie podw€њjnym spi€ёtrzonym wa€ѕem. Zachodnie stoki obu €ѕa€јcuch€њw by€ѕy strome i niedost€ёpne, wschodnie za to opada€ѕy €ѕagodniej, poci€ёte mn€њstwem jar€њw i w€љskich €їleb€њw. Ca€ѕ€љ noc trzej przyjaciele przedzierali si€ё przez ten kamienny kraj, wspinali si€ё pierwszy, najwy€їszy grzbiet, a potem w ciemno€ђciach schodzili ku ukrytej za nim g€ѕ€ёbokiej kr€ёtej dolinie. Tu zatrzymali si€ё o zimnej godzinie przed€ђwitu na kr€њtki popas. Ksi€ё€їyc dawno ju€ї "zaszed€ѕ, niebo iskrzy€ѕo si€ё od gwiazd, pierwszy brzask nowego dnia jeszcze si€ё nie pokaza€ѕ zza czarnych wzg€њrz. "Aragorn zn€њw si€ё waha€ѕ: €ђlady ork€њw prowadzi€ѕy w dolin€ё, lecz gin€ё€ѕy tutaj. "- Jak my€ђlisz, w kt€њr€љ stron€ё #st€љd skr€ёcili? - spyta€ѕ Legolas.- Ku p€њ€ѕnocy, najkr€њtsz€љ drog€љ do Isengardu lub !Fangornu, je€ђli tam zd€љ€їaj€љ? Czy te€ї na po€ѕudnie, ku RzeceEnt€њw? - Dok€љdkolwiek zd€љ€їaj€љ, na pewno nie poszli ku rzece - odpar€ѕ Aragorn. - My€ђl€ё, €їe staraj€љ si€ё przeci€љ€ѓ pola Rohirrim€њw mo€їliwie !najkr€њtsz€љ drog€љ, chyba €їe w Rohanie dzieje si€ё co€ђ niedobrego, a pot€ёga Sarumana bardzo wzros€ѕa. Chod€ќmy na p€њ€ѕnoc! Dolina wrzyna€ѕa si€ё kamiennymkorytem mi€ёdzy poszarpane wzg€њrza, a w€ђr€њd g€ѕaz€њw na $jej dnie s€љczy€ѕ si€ё strumie€ј. Z prawej strony pi€ёtrzy€ѕo si€ё ponure urwisko, z lewej majaczy€ѕo €ѕagodniejsze zbocze, szare ju€ї i zatarte w cieniu wieczoru. uszli co najmniej mil€ё w kierunku p€њ€ѕnocnym. Aragorn przygi€ёty do ziemi bada€ѕ grunt zapadliski parow€њw u podn€њ€їy zachodniego stoku. Legolas wyprzedza€ѕ towarzyszy o par€ё krok€њw. nagle elf krzykn€љ€ѕ i wszyscy spiesznie podbiegli doniego. - Patrzcie! - rzek€ѕ. - Dogonili€ђmy ju€ї kilku z tych, kt€њrych €ђcigamy. - Wskaza€ѕ u st€њp wzg€њrza szarzej€љce kszta€ѕty, kt€њre na pierwszy rzut oka wzi€ёli za g€ѕazy, a kt€њre by€ѕy skulonymi trupami #ork€њw. Pi€ёciu z nich le€їa€ѕo tammartwych, rozsiekanych okrutnie; dw€њch mia€ѕo g€ѕowy odr€љbane od tu€ѕowia. Ziemia "wko€ѕo nasi€љk€ѕa ciemn€љ krwi€љ. - Oto nowa zagadka - rzek€ѕ Gimli. - €eby j€љ rozja€ђni€ѓ, trzeba by dziennego €ђwiat€ѕa, a nie mo€їemy tu czeka€ѓ do €ђwitu. - Jakkolwiek odczytamy ten znak, zwiastuje nam on pewn€љ!nadziej€ё - powiedzia€ѕ Legolas. - Wrogowie ork€њw powinni okaza€ѓ si€ё naszymi !przyjaci€њ€ѕmi. Czy te g€њry s€љ zamieszkane? - Nie - odpar€ѕ Aragorn. - Rohirrimowie rzadko tu si€ё zapuszczaj€љ, a do Minas Tirithjest st€љd daleko. Mog€ѕo si€ё zdarzy€ѓ, €їe jacy€ђ ludzie wybrali si€ё w te strony z niewiadomych nam powod€њw. Ale nie przypuszczam, by tak by€ѕo. !- C€њ€ї zatem s€љdzisz? - spyta€ѕGimli. "- My€ђl€ё, €їe nasi nieprzyjacieleprzyprowadzili z sob€љ w€ѕasnych nieprzyjaci€њ€ѕ - odrzek€ѕ Aragorn. - Ci tutaj to !orkowie z dalekiej p€њ€ѕnocy. Niema w€ђr€њd zabitych ani jednegoolbrzymiego orka z niezwyk€ѕym"god€ѕem bia€ѕej r€ёki i runiczn€љ #liter€љ S. Zgaduj€ё, €їe wybuch€ѕa jaka€ђ k€ѕ€њtnia, rzecz mi€ёdzy !dzikusami do€ђ€ѓ pospolita. Mo€їe!posprzeczali si€ё o wyb€њr drogi?- A mo€їe o je€јc€њw? - powiedzia€ѕ Gimli. - Miejmy nadziej€ё, €їe nasi przyjaciele !nie ponie€ђli r€њwnie€ї €ђmierci przy tej sposobno€ђci. Aragorn przeszuka€ѕ teren w szerokim promieniu wok€њ€ѕ tegomiejsca, lecz nie znalaz€ѕ !€їadnych wi€ёcej €ђlad€њw walki. !Dru€їyna ruszy€ѕa zn€њw naprz€њd. Niebo ju€ї blad€ѕo na wschodzie,gwiazdy przygas€ѕy, a znad !widnokr€ёgu podnosi€ѕ si€ё szary brzask. Nieco dalej na p€њlnocy trafili na par€њw, w kt€њrym "kr€ёty, bystry potoczek €ї€ѕobi€ѕ kamienist€љ €ђcie€їk€ё w g€ѕ€љb doliny. na jego brzegach !zieleni€ѕy si€ё k€ёpy zaro€ђli i sp€ѕachetki trawy. - Nareszcie! - rzek€ѕ Aragorn. -Tutaj mamy poszukiwany trop. Wiedzie w g€њr€ё strumienia. T€ёdy szli orkowie po za€ѕatwieniu mi€ёdzy sob€љ krwawych porachunk€њw. !Zawr€њcili wi€ёc i ruszyli now€љ €ђcie€їk€љ, skacz€љc z kamienia na kamie€ј tak lekko, jakby zaczynali dzie€ј po dobrze przespanej nocy. Kiedy w ko€јcu dotarli na gra€ј szarego wzg€њrza, nag€ѕy powiew "rozburzy€ѕ im w€ѕosy i za€ѕopota€ѕpo€ѕami p€ѕaszczy. Mwit dmuchn€љ€ѕ im ch€ѕodem w twarze. Obejrzeli si€ё i zobaczyli za sob€љ na drugim brzegu rzeki odleg€ѕe szczyty ju€ї rozjarzonepierwszym blaskiem. Wstawa€ѕ !dzie€ј. Czerwony r€љbek s€ѕo€јca ukaza€ѕ si€ё znad ciemnego grzbietu g€њr. Ale przed oczami w€ёdrowc€њw, na zachodzie, €ђwiat wci€љ€ї jeszcze le€їa€ѕ cichy, bezkszta€ѕtny i szary; wmiar€ё jednak jak patrzyli, cienie nocy rozwiewa€ѕy si€ё stopniowo, ziemia budzi€ѕa si€ё odzyskuj€љc barwy: ziele€ј rozla€ѕa si€ё po szerokich €ѕ€љkach Rohanu, bia€ѕe opary roziskrzy€ѕy si€ё nad wodami, a gdzie€ђ daleko po lewej stronie,o trzydzie€ђci albo i wi€ёcej staj, Bia€ѕe G€њry zab€ѕys€ѕy b€ѕ€ёkitem i purpur€љ, wystrzelaj€љc w niebo ostrymi szczytami, na kt€њrych ol€ђniewaj€љca biel wiecznych €ђnieg€њw zabarwi€ѕa si€ё teraz rumie€јcem jutrzenki. - Gondor! Gondor! - zawo€ѕa€ѕ Aragorn. - Obym ci€ё ujrza€ѕ znowu w szcz€ё€ђliwszej godzinie! Dzi€ђ jeszcze moja droga nie prowadzi na po€ѕudnie, ku twoim €ђwietlistym strumieniom. Gondor mi€ёdzy g€њrami a morzem. Tu wiewem #D€љ€ѕ kiedy€ђ wiatr zachodni... Tu nad Srebrnym Drzewem W dawnych kr€њl€њw ogrodach deszcz €ђwiat€ѕa trzepota€ѕ. Mury, wie€їe, korono, o, tronie ze z€ѕota! Czy€ї ludzie Drzewo Srebrne ujrz€љ, o, Gondorze, I wiatr mi€ёdzy g€њrami d€љ€ѓ b€ёdzie a morzem? - Chod€ќmy ju€ї! - rzek€ѕ, odrywaj€љc wreszcie oczy od po€ѕudnia i zwracaj€љc je na !zach€њd i p€њ€ѕnoc, gdzie wzywa€ѕgo obowi€љzek. "Gra€ј, na kt€њrej stali, opada€ѕa stromo spod ich n€њg. O kilkadziesi€љt st€њp ni€їej szeroka, poszarpana p€њ€ѕka skalna urywa€ѕa si€ё ostr€љ kraw€ёdzi€љ nad przepa€ђcist€љ, prostopad€ѕ€љ €ђcian€љ: to by€ѕ Wschodni Mur Rohanu. Tu ko€јczy€ѕy si€ё wzg€њrza Emyn Muil, a dalej, jak okiem %siegn€љ€ѓ, rozpo€ђciera€ѕy si€ё ju€ї tylko zielone r€њwniny Rohirrim€њw. !- Patrzcie! - krzykn€љ€ѕ Legolas wskazuj€љc blade niebo ponad ich g€ѕowami. - Znowu orze€ѕ. Wzbi€ѕ si€ё bardzo wysoko. Wygl€љda mi na to, €їe odlatuje z powrotem na p€њ€ѕnoc. Mknie jak strza€ѕa. Patrzcie! - Nie, nawet moje oczy go nie dostrzeg€љ, Legolasie - odrzek€ѕAragorn. - Musi lecie€ѓ rzeczywi€ђcie na wielkiej wysoko€ђci. Ciekawe, z jakim poselstwem tak spieszy, je€ђli to ten sam ptak, kt€њrego przedtem zauwa€їy€ѕem. Ale #sp€њjrzcie! Tu bli€їej widz€ё co€ђ bardziej niepokoj€љcego. Jaki€ђ ruch na r€њwninie. - Masz s€ѕuszno€ђ€ѓ - odpar€ѕ Legolas. - Pot€ё€їny oddzia€ѕ w marszu. Nic wi€ёcej jednak nie mog€ё o nim powiedzie€ѓ ani rozr€њ€їni€ѓ, co to za plemi€ё. Dzieli nas od nich wiele staj, na oko wydaje si€ё, €їe co najmniej dwana€ђcie. W tym p€ѕaskim krajobrazie trudno oceni€ѓ odleg€ѕo€ђ€ѓ. $- My€ђl€ё, €їe b€љd€ќ co b€љd€ќ nie potrzebujemy ju€ї teraz wypatrywa€ѓ €ђlad€њw, €їeby !wiedzie€ѓ, dok€љd si€ё skierowa€ѓ - rzek€ѕ Gimli. - Szukajmy tylko%€ђcie€їki w d€њ€ѕ na r€њwnin€ё, i to jak najkr€њtszej. - W€љtpi€ё, czy znajdziesz %€ђcie€їk€ё kr€њtsz€љ od tej, kt€њr€љ wybrali orkowie - powiedzia€ѕ Aragorn. $Teraz ju€ї €ђcigali nieprzyjaci€њ€ѕ w pe€ѕnym €ђwietle dziennym. Wszystko wskazywa€ѕo, €їe orkowie posuwali si€ё w wielkimpo€ђpiechu, bo dru€їyna znajdowa€ѕa co chwila jakie€ђ pogubione lub odrzucone rzmot€њw Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПpH cИ 9 cфё cGѓ!„ cЊw-) c  8е;pprzedmioty: worki po prowiancie, kromki twardego, ciemnego chleba, €ѕachman czarnego p€ѕaszcza, ci€ё€їki podkuty but, zdarty na kamieniach. Trop wi€њd€ѕ na p€њ€ѕnoc skrajem urwiska, a€ї w ko€јcu zatrzymywa€ѕ si€ё nad "g€ѕ€ёbok€љ rys€љ, wy€ї€ѕobion€љ w €ђcianie skalnej przez potok, sp€ѕywaj€љcy z g€ѕo€ђnym pluskiem w d€њ€ѕ. Brzegiem rysy w€љska, stroma jak drabina €ђcie€їka prowadzi€ѕa a€ї na r€њwnin€ё. #U st€њp tej drabiny znale€ќli si€ё nagle na €ѕ€љkach Rohanu. Jak zielone morze falowa€ѕy one u samych podn€њ€їy Emyn Muil. Potok g€њrski gin€љ€ѕ w bujnych k€ёpach rze€їuchy i wszelkiego ziela, tylko cichy plusk zdradza€ѕ jego drog€ё w szmaragdowym tunelu; po !€ѕagodnej pochy€ѕo€ђci sp€ѕywa€ѕ ku moczarom doliny Rzeki Ent€њw. W€ёdrowcy mieli wra€їenie, €їe zima zosta€ѕa za nimi, lgn€љc do wzg€њrz. Tu bowiem mi€ёkkie powietrze tchn€ё€ѕo ciep€ѕem i delikatnym zapachem i zdawa€ѕo si€ё, €їe wiosna jest ju€ї blisko, a soki w trawach i li€ђciach zaczynaj€љwzbiera€ѓ. Legolas odetchn€љ€ѕ g€ѕ€ёboko, jakby po d€ѕugiej w€ёdr€њwce przez ja€ѕow€љ !pustyni€ё pi€ѕ chciwie o€їywcz€љ wod€ё. !- Ach, zapach zieleni! - rzek€ѕ. - Lepsze to ni€ї d€ѕugi sen. Biegnijmy teraz! - Lekkie stopy mog€љ tutaj biec chy€їo - powiedzia€ѕ Aragorn. - Szybciej pewnie ni€ї !obci€љ€їone €їelazem nogi ork€њw.teraz mo€їe uda si€ё nam dop€ёdzi€ѓ nieprzyjaci€њ€ѕ. Pobiegli g€ёsiego, mkn€љc jak go€јcze psy za €ђwie€їym tropem; oczy im rozb€ѕys€ѕy nowym zapa€ѕem. Szpetny €ђlad wydeptany przez ork€њw wskazywa€ѕ niemal wprost na zach€њd; gdziekolwiek przesz€ѕa banda, s€ѕodka trawa Rohanu by€ѕa stratowana i sczernia€ѕa. Nagle Aragorn krzykn€љ€ѕ i zatrzyma€ѕ si€ё w miejscu. #- St€њjcie! - zawo€ѕa€ѕ. - na razienie id€ќcie za mn€љ. Szybko skr€ёci€ѕ w prawo od g€ѕ€њwnego szlaku. Dostrzeg€ѕ "bowiem odga€ѕ€ёziaj€љcy si€ё trop:odciski drobnych, nie obutych st€њp. Niestety o kilka zaledwiekrok€њw dalej trop gubi€ѕ si€ё w€ђr€њd innych, znacznie wi€ёkszych, kt€њre r€њwnie€ї odbiega€ѕy od szlaku, potem za€ђ znowu ku niemu powraca€ѕy"i gin€ё€ѕy w stratowanej zieleni. Tam, gdzie €њw nowy trop si€ё #ko€јczy€ѕ, Aragorn schyli€ѕ si€ё i podni€њs€ѕ co€ђ z trawy. Potem wr€њci€ѕ do przyjaci€њ€ѕ. - Tak jest - rzek€ѕ. - To niew€љtpliwie €ђlady st€њp hobbita. Zapewne Pippina, mniejszego od Meriadoka. Sp€њjrzcie! !Na wyci€љgni€ёtej d€ѕoni pokaza€ѕim znaleziony przedmiot, kt€њry b€ѕyszcza€ѕ w s€ѕo€јcu. Podobny by€ѕ do ledwie rozwini€ёtego !brzozowego li€ђcia, a wyda€ѕ si€ёpi€ёkny i niespodziewany na tejbezdrzewnej r€њwninie. - Klamra od p€ѕaszcza elf€њw! - wykrzykn€ёli Legolas i Gimli jednocze€ђnie. - Li€ђcie z drzew Lorien nie opadaj€љ na pr€њ€їno - rzek€ѕ Aragorn. - Ten nie zosta€ѕ zgubiony przypadkiem. Pippin upu€ђci€ѕ go umy€ђlnie, €їeby zostawi€ѓ znak dla tych, kt€њrzy b€ёd€љ szukali porwanychhobbit€њw. My€ђl€ё, €їe po to $w€ѕa€ђnie Pippin od€ѕ€љczy€ѕ si€ё nachwil€ё od gromady. - A wi€ёc o nim przynajmniej wiemy, €їe wzi€ёto go €їywcem !- stwierdzi€ѕ Gimli. - I €їe nie straci€ѕ przytomno€ђci umys€ѕu ani w€ѕadzy w nogach. B€љd€ќ co b€љd€ќ jest to pewna pociecha. Nie €ђcigamy bandy daremnie. - Miejmy nadziej€ё, €їe nie przyp€ѕaci€ѕ zbyt drogo swej !odwagi - rzek€ѕ Legolas. - Dalej!"Naprz€њd! Serce mi si€ё €ђciska namy€ђl o tych m€ѕodych, weso€ѕych hobbitach, p€ёdzonych jak ciel€ёta za stadem. S€ѕo€јce podnios€ѕo si€ё do zenitu, a potem z wolna osun€ё€ѕo si€ё po niebie. Znad odleg€ѕego morza, od po€ѕudnia, nadci€љgn€ё€ѕy lekkie ob€ѕoki i odp€ѕyn€ё€ѕy z €ѕagodnym podmuchem wiatru. S€ѕo€јce zasz€ѕo. Za plecami w€ёdrowc€њw wyros€ѕy cienie i coraz d€ѕu€їszymi ramionami si€ёga€ѕy na wsch€њd. Oni jednak wytrwale szli naprz€њd. Od !€ђmierci Boromira min€ё€ѕa doba, !lecz orkowie wci€љ€ї byli daleko przed nimi. Nie mogli ich nawetwzrokiem dosi€ёgn€љ€ѓ na !rozleg€ѕej, p€ѕaskiej r€њwninie. Kiedy zapad€ѕy ciemno€ђci, Aragorn wstrzyma€ѕ poch€њd. W ci€љgu ca€ѕego dnia ledwie dwa razy popasali, i to na kr€њtko; od wschodniej €ђciany g€њr, na #kt€њrej stali o €ђwicie, dzieli€ѕo ich teraz dwana€ђcie staj. - Pora dokona€ѓ trudnego wyboru - rzek€ѕ Aragorn. - Czy odpocz€љ€ѓ przez noc, czy te€ї $i€ђ€ѓ dalej, p€њki nam si€ѕ starczy?!- Je€їeli my b€ёdziemy ca€ѕ€љ nocodpoczywa€ѓ, a nieprzyjaciel nie przerwie marszu, wyprzedzi nas znacznie - powiedzia€ѕ Legolas. - Chyba nawet orkowie nie mog€љ maszerowa€ѓ bez wytchnienia - powiedzia€ѕ Gimli.- Orkowie rzadko puszczaj€љ si€ё w bia€ѕy dzie€ј przez otwarte przestrzenie, a jednak tym razem wa€їyli si€ё na to - odpar€ѕ Legolas. - Tym bardziej nie spoczn€љ w nocy. - Ale noc€љ nie mo€їemy !pilnowa€ѓ €ђladu - rzek€ѕ Gimli. - Jak si€ёgn€ё wzrokiem, €ђlad wiedzie prosto, nie skr€ёca ani w lewo, ani w prawo - stwierdzi€ѕ Legolas. - Przypuszczam, €їe zdo€ѕa€ѕbymwas poprowadzi€ѓ po ciemku nie zbaczaj€љc z w€ѕa€ђciwego kierunku - rzek€ѕ Aragorn. - "Je€ђliby€ђmy wszak€їe zb€ѕ€љdzili lub gdyby tamci zboczyli ze szlaku, straciliby€ђmy jutro du€їo czasu, nimby si€ё uda€ѕo odnale€ќ€ѓ znowu trop. - W dodatku - powiedzia€ѕ Gimli - tylko za dnia mo€їemy dostrzec, czy jakie€ђ pojedyncze €ђlady nie od€ѕ€љczaj€љ si€ё od gromady. "gdyby kt€њry€ђ z je€јc€њw zbieg€ѕ z niewoli albo gdyby kt€њrego€ђ uprowadzono w bok, na wsch€њd na przyk€ѕad, w stron€ё Wielkiej rzeki, w stron€ё Mordoru, mogliby€ђmy min€љ€ѓ ten €ђlad nie domy€ђlaj€љc si€ё niczego. - To prawda - przyzna€ѕ Aragorn. - Lecz je€ђli dobrze odczyta€ѕem poprzednie €ђlady, !orkowie spod god€ѕa Bia€ѕej R€ёki"wzi€ёli nad innymi g€њr€ё i ca€ѕa banda zmierza teraz do Isengardu. Dotychczas wszystko potwierdza moje przypuszczenie. - A jednak by€ѕoby nieroztropnie polega€ѓ na tym -"rzek€ѕ Gimli. - Pami€ёtajmy te€ї o mo€їliwo€ђci ucieczki je€јc€њw. Czy zauwa€їyliby€ђmy tamten trop, kt€њry nas doprowadzi€ѕ doklamry w trawie, gdyby€ђmy przechodzili po ciemku? - Orkowie z pewno€ђci€љ odt€љd !zdwoili czujno€ђ€ѓ, a je€јcy s€љ ju€ї bardzo zm€ёczeni - !powiedzia€ѕ Legolas. - Nie b€ёd€љpr€њbowali ucieczki, chyba z nasz€љ pomoc€љ. Jak im pomo€їemy, nie spos€њb przewidzie€ѓ, w ka€їdym razie trzeba przede wszystkim do€ђcign€љ€ѓ band€ё. - A jednak nawet ja, krasnolud, zaprawiony w w€ёdr€њwkach i nie najs€ѕabszy wswoim rodzie, nie zdo€ѕam przebiec ca€ѕej drogi do Isengardu bez wypoczynku - rzek€ѕ Gimli. - Mnie te€ї serce boli na my€ђl o losie pojmanych przyjaci€њ€ѕ i gdyby to ode mnietylko zale€їa€ѕo, ruszy€ѕbym wcze€ђniej w pogo€ј; lecz teraz musz€ё wytchn€љ€ѓ, aby jutro biec tym szybciej. A je€ђli mamyodpoczywa€ѓ, ciemna noc jest po temu najsposobniejsz€љ por€љ. - Powiedzia€ѕem na pocz€љtku, €їe wyb€њr jest trudny - rzek€ѕ Aragorn. - Na czym wi€ёc zako€јczymy t€ё narad€ё? - Ty nam przewodzisz - odpar€ѕGimli - i jeste€ђ najbardziej do€ђwiadczonym €ѕowc€љ. Sam wi€ёc rozstrzygnij. - Serce pcha mnie naprz€њd - powiedzia€ѕ Legolas. - Musimy jednak trzyma€ѓ si€ё w gromadzie. Zastosuj€ё si€ё do decyzji Aragorna. - Szukacie rady u z€ѕego doradcy - rzek€ѕ Aragorn. - Od chwili gdy przep€ѕyn€ёli€ђmy mi€ёdzy s€ѕupami Argonath, ka€їdy wyb€њr, kt€њrego dokona€ѕem, okazywa€ѕ si€ё b€ѕ€ёdny. Umilk€ѕ i d€ѕugo patrza€ѕ na p€њ€ѕnoc i na zach€њd, w g€ёstniej€љce ciemno€ђci. - Nie b€ёdziemy szli noc€љ - powiedzia€ѕ wreszcie. - Z dw€њch niebezpiecze€јstw gro€ќniejsze wydaje si€ё prze€ђlepienie jakiego€ђ wa€їnego tropu czy znaku. "Gdyby ksi€ё€їyc lepiej €ђwieci€ѕ, mogliby€ђmy skorzysta€ѓ z jego blasku. Niestety, wschodzi teraz p€њ€ќno, jest w nowiu i blady. "- Dzi€ђ na dobitk€ё zas€ѕoni€љ go chmury - szepn€љ€ѕ Gimli. - Szkoda, €їe pani z Lorien nie da€ѕa nam w podarunku €ђwiat€ѕa, jak Frodowi. - Temu, kto go otrzyma€ѕ, dar !ten bardziej si€ё przyda - rzek€ѕAragorn. - W jego r€ёku los wyprawy. Nam przypad€ѕ tylko !male€јki udzia€ѕ w wielkim dzielenaszej epoki. Kto wie, czy od pocz€љtku ca€ѕy zamiar nie jest skazany na niepowodzenie, a m€њj wyb€њr, dobry czy z€ѕy, niewiele mo€їe tu pom€њc lub zaszkodzi€ѓ. W ka€їdym razie - postanowi€ѕem. Teraz wi€ёc skorzystajmy z wypoczynku jak si€ё da najlepiej. "Rzuci€ѕ si€ё na ziemi€ё i usn€љ€ѕ natychmiast, bo od nocy sp€ёdzonej w cieniu Tol Brandir !nie zmru€їy€ѕ oka. Przed €ђwitem jednak ockn€љ€ѕ si€ё i wsta€ѕ. "Gimli le€їa€ѕ jeszcze pogr€љ€їony w g€ѕ€ёbokim €ђnie, ale Legolas czuwa€ѕ wyprostowany i wpatrzony w ciemno€ђ€ѓ, zamy€ђlony i cichy jak m€ѕode drzewo w bezwietrzn€љ noc. - S€љ ju€ї bardzo daleko - powiedzia€ѕ ze smutkiem zwracaj€љc si€ё do Aragorna. - Dobrze przeczuwa€ѕem, €їe nie spoczn€љ na noc. Teraz tylko orze€ѕ zdo€ѕa€ѕby ich dogoni€ѓ. - Mimo to b€ёdziemy ich €ђcigali w miar€ё naszych si€ѕ - odpar€ѕ #Aragorn. Schyli€ѕ si€ё i dotkn€љ€ѕ ramienia krasnoluda. - Wstawaj, Gimli. Ruszamy dalej - rzek€ѕ. - Mlad stygnie. - Ciemno jeszcze - powiedzia€ѕGimli. - Nawet Legolas i nawet ze szczytu wzg€њrza nie !dostrzeg€ѕby ich, p€њki s€ѕo€јce nie wzejdzie. - Obawiam si€ё, €їe za daleko odeszli, abym ich m€њg€ѕ dostrzec ze wzg€њrza czy z r€њwniny, przy ksi€ё€їycu czy w s€ѕo€јcu - odpar€ѕ Legolas. - Kiedy oczy zawodz€љ, ziemia mo€їe co€ђ powie uszom - rzek€ѕAragorn - bo z pewno€ђci€љ j€ёczy pod ich nienawistnymi stopami. Wyci€љgn€љ€ѕ si€ё na trawie, "przytkn€љ€ѕ ucho do ziemi. Le€їa€ѕ bez ruchu tak d€ѕugo, €їe Gimli ju€ї zacz€љ€ѕ podejrzewa€ѓ, i€ї Aragorn omdla€ѕ albo usn€љ€ѕ znowu. Niebo na wschodzie poja€ђnia€ѕo, siwy brzask z wolna rozprasza€ѕ mrok. Kiedy wreszcie Aragorn wsta€ѕ, przyjaciele zobaczyli jego !twarz poblad€ѕ€љ i zapadni€ёt€љ, w oczach wyczytali trosk€ё. - Ziemia dr€їy od niewyra€ќnych, niezrozumia€ѕych odg€ѕos€њw - "rzek€ѕ. - Na wiele mil wko€ѕo nie ma €їadnego oddzia€ѕu w marszu. Tupot n€њg naszych #nieprzyjaci€њ€ѕ ledwie s€ѕycha€ѓ z "wielkiej dali. Natomiast g€ѕo€ђno t€ёtni€љ kopyta ko€јskie. Wydajemi si€ё, €їe s€ѕysza€ѕem je !wcze€ђniej ju€ї, gdy spa€ѕem tej nocy na ziemi, i €їe t€ёtent koni galopuj€љcych na zach€њd m€љci€ѕ moje sny. teraz jednak "oddalaj€љ si€ё od nas, p€ёdz€љ na p€њ€ѕnoc. Chcia€ѕbym wiedzie€ѓ, co te€ї si€ё dzieje w tamtych krajach. - Ruszajmy! - rzek€ѕ Legolas. Tak zacz€љ€ѕ si€ё trzeci dzie€ј po€ђcigu. Od rana do zmroku, to pod chmurami, to pod €їarem s€ѕo€јca, to wyci€љgni€ёtym krokiem, to biegiem parli naprz€њd, jakby gor€љczka trawi€љca ich serca silniejsza by€ѕa od zm€ёczenia. "Ma€ѕo ze sob€љ rozmawiali. Sun€ёliprzez rozleg€ѕe pustkowia, a "p€ѕaszcze elf€њw wtapia€ѕy si€ё w "t€ѕo szarozielonych p€њl tak, €їe nikt pr€њcz bystrookiego elfa nie dostrzeg€ѕby ich z oddali nawet w pe€ѕnym blasku "po€ѕudnia. Cz€ёsto te€ї w g€ѕ€ёbi serca dzi€ёkowali pani z Lorien !za lembasy, bo €їywi€љc si€ё nimiw biegu, odzyskiwali nowe, niespo€їyte si€ѕy. Przez ca€ѕy dzie€ј trop wskazywa€ѕ prosto na p€њ€ѕnoco-zach€њd, nie zbaczaj€љc ani nie skr€ёcaj€љc nigdzie. Wreszcie, kiedy po€ѕudnie chyli€ѕo si€ё ju€ї ku wieczorowi, w€ёdrowcy znale€ќlisi€ё na d€ѕugim, bezdrzewnym zboczu; teren przed nimi $wznosi€ѕ si€ё fali€ђcie i €ѕagodnie ku majacz€љcym na widnokr€ёgukopulastym pag€њrkom. Mlad ork€њw prowadzi€ѕ te€ї ku nim, skr€ёcaj€љc nieco bardziej na #p€њ€ѕnoc i znacz€љc si€ё mniej ni€їdotychczas wyra€ќnie, bo gruntby€ѕ tutaj twardszy a trawa mniej bujna. daleko po lewej $r€ёce b€ѕyszcza€ѕa po€ђr€њd zieleni kr€ёta, srebrna nitka Rzeki !Ent€њw. Nigdzie nie by€ѕo wida€ѓ €їywej duszy. Aragorn dziwi€ѕ "si€ё, €їe nie spotykaj€љ €ђlad€њw zwierz€љt ani ludzi. Siedziby Rohirrim€њw skupia€ѕy si€ё co prawda o wiele mil dalej na po€ѕudnie, pod le€ђnym stropem Bia€ѕych G€њr, ukrytych teraz we mgle i chmurach, lecz hodowcy koni trzymali dawniejogromne stada we Wschodnim Emnecie, kresowej prowincji swojego kr€њlestwa, i pasterze koczowali w tych stronach nawet zim€љ, mieszkaj€љc w sza€ѕasach lub namiotach. Terazjednak ca€ѕa ta kraina opustosza€ѕa, a cisza, jaka nad!ni€љ panowa€ѕa, nie zdawa€ѕa si€ёwcale b€ѕoga ani spokojna. O zmroku przyjaciele zatrzymali si€ё znowu. Przeszli r€њwnin€љ Rohanu dwakro€ѓ po dwana€ђcie staj i €ђciana Emyn Muil znikn€ё€ѕa im z oczu w cieniach wschodu. W€љski sierp ksi€ё€їyca wyp€ѕyn€љ€ѕ na !przymglone niebo, lecz €ђwieci€ѕ blado, a gwiazdy kry€ѕy si€ё w€ђr€њd chmur. - Teraz bardziej jeszcze #€їa€ѕuj€ё ka€їdej godziny, kt€њr€љ stracili€ђmy na odpoczynek i popasy w tym marszu - rzek€ѕ Legolas. - Orkowie gnaj€љ, jakby ich Sauron osobi€ђcie "biczem pop€ёdza€ѕ. Boje si€ё, €їe zd€љ€їyli dotrze€ѓ do lasu i stok€њw g€њrskich; mo€їe w tej !chwili w€ѕa€ђnie wchodz€љ w cie€јdrzew. Gimli zgrzytn€љ€ѕ z€ёbami. - Oto gorzki koniec naszych !nadziei i trud€њw - powiedzia€ѕ. - Koniec nadziei - mo€їe, ale trud€њw z pewno€ђci€љ nie - rzek€ѕ Aragorn. - Nie zawr€њcimyz drogi. Chocia€ї bardzo jestemznu€їony. - Obejrza€ѕ si€ё na szmat ziemi, kt€њry przemierzyli, popatrza€ѕ w mrokg€ёstniej€љcy na wschodzie. - Co€ђ dziwnego dzieje si€ё w tymkraju. nie ufam tej ciszy. Nie ufam nawet blademu ksi€ё€їycowi. Gwiazdy €ђwiec€љ md€ѕym blaskiem, a mnie ogarn€ё€ѕo takie znu€їenie, jakiego nie powinien zna€ѓ Stra€їnik na wytyczonym tropie. Jaka€ђ pot€ё€їna wola dodaje w biegu si€ѕ naszym wrogom, a nam rzuca pod stopy niewidzialne zapory, obezw€ѕadnia zm€ёczeniem serca bardziej ni€ї nogi. - Prawd€ё m€њwisz - rzek€ѕ Legolas. - Czu€ѕem to od chwili,gdy zeszli€ђmy z grani Emyn Muil. Ta pot€ё€їna wola jest bowiem przed nami, nie za nami. I gestem wskaza€ѕ krain€ё Rohanu ledwie roz€ђwietlon€љ #nik€ѕ€љ ksi€ё€їycow€љ po€ђwiat€љ i ton€љc€љ w mroku na zachodzie. - Saruman! - mrukn€љ€ѕ Aragorn. - Nawet on nie zdo€ѕa nas zawr€њci€ѓ z drogi. na razie jednak musimy si€ё zatrzyma€ѓ. #Sp€њjrzcie, ju€ї i ksi€ё€їyc znika za chmurami. Lecz jutro skoro €ђwit ruszymy na p€њ€ѕnoc, szlakiem mi€ёdzy bagniskiem a wzg€њrzami. Nazajutrz tak samo jak w poprzednich dniach Legolas pierwszy zerwa€ѕ si€ё ze snu - !je€їeli w og€њle spa€ѕ tej nocy. !- Wstawa€ѓ! Wstawa€ѓ! - wo€ѕa€ѕ. - Wsch€њd ju€ї si€ё rumieni. Dziwy czekaj€љ nas w cieniu lasu. Dobre czy z€ѕe, nie wiem, ale wzywaj€љ w drog€ё. Wstawa€ѓ! Tamci obaj zerwali si€ё na r€њwne nogi i nie trac€љc ani chwili trzej przyjaciele zn€њw pomaszerowali przed siebie. Ka€їdy krok przybli€їa€ѕ ich stopniowo ku wzg€њrzom i na godzin€ё przed po€ѕudniem stan€ёli pod zielonymi stokami, !kt€њre pi€ёtrzy€ѕy si€ё wy€їej w €ѕyse kopu€ѕy wyci€љgni€ёte r€њwnym €ѕa€јcuchem prosto na !p€њ€ѕnoc. U ich st€њp grunt by€ѕ suchy, poro€ђni€ёty nisk€љ traw€љ, lecz mi€ёdzy pasmem wzg€њrz a rzek€љ, przedzieraj€љc€љ si€ё przez g€љszcz trzcin i sitowia, ci€љgn€ё€ѕo si€ё szerokie na dziesi€ё€ѓ mil zapadlisko. Pod najdalej na po€ѕudnie wysuni€ёtym wzg€њrzem, u jego zachodnich podn€њ€їy spostrzegli w trawie szeroki kr€љg jakby wydeptany przez %tysi€љc ci€ё€їkich n€њg. St€љd €ђlad ork€њw prowadzi€ѕ dalej ku p€њ€ѕnocy skrawkami suchego terenu pod wzg€њrzami. Aragornzatrzyma€ѕ si€ё i zbada€ѕ uwa€їnie tropy. - Popasali tu czas kr€њtki - rzek€ѕ - i nawet €ђlad wymarszu po odpoczynku jest ju€ї do€ђ€ѓ dawny. Niestety, przeczucie nie zawiod€ѕo ci€ё, Legolasie, !up€ѕyn€ё€ѕo trzykro€ѓ dwana€ђcie godzin od chwili, gdy orkowie przebywali na tym miejscu, do kt€њrego my doszli€ђmy dopiero !teraz. Je€їeli potem nie zwolnilimarszu, wczoraj o zachodzie s€ѕo€јca osi€љgn€ёli skraj Fangornu. - Patrz€љc na zach€њd i na p€њ€ѕnoc nie widz€ё nic pr€њcz trawy ton€љcej w dali we mgle - rzek€ѕ Gimli. - Czy ze szczytuwzg€њrza dostrzegliby€ђmy las? - Do lasu jeszcze st€љd daleko !- powiedzia€ѕ Aragorn. - Je€їeli pami€ё€ѓ mnie nie myli, pasmo wzg€њrz si€ёga co najmniej na osiem staj, a za nimi, na p€њ€ѕnoco-zach€њd od uj€ђcia Rzeki Ent€њw, trzeba przeby€ѓ zn€њw jakie€ђ pi€ёtna€ђcie staj r€њwniny. #- A wi€ёc w drog€ё! - rzek€ѕ Gimli.- Moje nogi musz€љ odzwyczai€ѓ"si€ё od liczenia staj. By€ѕoby to dla nich €ѕatwiejsze, gdyby !serce tak bardzo nie ci€љ€їy€ѕo. !S€ѕo€јce ju€ї si€ё chyli€ѕo, gdy wreszcie w€ёdrowcy dotarli do ostatniego wzg€њrza w ca€ѕym €ѕa€јcuchu. Przez wiele godzin maszerowali bez odpoczynku. teraz posuwali si€ё ju€ї bardzo zmot€њw Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBpd cЋд § cбG cq" cд+-р c7 8pBš#wolno, a Gimli a€ї zgarbi€ѕ si€ё zezm€ёczenia. Krasnoludy maj€љ !€їelazn€љ wytrzyma€ѕo€ђ€ѓ w pracyi w€ёdr€њwkach, lecz ten nie "ko€јcz€љcy si€ё po€ђcig utrudzi€ѕ Gimlego tym bardziej, €їe nadzieja przygas€ѕa w jego sercu. Aragorn szed€ѕ za nim w pos€ёpnym milczeniu, od czasu do czasu schylaj€љc si€ё, €їeby zbada€ѓ jaki€ђ znak albo trop na!ziemi. Tylko Legolas bieg€ѕ lekkojak zawsze, ledwie muskaj€љc stopami traw€ё i nie odciskaj€љcna niej €ђlad€њw; chleb elf€њw wystarcza€ѕ mu za ca€ѕy posi€ѕek, a spa€ѓ umia€ѕ z otwartymi oczyma, w marszu, w pe€ѕnym €ђwietle dnia; umys€ѕ elfa odpoczywa b€ѕ€љdz€љc po dziwnych €ђcie€їkach marze€ј, chocia€ї ludzie nie nazwaliby tego spaniem. - Wejd€ќmy na ten zielony pag€њrek - rzek€ѕ. Wbieg€ѕ pierwszy, a dwaj przyjaciele pod€љ€їyli za nim !wspinaj€љc si€ё mozolnie d€ѕugim zboczem a€ї na szczyt, zaokr€љglony na kszta€ѕt kopu€ѕy, g€ѕadki i nagi, nieco odosobniony od innych i stanowi€љcy ostatnie od p€њ€ѕnocy ogniwo €ѕa€јcucha. S€ѕo€јce tymczasem zasz€ѕo, mrok wieczorny otuli€ѕ €ђwiat jak zas€ѕona. Trzej w€ёdrowcy stali samotnie nad bezbrze€їn€љ, bezkszta€ѕtn€љ r€њwnin€љ, w€ђr€њd jednostajnej szarzyzny krajobrazu. Tylko daleko na p€њ€ѕnoco-zachodzie od t€ѕa dogasaj€љcego nieba #odcina€ѕa si€ё g€ѕ€ёbsz€љ czerni€љ linia G€њr Mglistych i ciemnego lasu u ich st€њp. - Nic st€љd nie wypatrzymy, comog€ѕoby nam wskaza€ѓ dalsz€љ drog€ё - powiedzia€ѕ Gimli. - W ka€їdym razie trzeba teraz "zatrzyma€ѓ si€ё na noc. Robi si€ё bardzo zimno. - Wiatr dmie od €ђnie€їnej p€њ€ѕnocy - rzek€ѕ Aragorn. - Rano odwr€њci si€ё i dmuchnie od wschodu - rzek€ѕ Legolas. - Odpocznijmy, skoro czujecie si€ё zm€ёczeni. Ale nie tra€ѓmy nadziei. Nie wiadomo, co nas jutro czeka. Bywa, €їe wraz zewschodem s€ѕo€јca zjawia si€ё dobra rada. - Trzykro€ѓ ju€ї w tej pogoni "ogl€љdali€ђmy wsch€њd s€ѕo€јca, a €їaden nie przyni€њs€ѕ nam rady - rzek€ѕ Gimli. Noc by€ѕa bardzo zimna. Aragorn i Gimli spali "niespokojnie, a ilekro€ѓ kt€њry€ђ "z nich budzi€ѕ si€ё, stwierdza€ѕ, €їe Legolas czuwa u wezg€ѕowia!przyjaci€њ€ѕ albo przechadza si€ёko€ѕo nich nuc€љc z cicha w swoim ojczystym j€ёzyku jak€љ€ђ"pie€ђ€ј, a gdy elf tak €ђpiewa, natwardym, czarnym stropie niebios rozb€ѕyskuj€љ bia€ѕe gwiazdy. W ten spos€њb przesz€ѕa noc. Wszyscy trzej ju€ї rozbudzeni patrzyli, jak brzask powoli rozlewa si€ё po niebie, czystym teraz i bezchmurnym, a€ї wreszcie !pokaza€ѕo si€ё s€ѕo€јce. Wsta€ѕo blade i jasne. Wiatr dm€љcy od !wschodu zmi€њt€ѕ k€ѕ€ёby mgie€ѕ. Rozleg€ѕa kraina le€їa€ѕa przed nimi naga i pusta w surowym €ђwietle ranka. Na wprost i ku wschodowi ci€љgn€ё€ѕa si€ё owiana wiatrem wy€їyna, p€ѕaskowy€ї Rohanu, kt€њry przed kilku dniami dostrzegali z daleka p€ѕyn€љc z nurtem Wielkiej Rzeki. Na p€њ€ѕnoco-zachodzie czernia€ѕ las Fangorn; jeszcze dziesi€ё€ѓ !staj dzieli€ѕo ich od cienistego skraju tej puszczy, a g€њry w #jej g€ѕ€ёbi gin€ё€ѕy w b€ѕ€ёkitnej dali. Za Fangornem majaczy€ѕ na widnokr€ёgu jakby zawieszony w siwej chmurze bia€ѕy czub smuk€ѕego Methedrasu, ostatniego szczytu w €ѕa€јcuchu G€њr Mglistych. Z lasu sp€ѕywa€ѕa ku w€ёdrowcom Rzeka Ent€њw, bystrym, w€љskim strumieniem tocz€љc si€ё mi€ёdzy stromymi brzegami. Trop ork€њw skr€ёca€ѕ spod wzg€њrz ku rzece. Mledz€љc wzrokiem trop biegn€љcy nad rzek€љ, a potem wzd€ѕu€ї jej brzeg€њw ku puszczy, Aragorn dostrzeg€ѕ na dalekiej zielonej €ѕ€љce jaki€ђ ciemny, szybko poruszaj€љcy #si€ё ma€ѕy punkcik. Rzuci€ѕ si€ё naziemi€ё i zacz€љ€ѕ pilnie ws€ѕuchiwa€ѓ si€ё w jej g€ѕos. Legolas jednak, kt€њry sta€ѕ obok wyprostowany, os€ѕaniaj€љc smuk€ѕ€љ d€ѕoni€љ swoje jasne oczy elfa, widzia€ѕnie punkcik, lecz chmar€ё je€ќd€ќc€њw, drobne z oddali postacie ludzkie na koniach, i w ostrzach w€ѕ€њczni brzask poranka jak migotanie male€јkich gwiazd niedosi€ёg€ѕych dla wzroku zwyk€ѕych €ђmiertelnik€њw. Gdzie€ђ daleko za p€ёdz€љcym oddzia€ѕem czarny dym wzbija€ѕ !si€ё w€љskim, kr€ёtym s€ѕupem ku niebu. Cisza panowa€ѕa nad pustk€љ stepu taka, €їe Gimli "s€ѕysza€ѕ szelest ka€їdej trawki. "- Je€ќd€ќcy! - krzykn€љ€ѕ Aragorn zrywaj€љc si€ё z ziemi. - Wielu "je€ќd€ќc€њw na €ђcig€ѕych koniach zbli€їa si€ё do nas. - Tak - rzek€ѕ Legolas. - Jest ich stu pi€ёciu. W€ѕosy maj€љ jasne, a w€ѕ€њcznie l€ђni€љce. Przewodzi im m€љ€ї wysokiego wzrostu. Aragorn u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё. - Bystre s€љ oczy elfa - powiedzia€ѕ. - Niewielka sztuka - odpar€ѕ Legolas. - Ci je€ќd€ќcy s€љ "przecie€ї nie dalej ni€ї o pi€ё€ѓ staj. - O pi€ё€ѓ staj czy o jedn€љ - odezwa€ѕ si€ё Gimli - w ka€їdym razie nie unikniemy spotkania na tym pustkowiu. Poczekamy na nich czy te€ї p€њjdziemy w swoj€љ drog€ё? - Poczekamy - rzek€ѕ Aragorn. - Jestem znu€їony, €ђcigamy "nieprzyjaci€њ€ѕ wci€љ€ї daremnie. A mo€їe kto€ђ inny wcze€ђniej ich dogoni€ѕ? Bo przecie€ї oddzia€ѕ konny wraca tropem ork€њw. Mo€їe je€ќd€ќcy b€ёd€љ mieli dla nas jakie€ђ wa€їne nowiny? !- Albo ostre w€ѕ€њcznie - rzek€ѕ Gimli. - Trzy konie nios€љ puste siod€ѕa - powiedzia€ѕ Legolas - !ale hobbit€њw mi€ёdzy lud€ќmi niema. - Nie twierdz€ё, €їe b€ёd€љ to pomy€ђlne nowiny - odpar€ѕ Aragorn - ale na dobre czy z€ѕetrzeba tutaj poczeka€ѓ. Trzej przyjaciele opu€ђcili szczyt wzg€њrza, gdzie na tle jasnego nieba stanowili zbyt dobrze widoczny z daleka cel, i z wolna zeszli p€њ€ѕnocnym zboczem ni€їej. Zatrzymali si€ё jednak nie schodz€љc a€ї do "podn€њ€їy pag€њrka i przycupn€ёli na stoku w przywi€ёd€ѕej trawie, owini€ёci w szare #p€ѕaszcze. Czas p€ѕyn€љ€ѕ leniwie. !Wiatr by€ѕ ostry i przejmuj€љcy. "Gimli kr€ёci€ѕ si€ё niespokojnie. - Co ci wiadomo o tych je€ќd€ќcach, Aragornie? - spyta€ѕ. - Mo€їe czekamy tu na niechybn€љ €ђmier€ѓ? - Przebywa€ѕem w€ђr€њd nich - odpar€ѕ Aragorn. - S€љ dumni i uparci, lecz serca maj€љ szczere, a my€ђl€љ i dzia€ѕaj€љ szlachetnie; s€љ zuchwali, lecz nie okrutni, m€љdrzy, chocia€ї nieuczeni, nie pisz€љ ksi€љg, lecz €ђpiewaj€љ wiele pie€ђni, wzorek ludzkiego plemienia sprzed lat Ciemno€ђci. Nie wiem jednak, co tutaj dzia€ѕo si€ё w ostatnich czasach i co teraz postanowili Rohirrimowie, osaczeni z jednej strony zdrad€љ Sarumana a z drugiej gro€ќb€љ Saurona. Z dawna €їyli w przyja€ќni z lud€ќmi z Gondoru, jakkolwiek nie s€љ tejsamej co tamci krwi. W zamierzch€ѕych czasach Eorl M€ѕody €ђci€љgn€љ€ѕ ich tutaj z p€њ€ѕnocy, s€љ spokrewnieni najbli€їej z plemionami Barda z dali i Beorna z Le€ђnej Krainy, !w€ђr€њd kt€њrych cz€ёsto spotyka si€ё po dzi€ђ dzie€ј jasnow€ѕosych, ros€ѕych ludzi podobnych do je€ќd€ќc€њw Rohanu. W ka€їdym razie nie kochaj€љ ork€њw. - Ale Gandalf wspomina€ѕ, €їe $kr€љ€ї€љ pog€ѕoski, jakoby p€ѕacili haracz Mordorowi - rzek€ѕ Gimli. - Boromir w to nie uwierzy€ѕ, jatak€їe - odpar€ѕ Aragorn. - Wkr€њtce dowiemy si€ё prawdy- rzek€ѕ Legolas. - Ju€ї s€љ blisko. Wreszcie Gimli te€ї us€ѕysza€ѕ g€ѕuchy t€ёtent galopuj€љcych kopyt. "Je€ќd€ќcy wci€љ€ї trzymaj€љc si€ё tropu ork€њw skr€ёcili od rzeki "ku pag€њrkom. P€ёdzili jak wiatr. Dono€ђne, ra€ќne okrzyki rozbrzmia€ѕy nad polami. Nagle je€ќd€ќcy wypu€ђcili konie, a€ї ziemia zadudni€ѕa pod kopytami; rycerz jad€љcy na czele, zatoczy€ѕ koniem, okr€љ€їaj€љc podn€њ€їe g€њry, i poprowadzi€ѕ oddzia€ѕ zachodnim jej skrajem w stron€ё p€ѕaskowzg€њrza. Trop w trop za wodzem ci€љgn€ё€ѕa d€ѕuga kolumna rycerzy zbrojnych, zwinnych, !b€ѕyszcz€љcych stal€љ; widok by€ѕgro€ќny i pi€ёkny zarazem. Konie mieli ros€ѕe, silne i #kszta€ѕtne, o l€ђni€љcej sier€ђci; d€ѕugie ogony rozwiewa€ѕy si€ё na wietrze, splecione grzywy zdobi€ѕy dumne karki. je€ќd€ќcy zdawali si€ё godni szlachetnychwierzchowc€њw, jak one dorodni i smukli; spod lekkich he€ѕm€њw jasne niby len w€ѕosy sp€ѕywa€ѕy im na plecy, twarze mieli surowe, spojrzenie bystre. W r€ёkach dzier€їyli d€ѕugie jesionowe w€ѕ€њcznie, malowane tarcze zawiesili na plecach, a miecze u boku; polerowane kolczugi si€ёga€ѕy im po kolana. Przemkn€ёli galopem, dw€њjkami,a chocia€ї co chwila kt€њry€ђ prostowa€ѕ si€ё w strzemionach i rozgl€љda€ѕ na wszystkie strony,€їaden, jak si€ё zdawa€ѕo, nie dostrzeg€ѕ trzech obcych w€ёdrowc€њw, przycupni€ёtych na stoku i przypatruj€љcych si€ёw milczeniu kawalkadzie. Oddzia€ѕ ju€ї mija€ѕ wzg€њrze, gdy nagle Aragorn wsta€ѕ i gromkim g€ѕosem zawo€ѕa€ѕ: - Co s€ѕycha€ѓ w krajach p€њ€ѕnocy, je€ќd€ќcy Rohanu? B€ѕyskawicznie, nad podziw sprawnie osadzili konie, zawr€њcili, rozwin€ёli szereg i cwa€ѕem natarli prosto na wzg€њrze. W mig trzej "w€ёdrowcy znale€ќli si€ё po€ђrodkuruchomego kr€ёgu wojownik€њw,kt€њrzy zachodz€љc od stoku, od podn€њ€їa, z bok€њw, ze wszystkich stron, coraz #bardziej zacie€ђniali pier€ђcie€ј. Aragorn sta€ѕ w milczeniu, dwajjego towarzysze zastygli bez ruchu, czekaj€љc w napi€ёciu, jaki te€ї obr€њt we€ќmie to spotkanie. Bez s€ѕowa, bez okrzyku !je€ќd€ќcy zatrzymali si€ё nagle. G€љszcz w€ѕ€њczni je€їy€ѕ si€ё ostrzami wymierzonymi przeciw obcym podr€њ€їnym. $Kilku je€ќd€ќc€њw chwyci€ѕo €ѕuki i !ju€ї naci€љga€ѕo je do strza€ѕu. Dow€њdca, g€њruj€љcy wzrostem nad innymi, wysun€љ€ѕ si€ё z szeregu; na he€ѕmie zamiast pi€њropusza zatkni€ёty mia€ѕ $bia€ѕy ogon ko€јski. Zbli€їy€ѕ si€ё tak, €їe ledwie par€ё cali "dzieli€ѕo ostrze jego w€ѕ€њczni odpiersi Aragorna. Lecz Aragorn nie drgn€љ€ѕ nawet. - Co€ђcie za jedni i czego szukacie w tym kraju? - zapyta€ѕ je€ќdziec. M€њwi€ѕ Wsp€њln€љ Mow€љ zachodu,stylem i tonem przypominaj€љcym mow€ё Boromira, rycerza Gondoru. - Nazywaj€љ mnie Obie€їy€ђwiatem - odpar€ѕ Aragorn. - przybywam z p€њ€ѕnocy. Poluj€ё na ork€њw. Je€ќdziec zeskoczy€ѕ z siod€ѕa na ziemi€ё. Odda€ѕ w€ѕ€њczni€ё jednemu ze swoich podw€ѕadnych, kt€њry przysun€љwszy si€ё do wodza "r€њwnie€ї zsiad€ѕ z konia; doby€ѕ miecza i stan€љ€ѕ twarz€љ w twarz przed Aragornem "przygl€љdaj€љc mu si€ё uwa€їnie i nie bez podziwu. Wreszcie odezwa€ѕ si€ё znowu: - W pierwszej chwili my€ђla€ѕem,!€їe sam jeste€ђ orkiem - rzek€ѕ. #- Teraz widz€ё, €їe si€ё omyli€ѕem.nie znasz ork€њw, je€їeli polujesz na nich w ten spos€њb. banda by€ѕa liczna, chy€їa i po z€ёby uzbrojona. gdyby€ђ ich dogoni€ѕ, oni to byliby my€ђliwcami, a ty €ѕatw€љ dla nich zwierzyn€љ. Ale w tobie tkwi co€ђ dziwnego, Obie€їy€ђwiacie. - Rycerz zmierzy€ѕ bystrym spojrzeniem "posta€ѓ Aragorna. - Imi€ё, kt€њre !poda€ѕe€ђ, nie przysta€ѕo takiemujak ty cz€ѕowiekowi. Str€њj tak€їe masz dziwny. Czy wyskoczy€ѕe€ђ spod trawy? Jak to si€ё sta€ѕo, €їe€ђmy ci€ё wcze€ђniej nie dostrzegli? Mo€їejeste€ђcie z rodu elf€њw? - Nie - odpar€ѕ Aragorn. - jedenz nas tylko jest elfem, Legolasz Le€ђnego Kr€њlestwa, z odleg€ѕej Mrocznej Puszczy. Alepo drodze zabawili€ђmy w Lothlorien i od pani tej krainy otrzymali€ђmy dary, widomy znak jej €ѕask. Rycerz przyjrza€ѕ si€ё tr€њjce przyjaci€њ€ѕ z nowym podziwem,lecz w jego jasnych oczach pojawi€ѕ si€ё twardy b€ѕysk. - A wi€ёc w Z€ѕotym Lesie naprawd€ё €їyje pani, o kt€њrej !baj€љ stare legendy! - rzek€ѕ. - Jak s€ѕysza€ѕem, ma€ѕo kto wymyka si€ё z jej side€ѕ. Dziwne"czasy! Je€їeli u niej jeste€ђcie w€ѕaskach, zapewne tak€їe snujecie sieci i rzucacie czary.- Nagle zwr€њci€ѕ zimne spojrzenie na Legolasa i Gimlego. - Czemu€ї to nie odzywacie si€ё, milczkowie? - spyta€ѕ. !Gimli wsta€ѕ, mocno zapar€ѕ si€ё na rozstawionych nogach; r€ёk€ёzacisn€љ€ѕ na trzonku topora, czarne oczy zaiskrzy€ѕy mu si€ё gniewnie. - Powiedz mi swoje imi€ё, mistrzu koni, a w€њwczas us€ѕyszysz moje i wiele innych rzeczy na dok€ѕadk€ё - powiedzia€ѕ. - Zwyczaj ka€їe, by cudzoziemiec przedstawi€ѕ si€ё pierwszy - odpar€ѕ rycerz, z g€њry spogl€љdaj€љc na krasnoluda. - Mimo to, wiedz, €їe jestem Eomer, syn Eomunda, a nosz€ё tytu€ѕ Trzeciego Marsza€ѕka Riddermarchii. - A wi€ёc, Eomerze, synu Eomunda, Trzeci Marsza€ѕku Riddermarchii, przyjmij od krasnoluda Gimlego, syna !Gloina, przestrog€ё i nie rzucaj na wiatr niewczesnych s€ѕ€њw. Oczerniasz bowiem t€ё, kt€њrej pi€ёkno€ђci nawet wyobrazi€ѓ sobie nie umiesz. Tylko przez wzgl€љd na s€ѕabo€ђ€ѓ umys€ѕu mo€їna ci€ё usprawiedliwi€ѓ. Eomerowi oczy rozb€ѕys€ѕy, a je€ќd€ќcy Rohanu z gro€ќnym pomrukiem zacie€ђnili kr€љg wok€њ€ѕ cudzoziemc€њw i nastawili w€ѕ€њcznie. - Obci€љ€ѕbym ci g€ѕow€ё razem zbrod€љ, mo€ђci krasnoludzie, gdyby nieco wy€їej stercza€ѕa nad ziemi€љ - rzek€ѕ Eomer. - Gimli nie jest tu sam! - zawo€ѕa€ѕ Legolas; ruchem !szybszym ni€ї tchnienie napi€љ€ѕ €ѕuk i za€ѕo€їy€ѕ strza€ѕ€ё. - Zginiesz, zanim tw€њj miecz opadnie. Eomer podni€њs€ѕ miecz i sprzeczka sko€јczy€ѕaby si€ё krwawo, gdyby Aragorn z r€ёk€љ wzniesion€љ nie skoczy€ѕ mi€ёdzyprzeciwnik€њw. - Wybacz, Eomerze! - krzykn€љ€ѕ. - Zrozumiesz gniew moich przyjaci€њ€ѕ, gdy ci opowiem nasz€љ histori€ё. Nie €їywimy z€ѕych zamiar€њw, nie chcemy skrzywdzi€ѓ Rohanu i jego mieszka€јc€њw ludzi ani koni. Czy zgodzisz si€ё wys€ѕucha€ѓ mnie, zanim u€їyjesz or€ё€їa? - Zgadzam si€ё - odpar€ѕ Eomer i spu€ђci€ѕ miecz. - Lecz podr€њ€їni zapuszczaj€љc si€ё w tych niepewnych czasach na pola Riddermarchii powinni by mniej dufnie sobie poczyna€ѓ. Przede wszystkim wyznaj mi swoje prawdziwe imi€ё. - Przede wszystkim powiedz mi, komu s€ѕu€їysz - rzek€ѕ Aragorn. - Czy€ђ przyjacielem, czy wrogiem Saurona, pos€ёpnego w€ѕadcy Mordoru? - Jednemu tylko panu s€ѕu€ї€ё: kr€њlowi Marchii, Theodenowi, synowi Thengla - odpar€ѕ Eomer.- Nie s€ѕu€їymy pot€ёdze dalekiego Czarnego Kraju, lecznie prowadzimy te€ї z ni€љ otwartej wojny. Je€ђli wi€ёc !przed ni€љ uciekacie, opu€ђ€ѓcie lepiej nasz kraj. Na ca€ѕym pograniczu szerzy si€ё niepok€њji jeste€ђmy zagro€їeni; pragniemy jednak tylko !zachowa€ѓ wolno€ђ€ѓ i €їy€ѓ tak, jak €їyli€ђmy, poprzestaj€љc na swoim, nie s€ѕu€ї€љc obcym panom, ani dobrym, ani z€ѕym. W lepszych czasach ch€ёtnie i przyja€ќnie witali€ђmy cudzoziemc€њw, lecz w tych niespokojnych dniach obcy, !nieproszeni go€ђcie musz€љ si€ё unas spotyka€ѓ z podejrzliwym i surowym przyj€ёciem. M€њwcie! Co€ђcie za jedni? Komu s€ѕu€їycie? Na czyj rozkaz €ђcigacie ork€њw po naszym stepie? !- Nie s€ѕu€ї€ё €їadnemu w€ѕadcy -"odpar€ѕ Aragorn - ale s€ѕu€їalc€њwSaurona €ђcigam wsz€ёdzie, dok€љdkolwiek ich trop mnie zaprowadzi. Ork€њw znam tak, jak ma€ѕo kto w€ђr€њd €ђmiertelnych, a je€ђli na nich poluj€ё w ten spos€њb, to dlatego, €їe nie mam wyboru. !Banda, kt€њr€љ €ђcigamy, porwa€ѕadw€њch naszych przyjaci€њ€ѕ. W takiej potrzebie cz€ѕowiek nie zwa€їa, €їe nie ma konia, lecz idzie piechot€љ, i nie pyta o pozwolenie, lecz spieszy tam, gdzie €ђlad wskazuje drog€ё. Nie#liczy te€ї g€ѕ€њw nieprzyjaci€њ€ѕ, chyba ostrzem miecza. Nie jestem bezbronny. Odrzuci€ѕ p€ѕaszcz z ramion. Wykuta przez elfy pochwa !zal€ђni€ѕa jasno, a kiedy Aragorndoby€ѕ z niej miecza, klinga Andurila rozb€ѕys€ѕa nagle jak bia€ѕy p€ѕomie€ј. - Elendil! - zawo€ѕa€ѕ. - Nazywam si€ё Aragorn, syn Arathorna, a zw€љ mnie te€ї Elessarem, kamieniem elf€њw, Dunadanem, spadkobierc€љ Isildura, kt€њry by€ѕ synem Elendila, w€ѕadcy Gondoru. Oto jest miecz, niegdy€ђ z€ѕamany i na nowo dzi€ђ przekuty. Czy chcesz mi pom€њc, czy te€ї zagrodzi€ѓ drog€ё? Wybieraj! Gimli i Legolas ze zdumieniem patrzyli na swego przewodnika, bo takim, jak w tej chwili, jeszcze go nie widzieli. Zdawa€ѕo si€ё, €їe Aragorn ur€њs€ѕ nagle, podczas gdy Eomer zmala€ѕ; przez wyrazist€љ twarz przemkn€љ€ѕ odblask si€ѕy i majestatu kamiennych kr€њl€њw. Przez okamgnienie Legolasowi "zdawa€ѕo si€ё, €їe bia€ѕy p€ѕomyk otoczy€ѕ skronie Aragorna €ђwietlist€љ koron€љ. Eomer cofn€љ€ѕ si€ё o krok, a twarz jego przybra€ѕa wyraz "trwo€їnej czci. Spu€ђci€ѕ ku ziemidumne spojrzenie. - Dziwne doprawdy czasy - mrukn€љ€ѕ. - Wcielone sny i legendy wstaj€љ spod trawy. Powiedz mi, panie - rzek€ѕ g€ѕo€ђniej, zwracaj€љc si€ё do Aragorna - co ci€ё tu do nas sprowadza? Co znacz€љ twoje niepoj€ёte s€ѕowa? Dawno temu Boromir, syn Denethora, ruszy€ѕw €ђwiat po wyja€ђnienie tej zagadki, a ko€ј, kt€њrego mu u€їyczyli€ђmy, wr€њci€ѕ bez "je€ќd€ќca. Jaki los przyszed€ѕe€ђ nam zwiastowa€ѓ? - Zwiastuj€ё wam godzin€ё wyboru - odpar€ѕ Aragorn. - Powt€њrz moje s€ѕowa Theodenowi, synowi Thengla: czeka go otwarta wojna w szeregach Saurona lub przeciww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBpS cмУ Q c? № cЂ "l c p-э ch !]8@Ы !niemu. Nikt ju€ї dzi€ђ nie mo€їe "tak €їy€ѓ, jak €їy€ѕ dotychczas, ima€ѕo kto zachowa to, co uwa€їa za swoj€љ w€ѕasno€ђ€ѓ. Lecz o tych donios€ѕych sprawach porozmawiamy "p€њ€ќniej. Je€їeli nic nie stanie na przeszkodzie, sam odwiedz€ё waszego kr€њla. W tejchwili jestem w ci€ё€їkiej potrzebie i prosz€ё o pomoc albo przynajmniej o rad€ё. Jak !ju€ї m€њwi€ѕem, €ђcigamy ork€њw, kt€њrzy porwali naszych !przyjaci€њ€ѕ. Co mo€їesz mi o tejbandzie powiedzie€ѓ? - Mo€їesz zaniecha€ѓ dalszego po€ђcigu - odpar€ѕ Eomer. - Banda jest ju€ї rozgromiona. - A nasi przyjaciele? - Nie widzieli€ђmy innych istot pr€њcz ork€њw. - Dziwne, bardzo dziwne - rzek€ѕ Aragorn. - Czy !szukali€ђcie w€ђr€њd poleg€ѕych? czy na pobojowisku nie by€ѕo innych trup€њw pr€њcz ork€њw? Nasi przyjaciele s€љ ma€ѕego wzrostu, mogliby wyda€ѓ si€ё dzie€ѓmi; nie nosz€љ obuwia, p€ѕaszcze mieli szare. - Nie by€ѕo tam krasnolud€њw ani dzieci - odpar€ѕ Eomer. - Przeliczyli€ђmy poleg€ѕych i zabrali€ђmy bro€ј oraz €ѕupy, potem za€ђ zgromadzili€ђmy trupy na stos i spalili, wedle zwyczaju. Popio€ѕy jeszcze dymi€љ. - Nie chodzi o krasnolud€њw ani"o dzieci - odezwa€ѕ si€ё Gimli. - Nasi przyjaciele to hobbici. !- Hobbici? - zdziwi€ѕ si€ё Eomer.- A co to takiego? Pierwszy !raz s€ѕysz€ё t€ё dziwn€љ nazw€ё. - Dziwna nazwa dziwnego !plemienia - powiedzia€ѕ Gimli. - Lecz ci dwaj s€љ nam bardzo drodzy. Mo€їe s€ѕyszeli€ђcie w Rohanie o przepowiedni, kt€њra zaniepokoi€ѕa w€ѕadc€ё z Minas Tirith. Jest w niej mowa o #nizio€ѕkach. To w€ѕa€ђnie hobbici. - Nizio€ѕki! - za€ђmia€ѕ si€ё je€ќdziec stoj€љcy obok Eomera.!- Nizio€ѕki! Ale€ї te stworzonka istniej€љ tylko w starych pie€ђniach i bajkach, przyniesionych z p€њ€ѕnocy. Czy znale€ќli€ђmy si€ё w €ђwiecie legend, czy te€ї chodzimy po zielonej ziemi, w blasku dnia? - Mo€їna €їy€ѓ w obu tych €ђwiatach naraz - rzek€ѕ Aragorn. - Bo nie my, lecz ci, co przyjd€љ po nas, stworz€љ legend€ё naszych czas€њw. Zielona ziemia, powiadasz? Jest w niej wiele temat€њw dla legendy, chocia€ї j€љ depczesz w pe€ѕnym blasku dnia. - Nie ma czasu do stracenia - rzek€ѕ je€ќdziec nie zwa€їaj€љc na Aragorna. - Trzeba spieszy€ѓna po€ѕudnie, wodzu. Zostawmytych dziwak€њw razem z ich mrzonkami. Albo te€ї zwi€љ€їmy ich i zawie€ќmy do kr€њla. - Milcz, Eothainie! - rozkaza€ѕ mu Eomer w j€ёzyku Rohanu. - Chc€ё porozmawia€ѓ z nimi sam. Niech m€њj eored zbierze si€ё na€ђcie€їce i przygotuje do odmarszu w kierunku Brodu Ent€њw. Mrucz€љc co€ђ pod nosem #Eothain oddali€ѕ si€ё i przekaza€ѕ rozkaz oddzia€ѕowi. Po chwili Eomer zosta€ѕ sam z trzema w€ёdrowcami. - To, cos mi rzek€ѕ, Aragornie, zdaje si€ё bardzo dziwne - powiedzia€ѕ. - A jednak m€њwisz prawd€ё, nie w€љtpi€ё o tym. Ludzie z Marchii nie k€ѕami€љ, tote€ї nie€ѕatwo daj€љ si€ё !oszuka€ѓ. Lecz nie powiedzia€ѕe€ђmi ca€ѕej prawdy. Czy zechceszteraz rzec mi co€ђ wi€ёcej o celu waszej wyprawy, abym m€њg€ѕ os€љdzi€ѓ, co mi wypada uczyni€ѓ? - Wyruszy€ѕem z Imladris, jak nazywaj€љ ten kraj stare pie€ђni, przed wielu tygodniami !- odpar€ѕ Aragorn. - By€ѕ ze mn€љ Boromir, rycerz z Minas Tirith. Zamierza€ѕem towarzyszy€ѓ synowi Denethora do jego rodzinnego grodu, by pom€њc temu plemieniu w wojnie z Sauronem. Ale reszta dru€їyny, z kt€њr€љ w€ёdrowa€ѕem, mia€ѕa inne zadania do spe€ѕnienia. O tym dzi€ђ nie wolno mi jeszcze !m€њwi€ѓ. Naszym przyw€њdc€љ by€ѕ Gandalf Szary. - Gandalf! - zakrzykn€љ€ѕ Eomer.- Gandalf Szary znany jest w Marchii. Musz€ё ci€ё wszak€їe przestrzec, €їe jego imi€ё ju€ї "nie otwiera drogi do €ѕask kr€њla.Gandalf go€ђci€ѕ w naszym kraju!wielekro€ѓ za pami€ёci ludzkiej, zjawiaj€љc si€ё wedle woli, czasem par€ё razy do roku, czasem raz na wiele lat. Zawsze by€ѕ zwiastunem niezwyk€ѕych zdarze€ј, a jak teraz niekt€њrzy twierdz€љ, przynosi€ѕ nieszcz€ё€ђcie. To prawda, €їe od ostatnich jego odwiedzin tego lata sypn€ё€ѕy si€ё na nas niepowodzenia. W€њwczas to zacz€ё€ѕy si€ё k€ѕopoty z Sarumanem. Przedtem zaliczali€ђmy go do naszych przyjaci€њ€ѕ, lecz !przyby€ѕ Gandalf i ostrzeg€ѕ nas,€їe Isengard kipi od przygotowa€ј wojennych i €їe Saruman knuje napa€ђ€ѓ. !Opowiada€ѕ, €їe by€ѕ wi€ёziony w wie€їy Orthank i ledwie uszed€ѕ !z €їyciem. B€ѕaga€ѕ o pomoc, ale Theoden nie chcia€ѕ go wys€ѕucha€ѓ, wi€ёc Czarodziej opu€ђci€ѕ nasz kraj. Nie wymawiaj imienia Gandalfa w obecno€ђci Theodena. Kr€њl jest na niego zagniewany. Gandalf bowiem wzi€љ€ѕ sobie z kr€њlewskich stajen wierzchowca, zwanego Gryfem, per€ѕ€ё kr€њlewskiej stadniny, z rasy Mearas€њw, kt€њre tylko w€ѕadcom Marchii wolno dosiada€ѓ. Gryf jest potomkiem s€ѕawnego konia "Eorla, kt€њry zna€ѕ ludzk€љ mow€ё.Przed tygodniem Gryf wr€њci€ѕ, lecz to nie ugasi€ѕo gniewu kr€њla, bo ko€ј zdzicza€ѕ i nie daje do siebie przyst€ёpu nikomu. - A wi€ёc Gryf sam trafi€ѕ do domu z dalekiej p€њ€ѕnocy - rzek€ѕ Aragorn - bo tam Gandalf rozsta€ѕ si€ё ze swym wierzchowcem. Niestety! Gandalf ju€ї nigdy go nie dosi€љdzie. pad€ѕw ciemne otch€ѕanie kopalni Morii i ju€ї si€ё z nich nie wydosta€ѕ na €ђwiat€ѕo dzienne. - Smutna to nowina - rzek€ѕ Eomer. - Smutna przynajmniej dla mnie i dla wielu spo€ђr€њd nas, lecz nie dla wszystkich, jak si€ё zreszt€љ przekonasz, gdy odwiedzisz kr€њlewski dw€њr.- Nikt w waszym kraju poj€љ€ѓ nie zdo€ѕa, jak bardzo martwi€ѓ "si€ё trzeba t€љ nowin€љ, chocia€ї jej skutki pewnie ka€їdy z wasodczuje bole€ђnie, zanim ten !rok up€ѕynie - rzek€ѕ Aragorn. - lecz gdy wielcy polegn€љ, !mniejsi musz€љ zast€љpi€ѓ ich na czele pochodu. Mnie przypad€ѕow udziale prowadzi€ѓ dru€їyn€ё przez ca€ѕ€љ dalek€љ drog€ё z Morii. Szli€ђmy przez Lorien - kraj, o kt€њrym powiniene€ђ "dowiedzie€ѓ si€ё czego€ђ wi€ёcej, nim zechcesz zn€њw o nim m€њwi€ѓ. A potem wiele mil !przep€ѕyn€ёli€ђmy Wielk€љ Rzek€љ a€ї do wodogrzmot€њw Rauros. Tam w€ѕa€ђnie Boromir poleg€ѕ z r€љk tych samych ork€њw, kt€њrych wy€ђcie dzisiaj rozgromili. - Same €їa€ѕobne wie€ђci przynosisz nam, Aragornie! - wykrzykn€љ€ѕ Eomer z rozpacz€љ. - Mmier€ѓ Boromira to cios dla Minas Tirith i dla nas wszystkich. M€ё€їny to by€ѕ rycerz, powszechnie go s€ѕawiono. Rzadko odwiedza€ѕ Marchi€ё, bo wiele czasu po€ђwi€ёci€ѕ wojnom na wschodniej granicy, lecz spotka€ѕem si€ё z nim kiedy€ђ. Bardziej mi si€ё wyda€ѕ podobny do porywczych syn€њw Eorla ni€їdo statecznych m€ё€ї€њw z Gondoru, i pewnie okaza€ѕby si€ё wielkim wodzem swego plemienia, gdyby doczeka€ѕ swojej kolei i obj€љ€ѕ przyw€њdztwo. Nie pojmuj€ё, dlaczego z Gondoru nie dosz€ѕynas €їadne wie€ђci o tym !nieszcz€ё€ђciu. jak dawno si€ё tosta€ѕo? - Dzi€ђ mija czwarty dzie€ј od €ђmierci Boromira - odpar€ѕ Aragorn - a my wyruszyli€ђmy spod Tol Brandir wieczorem tego pami€ёtnego dnia. - Pieszo? - zakrzykn€љ€ѕ Eomer. - Tak jak nas widzisz. Eomer ze zdumienia szeroko otworzy€ѕ oczy. - Obie€їy€ђwiat to zbyt skromne przezwisko, synu Arathorna - powiedzia€ѕ. - ja bym ci€ё raczej nazwa€ѕ Skrzydlatym. O tym marszu trzech przyjaci€њ€ѕ bardowie powinni €ђpiewa€ѓ pie€ђni podczas rycerskich uczt. W niespe€ѕna cztery doby przemierzyli€ђcie nogami #czterdzie€ђci pi€ё€ѓ staj. Dzielny !jest r€њd Elendila! Teraz jednak powiedz mi, Aragornie, czego ode mnie €ї€љdasz? Trzeba mi bowiem co tchu wraca€ѓ do Theodena. W obecno€ђci moich podw€ѕadnych musia€ѕem m€њwi€ѓ !ogl€ёdnie. Prawd€ё rzek€ѕem, nie jeste€ђmy w otwartej wojnie z Czarnym Krajem i s€љ na dworze nikczemni doradcy, kt€њrzy maj€љ dost€ёp do kr€њlewskich uszu. Lecz wojna wisi w powietrzu. Nie zaprzemy si€ё prastarego sojuszu z plemieniem Gondoru igdy nasi sprzymierze€јcy walcz€љ, przyjdziemy im z pomoc€љ. tak ja powiadam i tak my€ђl€љ wszyscy, kt€њrzy ze mn€љtrzymaj€љ. Jako Trzeci Marsza€ѕek mam zlecon€љ piecz€ёnad Wschodni€љ Marchi€љ. kaza€ѕem nasze stada i pasterzy usun€љ€ѓ za Rzek€ё Ent€њw; tu zostan€љ tylko stra€їe i zwiadowcy. - A wi€ёc nie p€ѕacicie haraczu Sauronowi? - spyta€ѕ Gimli. "- Nie, i nigdy nie p€ѕacili€ђmy - odpar€ѕ Eomer z b€ѕyskiem w oczach. - Dosz€ѕo do moich uszu, €їe kto€ђ to k€ѕamstwo rozsiewa po €ђwiecie. Przed kilku laty w€ѕadca Czarnego Kraju chcia€ѕ kupi€ѓ od nas !konie i ofiarowa€ѕ za nie wielk€љcen€ё, lecz odm€њwili€ђmy, bo zwierz€ёta zmusza do s€ѕu€їenia !z€ѕej sprawie. W€њwczas nas€ѕa€ѕ bandy ork€њw, kt€њre od tej pory rabuj€љ, co im w r€ёk€ё wpadnie, a najch€ёtniej porywaj€љ konie czarnej ma€ђci,tak €їe niewiele nam ich pozosta€ѕo. To w€ѕa€ђnie jest powodem naszej zawzi€ёtej nienawi€ђci do ork€њw. W tej chwili jednak najgorszych k€ѕopot€њw przysparza nam Saruman. Ro€ђci sobie prawa do w€ѕadzy nad ca€ѕym tym obszarem i od kilku miesi€ёcy toczymy z nim wojn€ё. Wzi€љ€ѕ !na €їo€ѕd ork€њw, wilko€ѕak€њw i z€ѕych ludzi, zamkn€љ€ѕ przed nami Bram€ё Rohanu, tak €їe znale€ќli€ђmy si€ё jak w kleszczach, osaczeni i od zachodu, i od wschodu. Trudno walczy€ѓ z takim przeciwnikiem. Saruman jest przecie€ї czarodziejem, chytrym i bieg€ѕym w swej sztuce, umie przedzierzga€ѓ si€ё!w r€њ€їne postacie. M€њwi€љ, €їe w€ѕ€њczy si€ё to tu, to tam, przebrany za starca w kapturze i p€ѕaszczu; bardzo przypomina z pozoru Gandalfa,jak twierdz€љ ci, co go pami€ёtaj€љ. Jego szpiedzy $potrafi€љ si€ё prze€ђlizn€љ€ѓ przez wszystkie nasze sieci, z€ѕowr€њ€їbne ptaki, kt€њre mu "s€ѕu€ї€љ, lataj€љ ustawicznie nad naszym krajem. Nie wiem, na czym si€ё to sko€јczy, ale w !g€ѕ€ёbi serca dr€ёcz€љ mnie z€ѕe #przeczucia; je€їeli si€ё nie myl€ё,nie tylko w Isengardzie ma Saruman sojusznik€њw. Sam zreszt€љ przekonasz si€ё, gdy odwiedzisz kr€њlewski dw€њr. Czy odwiedzisz go? Czy te€ї €ѕudz€ё si€ё tylko nadziej€љ, €їe !przys€ѕano ci€ё tutaj, aby€ђ mnieporatowa€ѕ w rozterce i ci€ё€їkiej potrzebie? - Stawi€ё si€ё na dworze kr€њla !Theodena, jak tylko b€ёd€ё m€њg€ѕ- rzek€ѕ Aragorn. !- Jed€ќ zaraz - prosi€ѕ Eomer. - Dziedzic Elendila b€ёdzie dla syn€њw Eorla pot€ё€їnym sprzymierze€јcem w tych gro€ќnych czasach. Na polach Zachodniego Emnetu wre w tej"chwili bitwa, boj€ё si€ё, €їe j€љ przegramy. Wyznam ci, €їe podj€љ€ѕem t€ё wypraw€ё na p€њ€ѕnoc bez wiedzy kr€њla, gdy ja bowiem ze swym oddzia€ѕem "opu€ђci€ѕem stolic€ё, zosta€ѕa tamtylko nieliczna stra€ї. Ale zwiadowcy przestrzegli mnie, €їe banda ork€њw przed trzema dniami zesz€ѕa na nasze pola zeWschodniego Muru i €їe niekt€њrzy z napastnik€њw nosz€љ bie€ѕe god€ѕo Sarumana. Podejrzewaj€љc, €їe sta€ѕo si€ё to, czego najbardziej si€ё l€ёkam, to znaczy, €їe mi€ёdzy Orthankiem a Czarn€љ Wie€ї€љ zawarty zosta€ѕ sojusz, ruszy€ѕem na czele eoredu, oddzia€ѕu z€ѕo€їonego z moich domownik€њw i s€ѕug. Dwa dni temu o zmierzchu wytropili€ђmyork€њw w pobli€їu Lasu Ent€њw. !Okr€љ€їyli€ђmy band€ё i wczoraj o#€ђwicie stoczyli€ђmy z ni€љ bitw€ё.Straci€ѕem w boju pi€ёtnastu ludzi i dwana€ђcie koni. Niestety. Banda okaza€ѕa si€ё liczniejsza, ni€ї przewidywa€ѕem. Nowe posi€ѕki nadci€љgn€ё€ѕy bowiem ze wschodu, zza Wielkiej Rzeki, jak €ђwiadczy wyra€ќny €ђlad, kt€њry odkrylismy nieco dalej nap€њ€ѕnoc st€љd. Inne bandy przysz€ѕy te€ї na pomoc swoim od strony lasu: orkowie - olbrzymy, r€њwnie€ї znaczone bia€ѕym god€ѕem Isengardu, a to jest szczep najgro€ќniejszy i najdzikszy. Mimo wszystko rozbili€ђmy ich w puch. Lecz za d€ѕugo ju€ї bawimy w tych okolicach. Jeste€ђmy potrzebni na po€ѕudniu i na zachodzie. Jed€ќ z nami. Jak widzia€ѕe€ђ, mamy lu€ќne konie. Tw€њj miecz nie !b€ёdzie pr€њ€їnowa€ѕ. Tak, przyda$si€ё r€њwnie€ї top€њr Gimlego i €ѕuk!Legolasa, je€ђli twoi przyjacielezechc€љ mi wybaczy€ѓ zbyt pochopny s€љd o Le€ђnej Pani. Powt€њrzy€ѕem jedynie to, co wszyscy o niej m€њwi€љ w naszym kraju, lecz ch€ёtnie zmieni€ё zdanie, je€ђli od was dowiem si€ё, €їe b€ѕ€љdzi€ѕem. - Dzi€ёki za te szlachetne s€ѕowa - rzek€ѕ Aragorn. - Z "serca pragn€љ€ѕbym i€ђ€ѓ z tob€љ, ale nie mog€ё opu€ђci€ѓ "przyjaci€њ€ѕ, p€њki zostaje cho€ѓ cie€ј nadziei, €їe zdo€ѕam ich ocali€ѓ. - Porzu€ѓ nadziej€ё - odpar€ѕ Eomer. - Nie odnajdziesz swoich druh€њw na tym p€њ€ѕnocnym pograniczu. - A jednak nasi przyjaciele niezostali nigdzie po drodze. Opodal Wschodniego Muru znale€ќli€ђmy niew€љtpliwy dow€њd, €їe przynajmniej jeden €їy€ѕ jeszcze w€њwczas i przechodzi€ѕ tamt€ёdy. Lecz !mi€ёdzy €ђcian€љ g€њrsk€љ, a tym p€ѕaskowzg€њrzem nigdzie nie natrafili€ђmy na €їaden €ђlad, "nikt te€ї nie od€ѕ€љczy€ѕ si€ё od oddzia€ѕu i nie zszed€ѕ w bok odszlaku, chyba €їe zawodzi mniesztuka odczytywania trop€њw, w kt€њrej €ѓwiczy€ѕem si€ё z dawna. !- C€њ€ї wi€ёc mog€ѕo si€ё z nimi sta€ѓ? - Nie wiem. My€ђla€ѕem, €їe "zgin€ёli w zam€ёcie bitwy i cia€ѕaich razem z trupami ork€њw "sp€ѕon€ё€ѕy na stosie. Lecz skoro ty powiadasz, €їe to niemo€їliwe, wyzby€ѕem si€ё tej obawy. Wolno mi przypuszcza€ѓ, €їe zawleczono ich do lasu jeszcze przed bitw€љ, zanim tw€њj oddzia€ѕ otoczy€ѕ band€ё. Czy m€њg€ѕby€ђ !przysi€љc, €їe z twoich sieci niewymkn€ё€ѕa si€ё w ten spos€њb €їywa dusza? !- Przysi€ёgn€ё, €їe ani jeden orknie wy€ђlizn€љ€ѕ si€ё nam od chwili, gdy wypatrzyli€ђmy band€ё - rzek€ѕ Eomer. - Wcze€ђniej ni€ї orkowie dotarli€ђmy na skraj lasu, potem za€ђ nie m€њg€ѕ przedrze€ѓ si€ё przez pier€ђcie€ј moich €їo€ѕnierzy nikt, kto nie umie czarowa€ѓ jak elfy. - Nasi druhowie mieli takie same p€ѕaszcze jak my - powiedzia€ѕ Aragorn. - A nas $przecie€ї min€љ€ѕe€ђ w bia€ѕy dzie€јnie podejrzewaj€љc wcale naszej obecno€ђci. - Tak, o tym zapomnia€ѕem - przyzna€ѕ Eomer. - W€ђr€њd tylu dziw€њw za nic r€ёczy€ѓ nie mo€їna. Niepoj€ёte rzeczy #dziej€љ si€ё teraz na €ђwiecie. Elfz krasnoludem w parze w€ёdruje przez nasze stepy. Cz€ѕowiek, kt€њry rozmawia€ѕ z !Le€ђn€љ Pani€љ, stoi przede mn€љ €їywy i ca€ѕy. Miecz z€ѕamany przed laty, zanim ojcowie naszych ojc€њw przybyli do Marchii, wraca, aby zn€њw wojowa€ѓ. Jak w takich osobliwych czasach rozezna€ѓ, co si€ё cz€ѕowiekowi godzi czyni€ѓ? - W osobliwych czasach, tak samo jak w zwyk€ѕych, wiadomo, co si€ё godzi - rzek€ѕ Aragorn. - Dobro i z€ѕo nie !zmienia si€ё z biegiem lat. I to samo oznacza dla ludzi co dla krasnolud€њw albo elf€њw. Cz€ѕowiek musi mi€ёdzy dobrem iz€ѕem wybiera€ѓ zar€њwno we w€ѕasnym domu jak w Z€ѕotym Lesie. - Prawd€ё m€њwisz - rzek€ѕ Eomer. - Lecz nie o tobie w€љtpi€ѕem ani o wyborze mego serca. Nie wolno mi jednak post€ёpowa€ѓ tak, jak bym sam pragn€љ€ѕ. Prawo nasze zabraniacudzoziemcom w€ёdrowa€ѓ na w€ѕasn€љ r€ёk€ё po tym kraju, chyba €їe kr€њl da im na to pozwolenie. W dzisiejszych gro€ќnych czasach zakaz przestrzegany jest bardziej ni€ї kiedykolwiek surowo. Prosi€ѕem was, by€ђcie zgodzili si€ё dobrowolnie i€ђ€ѓ z nami, lecz odmawiacie. Wzdragam si€ёprzed wszcz€ёciem bitwy w stuludzi przeciw trzem obcoplemie€јcom. - Nie s€љdz€ё, aby wasze prawodotyczy€ѕo naszego przypadku - odpar€ѕ Aragorn. - Nie jestem te€ї dla was obcoplemie€јcem. Bywa€ѕem w tym kraju nieraz, walczy€ѕem w szeregach Rohirrim€њw, chocia€ї pod innymimieniem i w innym stroju. Z tob€љ nie spotkali€ђmy si€ё dotychczas, ale zna€ѕem twojego ojca Eomunda i rozmawia€ѕem z Theodenem, synem Thengla. Nie mog€ѕo si€ё za dawnych lat zdarzy€ѓ, by szlachetny m€љ€ї i dostojnik Rohanu zmusza€ѕ kogokolwiek do odst€љpienia od takich "zamiar€њw, jakie ja €їywi€ё. M€њj obowi€љzek jest jasny: wytrwam przy nim. A ty, synu Eomunda, rozstrzygnij wreszcie, co wybierasz. Pom€њ€їnam albo przynajmniej zostaw nam wolno€ђ€ѓ. Albo spr€њbuj "post€љpi€ѓ wedle prawa. Je€ђli to zrobisz, ub€ёdzie obro€јc€њw waszych granic i kr€њla. !Eomer chwil€ё namy€ђla€ѕ si€ё, w ko€јcu rzek€ѕ: - Obaj nie mamy czasu do stracenia. M€њj oddzia€ѕ niecierpliwi si€ё, by rusza€ѓ w dalsz€љ drog€ё, a twoja nadzieja"z ka€їd€љ chwil€љ blednie. Tote€ї dokona€ѕem wyboru. Odejdziecie wolni. Co wi€ёcej, u€їycz€ё wam koni. Prosz€ё tylkoo jedno: gdy spe€ѕnisz swoje zadanie lub gdy przekonasz si€ё, €їe dalsze wysi€ѕki s€љ daremne, przyb€љd€ќ wraz z ko€јmi do Meduseld, wielkiego domu w grodzie Edoras, obecnej siedzibie Theodena. Wten spos€њb dasz kr€њlowi !dow€њd, €їe nie pob€ѕ€љdzi€ѕem w wyborze. Twemu s€ѕowu zawierzam moje dobre imi€ё, mo€їe nawet €їycie. Nie zawied€ќ mnie. - Nie zawiod€ё - odpar€ѕ iww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB"pы c #[ j cn $Х\ cб %!"U c4 &v-Ѕ `— '8_A€ї Aragorn. Rohirrimowie z oddzia€ѕu Eomera zdumieli si€ё, gdy dow€њdca kaza€ѕ odda€ѓ zbywaj€љce konie trzem obcoplemie€јcom; ten i €њw patrza€ѕ na intruz€њw inieufnie spode €ѕba, lecz tylko Eothain #o€ђmieli€ѕ si€ё odezwa€ѓ g€ѕo€ђno: - Godzi si€ё mo€їe da€ѓ wierzchowca temu dostojnemupanu, kt€њry, jak powiada, nale€їy do plemienia Gondoru - rzek€ѕ - ale nikt jeszcze nie !s€ѕysza€ѕ, €їeby konia z Marchii dosiada€ѕ krasnolud. !- Nikt nie s€ѕysza€ѕ i nigdy nie us€ѕyszy, b€љd€ќ spokojny - odpar€ѕ Gimli. - Wol€ё chodzi€ѓ piechot€љ, ni€ї wdrapywa€ѓ si€ё na grzbiet takiego wielkiego zwierzaka, nawet gdyby€ђ mnie"prosi€ѕ, a tym bardziej je€ђli mi go €їa€ѕujesz. - Musisz si€ё zgodzi€ѓ, inaczej !op€њ€ќnia€ѕby€ђ po€ђcig - rzek€ѕ Aragorn. - Nie trap si€ё, Gimli, przyjacielu - powiedzia€ѕ Legolas. - Si€љdziesz na jednego konia ze mn€љ. Tak b€ёdzie najlepiej. Nie tobie Rohirrimowie po€їycz€љ wierzchowca i nie ty b€ёdziesz si€ё z nim para€ѕ. Aragorn dosiad€ѕ zaraz konia szpakowatej ma€ђci, kt€њrego mu przyprowadzono. !- Wabi si€ё Hasufel - wyja€ђni€ѕ Eomer. - Niech ci s€ѕu€їy dobrze i z wi€ёkszym szcz€ё€ђciem ni€ї poprzedniemu panu, Garulfowi. Mniejszy i l€їejszy wierzchowiec, ofiarowany Legolasowi, zdawa€ѕ si€ё !narowisty i p€ѕochliwy. Na imi€ё mia€ѕ Arod. Legolas poprosi€ѕ !jednak Rohirrim€њw, €їeby zdj€ёliz niego siod€ѕo i uzd€ё. - Mnie tego nie potrzeba - rzek€ѕ wskakuj€љc lekko na ko€јski grzbiet. Ku powszechnemu zdumieniu Arod nie tylko da€ѕ si€ё !Legolasowi dosi€љ€ђ€ѓ bez oporu, lecz na jedno jego s€ѕowo pos€ѕusznie spe€ѕnia€ѕ wszelkie €їyczenia. Tak bowiem elfy ob€ѕaskawiaj€љ ka€їde szlachetne zwierz€ё. Kiedy z kolei Gimlego posadzono na konia, krasnolud przylgn€љ€ѕ do "przyjaciela, czuj€љc si€ё r€њwnie nieswojo jak niegdy€ђ Sam Gamgee w €ѕodzi. - Szcz€ё€ђliwej drogi, oby€ђcie znale€ќli swoj€љ zgub€ё! - zawo€ѕa€ѕ Eomer. - A wracajcie jak najpr€ёdzej i niech odt€љd nasze miecze b€ѕyszcz€љ ju€ї zawsze w jednym szeregu! - Wr€њc€ё! - odkrzykn€љ€ѕ Aragorn. !- Ja tak€їe - powiedzia€ѕ Gimli. - Jeszcze€ђmy z tob€љ nie sko€јczyli rozmowy o Le€ђnej "Pani. Musz€ё wr€њci€ѓ, €їeby ci€ё nauczy€ѓ grzeczno€ђci. - Zobaczymy - odpar€ѕ Eomer. -Tyle dziwnych rzeczy zdarzy€ѕo si€ё ostatnimi czasy, €їe mo€їe nie powinienem si€ё dziwi€ѓ, je€ђli krasnolud toporkiem chce !mi wbija€ѓ do g€ѕowy cze€ђ€ѓ dla pi€ёknych pa€ј. Wracaj zdrowy! "Tak si€ё rozstali. Mcig€ѕe by€ѕy konie ze stadnin Rohanu. Gdy "po kr€њtkiej chwili Gimli rzuci€ѕ okiem wstecz, oddzia€ѕ Eomera ledwie by€ѕo wida€ѓ na widnokr€ёgu. Aragorn nie ogl€љda€ѕ si€ё za siebie; mimo p€ёdu pilnie wypatrywa€ѕ znak€њw na ziemi i cwa€ѕowa€ѕ pochylony, z g€ѕow€љ na szyi Hasufela. Wkr€њtce mkn€ёli brzegiem Rzeki Ent€њw i tu odnale€ќli wydeptany ze wschodu, od p€ѕaskowy€їu, drugi szlak, o kt€њrym wspomina€ѕ Eomer. Aragorn zsiad€ѕ z konia i z bliska przyjrza€ѕ si€ё tropom, potem zn€њw wskoczy€ѕ na siod€ѕo i odjecha€ѕ w bok ku wschodowi, trzymaj€љc si€ё wci€љ€ї skraju wydeptanego szlaku i uwa€їaj€љc, by nie zatrze€ѓ €ђlad€њw. Raz jeszcze !zsiad€ѕ, zbada€ѕ dok€ѕadnie grunt i przeszed€ѕ kawa€ѕek drogi tam i z powrotem piechot€љ. - Niewiele si€ё dowiedzia€ѕem - rzek€ѕ powr€њciwszy do towarzyszy. - Na g€ѕ€њwnym szlaku je€ќd€ќcy Rohanu zatarli kopytami koni €ђlady ork€њw. St€љd banda ci€љgn€ё€ѕa chyba w #dalsz€љ drog€ё bli€їej rzeki. Lecz trop od wschodu jest €ђwie€їy i wyra€ќny. €aden €ђlad nie wskazuje, by kto€ђ zawr€њci€ѕ nad Anduin€ё. Trzeba teraz !jecha€ѓ wolniej i upewni€ѓ si€ё, czy nigdzie nie wida€ѓ €ђlad€њw odchodz€љcych w bok od gromady. Orkowie, gdy tu #doszli, musieli ju€ї wiedzie€ѓ, €їes€љ €ђcigani; mo€їliwe, €їe !pr€њbowali pozby€ѓ si€ё je€јc€њw lub zabezpieczy€ѓ ich w jaki€ђ spos€њb, nim stawili czo€ѕo przeciwnikom. Tymczasem pogoda zacz€ё€ѕa si€ё psu€ѓ. Niskie szare chmury !nadp€ѕyn€ё€ѕy znad p€ѕaskowy€їu. $Mg€ѕa przes€ѕoni€ѕa s€ѕo€јce. Le€ђnestoki Fangornu majaczy€ѕy coraz bli€їej i coraz ciemniejsze, w miar€ё jak s€ѕo€јce chyli€ѕo si€ё ku zachodowi. Nie spostrzegli nigdzie €ђlad€њw oddalaj€љcych si€ё od szlaku w prawo czy w lewo, tylko tu i €њwdzie natykali si€ё na trupy pojedynczych ork€њw, kt€њrych €ђmier€ѓ zaskoczy€ѕa w ucieczce;"siwe pi€њra strza€ѕ stercza€ѕy im z plec€њw lub gardzieli. Wreszcie, dobrze ju€ї pod !wiecz€њr, dotarli do skraju lasu i na otwartej polanie mi€ёdzy pierwszymi drzewami Fangornuujrzeli wielkie pogorzelisko; !popio€ѕy by€ѕy jeszcze gor€љce i dymi€ѕy. Opodal pi€ёtrzy€ѕ si€ё stos he€ѕm€њw, zbroi, strzaskanych tarcz, po€ѕamanych mieczy, €ѕuk€њw, strza€ѕ, dzid i wszelkiego wojennego rynsztunku. Po€ђr€њdku tkwi€ѕ zatkni€ёty na pal ogromy €ѕeb goblina; bia€ѕe god€ѕo mo€їna by€ѕo jeszcze rozr€њ€їni€ѓ na pop€ёkanym he€ѕmie. Nieco dalej, w miejscu, gdzie rzeka wyp€ѕywa€ѕa z lasu, wznosi€ѕ si€ё kurhan, dopiero co, wida€ѓ, usypany; bo nag€љ ziemi€ё okrywa€ѕa €ђwie€їo wyci€ёta dar€ј, w kt€њr€љ wbito pi€ёtna€ђcie w€ѕ€њczni. Aragorn wraz z przyjaci€њ€ѕmi przeszuka€ѕ dok€ѕadnie teren w szerokim promieniu wok€њ€ѕ pobojowiska, lecz ju€ї zmierzcha€ѕo si€ё i wkr€њtce wiecz€њr zapad€ѕ ciemny i mglisty. Noc nadesz€ѕa, a nie odkryli jeszcze €ђladu po Meriadoku i Pippinie. "- Nic wi€ёcej nie da si€ё zrobi€ѓ - rzek€ѕ ze smutkiem Gimli. - Niema€ѕo zagadek napotkali€ђmy, odk€љd wyszli€ђmyspod Tol Brandir, ale ta wydajesi€ё jeszcze trudniejsza do rozwi€љzania ni€ї wszystkie !poprzednie. My€ђl€ё, €їe spalone "ko€ђci hobbit€њw zmiesza€ѕy si€ё zpopio€ѕami ork€њw. Bolesna to !b€ёdzie nowina dla Froda, je€ђli do€їyje, by si€ё o niej dowiedzie€ѓ; bolesna te€ї dla starego hobbita, kt€њry czeka !w Rivendell. Elrond sprzeciwia€ѕ si€ё udzia€ѕowi tych dw€њch m€ѕodzik€њw w wyprawie. - Ale Gandalf by€ѕ za tym, €їebyich zabra€ѓ - powiedzia€ѕ Legolas. "- Sam Gandalf te€ї chcia€ѕ i€ђ€ѓ zanmi, a pierwszy zgin€љ€ѕ - odpar€ѕ Gimli. - Zawiod€ѕo go jasnowidzenie. - Gandalf nie opiera€ѕ swoich rad na pewno€ђci bezpiecze€јstwa dla siebie ani dla innych - rzek€ѕ Aragorn. - S€љ zadania, kt€њre lepiej "podj€љ€ѓ ni€ї odrzuci€ѓ, cho€ѓby uich kresu czeka€ѕa zguba. Ale nie zgodz€ё si€ё jeszcze st€љd odej€ђ€ѓ. Zreszt€љ musimy i tak czeka€ѓ do €ђwitu. Opodal pobojowiska wybrali nanocleg miejsce pod roz€ѕo€їystym drzewem, kt€њre wygl€љda€ѕo troch€ё jak kasztan,lecz zachowa€ѕo do tej pory !mn€њstwo zesz€ѕorocznych li€ђci, du€їych i brunatnych, podobnych do wysch€ѕych d€ѕonio d€ѕugich, rozcapierzonych palcach. Ga€ѕ€ёzie szele€ђci€ѕy €їa€ѕo€ђnie w podmuchach nocnego wiatru. Gimlim dreszcz#wstrz€љsn€љ€ѕ. Mieli z sob€љ ledwiepo jednym kocu. - Rozpalmy ognisko - rzek€ѕ krasnolud. - Nie dbam ju€ї o niebezpiecze€јstwo. Niech si€ё orkowie zlec€љ jak €ѓmy do €ђwiecy. - Je€їeli ci biedni hobbici !b€ѕ€љkaj€љ si€ё po lesie, ogie€ј #m€њg€ѕby ich do nas €ђci€љgn€љ€ѓ - popar€ѕ przyjaciela Legolas. - M€њg€ѕby nam €ђci€љgn€љ€ѓ na kark inne jeszcze stwory pr€њcz ork€њw i hobbit€њw - powiedzia€ѕ Aragorn. - Niedaleko st€љd do podg€њrskichdziedzin zdrajcy Sarumana. Siedzimy na skraju Fangornu, apodobno niebezpiecznie jest rusza€ѓ drzewa w tym lesie. - Rohirrimowie wczoraj zapalili ogromny stos - odpar€ѕ Gimli - izr€љbali, jak wida€ѓ, sporo drzew na to ognisko. Sp€ёdzili jednak noc spokojnie obozuj€љc tutaj po bitwie. - Byli w licznej kompanii - rzek€ѕ Aragorn - i niestraszny im gniew Fangornu, bo rzadko si€ё tu zapuszczaj€љ, a mi€ёdzy drzewa nie wchodz€љ nigdy. Lecz nas droga pewnie zaprowadzi w samo serce lasu. Lepiej b€љd€ќmy ostro€їni. Nie tykajmy €їywych drzew. - Nie ma potrzeby - odpar€ѕ Gimli. - Rohirrimowie zostawili "do€ђ€ѓ drew i chrustu, pe€ѕno te€їna ziemi suchych ga€ѕ€ёzi. !Zaraz te€ї ruszy€ѕ zbiera€ѓ susz,!a potem zaj€љ€ѕ si€ё u€ѕo€їeniem stosu i rozpaleniem ogniska; Aragorn siedzia€ѕ tymczasem !oparty plecami o pot€ё€їny pie€ј i rozmy€ђla€ѕ w milczeniu, !Legolas za€ђ sta€ѕ nieco dalej naotwartej przestrzeni i, wychylony naprz€њd, czujnie !wpatrywa€ѕ si€ё w ciemn€љ g€ѕ€љb lasu, jakby nas€ѕuchuj€љc g€ѕos€њw wzywaj€љcych z oddali. !Kiedy krasnolud skrzesa€ѕ iskr€ё "i ma€ѕy stos rozb€ѕysn€љ€ѕ jasnym p€ѕomieniem, wszyscy trzej #obsiedli ognisko i skulili si€ё nadnim w p€ѕaszczach i kapturach,odgradzaj€љc w€ѕasnymi osobami!blask od nocy. Legolas podni€њs€ѕ!g€ѕow€ё ku roz€ѕo€їonej w g€њrze koronie drzewa. - Sp€њjrzcie! - powiedzia€ѕ. - Drzewo ciszy si€ё z ognia. "Mo€їe ta€јcz€љce cienie €ѕudzi€ѕy ich wzrok, lecz wszyscy trzej mieli wra€їenie, €їe ga€ѕ€ёzie chyl€љ si€ё ku p€ѕomieniom, €їe drzewo przygina konary, aby je zbli€їy€ѓ do ogniska; !brunatne li€ђcie zesztywnia€ѕy i #ociera€ѕy si€ё o siebie, jak t€ѕum "zzi€ёbni€ёtych, szorstkich d€ѕoni st€ёsknionych do ciep€ѕa. Zapad€ѕa cisza, bo nagle !podr€њ€їni odczuli mrok bliskiegoa nieznanego lasu jak obecno€ђ€ѓ jakiej€ђ wielkiej, pos€ёpnej osoby, zadumanej o w€ѕasnych sprawach. po chwili odezwa€ѕ si€ё zn€њw Legolas. - Keleborn ostrzega€ѕ, €їeby€ђmynie zapuszczali si€ё w g€ѕ€љb Fangornu - rzek€ѕ. - Czy nie wiesz, dlaczego, Aragornie? jakie legendy o tych lasach zna€ѕ Boromir? - Wiele r€њ€їnych legend s€ѕysza€ѕem w Gondorze - odpar€ѕ Aragorn. - Lecz gdyby nie przestrogi Keleborna, uwa€їa€ѕbym je wszystkie za bajki, szerz€љce si€ё w€ђr€њd "ludzi, odk€љd utracili m€љdro€ђ€ѓ prawdziw€љ. W€ѕa€ђnie chcia€ѕem ciebie zapyta€ѓ, ile jest prawdyw tych opowie€ђciach. Je€їeli le€ђny elf nie wie tego, jak€їe cz€ѕowiek m€њg€ѕby go pouczy€ѓ? - Wi€ёcej €ђwiata #przew€ёdrowa€ѕe€ђ ni€ї ja - rzek€ѕ Legolas. - W mojej ojczy€ќnie nic o Fangornie nie m€њwiono, €ђpiewano tylko pie€ђni o dawnych tutejszych mieszka€јcach, onodrimach, kt€њrych ludzie zw€љ entami. Fangorn bowiem jest lasem bardzo starym, nawet wedle rachuby czasu elf€њw. - Tak, jest r€њwnie stary jak las za Kurhanem, a znacznie od niego wi€ёkszy. Elrond powiada, €їe istnieje mi€ёdzy nimi wi€ё€ќ rodzinna; oba stanowi€љ ostatnie bastiony pot€ёgi le€ђnej z Dawnych Dni, kiedy Pierworodni w€ёdrowali po!€ђwiecie, a plemi€ё ludzi jeszczespa€ѕo. Ale Fangorn ma jaki€ђ w€ѕasny sekret. Jaki - tego nie wiem. - A ja wcale wiedzie€ѓ nie chc€ё - rzek€ѕ Gimli. - Ktokolwiek tammieszka, z mojej strony niech si€ё nie obawia ciekawo€ђci. "Poci€љgn€ёli losy, €їeby ustali€ѓ kolejno€ђ€ѓ stra€їy. Pierwsza warta przypad€ѕa Gimlemu. $Aragorn i Legolas po€ѕo€їyli si€ё i zaraz sen ich zmorzy€ѕ. - Pami€ёtaj, Gimli - mrukn€љ€ѕ jeszcze sennie Aragorn - €їe niebezpiecznie jest obcina€ѓ ga€ѕ€ёzie czy bodaj ga€ѕ€љzki z €їywych drzew Fangornu. Nie !zapuszczaj si€ё te€ї dalej w las po chrust. Nawet gdyby ogie€ј !mia€ѕ zgasn€љ€ѓ. A w razie czego, zbud€ќ mnie. !Z tymi s€ѕowami usn€љ€ѕ. Legolas le€їa€ѕ bez ruchu na wznak, bia€ѕe r€ёce skrzy€їowa€ѕ na piersiach, oczy mia€ѕ otwarte; elfy bowiem w najg€ѕ€ёbszym €ђnie zespalaj€љ si€ё z €їyciem nocy. Gimli przycupn€љ€ѕ ko€ѕo !ogniska i w zamy€ђleniu g€ѕaska€ѕostrze toporka. Li€ђcie szele€ђci€ѕy. Poza tym nic nie m€љci€ѕo ciszy. Nagle Gimli podni€њs€ѕ wzrok. Tam, gdzie €ђwiat€ѕo bij€љce od ogniska wsi€љka€ѕo w mrok, majaczy€ѕa sylwetka zgarbionego starca, opartego na lasce, otulonego p€ѕaszczem; szerokoskrzyd€ѕy kapelusz mia€ѕ wci€ђni€ёty g€ѕ€ёboko na oczy. Gimli skoczy€ѕ na r€њwne nogi. Wpierwszym momencie ze zdumienia nie m€њg€ѕ g€ѕosu doby€ѓ, chocia€ї od razu b€ѕysn€ё€ѕa mu my€ђl, ze to Saruman wytropi€ѕ ich obozowisko. Zbudzeni gwa€ѕtownym ruchem krasnoluda, Aragorn i Legolas usiedli na ziemi i wbili wzrok wzagadkow€љ posta€ѓ. Starzec nieodzywa€ѕ si€ё ani nie dawa€ѕ €їadnych znak€њw. - Czego wam potrzeba, dziadku? - spyta€ѕ Aragorn zrywaj€љc si€ё szybko. - !Zmarzli€ђcie mo€їe, podejd€ќcie, ogrzejecie si€ё przy ogniu. - Zrobi€ѕ krok naprz€њd, ale !starzec ju€ї znikn€љ€ѕ. Nigdzie wpobli€їu nie mogli go wypatrzy€ѓ, a dalej nie €ђmieli zapuszcza€ѓ si€ё w ciemno€ђci. Ksi€ё€їyc zaszed€ѕ i noc by€ѕa czarna jak smo€ѕa. Nagle Legolas krzykn€љ€ѕ: - Konie! Konie! !Konie uciek€ѕy. Wyrwa€ѕy paliki, do kt€њrych by€ѕy przywi€љzane, "i zbieg€ѕy. Przez d€ѕug€љ chwil€ё przyjaciele stali bez ruchu i bez s€ѕowa, og€ѕuszeni tym nowym ciosem. Byli oto na skraju Fangornu, niezmierzonystep dzieli€ѕ ich od ludzi z Rohanu, jedynych sprzymierze€јc€њw w ca€ѕej tej rozleg€ѕej, niebezpiecznej krainie. W pewnej chwili !wyda€ѕo im si€ё, €їe z daleka, z nocnych mrok€њw dobiega r€їenie i prychanie koni. Potem zn€њw wszystko ucich€ѕo, tylko zimny wiatr szele€ђci€ѕ w€ђr€њd li€ђci. !- Sta€ѕo si€ё, konie umkn€ё€ѕy - rzek€ѕ wreszcie Aragorn. - Ani ich znale€ќ€ѓ, ani dogoni€ѓ nie #zdo€ѕamy. Je€ђli wi€ёc nie wr€њc€љ z w€ѕasnej woli, musimy si€ё beznich obej€ђ€ѓ. Wyruszyli€ђmy pieszo, a nogi na szcz€ё€ђcie nam zosta€ѕy. - Nogi? - powiedzia€ѕ Gimli. - Nogi mo€їe nas ponios€љ, ale na pewno nie nakarmi€љ. Dorzuci€ѕ par€ё ga€ѕ€љzek do ognia i skuli€ѕ si€ё zn€њw przy nim. - Zaledwie kilka godzin temu nie chcia€ѕe€ђ dosi€љ€ђ€ѓ wierzchowca Rohirrim€њw - "za€ђmia€ѕ si€ё Legolas. - Widz€ё, €їe jeszcze z ciebie b€ёdzie je€ќdziec zawo€ѕany. - W€љtpi€ё, czy zdarzy si€ё po temu sposobno€ђ€ѓ - odpar€ѕ Gimli. A po d€ѕu€їszej chwili doda€ѕ: - Je€ђli chcecie wiedzie€ѓ, co my€ђl€ё, to wam powiem: my€ђl€ё, €їe to by€ѕ Saruman. Bo kt€њ€ї inny? Nie zapominajcie, co m€њwi€ѕ Eomer,€їe w€ѕ€њczy si€ё po kraju w postaci staruszka w p€ѕaszczu z kapturem. Wszystko si€ё zgadza. Zabra€ѕ nam konie albo #je sp€ѕoszy€ѕ i pop€ёdzi€ѕ w step. Pi€ёknie teraz wygl€љdamy. Zapami€ёtajcie moje s€ѕowa, niesko€јcz€љ si€ё na tym nasze k€ѕopoty. - Zapami€ёtam twoje s€ѕowa - rzek€ѕ Aragorn - ale !zapami€ёta€ѕem te€ї co€ђ innego: nasz staruszek mia€ѕ na g€ѕowie kapelusz, a nie kaptur. Mimo to przypuszczam, €їe masz racj€ё i €їe grozi nam tutaj niebezpiecze€јstwo we dnie i wnocy. Tymczasem jednak nic lepszego nie mo€їemy zrobi€ѓ, !jak odpocz€љ€ѓ, p€њki si€ё da. Z #kolei ja b€ёd€ё trzyma€ѕ stra€ї, a ty, Gimli, id€ќ spa€ѓ. Mnie bardziej trzeba chwili namys€ѕu ni€ї snu. Noc wlok€ѕa si€ё leniwie. Po !Aragornie obj€љ€ѕ wart€ё Legolas,#kt€њrego zast€љpi€ѕ zn€њw Gimli, i !tak czuwali na zmian€ё. Nic si€ё jednak nie zdarzy€ѕo do rana. Staruszek nie pokaza€ѕ si€ё #wi€ёcej, konie za€ђ nie wr€њci€ѕy. Rozdzia€ѕ 3 Uruk-hai Pippina m€ёczy€ѕ ponury, koszmarny sen: zdawa€ѕo mu !si€ё, €їe s€ѕyszy w€ѕasny s€ѕaby !g€ѕos, rozlegaj€љcy si€ё echem w ciemnym podziemiu i wo€ѕaj€љcy:€єFrodo! Frodo!€і Lecz zamiast przyjaciela t€ѕum szkaradnych ork€њw szczerzy€ѕ z mroku z€ёby w z€ѕo€ђliwym u€ђmiechu i setki "wstr€ёtnych €ѕap wyci€љga€ѕy si€ё po niego ze wszystkich stron. Gdzie jest Merry? "Pippin zbudzi€ѕ si€ё. Zimny wiatr dmucha€ѕ mu w twarz. Le€їa€ѕ na wznak. Wiecz€њr zapada€ѕ i niebo ju€ї poszarza€ѕo. Hobbit %odwr€њci€ѕ g€ѕow€ё i stwierdzi€ѕ, €їejawa niewiele jest lepsza od sennego koszmaru. R€ёce, kolana, kostki u n€њg mia€ѕ sp€ёtane powrozem. Obok le€їa€ѕ Merry, bardzo blady, z czo€ѕem przewi€љzanym brudn€љ szmat€љ. Doko€ѕa wsz€ёdzie siedzieli lub stali orkowie, ca€ѕa banda. Szcz€љtki wspomnie€ј zacz€ё€ѕy "si€ё z wolna uk€ѕada€ѓ w obola€ѕejg€ѕowie Pippinia i wreszcie #hobbit zacz€љ€ѕ odr€њ€їnia€ѓ je od sennych przywidze€ј. A wi€ёc tak: pobieg€ѕ wraz z Merrym w las. Co ich tam pogna€ѕo? Dlaczego rwali przed siebie niezwa€їaj€љc na wo€ѕanie Obie€їy€ђwiata? Biegli spory szmat drogi, wci€љ€ї krzycz€љc, lecz Pippin nie m€њg€ѕ sobie przypomnie€ѓ, dok€љd si€ё !zap€ёdzili ani jak d€ѕugo trwa€ѕ ten bieg. Pami€ёta€ѕ tylko, €їe nagle wpadli prosto na oddzia€ѕ ork€њw, kt€њrzy stali jak gdyby nas€ѕuchuj€љc i wcale nie spostrzegaj€љc dw€њch "hobbit€њw, p€њki ci nie znale€ќli si€ё niemal w ich ramionach. Wtedy dopiero wrzasn€ёli, a na ten krzyk kilkudziesi€ёciu ich pobratymc€њw wyskoczy€ѕo z g€љszczu. Dwaj hobbici chwyciliza miecze, ale orkowie nie %chcieli bi€ѓ si€ё z nimi, usi€ѕowali najwyra€ќniej wzi€љ€ѓ ich €їywcem, mimo €їe Merry r€љba€ѕ nie na €їarty. Dzielny, kochany Merry. Wtem spomi€ёdzy drzew wypad€ѕ Boromir. Zmusi€ѕ ork€њw do walki. Usiek€ѕ wielu, inni rozpierzchli si€ё przed nim. Trzej przyjaciele zawr€њcili ku ww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB(pŒ c8 )ќ c› *ќ7 cў +3"8 ca,k-- cФ-˜8т='rzece, lecz nie uszli nawet kilku krok€њw, gdy nieprzyjaciel zn€њw natar€ѕ, tym razem ca€ѕ€љ chmar€љ, a byli w niej mi€ёdzy innymi orkowie olbrzymiego !wzrostu; deszcz strza€ѕ sypn€љ€ѕ si€ё na osaczonych ze wszystkich stron - wszystkie za€ђ mierzy€ѕy w Boromira. "Boromir zad€љ€ѕ w sw€њj r€њg, a€ї echo posz€ѕo po lesie. Orkowie zrazu zdumieli si€ё i cofn€ёli, gdy jednak na ten apel nikt nie odpowiedzia€ѕ, zaatakowali !ze zdwojon€љ furi€љ. Wi€ёcej nic z tego zdarzenia Pippin nie pami€ёta€ѕ. Zosta€ѕ mu tylko w oczach ostatni obraz: Boromir,plecami oparty o pie€ј drzewa, "wyci€љgaj€љcy strza€ѕ€ё z w€ѕasnejpiersi. Potem nagle ogarn€ё€ѕy hobbita ciemno€ђci. €єPewnie dosta€ѕem pa€ѕk€љ po g€ѕowie - my€ђla€ѕ. - Czy Merry jest ci€ё€їko ranny? Co si€ё sta€ѕo z Boromirem? Dlaczego orkowie nas obu nie zabili? Gdzie jeste€ђmy? Dok€љd idziemy?€і Nie znajdowa€ѕ odpowiedzi na te pytania. Dr€їa€ѕ z zimna i czu€ѕ si€ё bardzo chory. €єSzkoda, €їe Gandalf przekona€ѕ Elronda, kt€њry nie chcia€ѕ nas #pu€ђci€ѓ na wypraw€ё - my€ђla€ѕ. - Na c€њ€ї si€ё przyda€ѕem w tej podr€њ€їy? Tylko zawadza€ѕem w marszu. By€ѕem pasa€їerem, gorzej: baga€їem. A teraz mnie ukradziono i sta€ѕem si€ё tobo€ѕkiem taszczonym przez ork€њw. Miejmy nadziej€ё, €їe Obie€їy€ђwiat albo kt€њry€ђ z przyjaci€њ€ѕ odszuka nas i odbije. Ale czy wolno mi si€ё tego spodziewa€ѓ? Czy to nie pokrzy€їowa€ѕoby naszej dru€їynie wszystkich plan€њw? Ach, €їeby tak odzyska€ѓ wolno€ђ€ѓ!€і Spr€њbowa€ѕ poderwa€ѓ si€ё z ziemi, lecz daremnie. Jeden z siedz€љcych obok ork€њw !roze€ђmia€ѕ si€ё i zaszwargota€ѕ co€ђ w swoim obrzydliwym j€ёzyku do kamrata. - Le€ї spokojnie, p€њki ci pozwalamy - zwr€њci€ѕ si€ё do Pippina we Wsp€њlnej Mowie, kt€њra jednak w jego ustach brzmia€ѕa prawie tak samo szkaradnie jak be€ѕkot ork€њw. -Le€ї spokojnie, durny p€ёtaku. Bo wkr€њtce b€ёdziesz mia€ѕ okazje rozrusza€ѓ kulasy. A nim dojdziemy do celu, po€їa€ѕujesz, €їe je masz. !- €ebym tak m€њg€ѕ si€ё z tob€љ zabawi€ѓ, jak bym chcia€ѕ, to !po€їa€ѕowa€ѕby€ђ nawet, €їe si€ё "urodzi€ѕe€ђ - odezwa€ѕ si€ё drugi ork. - Zapiszcza€ѕby€ђ w mojej gar€ђci jak szczur, wyskrobku. - Pochyli€ѕ si€ё nad Pippinem szczerz€љc mu prosto w twarz %€ї€њ€ѕte k€ѕy. W r€ёku mia€ѕ d€ѕugi, !z€ёbaty n€њ€ї. - Le€ї spokojnie, bo ci€ё po€ѕechc€ё tym cackiem - sykn€љ€ѕ. - Radz€ё ci, nie przypominaj mi o sobie, bo m€њg€ѕbym zapomnie€ѓ, jaki dosta€ѕem rozkaz. Zaraza na tych Isegardczyk€њw! Ugluk u bagronk sha pushdug Saruman-glob bubhosh skai - !zacz€љ€ѕ w swoim j€ёzyku d€ѕug€љ,gniewn€љ przemow€ё, kt€њr€љ wreszcie zako€јczy€ѕ chrapliwym be€ѕkotem. !Pippin wystraszony le€їa€ѕ wi€ёc odt€љd cicho, chocia€ї przegubyr€љk i kostki n€њg bola€ѕy go coraz dotkliwiej, a kamienie, na kt€њre go rzucono, wrzyna€ѕy mu si€ё w plecy. €eby oderwa€ѓ #my€ђli od w€ѕasnej niedoli, stara€ѕ!si€ё jak najczujniej ws€ѕuchiwa€ѓwe wszystko, co dochodzi€ѕo do jego uszu z zewn€љtrz. Gwar mn€њstwa g€ѕos€њw rozbrzmiewa€ѕ doko€ѕa; wprawdzie mowa ork€њw zawsze zdaje si€ё zgrzyta€ѓ z€ѕo€ђci€љ i nienawi€ђci€љ, lecz Pippin zauwa€їy€ѕ, €їe tym razem toczy!si€ё jaka€ђ sprzeczka, i to coraz gor€ёtsza. Ku swemu zdumieniu stwierdzi€ѕ, €їe do€ђ€ѓ du€їo z tego rejwachu rozumie, bo !wielu ork€њw u€їywa€ѕo Wsp€њlnej Mowy. Widocznie spotka€ѕo si€ё w bandzie kilka r€њ€їnych szczep€њw, kt€њre w swoich gwarach nie mog€ѕy si€ё $porozumie€ѓ. K€ѕ€њcili si€ё o to, co%dalej robi€ѓ, kt€њr€љ drog€љ i€ђ€ѓ i jak post€љpi€ѓ z je€јcami. - Nie ma czasu, €їeby ich u€ђmierci€ѓ jak nale€їy - "powiedzia€ѕ kt€њry€ђ. - Nie mo€їnasobie pozwoli€ѓ na zabaw€ё w tym marszu. - Trudno - rzek€ѕ inny. - Ale zabi€ѓ ich raz-dwa przecie€ї by mo€їna? K€ѕopot z nimi diabelny,a nam si€ё spieszy. Wiecz€њr zapada, trzeba rusza€ѓ w drog€ё. - Mamy rozkaz - odezwa€ѕ si€ё trzeci g€ѕos, zgrzytliwy bas. - €єMordujcie wszystkich pr€њcz nizio€ѕk€њw; tych €їywcem dostawi€ѓ jak najszybciej€і. Taki mamy rozkaz. - Na co oni komu potrzebni? -zapyta€ѕo kilku naraz. - Dlaczego €їywcem? Czy te !pokraki nadaj€љ si€ё do jakiej€ђ szczeg€њlnej zabawy? - Nie! Podobno jeden z nich ma przy sobie co€ђ, co jest bardzo potrzebne na wojnie, jaki€ђ sekret elf€њw. Dlatego ka€їdy hobbit b€ёdzie brany na spytki. - Wi€ёcej nic nie wiesz? A gdyby tak ich obszuka€ѓ? Mo€їe$znale€ќliby€ђmy to co€ђ i obr€њcili na w€ѕasny po€їytek? - Bardzo ciekawy pomys€ѕ - !zauwa€їy€ѕ drwi€љco g€ѕos, mniej prostacki ni€ї inne, lecz bardziej ni€ї wszystkie nikczemny. - B€ёd€ё chyba musia€ѕ o nim donie€ђ€ѓ, gdzie trzeba. Je€јc€њw nie wolno rewidowa€ѓ, nie wolno im te€ї !nic zabiera€ѓ. Tak ja rozkazuj€ё. - ja tak€їe - odezwa€ѕ si€ё ten sam bas, co poprzednio. - Powiedziano: €їywcem i z tym wszystkim, z czym ich uj€ёto. Nie tyka€ѓ niczego. Tak rozkazuj€ё! - Ale my nie pos€ѕuchamy - zawo€ѕa€ѕ ten, kt€њry pierwszy zada€ѕ pytanie. - Idziemy szmatdrogi od kopalni po to, €їeby zabi€ѓ, pom€ђci€ѓ swoich. Chc€ё #ich zabi€ѓ i wr€њci€ѓ na p€њ€ѕnoc. - Chcie€ѓ mo€їesz, co ci si€ё podoba - odpar€ѕ mu bas. - Ale "b€ёdzie tak, jak ja ka€ї€ё. Ugluk wam rozkazuje. A Ugluk wr€њci !najkr€њtsz€љ drog€љ do Isengardu.- Kto rz€љdzi, Saruman czy Wielkie Oko? - spyta€ѕ g€ѕos najbardziej nikczemny. - Mamywraca€ѓ niezw€ѕocznie do Lugburza. - Mo€їe by€ђmy to zrobili - rzek€ѕ inny - gdyby mo€їna przeprawi€ѓ si€ё za Wielk€љ Rzek€ё. Ale za ma€ѕo nas, €їeby ryzykowa€ѓ drog€ё przez mosty. - A jednak ja si€ё przeprawi€ѕem- powiedzia€ѕ nikczemny. - Skrzydalty Nazgul czeka na p€њ€ѕnoc st€љd, u wschodniego brzegu. - Pewnie, pewnie! Ty polecisz z je€јcami, zgarniesz w Lugburzu wszystkie nagrody i pochwa€ѕy, a nas zostawisz, !€їeby€ђmy sobie radzili jak si€ё da i na w€ѕasnych nogach !w€ёdrowali przez Kraj Koni. Nie! Musimy trzyma€ѓ si€ё wszyscy razem. To niebezpieczna okolica, roi si€ё tu od buntownik€њw i zb€њj€њw. - tak, tak, musimy trzyma€ѓ !si€ё razem - zachrypia€ѕ Ugluk. -Nie dowierzam wam, €ђwintuchy, wy€ђcie odwa€їni tylko w swoim chlewie. Gdyby !nie my, uciekliby€ђcie z pola. Tomy, Uruk-hai - jeste€ђmy orki bojowe. To my zabili€ђmy wielkiego wojownika. To my wzieli€ђmy je€јc€њw. My, s€ѕugi Sarumana M€љdrego, Bia€ѕej R€ёki, kt€њra nas karmi ludzkim mi€ёsem. My wyszli€ђmy z Isengardu, €їeby was tu przyprowadzi€ѓ, i my powiedziemy was z powrotem t€љ drog€љ, kt€њr€љ sami wybierzemy. Ja wam to m€њwi€ё,Ugluk. - Za wiele m€њwisz, Ugluk - zadrwi€ѕ nikczemny. - W€љtpi€ё, czy to si€ё spodoba w "Lugburzu. Mo€їliwe te€ї, €їe kto€ђb€ёdzie ciekawy, sk€љd ci przysz€ѕy do €ѕba te osobliwe my€ђli. Czy mo€їe saruman ci je podszepn€љ€ѕ? Za kogo on si€ё uwa€їa, €їe chce rz€љdzi€ѓ po swojemu i w oczy k€ѕuje tym swoim plugawym bia€ѕym god€ѕem? Mo€їe w Lugburzu uwierz€љ mnie, Grisznakowi, zaufanemu wys€ѕannikowi, gdy powiem: Saruman to g€ѕupiec, a co gorsza - pod€ѕy zdrajca. Ale Wielkie Oko pilnuje Sarumana. - Mwintuchami nas nazwa€ѕ! tengnojek, ten pacho€ѕ ma€ѕego, plugawego czarodzieja! Powiadam wam, Bia€ѕa R€ёka nieludzkim, ale orkowym mi€ёsem tych €ѕajdak€њw pasie. Na to ozwa€ѕy si€ё zewsz€љd wrzaski w j€ёzyku ork€њw i szcz€ёkn€ё€ѕy szable, dobywane z pochew. Pippin ostro€їnie przeturla€ѕ si€ё na bok, €їeby !zobaczy€ѓ, co si€ё dalej b€ёdzie dzia€ѕo. Stra€їnicy porzucili !je€јc€њw i przy€ѕ€љczyli si€ё do k€ѕ€њtni. Wyt€ё€їaj€љc w zmroku oczy Pippin dostrzeg€ѕ ogromnego czarnego orka i $domy€ђli€ѕ si€ё, €їe to jest Ugluk. Twarz€љ w twarz z olbrzymem sta€ѕ pokraczny, przysadzisty stw€њr na krzywych nogach, z szerokimi barami i d€ѕugimi, zwisaj€љcymi do ziemi ramionami - Grisznak. T€ѕum mniejszych goblin€њw otacza€ѕ wkr€љg dw€њch przyw€њdc€њw. Pippin zgadywa€ѕ, €їe Grisznakapopiera plemi€ё ork€њw z "p€њ€ѕnocy. Dobyli no€їy i szabel, nie €ђmieli jednak jeszcze natrze€ѓ na Ugluka. Ugluk krzykn€љ€ѕ. Gromada ros€ѕych ork€њw, niemal dor€њwnuj€љcych mu wzrostem, podbieg€ѕa do swego wodza. Znienacka, bez s€ѕowa, Ugluk !run€љ€ѕ do ataku i b€ѕyskawicznie!r€љbn€љ€ѕ szabl€љ raz i drugi; w gromadzie przeciwnik€њw dwie "g€ѕowy potoczy€ѕy si€ё na ziemi€ё.Grisznak uskoczy€ѕ w bok i znikn€љ€ѕ w ciemno€ђciach. Reszta pierzch€ѕa. Jeden umykaj€љc potkn€љ€ѕ si€ё o bezw€ѕadne cia€ѕo Meriadoka. Zakl€љ€ѕ siarczy€ђcie, ale ten przypadek ocali€ѕ mu zapewne €їycie, bo €їo€ѕdacy Ugluka przeskoczyli przez le€ї€љcych na ziemi je€јc€њw, a cios szerokiej szabli, dla tamtego przeznaczony, €ђci€љ€ѕ g€ѕow€ё innemu. W tym innym Pippin pozna€ѕ wartownika, kt€њry przedtem straszy€ѕ go swymi $€ї€њ€ѕtymi k€ѕami. Le€їa€ѕ teraz na nim, martwy, lecz w r€ёku %€ђciska€ѕ n€њ€ї, d€ѕugi i z€ёbaty jakpi€ѕa. - Bro€ј do pochew! - krzykn€љ€ѕ Ugluk. - Do€ђ€ѓ tych awantur. Ruszamy prosto na zach€њd, schodami w d€њ€ѕ. Potem przez p€ѕaskowy€ї i brzegiem rzeki w las. Maszerujemy dniem i noc€љ. Zrozumiano? €єTeraz albo nigdy - pomy€ђla€ѕ Pippin. - Zanim ten szkaradny ork zaprowadzi jaki€ђ €ѕad w swojej bandzie, up€ѕynie troch€ёczasu, a w takim razie - spr€њbuj€ё szcz€ё€ђcia€і. Ockn€ё€ѕa si€ё w jego sercu odrobina nadziei. Ostrze czarnego no€їa drasn€ё€ѕo mu rami€ё i osun€ё€ѕo si€ё ku przegubowi r€ёki. Czu€ѕ !wprawdzie €ђciekaj€љce na d€ѕo€ј krople krwi, ale czu€ѕ tak€їe dotkni€ёcie zimnej stali. Orkowie zbierali si€ё do wymarszu, cz€ё€ђ€ѓ jednak plemienia z p€њ€ѕnocy nie zaniecha€ѕa oporu, tak €їe Isengardczycy zar€љbali jeszczedw€њch buntownik€њw, zanim reszta podda€ѕa si€ё w ko€јcu rozkazom Ugluka. Wko€ѕo "panowa€ѕ zgie€ѕk, rozlega€ѕy si€ё wrzaski i przekle€јstwa. Przez chwil€ё nikt nie zwa€їa€ѕ na Pippina. Hobbit mia€ѕ nogi sp€ёtane, lecz r€љk, zwi€љzanychw przegubach, nie wykr€ёcono mu do ty€ѕu. M€њg€ѕ porusza€ѓ nimi, jakkolwiek wi€ёzy wpija€ѕysi€ё bole€ђnie w cia€ѕo. Zepchn€љ€ѕ martwego orka na bok i cichcem, nieledwie wstrzymuj€љc dech w piersiach,zacz€љ€ѕ przesuwa€ѓ supe€ѕ postronka tam i z powrotem po klindze no€їa. N€њ€ї by€ѕ dobrze wyostrzony, a martwa r€ёka orka trzyma€ѕa go mocno. Wi€ёzy pu€ђci€ѕy. Pippin szybko uchwyci€ѕ koniec powroza palcami, spl€љta€ѕ w lu€ќn€љ, "podw€њjn€љ bransolet€ё i owin€љ€ѕ ni€љ napi€ёstki. Potem zn€њw le€їa€ѕ nieruchomo. !- Podnie€ђ€ѓ je€јc€њw z ziemi! - wrzasn€љ€ѕ Ugluk. - Tylko bez #g€ѕupich figli! Je€їeli nie dojd€љ na miejsce €їywi, kto€ђ za to zap€ѕaci gard€ѕem. Jeden z ork€њw chwyci€ѕ Pippina, wetkn€љ€ѕ g€ѕow€ё miedzy jego sp€ёtane r€ёce, zarzuci€ѕ go sobie niby w€њr na plecy i ruszy€ѕ z ci€ё€їarem do szeregu. Drugi w ten sam spos€њb d€ќwign€љ€ѕ Meriadoka. "Pippin mia€ѕ twarz wci€ђni€ёt€љ w kark swego tragarza, €ѕapy orka niby €їelazne kleszcze trzyma€ѕy go za ramiona, !pazury wpija€ѕy si€ё bole€ђnie w "cia€ѕo. Przymkn€љ€ѕ oczy i zapad€ѕzn€њw w koszmarny sen. Nagle poczu€ѕ, €їe zn€њw go rzucono na tward€љ, kamienist€љ ziemi€ё. Noc by€ѕa jeszcze wczesna, lecz w€љski "sierp ksi€ё€їyca zni€їa€ѕ si€ё ku zachodowi. Znajdowali si€ё na !skraju urwistej g€њry, u kt€њrej st€њp falowa€ѕo morze bladej mg€ѕy. Gdzie€ђ w pobli€їu pluska€ѕa woda. - Zwiadowcy wr€њcili nareszcie - powiedzia€ѕ tu€ї przy nim kt€њry€ђ ork. - M€њwcie, co widzieli€ђcie? - zachrypia€ѕ Ugluk. - Jednego jedynego konnego wojownika, kt€њry odjecha€ѕ na zach€њd. Droga wolna. - Na razie. Ale czy na d€ѕugo? !G€ѕupcy! Trzeba go by€ѕo zabi€ѓ. Got€њw zaalarmowa€ѓ swoich. Dorana ci przekl€ёci koniarze b€ёd€љ wiedzieli o nas. Musimy tym bardziej przyspieszy€ѓ poch€њd. Cie€ј jaki€ђ schyli€ѕ si€ё nad Pippiniem. By€ѕ to Ugluk. - Siadaj! - rozkaza€ѕ. - Moi ch€ѕopcy zm€ёczyli si€ё taszczeniem ci€ё jak barana. Teraz czeka nas zej€ђcie z urwiska, musisz pofatygowa€ѓ si€ё na w€ѕasnych nogach. Ruszaj si€ё €їwawo. Tylko bez krzyku i nie pr€њbuj ucieka€ѓ. Potrafimy w razie potrzeby da€ѓ ci tak€љ nauczk€ё, €їe odechce ci si€ё na zawsze g€ѕupich €їart€њw, a wcale nie stracisz warto€ђci dla naszego w€ѕadcy. Przeci€љ€ѕ mu wi€ёzy na udach i w kostkach, podni€њs€ѕ go za w€ѕosy i postawi€ѕ na nogi. Pippin przewr€њci€ѕ si€ё. Ugluk zn€њw d€ќwign€љ€ѕ go za czupryn€ё. Kilku ork€њw wybuchn€ё€ѕo €ђmiechem. Ugluk wetkn€љ€ѕ hobbitowi manierk€ё mi€ёdzy z€ёby i wla€ѕ w gard€ѕo jaki€ђ piek€љcy trunek. Ciep€ѕo rozla€ѕo si€ё €їarem po wn€ёtrzno€ђciach. B€њl w udach, €ѕydkach i stopach znikn€љ€ѕ. Pippin m€њg€ѕ ju€ї teraz utrzyma€ѓ si€ё na nogach. - No, teraz nast€ёpny! - rzek€ѕ Ugluk. Pippin zobaczy€ѕ, jak olbrzymi ork zbli€їa si€ё do Meriadoka i kopie go. Merry j€ёkn€љ€ѕ. Brutalnym gestem Ugluk podni€њs€ѕ je€јca do pozycji siedz€љcej i zdar€ѕ mu z g€ѕowy opatrunek. Wysmarowa€ѕ ran€ё "jak€љ€ђ ciemn€љ ma€ђci€љ, kt€њr€љ bra€ѕ z drewnianego pude€ѕeczka. Merry krzykn€љ€ѕ i szarpn€љ€ѕ si€ё gwa€ѕtownie. Orkowie klaskali w r€ёce i wrzeszczeli z uciechy. - Lekarstwa si€ё boi! - wykrzykiwali szyderczo. - Nie rozumie, €їe to dla jego dobra! Hej b€ёdziemy mieli z nim potem zabaw€ё! Na razie jednak Ugluk nie my€ђla€ѕ o zabawie. Nie mia€ѕ czasu do stracenia i chcia€ѕ u€ѕagodzi€ѓ przymusowych uczestnik€њw pochodu. Leczy€ѕ Meriadoka na spos€њb ork€њw, a by€ѕ to spos€њb rzeczywi€ђcie skuteczny. Kiedy bowiem wla€ѕ przemoc€љ w gard€ѕo je€јca €ѕyk pal€љcego trunku ze swej manierki, przeci€љ€ѕ mu wi€ёzy na nogach i podni€њs€ѕ go z ziemi, Merry stan€љ€ѕ na w€ѕasnych nogach z twarz€љ zaci€ёt€љ i wyzywaj€љc€љ, lecz najzupe€ѕniej przytomny. Nie czu€ѕ ju€ї nawet rany na czole, chocia€ї brunatna blizna zosta€ѕa mu na ca€ѕe €їycie. !- Witaj, Pippinie! - rzek€ѕ. - A !wi€ёc ty tak€їe bierzesz udzia€ѕ w tej maj€њwce? Gdzie b€ёdziemy nocowali i jedli €ђniadanie? - Do€ђ€ѓ! - wrzasn€љ€ѕ Ugluk. - Bez g€ѕupich dowcip€њw. J€ёzyk za z€ёbami! Nie wolno wam z sob€љ gada€ѓ. O ka€їdym wybryku dowie si€ё ten, kt€њry na was czeka u celu pochodu, a ju€ї on potrafi za wszystko !wam zap€ѕaci€ѓ. Ugo€ђci was, nie "b€њjcie si€ё, a€ї wam ta go€ђcina bokiem wylezie. Banda zacz€ё€ѕa spuszcza€ѓ si€ё ciasnym €їlebem w d€њ€ѕ, ku zamglonej r€њwninie. Merry i Pippin, rozdzieleni przez kilkunastu co najmniej ork€њw, schodzili razem z innymi. Kiedypoczuli pod nogami traw€ё, serca zabi€ѕy im now€љ otuch€љ. - A teraz prosto przed siebie! - wrzasn€љ€ѕ Ugluk. - Na zach€њd, nieco ku p€њ€ѕnocy. Prowadzi Lugdusz. - Ale co zrobimy jak s€ѕo€јce wzejdzie? - zaniepokoili si€ё orkowie z p€њ€ѕnocy. !- B€ёdziemy szli dalej - odpar€ѕ %Ugluk. - A c€њ€їe€ђcie my€ђleli? €e si€љdziemy sobie na trawie i poczekamy, a€ї Bia€ѕosk€њrzy przyjd€љ z nami zata€јczy€ѓ? - Ale my przecie€ї nie mo€їemy maszerowa€ѓ w dziennym €ђwietle. - Jak mnie poczujecie za swoimi plecami, to !pomaszerujecie, a€ї si€ё b€ёdzie kurzy€ѕo - odpar€ѕ Ugluk. - Biegiem! Bo inaczej nie zobaczycie ju€ї nigdy swoich ukochanych jaski€ј. Na Bia€ѕ€љ R€ёk€ё! Co to by€ѕ za pomys€ѕ bra€ѓ z sob€љ na wypraw€ё te g€њrskie pokraki, kt€њrych nikt przedtem nie nauczy€ѕ €їo€ѕnierskiego rzemios€ѕa jak nale€їy. Biegiem, do pioruna! Biegiem, p€њki noc trwa! I ca€ѕa banda pu€ђci€ѕa si€ё biegiem, sadz€љc zwyczajem ork€њw d€ѕugimi susami. Nie pilnowali porz€љdku w marszu, popychali si€ё wzajemnie, !szturchali, kl€ёli w g€ѕos, ale, przyzna€ѓ trzeba, szli ostro naprz€њd. Ka€їdego hobbita pilnowa€ѕo trzech stra€їnik€њw. Jeden z "nich mia€ѕ w gar€ђci bicz. Pippin znalaz€ѕ si€ё do€ђ€ѓ daleko na ty€ѕach bandy. Z niepokojem my€ђla€ѕ, czy d€ѕugo wytrzyma toszalone tempo; od €ђwitu nic nie jad€ѕ. Tymczasem jednak czu€ѕ jeszcze w sobie ciep€ѕo orkowego napoju i my€ђl jego pracowa€ѕa gor€љczkowo. Co chwila stawa€ѕ mu w pami€ёci, chocia€ї nie przyzywany, Obie€їy€ђwiat, i Pippinowi zdawa€ѕo si€ё, €їe widzi go, spiesz€љcego niestrudzenie za tropem, z twarz€љ skupion€љ, czujnie schylon€љ nad ziemi€љ. Ale czy€ї nawet bystre oczy Stra€їnika dostrzeg€љ na szlaku cokolwiek pr€њcz zmieszanego, spl€љtanego €ђladu mn€њstwa orkowych st€њp? Mlady dw€њch hobbit€њw nik€ѕy, zadeptane podkutymi butami ork€њw, biegn€љcych za nimi, przed nimi, wsz€ёdzie doko€ѕa. !Kiedy uszli niewiele ponad mil€ё od urwiska, teren zacz€љ€ѕ opada€ѓ €ѕagodnie ku rozleg€ѕemu, p€ѕytkiemu zag€ѕ€ёbieniu, w kt€њrym ziemia "by€ѕa mi€ёkka i wilgotna. Bi€ѕy odww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB.pR cd/Т ) cЧ0ыG c*12"† c2И-| c№349F7S!niej g€ёste opary, po€ѕyskuj€љce blado w ostatnich promieniach ksi€ё€їycowego sierpa. Ciemne sylwetki ork€њw na przedzie pochodu przyblak€ѕy i rozp€ѕyn€ё€ѕy si€ё we mgle. !- Hej, czo€ѕo, zwolni€ѓ kroku! - !krzykn€љ€ѕ Ugluk, kt€њry zamyka€ѕ poch€њd. "Nag€ѕa my€ђl b€ѕysn€ё€ѕa w m€њzgu Pippina i pos€ѕucha€ѕ tej rady natychmiast. Uskoczy€ѕ w bok, wywin€љ€ѕ si€ё spod r€ёki swego #stra€їnika i g€ѕow€љ naprz€њd da€ѕ nura w mg€ѕ€ё, a€ї wyl€љdowa€ѕ plackiem w trawie. - St€њj! - rykn€љ€ѕ Ugluk. W t€ѕumie ork€њw zakot€ѕowa€ѕo si€ё, chwil€ё trwa€ѕ zgie€ѕk i zam€ёt. Pippin zerwa€ѕ si€ё i pomkn€љ€ѕ na o€ђlep. Lecz orkowie ju€ї p€ёdzili za nim, a kilku zabieg€ѕo mu znienacka drog€ё. !€єNie da si€ё uciec - pomy€ђla€ѕ Pippin. - Ale przynajmniej zostawi€ё na mokrym gruncie kilka wyra€ќnych €ђlad€њw, kt€њrych tamci nie zadepcz€љ€і. Zwi€љzanymi r€ёkami wymaca€ѕ !pod szyj€љ na p€ѕaszczu klamr€ё iodpi€љ€ѕ j€љ. D€ѕugie ramiona ork€њw ju€ї go chwyta€ѕy, lecz zd€љ€їy€ѕ rzuci€ѓ zapink€ё na ziemi€ё. €єB€ёdzie tu pewnie le€їa€ѕa do "ko€јca €ђwiata - pomy€ђla€ѕ. - Niewiem, po co to zrobi€ѕem. Tamci, nawet je€їeli ocaleli, poszli bez w€љtpienia za Frodem€і. Bicz smagn€љ€ѕ go po €ѕydkach, owin€љ€ѕ si€ё wok€њ€ѕ kostek. Pippin zdusi€ѕ krzyk w gardle. - Do€ђ€ѓ! - wrzasn€љ€ѕ nadbiegaj€љc Ugluk. - Ten €ѕajdak b€ёdzie jeszcze potrzebowa€ѕ n€њg do dalszego marszu. Zmusi€ѓ ich obu do biegu. Bata u€їywajcie tylko do#poganiania. Ale nie my€ђl, €їe si€ёna tym sko€јczy - warkn€љ€ѕ zwracaj€љc si€ё do Pippina. - Nie zapomn€ё ci tej sztuki. Kara odwlecze si€ё, ale nie uciecze. A teraz, w drog€ё! Ani Pippin, ani Merry nie zapami€ёtali wiele z p€њ€ќniejszego etapu marszu. Straszne sny i r€њwnie straszneprzebudzenia spl€љta€ѕy si€ё jakby w d€ѕugim czarnym tuneluudr€ёki, a iskierka nadziei zosta€ѕa daleko w tyle i #b€ѕyszcza€ѕa coraz niklej. Biegli, biegli wci€љ€ї, usi€ѕuj€љc dotrzyma€ѓ kroku orkom, smagani co chwila nahajkami, kt€њrych oprawcy u€їywali z okrutn€љ zr€ёczno€ђci€љ. Je€ђli kt€њry€ђ jeniec ustawa€ѕ lub potyka€ѕ si€ё w biegu, kilku ork€њw chwyta€ѕo go za ramionai wlok€ѕo przez czas jaki€ђ przemoc€љ. Dobroczynne ciep€ѕo orkowego trunku wyparowa€ѕo wkr€њtce. #Pippin dygota€ѕ z zimna i s€ѕab€ѕ. W pewnej chwili run€љ€ѕ nagle twarz€љ w traw€ё. Twarde €ѕapy wpi€ѕy si€ё ostrymi pazurami w jego cia€ѕo i d€ќwign€ё€ѕy go z ziemi. Zn€њw kt€њry€ђ ork taszczy€ѕ go niby tob€њ€ѕ na plecach i zn€њw hobbita ogarn€ё€ѕy ciemno€ђci, nie wiedzia€ѕ jednak, czy to nowa noc zapada nad €ђwiatem, czy te€ї on o€ђlep€ѕ z wyczerpania. "Jak przez mg€ѕ€ё s€ѕysza€ѕ wko€ѕo g€ѕosy b€ѕagalne i j€ёkliwe. Zrozumia€ѕ, €їe wielu spo€ђr€њd ork€њw domaga si€ё chwili odpoczynku. Ugluk krzycza€ѕ. Pippina rzucono na ziemi€ё; le€їa€ѕ tak, jak pad€ѕ, i natychmiast usn€љ€ѕ kamiennym snem. Na kr€њtko tylko uciek€ѕ od cierpie€ј, bezlitosne €ѕapy zn€њw porwa€ѕy go w €їelazne kleszcze. D€ѕugo tak znosi€ѕ w odr€ёtwieniu wstrz€љsy i szturcha€јce, a€ї stopniowo ciemno€ђci zrzed€ѕy, a Pippin ockn€љ€ѕ si€ё i otworzy€ѕ oczy: by€ѕ ranek. Us€ѕysza€ѕ wykrzykiwane wzd€ѕu€ї kolumnypochodu rozkazy i zn€њw pad€ѕ, zrzucony z grzbietu orka na ziemi€ё. $Le€їa€ѕ d€ѕug€љ chwil€ё, walcz€љc z rozpacz€љ. W g€ѕowie mu si€ё kr€ёci€ѕo, lecz po gor€љcu rozlanym po ciele pozna€ѕ, €їe napojono go po raz drugi pal€љcym trunkiem. Kt€њry€ђ z ork€њw schyli€ѕ si€ё nad nim i cisn€љ€ѕ mu kawa€ѕek chleba i surowego suszonego mi€ёsa. Hobbit zjad€ѕ €ѕapczywie st€ёch€ѕy szary chleb, lecz "mi€ёsa nie tkn€љ€ѕ. By€ѕ g€ѕodny, lecz nie tak wyg€ѕodzony, by "wzi€љ€ѓ do ust ten och€ѕap z r€ёkiorka; ze zgroz€љ odtr€љci€ѕ narzucaj€љce si€ё pytanie, z jakiego stworzenia mog€ѕo pochodzi€ѓ mi€ёso. "Usiad€ѕ i rozejrza€ѕ si€ё wko€ѕo. !Merry le€їa€ѕ niedaleko od niego.Znajdowali si€ё na brzegu w€љskiej, rw€љcej rzeki. Przed !nimi majaczy€ѕy g€њry, strzelistyszczyt ju€ї z€ѕowi€ѕ pierwsze !promienie s€ѕo€јca. Na pobliskichstokach czernia€ѕ las. W obozowisku wrza€ѕo od "krzyk€њw i spor€њw. Zdawa€ѕo si€ё,€їe lada chwila wybuchnie zn€њwdzika k€ѕ€њtnia mi€ёdzy plemieniem z p€њ€ѕnocy a Isengardczykami. jedni wskazywali na po€ѕudnie, sk€љd przyszli, inni na wsch€њd. !- Dobrze wi€ёc - rzek€ѕ Ugluk. - Zostawcie ich mnie! Zabija€ѓ nie wolno, to wam ju€ї m€њwi€ѕem. Lecz je€ђli chcecie porzuci€ѓ zdobycz, po kt€њr€љ szli€ђmy taki szmat drogi, "zr€њbcie to. Ja si€ё nimi zajm€ё. Bojowy szczep Uruk-hai jak zawsze we€ќmie na siebie ca€ѕ€љ robot€ё. Skoro boicie si€ё Bia€ѕosk€њrych, umykajcie! Umykajcie! Tam jest las. W nimwasza nadzieja. Dalej€їe, w nogi! A pospieszcie si€ё, zanim !zn€њw kilka €ѕb€њw zetn€ё, €їeby reszt€ё rozumu nauczy€ѓ. Przez chwil€ё trwa€ѕ zgie€ѕk przekle€јstw i szamotanina, potem wi€ёkszo€ђ€ѓ ork€њw z p€њ€ѕnocy - setka czy mo€їe "wi€ёcej - wyrwa€ѕa si€ё z t€ѕumu i!pu€ђci€ѕa przed siebie, p€ёdz€љc bez€ѕadnie brzegiem rzeki ku g€њrom. Hobbici znale€ќli si€ё w€ђr€њd Isengardczyk€њw. By€ѕo ich co najmniej osiem dziesi€љtk€њw, a wszyscy pos€ёpni i smagli, gro€ќni, kosoocy, uzbrojeni w ogromne €ѕuki i kr€њtkie miecze o szerokich klingach. Garstka najro€ђlejszych i najodwa€їniejszych ork€њw z p€њ€ѕnocnego szczepu zosta€ѕa przy Ugluku. - Teraz rozprawimy si€ё z Grisznakiem - rzek€ѕ Ugluk. Ale nawet w€ђr€њd jego wsp€њ€ѕplemie€јc€њw ten i €њw spogl€љda€ѕ z niepokojem w stron€ё po€ѕudnia. - Wiem - mrukn€љ€ѕ Ugluk. - Przekl€ёci koniarze zw€ёszyli nas. To twoja wina, Snagu. Powinienem uszy obci€љ€ѓ i tobie, i twoim zwiadowcom. Alemy jeste€ђmy bojowi Uruk-hai. B€ёdziemy wkr€њtce ucztowa€ѓ i zakosztujemy ko€јskiego mi€ёsa, a mo€їe innego, lepszego jeszcze. W tym w€ѕa€ђnie momencie Pippin zrozumia€ѕ, co sobie orkowie pokazywali na wschodzie. Stamt€љd bowiem dolecia€ѕy ochryp€ѕe okrzyki i pojawi€ѕ si€ё Grisznak z kilkudziesi€ёciu orkami swojegoszczepu, krzywonogimi poczwarami o d€ѕugich, niemal do ziemi ramionach. Na tarczach mieli wymalowane czerwone oko. Ugluk wysun€љ€ѕ si€ё na ich spotkanie. - A wi€ёc wracacie? - rzek€ѕ. - Rozmy€ђlili€ђcie si€ё, co? - Wr€њci€ѕem, €їeby dopilnowa€ѓ wykonania rozkaz€њw i bezpiecze€јstwa je€јc€њw - odpar€ѕ Grisznak. - Doprawdy? - warkn€љ€ѕ Ugluk. !- Pr€њ€їny trud. Ja tu dowodz€ё irozkazy b€ёd€љ na pewno wykonane. A mo€їe wr€њcili€ђcie !po co€ђ wi€ёcej? Opuszczali€ђcie nas w takim po€ђpiechu, mo€їe zostawili€ђcie tu przez roztargnienie co€ђ cennego? - Zostawili€ђmy g€ѕupca - gniewnie odpar€ѕ Grisznak. - Alejest przy nim garstka dzielnych ork€њw, kt€њrych szkoda by€ѕoby straci€ѓ. Wiedzia€ѕem, €їe ich prowadziszdo zguby. Przyby€ѕem, zeby ich ratowa€ѓ. #- Pieknie! - za€ђmia€ѕ si€ё Ugluk. #- Je€ђli jednak nie palisz si€ё do bitwy, obra€ѕe€ђ z€ѕ€љ drog€ё. Trzeba by€ѕo uciec prosto do Lugburza. Bia€ѕosk€њrzy ju€ї tu #nadci€љgaj€љ. Gdzie€ї si€ё podzia€ѕtw€њj bezcenny Nazgul? Czy€їby sobie znalaz€ѕ innego pasa€їera na lot za rzek€ё? A mo€їe go przyprowadzi€ѕe€ђ za sob€љ? #Bardzo by si€ё przyda€ѕ, je€ђli te ca€ѕe Nazgule nie s€љ przechwalone. - Nazgule, Nazgule! - powt€њrzy€ѕ Grisznak dr€ї€љc i oblizuj€љc wargi, jakby to s€ѕowo mia€ѕo dla niego smak przera€їaj€љcy i rozkoszny zarazem. - M€њwisz o sprawach, kt€њrych nie zdo€ѕaszdosi€ёgn€љ€ѓ nawet swoj€љ nikczemn€љ wyobra€ќni€љ, Ugluku- rzek€ѕ. - Nazgule! Nazgule przechwalone! Po€їa€ѕujesz kiedy€ђ, €їe€ђ to powiedzia€ѕ! Ma€ѕpo! - warkn€љ€ѕ z "w€ђciek€ѕo€ђci€љ. - Czy nie wiesz,€їe to ulubie€јcy Wielkiego Oka? Ale nie czas jeszcze na skrzydlatych Nazgul€њw, jeszcze nie! W€ѕadca nie chce, €їeby zobaczono ich na drugim brzegu Wielkiej Rzeki, p€њki niewybije godzina. Przeznaczeni s€љ do wojny - i do innych zada€ј. - Troch€ё, jak si€ё zdaje, za du€їo wiesz - powiedzia€ѕ Ugluk.- A to, jak s€ѕysza€ѕem, bywa niezdrowo. W Lugburzu kto€ђ mo€їe b€ёdzie ciekawy, sk€љd masz tak wiele wiadomo€ђci i !po co je zbiera€ѕe€ђ. No, tak, a tymczasem szczep Uruk-hai z Isengardu jak zwykle musi #odwali€ѓ najci€ё€їsz€љ robot€ё. Nie stercz tu pytluj€љc j€ёzorem na pr€њ€їno. Skrzyknij ten sw€њj mot€ѕoch. Tamte €ђwintuchy ju€ї $dra€ѕuj€љ ku lasom. Radz€ё ci i€ђ€ѓ w ich €ђlady. Do Wielkiej Rzeki nie dotarliby€ђcie €їywi. W "drog€ё! Pr€ёdzej! ja poci€љgn€ё w tylnej stra€їy. Dwaj Isengardczycy zn€њw porwali Meriadoka i Pippina i zarzucili ich sobie na plecy. Banda ork€њw ruszy€ѕa dalej. Biegli niezmordowanie, godzinymija€ѕy bez popasu, ledwie na chwil€ё zwalniali niekiedy kroku, €їeby przekaza€ѓ je€јc€њwinnym traga€їom. czy to dlatego, €їe Isengardczycy byli szybsi i wytrwalsi, czy te€ї Grisznak rozmy€ђlnie o to si€ё postara€ѕ, do€ђ€ѓ €їe wsp€њ€ѕplemie€јcy Ugluka stopniowo wyprzedzali €їo€ѕdak€њw z Mordoru, kt€њrzy #wkr€њtce znale€ќli si€ё na ty€ѕach pochodu. Mala€ѕa te€ї stale odleg€ѕo€ђ€ѓ miedzy Isengardczykami a gromad€љ ork€њw z p€њ€ѕnocy, kt€њrzy wcze€ђniej pognali naprz€њd. Lasciemnia€ѕ coraz bli€їej. Pippin by€ѕ posiniaczony i podrapany, a jego obola€ѕa !g€ѕowa ustawicznie ociera€ѕa si€ёo plugawe policzki i kud€ѕate uszy orka, kt€њry go d€ќwiga€ѕ. Przed oczyma mia€ѕ zgi€ёte plecy ork€њw, ich krzepkie, grube nogi przebieraj€љce tak niestrudzenie, jakby je ulepiono nie z cia€ѕa i ko€ђci, lecz z drutu i rogu, wybijaj€љcekoszmarne sekundy niesko€јczenie d€ѕugiego dnia. Po po€ѕudniu oddzia€ѕ Ugluka #prze€ђcign€љ€ѕ szczep z p€њ€ѕnocy. !Tamci s€ѕabli w blasku s€ѕo€јca, kt€њre mimo zimowej pory jasno€ђwieci€ѕo na bladym niebie. G€ѕowy im opada€ѕy na piersi, j€ёzory wywalili na wierzch. - Pokraki! - szydzili Isengardczycy. - Marny wasz #los. Bia€ѕosk€њrzy przy€ѕapi€љ was i po€їr€љ. Ju€ї s€љ blisko! Lecz w tym momencie Grisznak$krzykn€љ€ѕ przera€ќliwie: z€ѕo€ђliwy"€їart okaza€ѕ si€ё prawd€љ. Tylna !stra€ї rzeczywi€ђcie dostrzeg€ѕa ju€ї je€ќd€ќc€њw p€ёdz€љcych co ko€ј wyskoczy. Byli jeszcze do€ђ€ѓ daleko, lecz, szybsi od ork€њw, z ka€їd€љ chwil€љ zwi€ёkszali swoj€љ przewag€ё nad nimi tak jak fala przyp€ѕywu, gdy goni na p€ѕaskim brzegu ludzi, grz€ёzn€љcych w sypkim piachu. Ku zdumieniu Pippina Isengardczycy zdwoili teraz jeszcze tempo, zdobywaj€љc si€ё na straszliwy chyba wysi€ѕek po tak d€ѕugim biegu. nagle zauwa€їy€ѕ, €їe s€ѕo€јce zachodzi i kryje si€ё za G€њry "Mgliste; cienie wyd€ѕu€їy€ѕy si€ё na stepie. €o€ѕdacy Mordoru podnie€ђli g€ѕowy i tak€їe przyspieszyli kroku. Czarna €ђciana lasu by€ѕa blisko. Ju€ї mijali pojedyncze drzewa, forpoczty puszczy. teren wznosi€ѕ si€ё tutaj zrazu €ѕagodnie, potem coraz ostrzej,lecz to nie wstrzyma€ѕo rozp€ёdu ork€њw. Ugluk i Grisznak okrzykami przynaglaliband€ё do ostatniego zrywu. €єGotowi si€ё wymkn€љ€ѓ. Ocalej€љ€і - my€ђla€ѕ Pippin. "Uda€ѕo mu si€ё odwr€њci€ѓ g€ѕow€ё na tyle, by zerkn€љ€ѓ jednym okiem przez rami€ё wstecz. Zobaczy€ѕ daleko na wschodzie "je€ќd€ќc€њw, kt€њrzy ju€ї byli na tej samej linii, co orkowie, i wyci€љgni€ёtym galopem gnali przez r€њwnin€ё. Zachodz€љce $s€ѕo€јce z€ѕoci€ѕo ich w€ѕ€њcznie i he€ѕmy, po€ѕyskiwa€ѕo na jasnych, rozwianych w€ѕosach. !Najwyra€ќniej okr€љ€їali ork€њw, nie pozwalaj€љc im si€ё rozproszy€ѓ i zmuszaj€љc band€ё do trzymania si€ё brzegu rzeki. Pippin bardzo by€ѕ ciekaw, co to za lud. €a€ѕowa€ѕ, €їe w Rivendell nie postara€ѕ si€ё zdoby€ѓ wi€ёcej wiadomo€ђci o €ђwiecie i nie przyjrza€ѕ si€ё pilniej mapom. Lecz w€њwczas by€ѕ spokojny, €їe plan wyprawyjest w r€ёkach os€њb m€љdrzejszych od niego; nie posta€ѕo mu w g€ѕowie, €їe los mo€їe go roz€ѕ€љczy€ѓ z Gandalfem i Obie€їy€ђwiatem. O Rohanie zapami€ёta€ѕ tylko tyle,€їe szlachetny wierzchowiec Gandalfa, Gryf, pochodzi€ѕ z tego kraju. To zdawa€ѕo si€ё #pomy€ђln€љ wr€њ€їb€љ, jesli wolno zjednego szczeg€њ€ѕu wysnuwa€ѓ jakie€ђ nadzieje. €єAle czy odr€њ€їni€љ nas od !ork€њw? - my€ђla€ѕ. - Chyba nigdytutaj nie s€ѕyszano nawet o hobbitach. Powinienem w€ѕa€ђciwie cieszy€ѓ si€ё, €їe okrutnym orkom grozi zag€ѕada,!ale wola€ѕbym mie€ѓ nadziej€ё na ocalenie w€ѕasnej sk€њry€і. Jednak€їe wszystko przemawia€ѕo za tym, €їe je€јcy zgin€љ razem ze swymi prze€ђladowcami, nim ludzie z Rohanu zd€љ€ї€љ dw€њch hobbit€њw zauwa€їy€ѓ. W€ђr€њd je€ќd€ќc€њw byli wida€ѓ €ѕucznicy, wy€ѓwiczeni w strzelaniu w pe€ѕnym p€ёdzie z konia. Wysuwaj€љc si€ё z szeregu posy€ѕali strza€ѕy orkom, kt€њrzy zamarudzili na ty€ѕach bandy, i niejednego k€ѕadli trupem; potem szybko wycofywali si€ё ku swoim tak, €їe strza€ѕy wrog€њw, puszczaniena o€ђlep, nie mog€ѕy ich dosi€ёgn€љ€ѓ. Powtarzali ten manewr kilka razy, a zdarzy€ѕo &si€ё, €їe strza€ѕy sypn€ё€ѕy si€ё te€їmi€ёdzy Isengardczyk€њw. Ork biegn€љcy tu€ї przed Pippinem #zachwia€ѕ si€ё, pad€ѕ i nie wsta€ѕ wi€ёcej. !Noc nadci€љga€ѕa, lecz je€ќd€ќcy Rohanu nie stawali do bitwy. Wielu ork€њw poleg€ѕo, zosta€ѕo ich jednak jeszcze co najmniej dwie setki. O zmroku banda dotar€ѕa do pag€њrka. Skraj lasu by€ѕ bardzo blisko, #nie dalej chyba ni€ї o p€њ€ѕ mili, ale orkowie nie mogli ju€ї #posuwa€ѓ si€ё naprz€њd. Pier€ђcie€ј#je€ќd€ќc€њw zamkn€љ€ѕ si€ё wok€њ€ѕ nich. Wbrew rozkazowi Ugluka oddzia€ѕ ork€њw spr€њbowa€ѕ przebi€ѓ si€ё do lasu. Tylko "trzech z nich ocala€ѕo i wr€њci€ѕo do bandy. #- Oto€ђmy si€ё urz€љdzili! - rzek€ѕszyderczo Grisznak. - Dzi€ёkujemy wspania€ѕemu dow€њdcy. Mam nadziej€ё, €їe wielki Ugluk teraz wyprowadzi nas z tych side€ѕ. #- Zrzu€ѓ nizio€ѕk€њw na ziemi€ё! - rozkaza€ѕ Ugluk nie zwa€їaj€љc na s€ѕowa Grisznaka. - Ty, Lugduszu, dobierz sobie dw€њchkompan€њw i we trzech stra€їujcie przy je€јcach. Nie u€ђmierca€ѓ ich, chyba €їe ci #podli Bia€ѕosk€њrzy nas zmia€їd€ї€љdo cna. Zrozumiano? P€њki ja €їyj€ё, oba nizio€ѕki s€љ mi potrzebne. Ale nie pozw€њlcie imkrzycze€ѓ ani te€ї nie dopu€ђ€ѓcie, €їeby ich tamci odbili. Sp€ёta€ѓ je€јcom nogi. Rozkaz spe€ѕniono bezlito€ђnie. Lecz po raz pierwszy Pippin znalaz€ѕ si€ё teraz tu€ї obok Meriadoka. Orkowie ha€ѕasowali okropnie, w€ђr€њd wrzask€њw i szcz€ёku broni dwaj przyjacieleznale€ќli sposobno€ђ€ѓ, €їeby szeptem zamieni€ѓ kilka s€ѕ€њw. - Nie mam wiele nadziei - rzek€ѕ Merry. - Ledwie si€ё w sk€њrze trzymam. W€љtpi€ё, czy zdo€ѕa€ѕbym zawlec si€ё daleko, nawet gdybym by€ѕ wolny. !- Lembasy! - szepn€љ€ѕ Pippin. - Mam jeszcze par€ё. A ty? Te €ѕotry chyba niczego nam nie zabra€ѕy pr€њcz mieczy? - Tak, zosta€ѕa mi w kieszeni paczuszka - odpar€ѕ Merry - ale pewnie zmielona na kasz€ё. #Zreszt€љ i tak nie si€ёgn€ё g€ёb€љ do kieszeni. "- Bo nie b€ёdziesz musia€ѕ. Ja... Lecz w tym momencie brutalnykopniak powiadomi€ѕ Pippina, €їe gwar w obozowisku ucich€ѕ i€їe wartownicy zn€њw czuwaj€љ nad je€јcami. !Noc by€ѕa zimna i cicha. Wok€њ€ѕ "wzg€њrza, na kt€њrym skupili si€ё orkowie, rozb€ѕys€ѕy ze wszystkich stron ma€ѕe, z€ѕotoczerwone w ciemno€ђciachogniska; tworzy€ѕy zamkni€ёty kr€љg. Znajdowa€ѕy si€ё w zasi€ёgu dobrego strza€ѕu z €ѕuku, ale €їaden wojownik Rohanu nie pokaza€ѕ si€ё na tle €ђwiat€ѕa i orkowie mierz€љc w p€ѕomienie zmarnowali mn€њstwostrza€ѕ, a€ї wreszcie Ugluk zabroni€ѕ im tych daremnych pr€њb. Od plac€њwek Rohirrim€њw nie dochodzi€ѕ najl€їejszy bodaj"szmer. P€њ€ќniej, kiedy ksi€ё€їyc wyp€ѕyn€љ€ѕ spo€ђr€њd mgie€ѕ, mo€їna by€ѕo od czasu do czasudostrzec nik€ѕe cienie przemykaj€љce w bia€ѕawej !po€ђwiacie: to kr€љ€їy€ѕy czujne patrole. - Czekaj€љ przekl€ёtnicy na wsch€њd s€ѕo€јca! - mrukn€љ€ѕ jeden z wartuj€љcych przy hobbitach ork€њw. - Dlaczego nie pr€њbujemy przebi€ѓ si€ё zwart€љ kup€љ? Co ten Ugluk sobie my€ђli, chcia€ѕbym wiedzie€ѓ. - Pewnie, €їe by€ђ chcia€ѕ - zadrwi€ѕ Ugluk wysuwaj€љc si€ё nagle zza jego plec€њw. - Mo€їe #ci si€ё zdaje, €їe ja w og€њle nie #my€ђl€ё, co? Najdaku! Nie lepszy€ђod reszty ho€ѕoty, od tych !niedojd€њw z p€њ€ѕnocy i od ma€ѕpz Lugburza. czy z takim mot€ѕochem mo€їna pr€њbowa€ѓ natarcia? Zwialiby tch€њrze z miejsca, a na r€њwninie Bia€ѕosk€њrzy, kt€њrych jest "wielka si€ѕa, roznie€ђliby nas po prostu na kopytach. Jedno tylko trzeba tym niedojdom z p€њ€ѕnocy przyzna€ѓ: widz€љ po ciemku niczym dzikie koty. Ales€ѕysza€ѕem, €їe Bia€ѕosk€њrzy maj€љ noc€љ te€ї wzrok !bystrzejszy ni€ї inni ludzie. Niezapominaj przy tym o ich koniach! Te zwierzaki podobnodostrzegaj€љ nawet dr€їenie ww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB4€џ cŠ5  cэ6: cP7з!- cГ8-2 c968и@y:?t€Йpowietrza w ciemno€ђciach. A jednak nie wszystko wiedz€љ szlachetni wojacy: Mauhur ze swoim oddzia€ѕem siedzi w lesiei lada chwila przyjdzie nam z odsiecz€љ. S€ѕowa Ugluka doda€ѕy otuchy Isengardczykom, lecz orkowie z innych szczep€њw nadal byli zgn€ёbieni i sk€ѕonni do buntu. Wystawiono czujki, wartownicy jednak przewa€їniek€ѕadli si€ё na ziemi i odpoczywali w mi€ѕych sobie ciemno€ђciach. A noc by€ѕa zn€њwczarna ja smo€ѕa, bo ksi€ё€їyc !skry€ѕ si€ё po zachodniej stronienieba za grub€љ warstw€љ chmur. Pippin na kilka st€њp "wok€њ€ѕ nic nie widzia€ѕ. W kr€ёguognisk sam pag€њrek pozostawa€ѕ w mroku. Je€ќd€ќcy Rohanu nie poprzestali jednak na oczekiwaniu €ђwitu i nie pozwolili wrogom zazna€ѓ nocnego spoczynku. Nag€ѕy wrzask od wschodniego stoku wzg€њrza zaalarmowa€ѕ obl€ё€їonych. Kilku ludzi podjecha€ѕo cichcem i, zostawiwszy konie na dole, zakrad€ѕo si€ё na skraj obozowiska, po€ѕo€їy€ѕo trupem kilku ork€њw i umkn€ё€ѕo bezkarnie. Ugluk skoczy€ѕ w t€ё !stron€ё, by u€ђmierzy€ѓ panik€ё. "Pippin i Merry d€ќwign€ёli si€ё z ziemi. Isengardczycy, kt€њrzy ich pilnowali, pobiegli za Uglukiem. Lecz je€ђli nawet hobbitom b€ѕysn€ё€ѕa w tym momencie nadzieja ucieczki - to pr€ёdko zgas€ѕa. D€ѕugie kosmate €ѕapy chwyci€ѕy ich obu!za karki i poci€љgn€ё€ѕy wstecz. W ciemno€ђciach zamajaczy€ѕa miedzy nimi du€їa g€ѕowa Grisznaka i jego ohydna twarz.Cuchn€љcy dech owia€ѕ policzki hobbit€њw, zimne, twarde paluchy zacz€ё€ѕy ich obmacywa€ѓ od st€њp do g€ѕ€њw. Pippinowie ciarki przesz€ѕy po krzy€їu. - No, malcy - szepn€љ€ѕ €ѕagodnie Grisznak. - Jak wam si€ё spa€ѕo? Przyjemnie? Czy niebardzo? Troch€ё mo€їe niewygodny nocleg: mi€ёdzy szablami i nahajami z jednej strony a lasem brzydkich !w€ѕ€њczni z drugiej. Ma€ѕy ludek nie powinien si€ё miesza€ѓ do spraw, kt€њre s€љ wi€ёksze od niego. M€њwi€љc to przebiera€ѕ wci€љ€ї paluchami po ich cia€ѕach. W g€ѕ€ёbi jego oczu b€ѕyszcza€ѕo !€ђwiate€ѕko, blade, ale gor€љce. Nagle Pippinowi za€ђwita€ѕa w g€ѕowie pewna my€ђl, jakby mu j€љ podszepn€ё€ѕa napi€ёta wola przciwnika: €єGrisznak wie o Pier€ђcieniu! Szuka go korzystaj€љc z chwili. gdy Uglukzaj€ёty jest czym€ђ innym. !Pewnie po€ї€љda go dla siebie€і. Serce w nim zamar€ѕo ze strachu, lecz nie trac€љc jasno€ђci umys€ѕu zacz€љ€ѕ si€ё b€ѕyskawicznie zastanawia€ѓ, czy nie da€ѕoby si€ё chciwo€ђci Grisznaka obr€њci€ѓ na w€ѕasny po€їytek. - Nie s€љdz€ё, €їeby€ђ tym sposobem co€ђ znalaz€ѕ - szepn€љ€ѕ. - Nie tak to €ѕatwo. - Co€ђ? - spyta€ѕ Grisznak. Jegopalce przesta€ѕy b€ѕ€љdzi€ѓ po ciele Pippina, zacisn€ё€ѕy si€ё mocno na jego ramieniu. - Co takiego? O czym m€њwisz, m€њj ma€ѕy? Przez chwil€ё Pippin milcza€ѕ. Potem nagle w ciemno€ђciach doby€ѕ z gard€ѕa bulgotliwe: glum, glum. - Nic szczeg€њlnego, m€њj skarbie - doda€ѕ. Poczu€ѕ, jak palce Grisznaka zadr€їa€ѕy. - Aha! - sykn€љ€ѕ cichutko "goblin. - A wi€ёc on o tym my€ђli!Aha! Bardzo, bardzo niebezpieczny pomys€ѕ, moi male€јcy. - By€ѓ mo€їe - odezwa€ѕ si€ё Merry, kt€њry w lot zrozumia€ѕ my€ђl Pippina. - By€ѓ mo€їe, niebezpieczny nie tylko dla nas. Ale sam wiesz to najlepiej.Chcesz tego czy nie? I co namza to got€њw jeste€ђ da€ѓ w zamian? - Czy ja go chc€ё? Czy chc€ё? -powiedzia€ѕ Grisznak jakby zdumiony. Ale r€ёce mu si€ё trz€ёs€ѕy. - Co bym got€њw za niego da€ѓ? Jak to rozumiecie? - To - odpar€ѕ Pippin "dobieraj€љc starannie s€ѕ€њw - €їemacaniem po ciemku niewiele wsk€њrasz. Mogliby€ђmy oszcz€ёdzi€ѓ ci sporo czasu i trudu. Ale musia€ѕby€ђ nam przede wszystkim rozci€љ€ѓ wi€ёzy na nogach. Inaczej nie zrobimy nic i niczego wi€ёcej od nas si€ё nie dowiesz. - Biedne ma€ѕe g€ѕuptasy! - zasycza€ѕ Grisznak. - Wszystko, co macie, i wszystko, co wiecie, wydusimy z was, kiedy przyjdzie na to pora. B€ёdziecie tylko €їa€ѕowali, €їe nie macie wi€ёcej do powiedzenia, aby zaspokoi€ѓ €ђledczego. Na pewno! Przekonacie si€ё o tym ju€ї wkr€њtce. Nie b€ёdziemy "spieszyli si€ё w €ђledztwie, nie! Jak wam si€ё zdaje, po co oszcz€ёdzili€ђmy wasze €їycie? Mo€їecie mi wierzy€ѓ, kochani, €їe nie zrobili€ђmy tego z dobroci serca. W tym wypadku!nawet g€ѕupi Ugluk nie pope€ѕni€ѕ b€ѕ€ёdu. - Wierzymy ci bez trudu - odpar€ѕ Merry. - Ale jeszcze nietrzymasz zdobyczy w gar€ђci. I wcale si€ё na to nie zanosi, "€їeby€ђ j€љ kiedykolwiek dosta€ѕ. Je€ђli nas zaprowadz€љ do Isengardu, Grisznak dostanie fig€ё. Wszystko zabierze !Saruman. Je€ђli chcesz co€ђ mie€ѓ dla siebie, teraz jest ostatnia $chwila, €їeby si€ё z nami u€ѕo€їy€ѓ.Grisznak zacz€љ€ѕ traci€ѓ cierpliwo€ђ€ѓ. Imi€ё Sarumana podnieca€ѕo go niemal do furii. czas up€ѕywa€ѕ, zam€ёt w obozowisku przycicha€ѕ. Ugluk ijego Isengardczycy mogli wr€њci€ѓ lada chwila. - Macie go przy sobie? Ma go kt€њry€ђ z was? - warkn€љ€ѕ. - Glum, glum - odpar€ѕ Pippin. - Rozwi€љ€ї nam najpierw nogi -rzek€ѕ Merry. Czuli, €їe ramiona orka dr€ї€љ jak w febrze. !- Przekl€ёte, pod€ѕe, ma€ѕe gady!- sykn€љ€ѕ. - Rozwi€љza€ѓ wam nogi? Wola€ѕbym rozszarpa€ѓ was na strz€ёpki. Czy nie rozumiecie, €їe mog€ё was przeszuka€ѓ a€ї do szpiku ko€ђci? Ma€ѕo tego! Mog€ё was posieka€ѓ na miazg€ё. Obejd€ё si€ё bez pomocy waszych n€њg, "je€ђli zechc€ё was porwa€ѓ i mie€ѓwy€ѕ€љcznie dla siebie! Nagle porwa€ѕ ich obu. Mia€ѕ w d€ѕugich ramionach si€ѕ€ё straszliw€љ. Wetkn€љ€ѕ sobie hobbit€њw pod pachy, brutalnie #przycisn€љ€ѕ do €їeber, ci€ё€їkimi !d€ѕo€јmi zatka€ѕ im usta. Potem, #zgi€ёty wp€њ€ѕ, skoczy€ѕ naprz€њd. Szybko, cicho przebieg€ѕ a€ї na kraw€ёd€ќ pag€њrka. Wypatrzy€ѕ luk€ё mi€ёdzy stra€їami i jak upi€њr pomkn€љ€ѕ w ciemno€ђ€ѓ, zboczem w d€њ€ѕ, a potem na zach€њd, ku rzece wyp€ѕywaj€љcej z lasu. Od tej strony droga zdawa€ѕa si€ё wolna, ledwie jedno ognisko b€ѕyszcza€ѕo w€ђr€њd nocy. Po kilkunastu krokach zatrzyma€ѕ si€ё, rozejrza€ѕ, pos€ѕucha€ѕ. Nic nie wypatrzy€ѕ ani nie us€ѕysza€ѕ. Pochylony !skrada€ѕ si€ё dalej. Z uchem przyziemi, znowu nas€ѕuchiwa€ѕ $chwil€ё. Wreszcie podni€њs€ѕ si€ё i zaryzykowa€ѕ szyki skok naprz€њd. Ale w tym samym momencie tu€ї przed nim zamajaczy€ѕa sylwetka je€ќd€ќca."Ko€ј chrapn€љ€ѕ i stan€љ€ѕ d€ёba, cz€ѕowiek krzykn€љ€ѕ. Grisznak przypad€ѕ do ziemi, rozp€ѕaszczy€ѕ si€ё na niej, nakrywaj€љc hobbit€њw w€ѕasnymcia€ѕem; potem wyci€љgn€љ€ѕ szabl€ё. Niew€љtpliwie by€ѕ zdecydowany raczej zabi€ѓ !swoich je€јc€њw ni€ї dopu€ђci€ѓ, by uciekli albo zostali odbici. Szabla brz€ёkn€ё€ѕa z cicha i mign€љ€ѕ w niej odblask ogniska,pal€љcego si€ё opodal. nagle z !ciemno€ђci €ђwisn€ё€ѕa strza€ѕa; mo€їe €ѕucznik dobrze wycelowa€ѕ, a mo€їe los kierowa€ѕ strza€ѕ€љ, do€ђ€ѓ €їe przeszy€ѕa prawe rami€ё orka. Wrzasn€љ€ѕ i wypu€ђci€ѕ z r€ёki szabl€ё. W mroku zadudni€ѕy kopyta ko€јskie, Grisznak !poderwa€ѕ si€ё z ziemi i rzuci€ѕ do ucieczki, lecz niemal w tymsamym okamgnieniu pad€ѕ stratowany i przygwo€їd€їony w€ѕ€њczni€љ. Okropny, rozedrgany#j€ёk doby€ѕ si€ё z jego gard€ѕa, poczym ork znieruchomia€ѕ i umilk€ѕ. !Pippin i Merry le€їeli plackiem wtrawie tak, jak ich Grisznak zostawi€ѕ. Drugi je€ќdziec nadjecha€ѕ p€ёdem na pomoc towarzyszowi. Konie wida€ѓ mia€ѕy wzrok niezwykle bystry, a mo€їe innym zmys€ѕem wyczuwa€ѕy hobbit€њw, bo przeskoczy€ѕy lekko nad nimi. Je€ќd€ќcy wszak€їe nie dostrzegli drobnych postaci otulonych w p€ѕaszcze elf€њw, tak w owej chwili rozbitych, tak przera€їonych, €їe nie €ђmia€ѕy drgn€љ€ѓ z miejsca. W ko€јcu jednak Merry poruszy€ѕ si€ё i szepn€љ€ѕ cichutko: - Jak dot€љd bardzo pi€ёknie, !ale co robi€ѓ, €їeby z kolei nas nie nadziali na sztych? Odpowied€ќ zjawi€ѕa si€ё jak na zawo€ѕanie. Przed€ђmiertny wrzask Grisznaka zaalarmowa€ѕ band€ё. Z krzyk€њw i zgie€ѕku, jaki powsta€ѕ na wzg€њrzu, hobbici zorientowali si€ё, €їe orkowie spostrzegli ich znikni€ёcie. Ugluk zapewne str€љca€ѕ znowu €ѕby z kark€њw swoich podkomendnych. Nagle od strony lasu i g€њr, spoza kr€ёgu ognisk oblegaj€љcych obozowisko, na krzyk bandy odpowiedzia€ѕy g€ѕosy ork€њw. A wi€ёc Mauhur przybywa€ѕ Uglukowi z odsiecz€љ i naciera€ѕna Rohirrim€њw! Rozleg€ѕ si€ё t€ёtent kopyt. Je€ќd€ќcy zaciskali pier€ђcie€ј wzg€њrza tu€ї u jego st€њp; !nieustraszenie nara€їali si€ё na strza€ѕy z obozu, lecz nie zamierzali dopu€ђci€ѓ, by ktokolwiek wymkn€љ€ѕ si€ё z pu€ѕapki. Inny oddzia€ѕ tymczasem ruszy€ѕ odeprze€ѓ nowych napastnik€њw. Nagle Pippin i Merry zrozumieli, €їe cho€ѓ nie drgn€ёli z miejsca, znale€ќli si€ё poza kr€ёgiem !obl€ё€їenia; nic nie zagradza€ѕo im drogi do ucieczki. - Teraz - rzek€ѕ Merry - mogliby€ђmy umkn€љ€ѓ, gdyby€ђmymieli nogi i r€ёce wolne. Niestety, nie mog€ё wi€ёz€њw anirozsup€ѕa€ѓ, ani przegry€ќ€ѓ. "- Niepotrzebnie by€ђ si€ё trudzi€ѕ- odpar€ѕ Pippin. - Chcia€ѕem w€ѕa€ђnie powiedzie€ѓ, €їe od dawna mam r€ёce wolne. Te sznury zostawi€ѕem tylko dla niepoznaki. Najpierw jednak warto by przek€љsi€ѓ troch€ё lembasa. !Zsun€љ€ѕ z napi€ёstk€њw wi€ёzy i wyci€љgn€љ€ѕ z kieszeni paczuszk€ё. Suchary by€ѕy pokruszone, lecz dobrze zachowane w opakowaniu z li€ђci. Zjedli po dwa lembasy z trzech, kt€њre ka€їdy mia€ѕ z zapasie. Smak ich przypomnia€ѕ hobbitom pi€ёkne twarze, !€ђmiechy, posilne jad€ѕo, kt€њrymcieszyli si€ё tak niedawno, za szcz€ё€ђliwych dni w Lorien. Przez chwil€ё siedz€љc w ciemno€ђciach gry€ќli suchary w rozmarzeniu, nie zwracaj€љc uwagi na krzyki i zgie€ѕk pobliskiej bitwy. Pippin "pierwszy ockn€љ€ѕ si€ё i wr€њci€ѕ do rzeczywisto€ђci. !- Trzeba st€љd wia€ѓ - rzek€ѕ. - Ale czekaj jeszcze chwileczk€ё! Szabla Grisznaka le€їa€ѕa tu€ї, by€ѕa jednak za ci€ё€їka i niepor€ёczna dla hobbita, wi€ёc "Pippin podczo€ѕga€ѕ si€ё naprz€њd,odszuka€ѕ trupa goblina, wyci€љgn€љ€ѕ z pochwy jego d€ѕugi, ostry n€њ€ї. Za pomoc€љ tego narz€ёdzia szybko uwolni€ѕ siebie i przyjaciela z p€ёt. - Teraz w drog€ё - powiedzia€ѕ. - Mo€їe za chwil€ё, gdy si€ё w nas krew nieco rozgrzeje, nogizechc€љ nas d€ќwiga€ѓ i pomaszerujemy. Na razie, €їebynie traci€ѓ czasu, spr€њbujemy si€ё czo€ѕga€ѓ. Ruszyli wi€ёc w ten spos€њb. Grunt by€ѕ mi€ёkki, ust€ёpliwy, co u€ѕatwia€ѕo zadanie, lecz posuwali si€ё niezmiernie wolno.Okr€љ€їyli z daleka ognisko roha€јskiej stra€їy i pe€ѕzli mozolnie krok za krokiem, p€њkinie dotarli na skraj nadrzecznej skarpy. Woda pluska€ѕa w nieprzeniknionych ciemno€ђciach mi€ёdzy wysokimibrzegami. St€љd hobbici obejrzeli si€ё za siebie. Gwar ucich€ѕ w oddali. Najwidoczniej oddzia€ѕ Mauhurawyci€ёto w pie€ј lub przep€ѕoszono. Rohirrimowie wr€њcili na stanowiska i w z€ѕowrogiej ciszy otaczali ob€њzork€њw na wzg€њrzu. Wkr€њtce zapewne sprawa rozstrzygnie "si€ё ostatecznie. Noc mia€ѕa si€ё ju€ї bowiem ku ko€јcowi. Na wschodzie bezchmurne niebo zaczyna€ѕo bledn€љ€ѓ. - Musimy si€ё skry€ѓ - powiedzia€ѕ Pippin - €їeby nas nie wypatrzyli. Niewiele nam pomo€їe, je€їeli ci dzielni wojacy po naszej €ђmierci odkryj€љ, €їe nie jeste€ђmy !orkami! - Wsta€ѕ, tupn€љ€ѕ par€ё razy. - Powrozy pokaleczy€ѕy "mi sk€њr€ё, ostre by€ѕy jak druty; ale czuje ju€ї ciep€ѕo w nogach.Zdo€ѕam chyba poku€ђtyka€ѓ. A jak ty si€ё czujesz, Merry? Merry wsta€ѕ. - Tak, ja te€ї chyba zdo€ѕam poku€ђtyka€ѓ. Te lembasy rzeczywi€ђcie pokrzepiaj€љ nadzwyczajnie. I daj€љ jak€љ€ђ zdrowsz€љ si€ѕ€ё ni€ї rozgrzewaj€љcy trunek ork€њw. Ciekawe, z czego oni go !przyrz€љdzaj€љ. Lepiej mo€їe nic o tym nie wiedzie€ѓ. Napijmy !si€ё wody, €їeby sp€ѕuka€ѓ tamto wspomnienie. - Nie tutaj - odpar€ѕ Pippin. - Tu brzeg jest za wysoki. W drog€ё! Pow€ёdrowali z wolna, rami€ё przy ramieniu, wzd€ѕu€ї rzeki. Za nimi niebo na wschodzie z ka€їd€љ chwil€љ bardziej si€ё rozja€ђnia€ѕo. Id€љc wymieniali wspomnienia i, zwyczajem "hobbit€њw, m€њwili €їartobliwie o wszystkim, co prze€їyli w niewoli u ork€њw. !- Spisa€ѕe€ђ si€ё dobrze, mo€ђci Tuku - rzek€ѕ Merry. - !Zas€ѕu€їy€ѕe€ђ, moim zdaniem, na osobny rozdzia€ѕ w ksi€ёdze starego Bilba, je€їeli oczywi€ђcie b€ёd€ё mia€ѕ sposobno€ђ€ѓ zameldowa€ѓ mu o twoich wyczynach. Pi€ёkna rozgrywka. Zaimponowa€ѕe€ђ mi szczeg€њlnie, kiedy odgad€ѕe€ђ, co knuje ten kud€ѕaty podlec, i!potrafi€ѕe€ђ go zaszachowa€ѓ. Aleciekaw jestem, czy ktokolwiek natrafi na nasz €ђlad i znajdzie twoj€љ zapink€ё. Nie chcia€ѕbym swojej straci€ѓ, bo co do twojej, obawiam si€ё, €їe ju€ї jej nigdy nie odzyskasz. B€ёd€ё musia€ѕ porz€љdnie wyci€љga€ѓ nogi, €їeby ci dotrzyma€ѓ kroku.Odk€љd kuzynek Brandybuck wysuwa si€ё na czo€ѕo pochodu. Na niego teraz kolej. Zdaje mi "si€ё, €їe nie masz poj€ёcia, gdziejeste€ђmy. ja z wi€ёkszym po€їytkiem sp€ёdza€ѕem czas w Rivendell ni€ї ty. Ot€њ€ї znajdujemy si€ё nad Rzek€љ Ent€њw. mamy przed sob€љ ostatnie szczyty G€њr Mglistychi las Fangorn. W€ѕa€ђnie tu€ї przed nimi wyros€ѕa czarna €ђciana lasu. Noc jakby tam chroni€ѕa si€ё w cie€ј olbrzymich drzew uciekaj€љc przed nadchodz€љcym €ђwitem. - Prowad€ќ, mo€ђci Brandybucku, naprz€њd - rzek€ѕ Pippin - albo wstecz! Ostrzegano nas przed lasem Fangorn. Zreszt€љ hobbit, kt€њry tyle wiedzy po€ѕkn€љ€ѕ, na pewnonie zapomnia€ѕ r€њwnie€ї o tej przestrodze. - Nie zapomnia€ѕem - odpar€ѕ Merry - lecz mimo wszystko las jest dla nas mniej gro€ќny ni€ї powr€њt w sam wir bitwy. Poprowadzi€ѕ przyjaciela pod grube konary drzew. Zdawa€ѕy si€ё stare jak €ђwiat. G€ёste, spl€љtane brody mch€њw i porost€њw zwisa€ѕy z nich, ko€ѕysane podmuchem wiatru. Schowani w ich cieniu hobbici wyjrzeli na step. Dwie drobne, przyczajone w p€њ€ѕmroku figurki wygl€љda€ѕy jak dzieci elf€њw za dawnych dni, gdy z g€ѕ€ёbi dziewiczej puszczy po raz pierwszy patrza€ѕy zdumione na wsch€њd s€ѕo€јca. Daleko za Wielk€љ Rzek€љ i Brunatnymi Polami, za rozpostart€љ na wiele mil przestrzeni€љ szarzyzny wstawa€ѕo s€ѕo€јce, czerwone jak p€ѕomie€ј. na jego powitanie#zagra€ѕy g€ѕo€ђno my€ђliwskie rogi.Je€ќd€ќcy Rohanu jakby si€ё !nagle zbudzili do €їycia na g€ѕospobudki; zewsz€љd odpowiedzia€ѕo granie. Merry i Pippin us€ѕyszeli wyra€ќne w ch€ѕodnym powietrzu r€їenie bojowych koni. Z piersi wojak€њw #buchn€ё€ѕa ch€њrem pie€ђ€ј. R€љbek s€ѕo€јca p€ѕomiennym €ѕukiem podni€њs€ѕ si€ё w g€њr€ё nad kraw€ёdzi€љ ziemi. W€њwczas gromkim okrzykiem je€ќd€ќcy Rohanu ruszyli od wschodu do $ataku. Zbroje i w€ѕ€њcznie l€ђni€ѕy czerwonym odblaskiem. Orkowie wrzasn€ёli i z wszystkich €ѕuk€њw, jakie im "jeszcze zosta€ѕy, €ђwisn€љ€ѕ r€њj strza€ѕ. Hobbici widzieli, jak "kilku je€ќd€ќc€њw zwali€ѕo si€ё z koni, lecz szereg nie za€ѕama€ѕ si€ё pr€љc stokiem na wzg€њrze, a€ї pod szczyt, zataczaj€љc kr€љg, nacieraj€љc raz jeszcze zbliska. Niedobitki bandy rozpierzch€ѕy si€ё na wszystkie strony; jednego po drugim dopadali je€ќd€ќcy i k€ѕadli !trupem. Lecz spo€ђr€њd og€њlnego zam€ёtu wysun€љ€ѕ si€ё zwarty oddzia€ѕ i z desperack€љ si€ѕ€љ !niby czarny klin przebija€ѓ si€ё zacz€љ€ѕ ku €ђcianie lasu. Z impetem natar€ѕ na !str€њ€їuj€љcych u st€њp wzg€њrza wojownik€њw. par€ѕ naprz€њd i "zdawa€ѕo si€ё, €їe ujdzie ca€ѕo z okr€љ€їenia. Ju€ї trzech je€ќd€ќc€њw, kt€њrzy mu zagrodzili drog€ё, pad€ѕo €ђci€ёtych szablami ork€њw. "- Za d€ѕugo przygl€љdali€ђmy si€ё tej bitwie - rzek€ѕ Merry. - Patrz, to Ugluk! Nie mam ochoty spotka€ѓ si€ё z nim znowu. !Hobbici zawr€њcili i pomkn€ёli w ciemn€љ g€ѕ€љb puszczy. Tote€ї nie zobaczyli ostatniegostarcia, gdy je€ќd€ќcy dopadli Ugluka i osaczyli go pod sam€љ €ђcian€љ lasu. Poleg€ѕ z r€ёki Eomera. Trzeci Marsza€ѕek Rohanu zeskoczy€ѕ z konia i z mieczem w d€ѕoni natar€ѕ na uzbrojonego w szable wodza Isengardczyk€њw. Tymczasem !bystre oczy je€ќd€ќc€њw tropi€ѕy na szerokim stepie ostatnich ork€њw, kt€њrzy jeszcze mieli "si€ѕ€ё ucieka€ѓ i kt€њrzy wszyscy teraz padli przygwo€їd€їeni w€ѕ€њczniami. Dope€ѕniwszy tej krwawej roboty Rohirrimowie zebrali swoich poleg€ѕych, usypali nad !ich cia€ѕami kurhan i od€ђpiewali €їa€ѕobn€љ pie€ђ€ј. Na ogromnym stosie spalili trupy ork€њw i rozsypali prochy wrog€њw po pobojowisku. Taki by€ѕ koniec bandy. Ani jeden €ђwiadek kl€ёski nie uszed€ѕ, €їeby zanie€ђ€ѓ o niej wie€ђ€ѓ do Mordoru czy Isengardu. Tylko dym znad stosu wzbi€ѕ si€ё wysoko pod niebo, gdzie dostrzeg€ѕy go liczne czujne oczy. Rozdzia€ѕ 4 Drzewiec Dwaj hobbici, kieruj€љc si€ё na zach€њd, szli brzegiem strumienia, wci€љ€ї pod g€њr€ё, r€їenie ww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїП;p- cС< ~ c$=G c‡>b"w cъ?й+a cM@:77IАcoraz dalej w g€ѕ€љb Fangornu, przyspieszaj€љc kroku o tyle, o ile pozwala€ѕ ciemny, spl€љtany g€љszcz. Lecz w miar€ё oddalania strach przed orkami przygasa€ѕ, a w€ёdrowcy zwalniali tempa. Ogarn€ё€ѕa ich duszno€ђ€ѓ, jakby powietrze by€ѕo zanadto rozrzedzone lub dochodzi€ѕo w g€ѕ€љb lasu zbyt sk€љpo. Wreszcie Merry przystan€љ€ѕ. - Nie spos€њb i€ђ€ѓ dalej - wysapa€ѕ. - Musz€ё tchu chwyci€ѓ. - Napijmy si€ё przynajmniej wody - rzek€ѕ Pippin. - Zasch€ѕo mi w gardle. Wczo€ѕga€ѕ si€ё pod pot€ё€їny korze€ј, kt€њry kr€ёtym !ramieniem si€ёga€ѕ strumienia, i !zaczerpn€љ€ѕ w z€ѕo€їone d€ѕonie troch€ё wody. By€ѕa czysta i zimna; wypi€ѕ chciwie kilka €ѕyk€њw. Merry poszed€ѕ za jego przyk€ѕadem. Woda od€ђwie€їy€ѕa ich troch€ё i jakby doda€ѕa otuchy. Przez chwil€ё siedzieli na brzegu mocz€љc obola€ѕe stopy i nogi po kolana. Rozgl€љdali si€ё te€ї doko€ѕa; drzewa otacza€ѕy ich milcz€љcym kr€ёgiem, niezliczone szeregi pni ci€љgn€ё€ѕy si€ё we wszystkie strony bez ko€јca i rozp€ѕywa€ѕyw siwym p€њ€ѕmroku. - Mam nadziej€ё, €їe nie #zd€љ€їy€ѕe€ђ jeszcze zab€ѕ€љdzi€ѓ, przewodniku? - rzek€ѕ Pippin !opieraj€љc si€ё o gruby pie€ј. - W ka€їdym razie mo€їemy trzyma€ѓ si€ё brzegu tej rzeczki, Rzeki Ent€њw, czy jak tam j€љ nazywasz, a potem "wr€њci€ѓ tam, sk€љd przyszli€ђmy. - Pewnie. Je€їeli nogi zechc€љ nas nie€ђ€ѓ i tchu wystarczy - odpar€ѕ Merry. - Tak, bardzo tu ciemno i duszno - przyzna€ѕ Pippin. - Przypomina mi si€ё, nie wiem czemu, stara sala w Wielkim Dworze Tuk€њw, w kraju, w naszym rozkosznym Tukonie. W starej sali od wielu pokole€ј nie przestawiano ani nie zmieniano mebli. Tam podobno mieszka€ѕ przez d€ѕugie lata samStary Tuk, sala niszcza€ѕa i starza€ѕa si€ё z nim razem, a od jego €ђmierci, od wieku, nikt w niej niczego nie tkn€љ€ѕ. Stary Gerontius by€ѕ moim prapradziadem, a wi€ёc ta historia si€ёga zamierzch€ѕej przesz€ѕo€ђci. Lecz wydaje si€ё bardzo m€ѕoda w por€њwnaniu ze"staro€ђci€љ tego lasu. Sp€њjrz na te brody, w€љsiska z mch€њw, jakie s€љ pow€ѕ€њczyste, jakie bujne! A wi€ёkszo€ђ€ѓ drzew pe€ѕna poszarpanych, zesch€ѕych li€ђci, kt€њre nie wiadomo czemu nie spad€ѕy. Bardzo tu niechlujnie. Trudno sobie wyobrazi€ѓ sobie wiosenne porz€љdki. - Ale s€ѕo€јce b€љd€ќ co b€љd€ќ musi czasem zagl€љda€ѓ - rzek€ѕ Merry. - Zupe€ѕnie inaczej tu ni€ї w Mrocznej Puszczy, o ile pami€ёtam opowie€ђci Bilba. tamta jest mroczna, czarna, gnie€їd€ї€љ si€ё w niej ponure, czarne stwory. Ta - tylko cienista i jaka€ђ strasznie drzewna. Nie mo€їna sobie wyobrazi€ѓ, €їeby tu mieszka€ѕy czy przynajmniej przebywa€ѕy zwierz€ёta. !- Albo hobbici - doda€ѕ Pippin. -!Wcale mi si€ё te€ї nie u€ђmiecha !my€ђl o w€ёdr€њwce przez ten las.Jak si€ё zdaje, w promieniu stumil nic tu nie znajdziemy, co "by mo€їna na z€љb po€ѕo€їy€ѓ. Jakijest stan zapas€њw? - Mizerny - odpar€ѕ Merry. - "Nie wzi€ёli€ђmy z sob€љ nic pr€њczkilku lembas€њw, wszystko inne zosta€ѕo nad Wielk€љ Rzek€љ. - Obejrzeli resztki prowiantu, w kt€њry ich zaopatrzy€ѕy elfy: okruchy mog€ѕy starczy€ѓ na pi€ё€ѓ bardzo postnych dni. - Nie mamy te€ї koc€њw ani €їadnych ciep€ѕych rzeczy - stwierdzi€ѕ Merry. - W kt€њr€љkolwiek stron€ё p€њjdziemy, w nocy b€ёdziemy marzli. !- Trzeba by ju€ї teraz namy€ђli€ѓ!si€ё, dok€љd p€њjdziemy - rzek€ѕ Pippin. - Czas p€ѕynie. W tym w€ѕa€ђnie momencie zauwa€їyli, €їe nieco dalej w $g€ѕ€ёbi lasu pojawi€ѕo si€ё z€ѕotawe €ђwiat€ѕo, jakby nagle promienie s€ѕoneczne przebi€ѕy si€ё przez strop li€ђci. - Oho! - powiedzia€ѕ Merry. - !Widocznie s€ѕo€јce schowa€ѕo si€ёza chmur€ё, gdy w€ёdrowali€ђmy pod drzewami, a teraz znowu wyjrza€ѕo; albo mo€їe wspi€ё€ѕo si€ё do€ђ€ѓ wysoko, €їeby przez "jak€љ€ђ dziur€ё zajrze€ѓ do lasu. Chod€ќmy tam, to niedaleko. !Okaza€ѕo si€ё jednak dalej, ni€ї przewidywali. Teren wci€љ€ї "wznosi€ѕ si€ё stromo i by€ѕ coraz bardziej kamienisty. W miar€ё %jak si€ё zbli€їali do celu, €ђwiat€ѕoros€ѕo, a wkr€њtce zobaczyli przed sob€љ €ђcian€ё skaln€љ - stok jakiego€ђ wzg€њrza czy mo€їe pojedyncz€љ ska€ѕk€ё wystrzelaj€љc€љ tutaj od "korzeni odleg€ѕych g€њr. Nie by€ѕona niej drzew, a s€ѕo€јce €ђwieci€ѕo wprost w jej nag€љ kamienn€љ twarz. Drzewa rosn€љce u st€њp €ђciany wyci€љga€ѕy sztywne, nieruchome ga€ѕ€ёzie, jakby chcia€ѕy zagrza€ѓ si€ё od jej ciep€ѕa. Las, kt€њry przedtem zdawa€ѕ si€ё taki wyniszczony i szary, tu l€ђni€ѕ wsz€ёdzie soczystymi odcieniami br€љzu i g€ѕadk€љ czerni€љ kory niby %po€ѕyskliw€љ sk€њr€љ. Pnie ja€ђnia€ѕymi€ёkk€љ zieleni€љ jak mokra trawa. Hobbit€њw otoczy€ѕa wiosna czy mo€їe tylko jej przelotne z€ѕudzenie. W skalnej €ђcianie dostrzegli jak gdyby schody, zapewne przez sam€љ przyrod€ё wykute, wy€ї€ѕobione przez wod€ё i wichry w p€ёkaj€љcym lub zwietrza€ѕym kamieniu, bo ko€ђlawe i nieregularne. Wysokow g€њrze, niemal na r€њwni z czubami drzew widnia€ѕa pod !ska€ѕk€љ jak gdyby p€њ€ѕka, naga,gdy€ї tylko sk€љpa trawa i troch€ё zielska porasta€ѕo jej kraw€ёd€ќ. na niej stercza€ѕ !stary pie€ј z par€љ przygi€ёtych "do do€ѕu ga€ѕ€ёzi; wygl€љda€ѕ jak pokr€ёcony od staro€ђci dziadyga, wpatrzony w blask ranka. !- Idziemy na g€њr€ё! - zawo€ѕa€ѕ rado€ђnie Merry. - Tam odetchniemy l€їej i rozejrzymy si€ё po okolicy. Wspi€ёli si€ё po kamiennych schodach z pewnym trudem, bo stopnie by€ѕy ogromne, nie na miar€ё hobbickich n€њg. Zbyt przej€ёci wspinaczk€љ, nie zadawali sobie pytania, jakim to zdumiewaj€љcym sposobem rany i si€јce, wyniesione z "niewoli u ork€њw, zgoi€ѕy si€ё takszybko i sk€љd nagle przyby€ѕo im nowych si€ѕ. Wreszcie dotarlipod kraw€ёd€ќ skalnej p€њ€ѕki, niemal wprost u st€њp starego pniaka. Wywindowali si€ё jednym susem na p€њ€ѕk€ё, gdzie stan€ёli, obr€њceni plecami do !pag€њrka, oddychaj€љc g€ѕ€ёboko ispogl€љdaj€љc ku wschodowi. %Stwierdzili, ze nie zag€ѕ€ёbili si€ё dalej ni€ї na jakie€ђ trzy, cztery mile w las; przed nimi czuby drzew zst€ёpowa€ѕy po stoku w d€њ€ѕ na r€њwnin€ё, a tam, opodal skraju puszczy, wzbija€ѕy si€ё w niebo wysokie, skudlone s€ѕupy czarnego dymu,kt€њry z powiewem wiatru p€ѕyn€љ€ѕ w stron€ё Fangornu. - Wiatr zmieni€ѕ si€ё - rzek€ѕ Merry. - Dmucha zn€њw od wschodu. Tu, w g€њrze, jest do€ђ€ѓ ch€ѕodno. - Tak - odpar€ѕ Pippin. - Boj€ё si€ё, €їe pogoda nie potrwa d€ѕugo i wszystko na nowo zszarzeje. Szkoda! Ten stary !g€љszcz le€ђny zupe€ѕnie inaczej wygl€љda w blasku s€ѕo€јca. Mam wra€їenie, jakbym go niemal polubi€ѕ. - On ma wra€їenie, jakby "niemal polubi€ѕ las! Dobre sobie! Bardzo €ѕaskawie z twojej strony - przem€њwi€ѕ jaki€ђ dziwny, obcy g€ѕos. - Odwr€њ€ѓcie si€ё i poka€їcie mi twarze. Mam wra€їenie, jakbym"was obu nie lubi€ѕ, ale nie chc€ё s€љdzi€ѓ zbyt pochopnie. Obr€њ€ѓcie si€ё, €їywo! Ogromne, s€ёkate d€ѕonie spad€ѕyna hobbit€њw i €ѕagodnie, jakkolwiek stanowczo okr€ёci€ѕynimi w miejscu, po czym dwie wielkie, silne r€ёce podnios€ѕy ich w powietrze. Ujrzeli tu€ї przed sob€љ zdumiewaj€љc€љ, niezwyk€ѕ€љ twarz. Nale€їa€ѕa do olbrzymiego ni to cz€ѕowieka, ni to trolla, "kt€њry mia€ѕ ze czterna€ђcie st€њp!wzrostu, a g€ѕow€ё pod€ѕu€їn€љ i osadzon€љ niemal bezpo€ђrednio na krzepkim tu€ѕowiu. Trudno by€ѕo zgadn€љ€ѓ, czy owini€ёty jest w p€ѕaszcz z jakiej€ђ zielonoszarej, podobnej do kory tkaniny, czy te€ї jest to jego w€ѕasna sk€њra. W ka€їdym razie ramiona nieco poni€їej barku nie by€ѕy pomarszczone, lecz g€ѕadkie i brunatne. U ka€їdej stopy mia€ѕ siedem palc€њw. Doln€љ cz€ё€ђ€ѓ twarzy zarasta€ѕa siwa broda, d€ѕuga, g€ёsta, krzaczasta, o w€ѕosach u nasady prawie tak grubych jak ga€ѕ€љzki, ale na ko€јcach cieniej€љcych i puszystych nibymech. Zrazu jednak uwag€ё hobbit€њw przyku€ѕy wy€ѕ€љcznie oczy olbrzyma, kt€њre wpatrywa€ѕy si€ё w nich bez po€ђpiechu, uroczy€ђcie, ale zarazem bardzo przenikliwie. Oczy te by€ѕy g€ѕ€ёbokie, br€љzowe, roz€ђwietlone zielonymi c€ёtkami. Pippin $nieraz p€њ€ќniej usi€ѕowa€ѕ opisa€ѓ, jaki na nim zrobi€ѕy wra€їenie wpierwszej chwili: €єWyczu€ѕem poza nimi jak gdyby bezdenn€љ studni€ё pe€ѕn€љodwiecznych wspomnie€ј i d€ѕugich, powolnych, spokojnych rozmy€ђla€ј; na powierzchni ich wszak€їe iskrzy€ѕo si€ё odbicie tera€ќniejszo€ђci, jak odblask s€ѕo€јca na li€ђciach ogromnego drzewa albo na zmarszczonej tafli bardzo g€ѕ€ёbokiego jeziora. Nie umiem tego !wyrazi€ѓ, ale wydawa€ѕo mi si€ё, €їe co€ђ, co wyrasta z ziemi, bytak rzec, u€ђpione, czy te€ї tylko siebie czuj€љce od korzeni po brze€їek li€ђcia, "mi€ёdzy g€ѕ€ёbi€љ ziemi a niebem, #nagle ockn€ё€ѕo si€ё i patrzy€ѕo namnie z takim samym powolnym skupieniem, z jakim od niepami€ёtnych lat rozwa€їa€ѕo swoje w€ѕasne wewn€ёtrzne sprawy€і. - Hm, hm - szepn€љ€ѕ g€ѕos tak niski, jakby si€ё dobywa€ѕ z drewnianej basowej tr€љby. - Dziwne, bardzo dziwne. Nie s€љd€ќmy pochopnie, to moja zasada. Gdybym jednak zobaczy€ѕ was, nim us€ѕysza€ѕem wasze g€ѕosy... bo g€ѕosy wasze spodoba€ѕy mi si€ё, wcale przyjemne macie g€ѕosiki; co€ђ mi przypominaj€љ, ale nie wiem co... gdybym wi€ёc, zamiast us€ѕysze€ѓ, najpierw was zobaczy€ѕ, zdepta€ѕbym was pewnie, my€ђl€љc, €їe to mali orkowie, a dopiero poniewczasie spostrzeg€ѕbym omy€ѕk€ё. Dziwne jakie€ђ stworzenia. I korzonki, i ga€ѕ€љzki bardzo dziwne. Pippin, chocia€ї oszo€ѕomiony, $otrz€љsn€љ€ѕ si€ё ju€ї z l€ёku. Pod spojrzeniem tych niezwyk€ѕych oczu dygota€ѕ z ciekawo€ђci, alenie ze strachu. !- Prosz€ё ci€ё bardzo - rzek€ѕ - powiedz nam, kim i czym ty jeste€ђ? Stare oczy nagle przygas€ѕy jakby ze znu€їenia; bezdenna studnia zamkn€ё€ѕa si€ё w ich g€ѕ€ёbi. - Hm, hm - zahucza€ѕ basowy g€ѕos. - Jestem ent, tak mnie przynajmniej nazywaj€љ. Tak, ent. Ent nad entami, jak by€ђcie mo€їe po swojemu powiedzieli. Jedni nazywaj€љ mnie Fangornem, inni Drzewcem. Mo€їecie mnie tak nazywa€ѓ: Drzewiec. - Ent? - spyta€ѕ Merry. - Co to znaczy? A jak ty sam siebie nazywasz? Jakie jest twoje prawdziwe imi€ё? - Ho, ho! - rzek€ѕ Drzewiec. - Ho, ho! D€ѕugo by trzeba o tym gada€ѓ, a wam odpowiada€ѓ. Przyszli€ђcie do mojego kraju. Kim wy jeste€ђcie? Nie mog€ё jako€ђ przypi€љ€ѓ was do €їadnego plemienia. Chyba was nie ma w starym spisie, kt€њrego nauczono mnie za m€ѕodych lat? Ale to by€ѕo dawno, dawno temu. Mo€їe od tego czasu sporz€љdzono nowy spis. Zastan€њwmy si€ё, zastan€њwmy... Jak to by€ѕo? Masz zapami€ёta€ѓ, kto €їyje na €ђwiecie. Najpierw wymienisz cztery wolne szczepy: Najstarsze elfy, wszystkim przoduj€љce; Potem w podziemiach ciemnych krasnoludy; Entowie z ziemi zrodzeni jak g€њry; !Ludzie €ђmiertelni, co w€ѕadaj€љ ko€јmi... - Hm... Hm... Hm... B€њbr budowniczy, kozio€ѕ, €ђmig€ѕy skoczek, #Nied€ќwied€ќ, pszcz€њ€ѕ z€ѕodziej, odyniec, co bodzie, Pies zawsze g€ѕodny, zaj€љc wystraszony... - Hm... hm... Orze€ѕ na szczytach, a w€њ€ѕ na pastwisku, Jele€ј rogaty, sok€њ€ѕ szybki w locie, Nab€ёd€ќ najbielszy, najzimniejsza €їmija... "- Hm... hm... Jak to idzie dalej? Ram-tam-tam, tam-tam-tam... Bardzo d€ѕuga lista. No, ale wy nie pasujecie do €їadnego z tych plemion. - Nie wiem, czemu si€ё tak dzia€ѕo, ale zawsze nas pomijano w starych spisach i w starych legendach - rzek€ѕ Merry. - A jednak €їyjemy na tej ziemi od do€ђ€ѓ dawna. Jeste€ђmy hobbici. - Mo€їe by warto dorzuci€ѓ nowy wiersz do starej listy? - powiedzia€ѕ Pippin. - €єHobbici niedorostki, co mieszkaj€љ w norach€і. Dolicz nas do czterech wolnych szczep€њw, zaraz po ludziach, po Du€їych Ludziach, a wszystko b€ёdzie w porz€љdku. - Hm! Niez€ѕa my€ђl, wcale niez€ѕa - rzek€ѕ Drzewiec. - To by za€ѕatwi€ѕo spraw€ё. A wi€ёc mieszkacie w norach? Bardzo s€ѕusznie, bardzo m€љdrze. A ktowas nazwa€ѕ hobbitami? Bo mi to nie wygl€љda na s€ѕowo z j€ёzyka elf€њw. Wszystkie stare s€ѕowa pochodz€љ od elf€њw, bo !elfy pierwsze wymy€ђli€ѕy mow€ё. - Nikt inny tak nas nie nazywa, sami si€ё nazwali€ђmy hobbitami - odpar€ѕ Pippin. - Hm, hm! No, no. powoli, powoli! Sami si€ё nazwali€ђcie hobbitami? Nie powinni€ђcie tego tak pochopnie m€њwi€ѓ ka€їdemu kogo spotkacie. Je€ђli b€ёdziecie tacy nieostro€їni, zdradzicie swoje prawdziwe imiona. - My si€ё z tym wcale nie kryjemy - rzek€ѕ Merry. - Ch€ёtnie ci si€ё przedstawi€ё. Jestem Brandybuck, Meriadok Brandybuck, ale wszyscy m€њwi€љ mi po prostu Merry. - A ja jestem Tuk, Peregrin Tuk, ale wszyscy m€њwi€љ mi po prostu Pippin albo nawet Pip. - Hm, widz€ё, €їe jeste€ђcie bardzo pochopni - rzek€ѕ Drzewiec. - Zaszczyca mnie wasze zaufanie, ale nie powinni€ђcie tak otwarcie m€њwi€ѓ z nieznajomymi. Entowie, trzeba wiedzie€ѓ, te€ї "bywaj€љ r€њ€їni. Istniej€љ tak€їe inne stworzenia, kt€њre wygl€љdaj€љ podobnie jak entowie, a wcale entami nie !s€љ. B€ёd€ё was nazywa€ѕ Merry i Pippin, skoro pozwalacie. To €ѕadne imiona. Ale mojego prawdziwego imienia wam nie wyjawi€ё, przynajmniej jeszczenie teraz. - Dziwne zielone €ђwiate€ѕko rozb€ѕys€ѕo w jego oczach, kt€њre przymru€їy€ѕ na p€њ€ѕ porozumiewawczo, a na p€њ€ѕ €їartobliwie. - Przede wszystkim to jest bardzo d€ѕugie imi€ё, bo ros€ѕo z czasem, a €їe bardzo, bardzo $d€ѕugo ju€ї €їyj€ё, wi€ёc uros€ѕo do!ca€ѕej historii. W moim j€ёzyku, w starej mowie ent€њw, jak wy by€ђcie go nazwali, imi€ё zawszezawiera histori€ё tego, kto je nosi. To bardzo pi€ёkny j€ёzyk, ale trzeba mie€ѓ du€їo czasu, €їeby nim co€ђ powiedzie€ѓ, bo my m€њwimy naszym j€ёzykiem tylko o tym, co warto bardzo d€ѕugo opowiada€ѓ i czego warto bardzo d€ѕugo s€ѕucha€ѓ. Ale teraz m€њwcie - doda€ѕ i zwr€њci€ѕ na nich spojrzenie prawie €ђwidruj€љce, tak mu oczy poja€ђnia€ѕy i zmala€ѕy nagle - co si€ё dzieje? Bo "widz€ё, s€ѕysz€ё, a tak€їe czuj€ё nosem i przez sk€њr€ё, wiele z tego... z tego... z tego a-lalla-lalla-rumba-kamanda-li- nd-or-burume... Darujcie, to tylko cz€ё€ђ€ѓ nazwy, jak€љ tym sprawom nadaj€ё w swoim j€ёzyku. Nie mam poj€ёcia, jak si€ё one nazywaj€љ w innych j€ёzykach. Rozumiecie? To wszystko, o czym my€ђl€ё, kiedystoj€ё w pogodny ranek i patrz€ё w s€ѕo€јcu na step za lasem, na konie, na chmury, naca€ѕy szeroki €ђwiat. Co si€ё dzieje? Jakie zamiary ma !Gandalf? A tamci... burarum... - W gardle mu zahucza€ѕo zgrzytliwie, jakby kto€ђ uderzy€ѕ fa€ѕszywy akord na olbrzymich organach - ...tamci,orkowie, i m€ѕody Saruman w swoim Isengardzie? Lubi€ё !wiedzie€ѓ, co si€ё dzieje. Tylko nie m€њwcie za pr€ёdko. - Dzieje si€ё bardzo wiele - odpar€ѕ Merry. - Nawet gdyby€ђmy chcieli m€њwi€ѓ pr€ёdko, zaj€ё€ѕaby ta historia sporo czasu. Ale doradza€ѕe€ђ nam ostro€їno€ђ€ѓ. czy powinni€ђmy tak od razu zwierza€ѓ ci wszystko, co !wiemy? czy obrazisz si€ё, je€ђli spytamy najpierw, co zamierzasz z nami zrobi€ѓ i po czyjej stronie stoisz? Czy znasz Gandalfa? - Tak, znam go, to jedyny czarodziej, kt€њry naprawd€ё troszczy si€ё o drzewa - rzek€ѕ Drzewiec. - A wy go znacie? - Znali€ђmy - odpar€ѕ Pippin ze smutkiem. - By€ѕ naszym serdecznym przyjacielem i przewodnikiem. - W takim razie odpowiem na pozosta€ѕe wasze pytania - rzek€ѕ Drzewiec. - Nic nie zamierzam zrobi€ѓ z wami, a przynajmniej nie zamierzam nic zrobi€ѓ bez waszej zgody. !Wsp€њlnie mo€їemy zrobi€ѓ wiele. Po czyjej stronie stoj€ё? Nic mio €їadnych stronach nie wiadomo. Id€ё swoj€љ w€ѕasn€љ drog€љ, mo€їliwe jednak, €їe wasza droga przez jaki€ђ czas b€ёdzie r€њwnoleg€ѕa do mojej. Ale dlaczego m€њwicie o mistrzuGandalfie tak, jakby nale€їa€ѕ do historii, kt€њra ju€ї si€ё sko€јczy€ѕa? - M€њwimy tak - odpar€ѕ ze smutkiem Pippin - bo chocia€ї historia ci€љgnie si€ё dalej, Gandalf z niej wypad€ѕ. - Oho, ho, hm... - rzek€ѕ Drzewiec. - Hm, ha, no, no... - Umilk€ѕ i przez d€ѕug€љ chwil€ё !przygl€љda€ѕ si€ё hobbitom. - Hm,ha... sam nie wiem, co powiedzie€ѓ. M€њwcie! - Je€їeli €їyczysz sobie us€ѕysze€ѓ o tym co€ђ wi€ёcej - rzek€ѕ Merry - opowiemy ci ch€ёtnie. Ale to b€ёdzie d€ѕuga historia. Czy nie zechcia€ѕby€ђ nas przedtem postawi€ѓ na ziemi? Mogliby€ђmy si€љ€ђ€ѓ we !trzech i grza€ѓ si€ё na s€ѕo€јcu podczas tej opowie€ђci. Pewnie #si€ё ju€ї zm€ёczy€ѕe€ђ d€ќwigaj€љc nas na r€ёkach. - Czy zm€ёczy€ѕem si€ё? Nie€ѕatwo si€ё m€ёcz€ё. I nie siadam nigdy. Nie jestem bardzo... jak to si€ё m€њwi?... "gi€ёtki. Ale s€ѕo€јce si€ё chowa. "Opu€ђ€ѓmy t€ё... zaraz, zaraz, jak r€їenie ww Rauros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBApC cљBГ ц c\C™€ cПD!… c"Ež,C c…Fс7žDшwy to miejsce nazwali€ђcie? - Wzg€њrze? - podpowiedzia€ѕ Pippin. - P€њ€ѕka? Szczyt schod€њw? - pr€њbowa€ѕ Merry. Drzewiec w zamy€ђleniu powt€њrzy€ѕ ich s€ѕowa: - Wzg€њrze? Niech b€ёdzie wzg€њrze. Ale to o wiele za kr€њtka nazwa na co€ђ, co tu "stoi, odk€љd ukszta€ѕtowa€ѕa si€ё ta cz€ё€ђ€ѓ €ђwiata. Mniejsza z tym. Chod€ќmy st€љd, ruszajmy! - Dok€љd? - spyta€ѕ Merry. - Do mojego domu, a raczej dojednego z moich dom€њw. - Daleko st€љd? - Bo ja wiem? Wam si€ё wyda mo€їe daleko. Czy to jednak majakie€ђ znaczenie? - Widzisz, stracili€ђmy wszystkie rzeczy - odpar€ѕ Merry. - Nic nam prawie nie zosta€ѕo z prowiantu na drog€ё. !- Aha! Hm... Nie troszczcie si€ё o to - rzek€ѕ Drzewiec. - Dam wam nap€њj, od kt€њrego d€ѕugo, #d€ѕugo b€ёdziecie zielenili si€ё i #ro€ђli. A je€їeli postanowimy si€ё rozsta€ѓ, zanios€ё was za granic€ё mojego kraju na miejsce, kt€њre sami wybierzecie. Chod€ќmy! Trzymaj€љc hobbit€њw €ѕagodnie, lecz mocno w ramionach, Drzewiec uni€њs€ѕ do g€њry najpierw jedn€љ, potem drug€љ olbrzymi€љ nog€ё, przysuwaj€љc #si€ё na kraw€ёd€ќ p€њ€ѕki. Palcami st€њp jak korzeniami czepia€ѕ si€ё ska€ѕy. Ostro€їnie, statecznie schodzi€ѕ stopie€ј postopniu w d€њ€ѕ. Kiedy znalaz€ѕ si€ё mi€ёdzy drzewami, ruszy€ѕ pewnym, d€ѕugim krokiem w g€ѕ€љb lasu, "trzymaj€љc si€ё wci€љ€ї w pobli€їustrumienia, wspinaj€љc si€ё coraz wy€їej po zboczu ku g€њrom. Wiele drzew zdawa€ѕo si€ё jakby u€ђpionych; te nie zwraca€ѕy na niego uwagi, podobnie jak na €їadne przechodz€љce lasem stworzenie; niekt€њre jednak #dr€їa€ѕy albo podnosi€ѕy ga€ѕ€ёzie nad jego g€ѕow€љ, kiedy si€ё $zbli€їa€ѕ. A Drzewiec id€љc wci€љ€ї co€ђ do siebie mrucza€ѕ, z jego gard€ѕa p€ѕyn€љ€ѕ nieprzerwany strumie€ј d€ќwi€ёcznych ton€њw. "Hobbici czas jaki€ђ milczeli. Nie wiedzie€ѓ dlaczego czuli si€ё bezpiecznie i b€ѕogo, a mieli o czym my€ђle€ѓ i czemu si€ё dziwi€ѓ. Wreszcie Pippin odwa€їy€ѕ si€ё zagadn€љ€ѓ: - Przepraszam - rzek€ѕ. - Czy pozwolisz, €їe ci€ё o co€ђ spytam, Drzewcze? Dlaczego Keleborn ostrzega€ѕ nas przed tym lasem? M€њwi€ѕ nam, €їeby€ђmy nie nara€їali si€ё na zb€ѕ€љkanie tutaj. !- Hm... Tak m€њwi€ѕ? - mrukn€љ€ѕ Drzewiec. - A gdyby€ђcie szli w przeciwn€љ stron€ё, ja bym was pewnie ostrzeg€ѕ przed zab€ѕ€љkaniem w jego kraju. Nie nara€їajcie si€ё na niebezpiecze€јstwa las€њw Laurelindorenan! Tak je niegdy€ђelfy nazywa€ѕy, chocia€ї teraz !skr€њci€ѕy nazw€ё na Lothlorien. Mo€їe i s€ѕusznie, mo€їe tamte !lasy wi€ёdn€љ, nie rosn€љ. Ongi, dawno temu, by€ѕy Dolin€љ !Mpiewaj€љcego Z€ѕota. Dzi€ђ s€љ Kwiatem Marze€ј. No, tak. Ale to tajemniczy kraj i nie ka€їdymo€їe si€ё tam zapu€ђci€ѓ bezkarnie. Bardzo mnie dziwi, €їe stamt€љd wyszli€ђcie ca€ѕo, ale jeszcze bardziej mnie dziwi, €їe€ђcie tam weszli. Od wielu lat €їadnemu cudzoziemcowi nie zdarzy€ѕo si€ё nic podobnego. Bardzo tajemniczy kraj. Prawd€ё rzek€ѕ wam Keleborn, niejednego tutaj w naszym lesie spotka€ѕa z€ѕa przygoda. Laurelindorenan lindelorendor malinornelion ornemalin - zanuci€ѕ pod nosem. - Oni si€ё tam chyba odgrodzili od €ђwiata - rzek€ѕ. - Ani ta puszcza, ani €їaden inny kraj poza Z€ѕotym Lasem nie jest ju€ї dzisiaj taki, jakim go Keleborn zna€ѕ za m€ѕodu. A przecie€ї Taurelilomea - tumbalemorna Tumbaletaurea Lomeanor - tak dawniej mawia€ѕy elfy. Mwiat si€ё zmieni€ѕ, lecz pozosta€ѕ jeszcze gdzieniegdzie wierny. - Co chcesz przez to !powiedzie€ѓ? - spyta€ѕ Pippin. - Kto jest wierny? - Drzewa i entowie - odpar€ѕ Drzewiec. - Sam nie wszystko z tego, co si€ё dzieje, rozumiem, wi€ёc nie mog€ё wam wyt€ѕumaczy€ѓ. Niekt€њrzy z nas s€љ po dzi€ђ dzie€ј prawdziwymi entami i na sw€њj spos€њb maj€љ du€їo €їycia w sobie, wielu jednak ogarnia ju€ї senno€ђ€ѓ i drzewiej€љ, je€ђli tak mo€їna rzec. Wi€ёkszo€ђ€ѓ drzew to po prostu tylko drzewa, lecz s€љ mi€ёdzy nimi na p€њ€ѕ zbudzone. A niekt€њre zbudzi€ѕy si€ё na dobre i s€љ, no... jak by to powiedzie€ѓ?... entowate. I te !przemiany dokonuj€љ si€ё ci€љgle.Ot€њ€ї przekonacie si€ё, €їe niekt€њre spo€ђr€њd drzew maj€љ z€ѕe serca. Nie mam na my€ђli spr€њchnia€ѕego rdzenia, nie, chodzi o co€ђ zupe€ѕnie innego. Zna€ѕem na przyk€ѕad kilka zacnych starych wierzb nad Rzek€љ Ent€њw; niestety, od dawna ju€ї ich nie ma! By€ѕy do cna zbutwia€ѕe w €ђrodku, rozsypywa€ѕy si€ё w proch, ale zosta€ѕy do ko€јca ciche i "€ѕagodne, jak €ђwie€їo rozkwit€ѕy li€ђ€ѓ. A s€љ w dolinach pod g€њrami drzewa zdrowe jak rydz i mimo to na wskro€ђ zepsute. Szerzy si€ё ta chorobacoraz bardziej. Zawsze by€ѕy w tym kraju bardzo niebezpieczne okolice. I s€љ tutaj po dzi€ђ bardzo ciemne miejsca. - Podobnie jak w Starym Lesie !na p€њ€ѕnocy, czy tak? - spyta€ѕ Merry. - Tak, tak, troch€ё podobnie, ale znacznie gorzej. Nie !w€љtpi€ё, €їe tam, na p€њ€ѕnocy, zosta€ѕy cienie po Wielkich Ciemno€ђciach, a tak€їe z€ѕe wspomnienia przekazane z dawnych czas€њw. W naszym kraju s€љ jednak g€ѕ€ёbokie doliny, kt€њrych Ciemno€ђci nigdy nie opu€ђci€ѕy, a drzewa s€љ tam starsze ode mnie. Robimy wszak€їe, co mo€їemy. Bronimy wst€ёpu obcym i lekkoduchom. Wychowujemy, uczymy, chodzimy wsz€ёdzie i pielemy chwasty. My bowiem, starzy entowie, jeste€ђmy pasterzami drzew. Niewielu nas ju€ї zosta€ѕo. Powiadaj€љ, €їe z czasem owce staj€љ si€ё podobne do pasterzy, a pasterze do owiec;ale przemiana odbywa si€ё powoli, a przecie€ї ani owce, ani ich pasterze nie €їyj€љ zbytd€ѕugo. Z drzewami i z entami dzieje si€ё to szybciej i wzajemny wp€ѕyw jest silniejszy, a przy tym wsp€њ€ѕ€їyj€љ z sob€љ przez ca€ѕe wieki. Entowie maj€љ du€їo wsp€њlnego z elfami; mniej ni€ї !ludzie interesuj€љ si€ё sob€љ, a za to lepiej umiej€љ zrozumie€ѓ wewn€ёtrzne €їycie innych stworze€ј. Ale z lud€ќmi te€ї maj€љ co€ђ wsp€њlnego, bo mniej s€љ od elf€њw zmienni, a bystrzej spostrzegaj€љ barwy i kszta€ѕty zewn€ёtrzne. Mo€їe !te€ї s€љ i od elf€њw, i od ludzi lepsi, poniewa€ї wi€ёcej maj€љ $sta€ѕo€ђci; je€їeli si€ё czym€ђ raz zajm€љ, to ju€ї wytrwaj€љ w tymbardzo d€ѕugo. !Niekt€њrzy moi wsp€њ€ѕplemie€јcy wygl€љdaj€љ dzi€ђ zupe€ѕnie jak drzewa i nie lada trzeba przyczyny, €їeby ich poruszy€ѓ; m€њwi€љ te€ї tylko szeptem. Ale zn€њw niekt€њre moje drzewa "maj€љ ga€ѕ€ёzie gibkie i ruchliwe i wiele z nich umie ze mn€љ rozmawia€ѓ. Zapocz€љtkowa€ѕy tooczywi€ђcie elfy; one to budzi€ѕy drzewa, uczy€ѕy je swojej mowy i zapoznawa€ѕy si€ё z ich j€ёzykiem. Bo dawne !elfy stara€ѕy si€ё porozumiewa€ѓ z wszelkim stworzeniem. Dopiero gdy nadci€љgn€ё€ѕy Wielkie Ciemno€ђci, elfy odp€ѕyn€ё€ѕy za Morze albo uciek€ѕy do odleg€ѕych dolin, gdzie ukry€ѕy si€ё, lecz dotychczas €ђpiewaj€љ pie€ђni o dawnych dniach, kt€њre ju€ї nigdy nie wr€њc€љ. Nigdy. Tak, "tak, ongi puszcza ci€љgn€ё€ѕa si€ё"st€љd a€ї po G€њry Ksi€ё€їycowe, aten nasz las by€ѕ tylko jej ostatnim zak€љtkiem na wschodzie. By€ѕy to czasy swobody. Mog€ѕem wtedy ca€ѕe dni !przechadza€ѓ si€ё i €ђpiewa€ѓ, a !nie s€ѕysza€ѕem nic, pr€њcz echa mojego w€ѕasnego g€ѕosu odbitego od g€њr. Nasza puszcza podobna by€ѕa do lasu Lothlorien, ale bujniejsza, mocniejsza, m€ѕodsza. A jak pachnia€ѕo tutaj powietrze! Nieraz przez ca€ѕy tydzie€ј nie robi€ѕem nic innego, tylko oddycha€ѕem. !Drzewiec umilk€ѕ. Szed€ѕ wci€љ€ї naprz€њd, lecz jego ogromne stopy posuwa€ѕy si€ё niemal !bezszelestnie. Po chwili zacz€љ€ѕzn€њw nuci€ѓ, zrazu tylko do siebie, potem coraz g€ѕo€ђniej, a€ї g€ѕos przeszed€ѕ w €ђpiewny szept. Hobbici nastawiali uszu !i w ko€јcu zrozumieli, €їe to dlanich olbrzym €ђpiewa: Pod wierzbami, €ѕ€љkami Tasarinan chodzi€ѕem wiosn€љ. Pi€ёkna by€ѕa i pachn€љca wiosnaw Nantasarion. !I rzek€ѕem sobie, €їe wiosna jestdobra. Pod wi€љzami, po lesie w€ёdrowa€ѕem latem w Ossiriandzie. Jasno by€ѕo, pie€ђ€ј dzwoni€ѕa latem nad Siedmiu Rzekami Ossiru. I pomy€ђla€ѕem, €їe lato od wiosny jeszcze lepsze. Pod buki Neldoreth zaszed€ѕem jesieni€љ. "Z€ѕota by€ѕa i czerwona, li€ђ€ѓmi wzdychaj€љca jesie€ј w Taur-na-neldor. "I wspanialsza mi si€ё zda€ѕa ni€ї wszystko na €ђwiecie. Mi€ёdzy sosny na wy€їynie "Dorthonion wspi€љ€ѕem si€ё zim€љ. Wiatrem szumia€ѕa, €ђniegiem biela€ѕa zima nad Orod-na Thon. Mpiewa€ѕem z rado€ђci, a g€ѕos wzbija€ѕ si€ё pod niebo. !Dzi€ђ wszystkie te krainy zala€ѕafala, A ja chodz€ё po Ambaronie, Tauremornie i Aldalome, Po ojczystym kraju moim, po Fangornie, !Gdzie korzenie w g€ѕ€љb si€ёgaj€љdaleko, Gdzie lat wi€ёcej przemin€ё€ѕo ni€ї li€ђci W Tauremornalome. #Zako€јczy€ѕ pie€ђ€ј i dalej szed€ѕ w milczeniu, a w ca€ѕym lesie zaleg€ѕa taka cisza, €їe nawet listek nigdzie nie szele€ђci€ѕ. "Dzie€ј chyli€ѕ si€ё ku zachodowi, zmrok osnuwa€ѕ ju€ї pnie drzew.Wreszcie hobbici zobaczyli majacz€љcy przed nimi stromy, czarny stok: znale€ќli si€ё u podn€њ€їy g€њr, u zielonych korzeni wynios€ѕego Methedrasu. Ze swego €ќr€њd€ѕa pod szczytem Rzeka Ent€њw, z pluskiem przeskakuj€љc skalne progi, bieg€ѕa na spotkanie w€ёdrowc€њw. Na prawo od strumienia ci€љgn€ё€ѕo si€ё wyd€ѕu€їone, trawiaste zbocze, szare w wieczornym zmierzchu. Nie ros€ѕy na nim drzewa, nic nie przes€ѕania€ѕo nieba, po kt€њrym gwiazdy ju€ї p€ѕyn€ё€ѕy przez czyste jeziora pomi€ёdzy brzegami chmur. Drzewiec wspina€ѕ si€ё ostro podg€њr€ё nie zwalniaj€љc prawie kroku. Nagle hobbici ujrzeli przed sob€љ jakby szerokie wrota. Dwa ogromne drzewa sta€ѕy z dw€њch stron, niby €їywe odrzwia, lecz drzwi mi€ёdzy nimi nie by€ѕo, tylko splecione ze sob€љ ga€ѕ€ёzie. Kiedy stary ent zbli€їy€ѕ si€ё, drzewa podnios€ѕy i rozsun€ё€ѕy &ga€ѕ€ёzie, a li€ђcie ich zadr€їa€ѕy i !zaszele€ђci€ѕy. Bo drzewa te nie traci€ѕy o €їadnej porze roku li€ђci, ciemnych i g€ѕadkich, b€ѕyszcz€љcych w mroku. Za ow€љ bram€љ otwiera€ѕa si€ё rozleg€ѕa p€ѕaszczyzna, jakby posadzka wielkiej sali wykutej w zboczu g€њry. Po obu stronach €ђciany wznosi€ѕy si€ё stopniowo ku g€њrze, do wysoko€ђci oko€ѕo pi€ёtnastu "st€њp, a wzd€ѕu€ї nich ci€љgn€љ€ѕ si€ё szpaler drzew, coraz wy€їszych w miar€ё jak bieg€ѕy w g€ѕ€љb, gdzie zamyka€ѕa sal€ё poprzeczna €ђciana, stroma i naga, lecz u podn€њ€їa !wy€ї€ѕobiona w p€ѕytk€љ kolib€ё, nakryt€љ sklepieniem; stanowi€ѕoono jedyny dach tej sali, nad !kt€њr€љ w g€ѕ€ёbi splata€ѕy si€ё korony drzew, ocieniaj€љc ca€ѕyten zak€љtek tak, €їe tylko po€ђrodku pozostawa€ѕa odkryta"szeroka €ђcie€їka. Ze €ќr€њde€ѕ w g€њrze spada€ѕ odga€ѕ€ёziony od g€ѕ€њwnego nurtu ma€ѕy potoczek!i szemrz€љc perli€ђcie na skalnej€ђcianie rozpryskiwa€ѕ si€ё srebrnymi kroplami niby pi€ёknazas€ѕona u wej€ђcia do sklepionej koliby. Woda zbiera€ѕa si€ё w wielkiej kamiennej misie u st€њp drzew, a st€љd przelewa€ѕa si€ё i sp€ѕywa€ѕa wzd€ѕu€ї €ђrodkowej !€ђcie€їki, by po€ѕ€љczy€ѓ si€ё z Rzek€љ Ent€њw i z ni€љ razem dalej w€ёdrowa€ѓ przez las. !- Hm... Jeste€ђmy u celu - rzek€ѕDrzewiec przerywaj€љc d€ѕugie milczenie. - Przeszed€ѕem z wami oko€ѕo siedemdziesi€ёciu tysi€ёcy entowych krok€њw; ile to wypada w miarach waszegokraju, nie mam poj€ёcia. W !ka€їdym razie znale€ќli€ђmy si€ё blisko korzeni Ostatniej G€њry. Cz€ё€ђ€ѓ nazwy tego miejsca brzmi w t€ѕumaczeniu na wasz $j€ёzyk: Or€њdlana Sala. Bardzo j€љ lubi€ё. Sp€ёdzimy tutaj noc. Opu€ђci€ѕ hobbit€њw w traw€ё mi€ёdzy szpalerami drzew i na w€ѕasnych nogach poszli za nimku wielkiemu sklepieniu w "g€ѕ€ёbi. Teraz dopiero zauwa€їyli,€їe id€љc Drzewiec prawie wcalenie zgina kolan, sunie jednak krokami olbrzyma. St€љpa€ѕ tak, €їe zawsze najpierw dotyka€ѕ ziemi palcami - kt€њre mia€ѕ niezwykle du€їe i szerokie - zanim postawi€ѕ na niej ca€ѕ€љ stop€ё. Na chwil€ё Drzewiec zatrzyma€ѕ si€ё pod deszczem kropel !spadaj€љcych ze ska€ѕ i g€ѕ€ёbokowci€љgn€љ€ѕ oddech w piersi, potem za€ђmia€ѕ si€ё i wszed€ѕ pod sklepienie. Sta€ѕ tu po€ђrodku ogromny kamienny "st€њ€ѕ, ale krzese€ѕ nie by€ѕo. W g€ѕ€ёbi koliby panowa€ѕy ju€ї !ciemno€ђci. Drzewiec przyni€њs€ѕ dwie du€їe misy i postawi€ѕ na !stole. Wype€ѕnia€ѕa je, jak si€ё zdawa€ѕo hobbitom, czysta woda, lecz kiedy Drzewiec !wyci€љgn€љ€ѕ nad nimi r€ёce, misyzacz€ё€ѕy l€ђni€ѓ, jedna z€ѕocistym, a druga szmaragdowym €ђwiat€ѕem; te dwa kolory zmieszane z sob€љ $rozja€ђni€ѕy grot€ё, jakby s€ѕo€јce zala€ѕo j€љ blaskiem przesianym przez wiosenne li€ђcie. Hobbici "obejrzeli si€ё i zobaczyli, €їe na dworze drzewa tak€їe zal€ђni€ѕy,zrazu nik€ѕym, lecz stopniowo rosn€љcym blaskiem, a wkr€њtce $li€ђcie otoczy€ѕ €ђwietlisty r€љbek, zielony, z€ѕoty lub miedziany, a"ka€їdy pie€ј zdawa€ѕ si€ё kolumn€љwyrze€ќbion€љ w roziskrzonym kamieniu. - No, teraz mo€їemy zn€њw troch€ё pogaw€ёdzi€ѓ - rzek€ѕ Drzewiec. - Pewnie jeste€ђcie spragnieni. A mo€їe tak€їe zm€ёczeni. Skosztujcie naszegonapoju. Poszed€ѕ w g€ѕ€љb groty, gdzie sta€ѕy, jak si€ё okaza€ѕo, wysokie kamienne dzbany opatrzone ci€ё€їkimi pokrywami.Uni€њs€ѕ na jednym z nich pokryw€ё, zanurzy€ѕ wielki !czerpak i nape€ѕni€ѕ trzy kubki: jeden bardzo du€їy i dwa mniejsze. - To jest dom ent€њw, nie ma wnim niestety krzese€ѕ ani "sto€ѕk€њw - rzek€ѕ. - Ale mo€їecieusi€љ€ђ€ѓ na stole. I podni€њs€ѕszy hobbit€њw posadzi€ѕ ich na wielkiej kamiennej p€ѕycie, wzniesionej na sze€ђ€ѓ st€њp ponad dno groty. Tak siedzieli z nogami dyndaj€љcymi w powietrzu i ma€ѕymi €ѕykami popijali z kubk€њw. P€ѕyn wygl€љda€ѕ jak woda i smakowa€ѕ te€ї niemal tak samo!jak woda, kt€њr€љ zaczerpn€ёli z Rzeki Ent€њw zaraz po wej€ђciu w granice Fangornu, lecz mia€ѕ jeszcze jaki€ђ dodatkowy zapach czy mo€їe przypraw€ё, nie znan€љ hobbitom. Smak ten,bardzo zreszt€љ nik€ѕy, przypomina€ѕ im wo€ј le€ђn€љ, p€ѕyn€љc€љ z daleka w ch€ѕodnym powiewie nocnego wiatru. Skutek za€ђ tego napoju odczuli najpierw w palcach u n€њg, a potem wra€їenie !€ђwie€їo€ђci i niezwyk€ѕej si€ѕy stopniowo ogarnia€ѕo ca€ѕe ich cia€ѕa, a€ї po czubek g€ѕowy; tak, bo nawet w€ѕosy podnios€ѕy!im si€ё na g€ѕowach, zafalowa€ѕy,zwin€ё€ѕy si€ё w k€ёdziory, zacz€ё€ѕy rosn€љ€ѓ. Drzewiec tymczasem op€ѕuka€ѕ nogi w misie po€ђr€њd drzew, a potem wychyli€ѕ sw€њj kubek powoli, jednym haustem. Trwa€ѕo to takd€ѕugo, i€ї zdawa€ѕo si€ё, €їe nigdy nie oderwie od niego ust.W ko€јcu jednak odstawi€ѕ pusty kubek. - Aaa! - westchn€љ€ѕ. - Hm, hm, teraz mo€їemy pogada€ѓ !swobodniej. Si€љd€ќcie na ziemi, #a ja si€ё po€ѕo€ї€ё. W ten spos€њb !nap€њj nie p€њjdzie mi do g€ѕowy i nie u€ђpi mnie. !Pod praw€љ €ђcian€љ groty sta€ѕo ogromne €ѕo€їe na niskich !n€њ€їkach, ledwie na par€ё st€њp wzniesione nad ziemi€љ, wymoszczone grubo sianem i #li€ђ€ѓmi paproci. Drzewiec schyli€ѕsi€ё nad nim powoli, niedostrzegalnie prawie gn€љc "si€ё w pasie, a€ї leg€ѕ na wznak, #r€ёce pod€ѕo€їy€ѕ pod g€ѕow€ё, oczywbi€ѕ w strop, po kt€њrym "€ђwiat€ѕo migota€ѕo niby s€ѕo€јce w€ђr€њd li€ђci. Merry i Pippin przycupn€ёli obok na poduszkach z siana. - Teraz opowiedzcie mi swoj€љ histori€ё, ale nie za pr€ёdko - rzek€ѕ Drzewiec. Hobbici zacz€ёli wi€ёc opowiada€ѓ o wszystkich przygodach, jakie ich spotka€ѕy, odk€љd wyruszyli z Hobbitonu. Nie trzymali si€ё !zbyt €ђci€ђle porz€љdku, bo corazto jeden drugiemu wpada€ѕ w s€ѕowo, a Drzewiec te€ї cz€ёsto przerywa€ѕ m€њwi€љcemu prosz€љc, €їeby wr€њcili do jakiego€ђ wcze€ђniejszego momentu lub skoczy€ѕ naprz€њd iz g€њry wyja€ђni€ѕ dalszy bieg sprawy. Jednak€їe o Pier€ђcieniu!nie wspomnieli i nie t€ѕumaczyli !ani dlaczego opu€ђcili kraj, ani dok€љd zmierzali. Drzewiec zreszt€љ nie pyta€ѕ o to wcale. !€ywo si€ё wszystkim, co m€њwili,interesowa€ѕ, zar€њwno Czarnymi Je€ќd€ќcami jak pobytem w Rivendell, w€ёdr€њwk€љ przez Stary Las, spotkaniem z Bombadilem, przej€ђciem przez kopalni€ё Morii i odpoczynkiem w Lothlorien w go€ђcinie u pani !Galadrieli. Kaza€ѕ po wielokro€ѓ !sobie opisywa€ѓ Shire i okolice. W pewnej chwili zada€ѕ im niespodziane i dziwne pytanie:- A nigdzie w tamtych #stronach nie spotkali€ђcie... hm...hm... €їadnych ent€њw? To znaczy, chcia€ѕem rzec, entowych kobiet? - Entowych kobiet? - zdziwi€ѕ si€ё Pippin. - Jak€їe one wygl€љdaj€љ? Czy s€љ do ciebie podobne? !- Hm... hm... chyba nie bardzo. Aw€ѕa€ђciwie sam nie wiem - odpar€ѕ Drzewiec w zadumie. - !Przysz€ѕo mi do g€ѕowy, €їe mo€їe!tam s€љ, bo tak my€ђl€ё, €їe ten wasz kraj pewnie by si€ё im spodoba€ѕ. Szczeg€њlnie jednak dopytywa€ѕ uros. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBGp† c,Hі „ cIz\ cђJж"G cUK. cИLЌ9ж<si€ё o wszystko, co dotyczy€ѕo Gandalfa, a poza tym o sprawki Sarumana. Hobbici "szczerze €їa€ѕowali, €їe niewiele !o tym wiedzieli, tyle tylko, ile im Sam powt€њrzy€ѕ z przemowy Gandalfa na naradzie u Elronda. Nie ulega€ѕo wszak€їe w€љtpliwo€ђci, €їe Ugluk ze swoim oddzia€ѕem nadci€љgn€љ€ѕ zIsengardu i €їe m€њwi€ѕ o Sarumanie jako o swoim w€ѕadcy. - Hm... hm... - mrukn€љ€ѕ Drzewiec, gdy wreszcie w swejopowie€ђci hobbici doszli do bitwy mi€ёdzy band€љ ork€њw a je€ќd€ќcami Rohanu. - No, no. Niema€ѕo nowin od was "us€ѕysza€ѕem. Nie powiedzieli€ђciemi wszystkiego, nie, du€їo przemilczeli€ђcie. Ale nie !w€љtpi€ё, €їe post€ёpujecie tak, jak by sobie Gandalf €їyczy€ѕ. Widz€ё te€ї z tego, €їe dziej€љ si€ё wa€їne rzeczy na €ђwiecie, a co w€ѕa€ђciwie si€ё dzieje, pewnie dowiem si€ё w swoim czasie, w dobrej albo w z€ѕej #godzinie. Na korze€ј i ga€ѕ€љzk€ё! Dziwy, dziwy! Wyr€њs€ѕ nagle z ziemi ma€ѕy ludek, o kt€њrym niema ani s€ѕowa w starych !spisach, i patrzcie! Dziewi€ёciu zapomnianych je€ќd€ќc€њw zjawia si€ё znowu, €їeby tych malc€њw tropi€ѓ, a Gandalf zabiera ich na wielk€љ wypraw€ё, Galadriela podejmuje w Karas Galadhon, orkowie €ђl€љ za nimi w pogo€ј swoje bandy het poza granice Dzikich !Kraj€њw. Porwa€ѕa ich w sw€њj wirwielka burza. Miejmy nadziej€ё,€їe z niej wyjd€љ ca€ѕo. - A jak b€ёdzie z tob€љ? - spyta€ѕ Merry. "- Hm... hm... Nie miesza€ѕem si€ё dotychczas do wielkich wojen. To sprawy przede wszystkim elf€њw i ludzi. A tak€їe czarodziej€њw, bo ci zawsze $troszcz€љ si€ё o przysz€ѕo€ђ€ѓ. Nie stoj€ё po niczyjej w€ѕa€ђciwie !stronie, bo nikt w€ѕa€ђciwie nie stoi po mojej, je€їeli rozumiecie, co chc€ё przez to !powiedzie€ѓ. Nikt ju€ї nie dba o lasy tak, jak ja, nawet dzisiejsze elfy. Mimo to wi€ёcej#€їywi€ё przyja€ќni dla elf€њw ni€ї dla innych plemion. To elfy przed wiekami uleczy€ѕy nas z niemoty, a mowa jest wielkim darem, nie zapomnimy im tego nigdy, chocia€ї nasze drogi "rozesz€ѕy si€ё ju€ї od dawna. S€љ re€ї na €ђwiecie stwory, z kt€њrymi na pewno nigdy si€ё niesprzymierz€ё, kt€њrym jestem z wszystkich si€ѕ przeciwny: ci tam... burarum... - Drzewiec zamamrota€ѕ basem z wielkim obrzydzeniem. - Orkowie i "w€ѕadcy, kt€њrym orkowie s€ѕu€ї€љ.Niepokoi€ѕem si€ё, kiedy cie€ј zalega€ѕ Mroczn€љ Puszcz€ё, ale kiedy cofn€љ€ѕ si€ё do Mordoru, przesta€ѕem si€ё na jaki€ђ czas martwi€ѓ. Mordor jest daleko st€љd. Teraz jednak zdaje mi si€ё, €їe wiatr dmie od wschodu #i kto wie, mo€їe ju€ї zbli€їa si€ё koniec wszystkich las€њw !€ђwiata. Stary ent nie mo€їe nic zrobi€ѓ, €їeby powstrzyma€ѓ !burz€ё. Musi j€љ przetrwa€ѓ albo zgin€љ€ѓ. Ale jest jeszcze Saruman! A Saruman to nasz s€љsiad. Tego mi nie wolno zapomnie€ѓ. Z Sarumanem musz€ё co€ђ zrobi€ѓ. Wiele ostatnio my€ђla€ѕem, co by tu zrobi€ѓ z Sarumanem. - Co to za jeden ten Saruman?- spyta€ѕ Pippin. - Czy znasz jego histori€ё? - Saruman jest czarodziejem - odpar€ѕ Drzewiec. - Wi€ёcej nic wam o nim nie umiem powiedzie€ѓ. Nie znam historii czarodziej€њw. Pojawili si€ё pierwszy raz, gdy Wielkie Okr€ёty nadp€ѕyn€ё€ѕy zza Morza,ale czy przybyli na tych okr€ёtach, tego nie wiem. Saruman, jak s€ѕysza€ѕem, "cieszy€ѕ si€ё mi€ёdzy nimi wielkimpowa€їaniem. Od pewnego czasu, wedle waszej rachuby od bardzo dawna, zaniecha€ѕ w€ёdr€њwek i przesta€ѕ miesza€ѓ si€ё do spraw elf€њw i ludzi. Osiad€ѕ na sta€ѕe w Angrenost, czyli w Isengardzie, jak nazywaj€љ to miejsce ludzie z Rohanu. Z pocz€љtku siedzia€ѕ cicho, ale z biegiem lat coraz #g€ѕo€ђniej by€ѕo o nim na €ђwiecie.Zosta€ѕ podobno z wyboru g€ѕow€љ Bia€ѕej Rady, ale nic dobrego z jej poczyna€ј nie #wynik€ѕo. Teraz my€ђl€ё, €їe mo€їe Saruman ju€ї wtedy knu€ѕ jakie€ђciemne plany. W ka€їdym razie s€љsiadom nie przyczynia€ѕ k€ѕopot€њw. Nieraz z nim rozmawia€ѕem. By€ѕ taki czas, gdy lubi€ѕ przechadza€ѓ si€ё po moim lesie. Grzecznie pyta€ѕ wtedy zawsze o pozwolenie, przynajmniej je€ђli mnie spotka€ѕ; s€ѕucha€ѕ pilnie wszystkiego, co m€њwi€ѕem, a jamu powiedzia€ѕem wiele rzeczy,kt€њrych by sam na pewno nie odkry€ѕ. Nigdy mi jednak nie !odwzajemnia€ѕ si€ё szczero€ђci€љ za szczero€ђ€ѓ. Nie pami€ёtam, €їeby mi cokolwiek powiedzia€ѕ. Zamyka€ѕ si€ё w sobie coraz bardziej. pami€ёtam jego twarz,chocia€ї od lat ju€ї jej nie !widzia€ѕem; sta€ѕa si€ё z czasem jak okno w kamiennym murze, zamkni€ёte od wn€ёtrza okiennicami. Zdaje mi si€ё, €їe zgaduj€ё, do czego Saruman teraz d€љ€їy. Chce by€ѓ Pot€ёg€љ. Jemu w "g€ѕowie metale i k€њ€ѕka, o €їywe stworzenia wcale nie dba, "chyba, €їe mo€їe pos€ѕu€їy€ѓ si€ё nimi chwilowo. Dzisiaj to ju€ї jasne jak s€ѕo€јce, €їe Saruman jest nikczemnym zdrajc€љ. Zbrata€ѕ si€ё z najpodlejszym plemieniem, z orkami. Brm, hm...Ba, gorzej jeszcze: odmieni€ѕ ork€њw, zada€ѕ im jaki€ђ niebezpieczny czar. Isengardczycy stali si€ё bardzo podobni do ludzi, ale do z€ѕych,przewrotnych ludzi. Wszelkie z€ѕe stwory, kt€њre s€ѕu€ї€љ Wielkim Ciemno€ђciom, poznaje si€ё po tym, €їe nie mog€љ "€ђcierpie€ѓ s€ѕo€јca. Ale orkowie Sarumana znosz€љ je, chocia€ї na pewno ze wstr€ёtem. Ciekawe, jak on to zrobi€ѕ? CzyIsengardczycy s€љ lud€ќmi, kt€њrych on w ork€њw zakl€љ€ѕ, czy te€ї miesza€јcami obu tychras? Straszna by€ѕaby to pod€ѕo€ђ€ѓ Sarumana... Drzewiec mrucza€ѕ co€ђ pod nosem przez d€ѕug€љ chwil€ё, jakby wymawia€ѕ jakie€ђ najg€ѕ€ёbsze, podziemne przekle€јstwo w j€ёzyku ent€њw. - Nieraz dawniej dziwi€ѕo mnie,€їe orkowie zapuszczaj€љ si€ё tak €ђmia€ѕo w m€њj las i przechodz€љ t€ёdy jakby nigdy nic - podj€љ€ѕ znowu. - Dopiero ostatnimi czasy zrozumia€ѕem, €їe to sprawka Sarumana, kt€њryod lat wy€ђledzi€ѕ €ђcie€їki i odkry€ѕ moje tajemnice. Ten niegodziwiec i jego s€ѕugi pustosz€љ las. Na skrajach r€љbi€љ drzewa, dobre, zdrowe drzewa. Niekt€њre zostawiaj€љ zwalone, €їeby gni€ѕy na miejscu, po prostu ze zwyk€ѕej orkowej z€ѕo€ђliwo€ђci. Ale wi€ёkszo€ђ€ѓ pni zabieraj€љ ze sob€љ, €їeby nimi podsyca€ѓ ognie Orthanku. Znad Isengardu stale teraz wzbijaj€љ si€ё dymy. Przekl€ёte niech b€ёd€љ jego korzenie i ga€ѕ€ёzie! Wiele spo€ђr€њd tych drzew by€ѕo moimiprzyjaci€њ€ѕmi, zna€ѕem je od orzeszka, od nasienia. Wiele z nich m€њwi€ѕo swoim w€ѕasnym g€ѕosem, dzi€ђ na zawsze umilk€ѕym. Pustkowia, por€ёby naje€їone pniakami i zaros€ѕe cierniem szerz€љ si€ё tam, gdzieongi €ђpiewa€ѕ zielony las. Za #d€ѕugo si€ё leni€ѕem. Dopu€ђci€ѕem do szk€њd. Trzeba temu kres po€ѕo€їy€ѓ! Gwa€ѕtownym podrzutem Drzewiec zerwa€ѕ si€ё z €ѕo€їa, 'wsta€ѕ i ci€ё€їk€љ r€ёk€ё po€ѕo€їy€ѕ nastole, a€ї misy €ђwiat€ѕa !zadr€їa€ѕy i wystrzeli€ѕy z nich dwa s€ѕupy p€ѕomieni. W oczach olbrzyma migota€ѕy zielone ogniki, a nastroszona broda zje€їy€ѕa mu si€ё niby ogromna miot€ѕa. "- Po€ѕo€ї€ё temu kres - mrukn€љ€ѕ basem. - Wy p€њjdziecie ze mn€љ. B€ёdziecie mi zapewne u€їyteczni. W ten spos€њb pomo€їecie te€ї swoim "przyjacio€ѕom, bo je€ђli nikt nie powstrzyma Sarumana, Rohan iGondor b€ёd€љ zagro€їone od zaplecza tak samo, jak s€љ od frontu. Wsp€њlna droga przed nami: do Isengardu! - P€њjdziemy z tob€љ - rzek€ѕ Merry. - Zrobimy wszystko, co w naszej mocy. - Tak! - rzek€ѕ Pippin. - !Chcia€ѕbym wiedzie€ѓ, jak Bia€ѕa R€ёka zostanie odr€љbana. Chcia€ѕbym przy tym by€ѓ, nawet gdybym nie na wiele m€њg€ѕ si€ё przyda€ѓ. Nigdy nie zapomn€ё Ugluka i tej drogi przez stepy Rohanu. - Dobrze! Dobrze! - powiedzia€ѕ Drzewiec. - Ale m€њwi€ѕem troch€ё zbyt pochopnie. Trzeba"dzia€ѕa€ѓ rozwa€їnie. zanadto si€ёrozgrza€ѕem. Musz€ё najpierw och€ѕon€љ€ѓ i pomy€ђle€ѓ. Bo €ѕatwiej krzykn€љ€ѓ "hop!" ni€ї przeskoczy€ѓ. Podszed€ѕ do wylotu groty i sta€ѕ d€ѕug€љ chwil€ё pod rz€ёsistym deszczem potoku. !Za€ђmia€ѕ si€ё i otrz€љsn€љ€ѕ, a krople rozpryskuj€љc si€ё po ziemi migota€ѕy czerwonymi i zielonymi skrami. Olbrzym &wr€њci€ѕ na €ѕo€їe i pogr€љ€їy€ѕ si€ё w milcz€љcej zadumie. Po jakim€ђ czasie hobbici zn€њw !us€ѕyszeli jego szept. Zda€ѕo im !si€ё, €їe Drzewiec liczy co€ђ na palcach. - Fangorn, Finglas, Fladrif, tak, tak - mrucza€ѕ. - Ca€ѕa bieda, €їe niewielu nas zosta€ѕo - westchn€љ€ѕ zwracaj€љc si€ё do hobbit€њw. - Trzech ledwie spo€ђr€њd starych ent€њw, kt€њrzy chadzali po lasach, nim nadci€љgn€ё€ѕy Ciemno€ђci: ja, czyli Fangorn, apoza mn€љ Finglas i Fladrif - jak brzmi€љ nasze imiona w mowie elf€њw. Mo€їecie tych moich wsp€њ€ѕbraci nazywa€ѓ Li€ђcieniem i Okorcem, je€ђli wolicie. Trzech nas jest, ale Li€ђcie€ј i Okorzec nie bardzo nadaj€љ si€ё do tej roboty. #Li€ђcie€ј rozespa€ѕ si€ё, mo€їna by rzec, zdrzewia€ѕ. Stoi na p€њ€ѕ u€ђpiony i samotny przez ca€ѕe lato w wysokiej trawie po "kolana. Ca€ѕy obr€њs€ѕ li€ђcianym !w€ѕosem. Dawniej budzi€ѕ si€ё na zim€ё, ale ostatnio tak go sen zmorzy€ѕ, €їe nawet zim€љ daleko nie zajdzie. Okorzec mieszka€ѕ na stokach g€њr, na zach€њd od Isengardu. Tam w€ѕa€ђnie najwi€ёcej by€ѕo zniszczenia. On sam dozna€ѕ !ci€ё€їkich ran z r€ёki ork€њw, a wielu jego poddanych i pasterzy drzew zamordowano iwyt€ёpiono. Okorzec schroni€ѕ si€ё wy€їej, mi€ёdzy brzozy, !kt€њre szczeg€њlnie kocha, i nie chce stamt€љd zej€ђ€ѓ. Mimo to uzbiera si€ё pewnie dru€їyna jaksi€ё patrzy z m€ѕodszych "krewniak€њw, je€ђli b€ёd€ё umia€ѕ wyt€ѕumaczy€ѓ im, jaka to pilna i wsp€њlna potrzeba. Je€ђli zdo€ѕam ich poruszy€ѓ, bo niezbyt pochopny jest nasz r€њd. Szkoda, szkoda, €їe tak nas ma€ѕo. - Dlaczego tak was ma€ѕo, skoro od bardzo dawna zamieszkujecie ten kraj? - spyta€ѕ Pippin. - Czy tylu pomar€ѕo? !- Ej, nie! - odpar€ѕ Drzewiec. - "€aden nie umar€ѕ od €ђrodka, €їe si€ё tak wyra€ї€ё. Niekt€њrzy !zgin€ёli w ci€љgu tylu wiek€њw od z€ѕych przyg€њd, to prawda. Ale jeszcze wi€ёcej po prostu zdrzewia€ѕo. Nigdy jednak nie by€ѕo nas wielu i r€њd si€ё nie rozplenia. Nie ma potomstwa, nie ma entowych dzieci, jak by€ђcie wy to powiedzieli, nie rodz€љ si€ё ju€ї od bardzo dawna. Trzeba wam wiedzie€ѓ: stracili€ђmy €їony. - To strasznie smutne! - powiedzia€ѕ Pippin. - Wszystkie wymar€ѕy? - Wymrze€ѓ nie wymar€ѕy - odpar€ѕ Drzewiec. - Nie "m€њwi€ѕem przecie€ї, €їe umar€ѕy. "Powiedzia€ѕem: stracili€ђmy €їony. Zgin€ё€ѕy nam i nie mo€їemy ich odnale€ќ€ѓ. - Westchn€љ€ѕ. - My€ђla€ѕem, €їe wszystkie inne plemiona wiedz€љ o tym. W€ђr€њd elf€њw i ludzi w Mrocznej Puszczy i Gondorze €ђpiewano pie€ђni o entach, kt€њrzy szukaj€љ swoich zagubionych €їon. Niemo€їliwe, €їeby ju€ї wszystkie te pie€ђni posz€ѕy w zapomnienie. - Niestety, nie dotar€ѕy wida€ѓ zza g€њr na zach€њd, do Shire'u - rzek€ѕ Merry. - czy nie zechcia€ѕby€ђ nam opowiedzie€ѓ !o tym albo za€ђpiewa€ѓ kt€њrej€ђ z tych pie€ђni? - Ch€ёtnie, ch€ёtnie - odpar€ѕ Drzewiec, najwyra€ќniej uradowany pro€ђb€љ hobbita. - "Ale nie b€ёd€ё m€њg€ѕ opowiedzie€ѓwszystkiego dok€ѕadnie, tylko pokr€њtce, z grubsza. A potem trzeba b€ёdzie zako€јczy€ѓ pogaw€ёdk€ё, bo jutro musz€ё zwo€ѕa€ѓ narad€ё i czeka mnie moc roboty, a kto wie, czy nieprzyjdzie od razu wyruszy€ѓ w drog€ё. - Dziwna to historia i bardzo smutna - zacz€љ€ѕ po chwili namys€ѕu. - W dawnych czasach, kiedy €ђwiat by€ѕ m€ѕody, a puszcza rozleg€ѕa i dzika, entowie w€ёdrowali po niej i mieszkali razem ze swoimi kobietami, a by€ѕy w€ђr€њd nich tak€їe €ђliczne "m€ѕ€њdki... pami€ёtam Fimbrethil, "Ga€ѕ€ёzink€ё, jak lekko st€љpa€ѕa !po lesie za tych dni m€ѕodo€ђci! !Ale nasze serca oddala€ѕy si€ё odsiebie coraz bardziej, bo entowie co innego kochali ni€ї ich €їony. Entowie kochali wielkie drzewa, dzik€љ puszcz€ё, stoki wysokich g€њr; !pili wod€ё z g€њrskich potok€њw, a jedli tylko te owoce, kt€њre drzewa rzuca€ѕy im pod nogi na#€ђcie€їk€ё, a gdy nauczyli si€ё od elf€њw mowy, rozmawiali z drzewami. Lecz €їony ent€њw upodoba€ѕy sobie rzadkie !zagajniki i s€ѕoneczne €ѕ€љki na skrajach lasu, wypatrywa€ѕy ostr€ё€їyn w g€љszczu, wiosn€љ -kwitn€љcych dzikich jab€ѕoni i wisien, latem - zi€њ€ѕ pachn€љcych nad wod€љ, a #jesieni€љ - k€ѕos€њw w€ђr€њd trawy.Nie chcia€ѕy z tymi wszystkimi stworzeniami rozmawia€ѓ, €ї€љda€ѕy tylko, €їeby ich $s€ѕucha€ѕy i spe€ѕnia€ѕy ich wol€ё. €ony ent€њw kaza€ѕy wszystkiemu rosn€љ€ѓ wedle swoich €їycze€ј, dostarcza€ѓ sobie li€ђci i owoc€њw; lubi€ѕy bowiem porz€љdek, dostatek i spok€њj, a to wedle ich rozumienia znaczy€ѕo, €їe ka€їdarzecz ma zostawa€ѓ tam, gdzieone j€љ umie€ђci€ѕy. W ten !spos€њb €їony ent€њw za€ѕo€їy€ѕy ogrody i zamieszka€ѕy w nich. Entowie jednak dalej w€ёdrowali po lasach i tylko od czasu do czasu wracali do ogrod€њw i do swoich €їon. Potem, kiedy Ciemno€ђci "ogarn€ё€ѕy kraje p€њ€ѕnocy, €їony ent€њw przeprawi€ѕy si€ё za Wielk€љ Rzek€ё i za€ѕo€їy€ѕy na drugim jej brzegu nowe ogrody, uprawi€ѕy nowe pola. Ju€ї w€њwczas rzadziej je widywali€ђmy. Gdy Ciemno€ђci odparto, kraina entowych €їon rozkwit€ѕa bujnie, pola ich !szumia€ѕy €ѕanami zb€њ€ї. Ludzie nauczyli si€ё od naszych €їon niejednej umiej€ёtno€ђci i bardzo je szanowali, lecz o nas, ich m€ё€їach, nic prawie nie wiedzieli; byli€ђmy tylko legend€љ, tajemnic€љ ukryt€љ w g€ѕ€ёbi puszczy. A przecie€ї my €їyjemy po dzi€ђ dzie€ј, gdy ogrody naszych €їon, z dawna !ju€ї spustoszone, zmieni€ѕy si€ё w ugory. Ludzie zw€љ je teraz Brunatnymi Polami. Pami€ёtam, przed laty - w czasach wojny mi€ёdzy Sauronem a lud€ќmi zza Morza -zat€ёskni€ѕem za moj€љ !Fimbrethil. Kiedy j€љ widzia€ѕem ostatni raz, wyda€ѕa mi si€ё bardzo pi€ёkna, chocia€ї ju€ї niepodobna do entowych €їon zdawnych czas€њw. Bo te nasze €їony od ci€ё€їkiej pracy przygarbi€ѕy si€ё, sk€њra im #€ђciemnia€ѕa, w€ѕosy sp€ѕowia€ѕy nas€ѕo€јcu i nabra€ѕy odcienia dojrza€ѕego zbo€їa, a policzki !pokra€ђnia€ѕy jak jab€ѕka. Tylko oczy zosta€ѕy takie, jakie zawsze w naszym plemieniu bywa€ѕy. Przeprawili€ђmy si€ё przez Anduin€ё i zaw€ёdrowali€ђmy a€ї do kraju naszych €їon. Ale ujrzeli€ђmy tam pustyni€ё, pogorzeliska i nag€љ ziemi€ё. Wojna bowiem przesz€ѕa tamt€ёdy. Po naszych €їonach nie znale€ќli€ђmy nawet €ђladu. D€ѕugo nawo€ѕywali€ђmy, d€ѕugo szukali€ђmy. Ka€їdego napotkanego stworzenia pytali€ђmy, czy nie wie, dok€љd wyw€ёdrowa€ѕy entowe €їony. Jedni powiadali, €їe widzieli, !jak sz€ѕy na zach€њd, inni - €їe na wsch€њd, a jeszcze inni - €їena po€ѕudnie. Lecz szukali€ђmy "wsz€ёdzie na pr€њ€їno. Wielki by€ѕnasz €їal, lecz puszcza !wzywa€ѕa i wr€њcili€ђmy do niej. Przez wiele lat wychodzili€ђmy z las€њw, wci€љ€ї na nowo podejmowali€ђmy poszukiwania,w€ёdrowali€ђmy daleko, we wszystkie strony, wywo€ѕuj€љc pi€ёkne imiona naszych €їon. Czas p€ѕyn€љ€ѕ, coraz rzadziej wychylali€ђmy si€ё poza las, coraz bardziej skracali€ђmy te wyprawy. Dzi€ђ po naszych €їonach zosta€ѕo nam tylko ju€ї wspomnienie, brody wyros€ѕy #nam d€ѕugie i siwe. Elfy u€ѕo€їy€ѕywiele pie€ђni o entach poszukuj€љcych swoich €їon i niekt€њre z tych pie€ђni ludzie !przet€ѕumaczyli na sw€њj j€ёzyk. My €ђpiewaj€љc nie dobieramy s€ѕ€њw, wystarczaj€љ nam pi€ёkneimiona, kt€њre ongi nadali€ђmy swoim €їonom. Wierzymy, €їe kiedy€ђ zn€њw spotkamy si€ё z nimi i mo€їe znajdziemy taki kraj, w kt€њrym b€ёdziemy mogli"€їy€ѓ razem, kt€њry si€ё i nam, i naszym €їonom zar€њwno spodoba. Wedle starej przepowiedni stanie si€ё to jednak dopiero w€њwczas, gdy imy, i one utracimy wszystko, co dawniej posiadali€ђmy. Kto wie, czy ju€ї wreszcie nie zbli€їa si€ё ta godzina. Bo Sauron ju€ї dawno spustoszy€ѕ ogrody naszych €їon, a dzi€ђ Nieprzyjaciel grozi zniszczeniem las€њw. Elfy !u€ѕo€їy€ѕy pie€ђ€ј, kt€њra o tym m€њwi€ѕa, je€ђli j€љ dobrze zrozumia€ѕem. Mpiewano j€љ wsz€ёdzie na wybrze€їach Wielkiej Rzeki. !Zwa€їcie, €їe nie by€ѕa to nigdy pie€ђ€ј ent€њw. W naszej mowie #musia€ѕaby ci€љgn€љ€ѓ si€ё o wiele,!wiele d€ѕu€їej. Umiemy j€љ jednakna pami€ё€ѓ i nucimy sobie od czasu do czasu. W waszym j€ёzyku brzmia€ѕaby mniej wi€ёcej tak: Ent !Gdy w bukach wiosn€љ p€ёka li€ђ€ѓI kr€љ€їy sok w ga€ѕ€љzkach; Gdy le€ђny strumie€ј w s€ѕo€јcu l€ђni, Trzepoce w wietrze wst€љ€їka - Gdy pe€ѕny oddech, d€ѕugi krok, A powiew w wiatr si€ё zmienia - Wr€њ€ѓ do mnie, mi€ѕa, by mi rzec, €e pi€ёkna moja ziemia! €ona Enta !Gdy wiosna go€ђci po€ђr€њd p€њl, Gdy €ќd€ќb€ѕo nasieniu rade, !Gdy okwiat niby l€ђni€љcy €ђnieg Kr€њluje ponad sadem, Gdy s€ѕo€јce i wiosenny deszcz Sad w wonny bukiet zmienia - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBMpcWNu\ cКOбE cPZ c€Qp*$ cуR”5ч WFZostan€ё tutaj, bo i tu Te€ї pi€ёkna moja ziemia! Ent Gdy lato ogarn€ё€ѕo €ђwiat, A w po€ѕudniowym skwarze Pod dachem li€ђci drzewa €ђni€љ Sen najpi€ёkniejszych marze€ј, Gdy w lesie groty wabi ch€ѕ€њd, A wiecz€њr tonie w cieniach - Wr€њ€ѓ do mnie, mi€ѕa, by mi rzec, €e lepsza moja ziemia! €ona Enta Gdy lato grzeje owoc drzew I gdy dojrzewa w €ђliwach, $Gdy z€ѕote €ќd€ќb€ѕo i bia€ѕy k€ѕos - Gdy ju€ї sko€јczone €їniwa, #Gdy jab€ѕko €ќra€ѕe, s€ѕodko mi€њd I coraz wi€ёcej cienia - Zostan€ё tutaj, gdzie m€њj raj, Bo lepsza moja ziemia. Ent Gdy przyjdzie zima, kiedy mr€њz Po€ђcina lodem rzeki, Gdy wst€љpi noc, bezgwiezdna noc Na nieba szlak daleki, Gdy €ђmierci€љ wionie wschodni wiatr, Zapukam do twej bramy - I w mro€ќny deszcz, o, mi€ѕa ma,Na pewno si€ё spotkamy! €ona Enta Gdy przyjdzie zima, €ђcichnie pie€ђ€ј I €ђwiat ogarn€љ cienie, !Gdy ga€ѕ€љ€ќ z hukiem trza€ђnie wp€њ€ѕ, Zapukam wtedy do twych drzwi, A kiedy si€ё spotkamy, P€њjdziemy razem w mro€ќny deszcz Za domu twego bramy. Oboje P€њjdziemy razem drog€љ dr€њg Na zach€њd w obc€љ stron€ё - I tam znajdziemy wreszcie krajI szcz€ё€ђcie wymarzone. Drzewiec umilk€ѕ. - Tak brzmi ta pie€ђ€ј - rzek€ѕ po chwili. - Oczywi€ђcie, elfy j€љ u€ѕo€їy€ѕy po swojemu: lekkomy€ђlnie, pochopnie. Ledwo"si€ё roz€ђpiewasz, a ju€ї i koniec$pie€ђni. No, ale jest do€ђ€ѓ €ѕadna,jak mi si€ё zdaje. Entowie, gdyby mieli czas, mogliby o tym znacznie wi€ёcej opowiedzie€ѓ. Teraz jednak musz€ё ju€ї koniecznie wsta€ѓ, "€їeby si€ё troch€ё zdrzemn€љ€ѓ. A wy gdzie macie ochot€ё posta€ѓ? - My zwykle €ђpimy na le€ї€љco -rzek€ѕ Merry. - Dobrze nam b€ёdzie tu, gdzie jeste€ђmy. - Na le€ї€љco sypiacie? - !zdziwi€ѕ si€ё Drzewiec. - A tak, tak, oczywi€ђcie! Hm... hm... "Zapomnia€ѕem. Pie€ђ€ј przenios€ѕa mnie w dawne czasy. Przez chwil€ё wydawa€ѕo mi si€ё, €їe m€њwi€ё do ma€ѕych enci€љt. No, %tak... k€ѕad€ќcie si€ё na €ѕo€їu. ja postoj€ё pod deszczem. Dobranoc. Merry i Pippin wygramolili si€ё na €ѕo€їe i otulili w mi€ёkkie "siano i paprocie. Pos€ѕanie by€ѕo €ђwie€їe, pachn€љce i ciep€ѕe. !Mwiat€ѕa przygas€ѕy i l€ђnienie drzew przyblad€ѕo, lecz u wej€ђcia do groty widzieli sylwet€ё starego Drzewca, kt€њry znieruchomia€ѕ wyprostowany, z r€ёkami wzniesionymi nad g€ѕow€љ. Gwiazdy wzesz€ѕy na niebie i w ich blasku krople wody l€ђni€ѕy "jak srebrne per€ѕy sypi€љc si€ё najego w€ѕosy i r€ёce, spadaj€љc deszczem a€ї na stopy. Ws€ѕuchani w szelest kropel hobbici usn€ёli. Kiedy si€ё zbudzili, ch€ѕodne !s€ѕo€јce rozja€ђnia€ѕo polan€ё i zagl€љda€ѕo do koliby. G€њr€љ p€ёdzi€ѕy strz€ёpy chmur gnane ostrym wiatrem od wschodu. Drzewca nigdzie w pobli€їu nie by€ѕo wida€ѓ, lecz gdy Merry i Pippin k€љpali si€ё w muszli przed grot€љ, us€ѕyszeli jego pomruk i piosenk€ё, a wkr€њtce i!on sam ukaza€ѕ si€ё na €ђcie€їce mi€ёdzy drzewami. - Hm, hu, ho! Dzie€ј dobry, !Merry, dzie€ј dobry, Pippinie! - hukn€љ€ѕ na ich widok. - Zaspali€ђcie. ja tymczasem #zd€љ€їy€ѕem ju€ї od rana przej€ђ€ѓ dobrych par€ёset krok€њw. teraznapijemy si€ё, a potem p€њjdziemy na Wiec. Nape€ѕni€ѕ dla nich kubki czerpi€љc z kamiennej st€љgwi, lecz teraz z innej ni€ї poprzedniego wieczora. Smak napoju tak€їe by€ѕ inny, bardziej jak gdyby ziemny, pokrzepiaj€љcy i syc€љcy jak !jad€ѕo. Gdy hobbici siad€ѕszy na "brzegu €ѕo€їa popijali i zagryzaliokruchami lembas€њw - raczej zrozs€љdku tylko i zwyczaju uzupe€ѕniaj€љc w ten spos€њb !€ђniadanie, bo nie czuli g€ѕodu -Drzewiec sta€ѕ pod€ђpiewuj€љc !jak€љ€ђ pie€ђ€ј ent€њw czy mo€їe elf€њw, w ka€їdym razie w niezrozumia€ѕym j€ёzyku, i spogl€љda€ѕ w niebo. - Wysoko to na ten Wiec? - !o€ђmieli€ѕ si€ё zapyta€ѓ Pippin. - Co? Na Wiec? - odpar€ѕ Drzewiec obracaj€љc si€ё ku niemu. - Wiec to nie g€њra, ale zgromadzenie ent€њw, zreszt€љ rzadko teraz ju€ї zwo€ѕywane. Ale do€ђ€ѓ du€їo wsp€њ€ѕbraci !obieca€ѕo si€ё stawi€ѓ. Spotkamy si€ё tam, gdzie zawsze dawniejwiecowali€ђmy, w Zakl€ёtej "Kotlinie - jak j€љ ludzie nazwali.Le€їy ona na po€ѕudnie st€љd. Musimy zd€љ€їy€ѓ na miejsce, nim s€ѕo€јce dojdzie do po€ѕowy nieba. Wkr€њtce te€ї ruszyli w drog€ё. Drzewiec, tak samo jak poprzedniego dnia, wzi€љ€ѕ hobbit€њw na r€ёce. Od bramy $Or€њdlanej Sali skr€ёci€ѕ w prawo, przeskoczy€ѕ strumie€ј i pomaszerowa€ѕ na po€ѕudnie trzymaj€љc si€ё podn€њ€їy wysokich, stromych wzg€њrz, z rzadka poros€ѕych drzewami. Wy€їej na ich stokach wida€ѓ "by€ѕo k€ёpy brz€њz i jarz€ёbin, a ponad nimi ciemny, pn€љcy si€ё ku szczytom b€њr €ђwierkowy. Poniejakim czasie Drzewiec spod wzg€њrz zboczy€ѕ w g€ёsty las: tak wysokich, roz€ѕo€їystych i skupionych w zbit€љ mas€ё drzew jeszcze hobbici nie widzieli. !Zrazu ogarn€ё€ѕa ich duszno€ђ€ѓ, podobnie jak w€њwczas, gdy po#raz pierwszy zag€ѕ€ёbili si€ё w lasFangornu, lecz tym razem szybko odzyskali oddech. Drzewiec nic do nich nie m€њwi€ѕ. Nuci€ѕ sobie co€ђ pod nosem w zamy€ђleniu, s€ѕ€њw jednak hobbici nie mogli "rozr€њ€їni€ѓ; brzmia€ѕo to jakby: bum, bum, rumbum, bur, bur, "bum... i tak w k€њ€ѕko, tylko ton i rytm zmienia€ѕ si€ё ustawicznie. Od czasu do czasu zdawa€ѕo im si€ё, €їe #s€ѕysz€љ z g€ѕ€ёbi lasu odpowied€ќ,pomruk czy dr€ї€љcy g€ѕos, dochodz€љcy jak gdyby spod ziemi czy mo€їe z koron li€ђci nad ich g€ѕowami, a mo€їe z wn€ёtrza pni. Drzewiec wszak€їenie zatrzymywa€ѕ si€ё ani nie odwraca€ѕ g€ѕowy. !Szed€ѕ tak do€ђ€ѓ d€ѕugo; Pippin !pr€њbowa€ѕ liczy€ѓ entowe kroki, lecz bez powodzenia, bo ju€ї po trzech tysi€љcach, gdy Drzewiec nieco zwolni€ѕ tempa, straci€ѕ rachunek. Nagle ent stan€љ€ѕ, opu€ђci€ѕ hobbit€њw w traw€ё, podni€њs€ѕ do ust obie d€ѕonie zwini€ёte w tr€љbk€ё i zacz€љ€ѕ nawo€ѕywa€ѓ po swojemu. Pot€ё€їne "hum, hum!" !roznios€ѕo si€ё basem niby g€ѕos rogu po lesie i jakby echem "odbi€ѕo po€ђr€њd drzew. Z daleka, ze wszystkich stron zabrzmia€ѕy w odpowiedzi; "hum, huum!" - wywo€ѕywane nar€њ€їne tony. Drzewiec usadowi€ѕ teraz hobbit€њw na swoich ramionachi ruszy€ѕ znowu, co chwila jednak przystaj€љc i pomrukuj€љc, a za ka€їdym razem odpowiedzi dolatywa€ѕy #bli€їsze i g€ѕo€ђniejsze. Wreszcie stan€ёli przed zwart€љ, nieprzeniknion€љ, jak si€ё !zdawa€ѕo, €ђcian€љ zieleni. tego gatunku drzew nigdzie dotychczas hobbici nie spotkali; nie traci€ѕy na zim€ё $listowia, rozga€ѕ€ёzia€ѕy si€ё tu€ї nad ziemi€љ, jakby od samych !korzeni, i kry€ѕ je taki g€љszcz ciemnych, po€ѕyskliwych li€ђci, €їe wygl€љda€ѕy jak ogromne ostrokrzewy pozbawione cierni; po€ђr€њd ga€ѕ€љzek stercza€ѕy sztywne p€ёdy kwiatowe, z nabrzmia€ѕymi, oliwkowymi p€љkami. Drzewiec skr€ёci€ѕ w lewo i po kilku zamaszystych krokach dotar€ѕ do w€љskiego przej€ђcia otwartego w tym olbrzymim €їywop€ѕocie. Bieg€ѕa t€ёdy wydeptana €ђcie€їka, stromo opadaj€љca w d€њ€ѕ d€ѕugim, spadzistym zboczem. Hobbici zorientowali si€ё, €їe Drzewiec niesie ich w g€ѕ€љb wielkiej kotliny, kr€љg€ѕej jak miska, bardzo szerokiej i zakl€ёs€ѕej, otoczonej na kraw€ёdzi strzelistym, ciemnozielonym murem €їywop€ѕotu. Kotlina by€ѕawys€ѕana mi€ёkk€љ traw€љ i bezdrzewna, tylko po€ђrodku, na samym jej dnie, ros€ѕy trzy pi€ёkne, smuk€ѕe, srebrzyste "brzozy. Mcie€їka, kt€њr€љ obra€ѕ Drzewiec, nie by€ѕa jedyn€љ drog€љ do tego zak€љtka; dwie inne wid€ѕy od zachodu i wschodu. Sporo ent€њw by€ѕo ju€ї na miejscu, a wszystkimi trzema "€ђcie€їkami ju€ї nadci€љga€ѕo ich wi€ёcej. Wreszcie hobbici mogli im si€ё przyjrze€ѓ z bliska. Spodziewali si€ё, €їe zobacz€љ gromad€ё sobowt€њr€њw Drzewca,tak do siebie podobnych, jak hobbit do hobbita - przynajmniej w oczach obcoplemie€јca - tote€ї zdumieli si€ё niezmiernie, stwierdzaj€љc, €їe z entami sprawa przedstawia si€ё "zupe€ѕnie inaczej. R€њ€їnili si€ё mi€ёdzy sob€љ tak jak drzewa; niekt€њrzy - jak drzewa tej samej nazwy, kt€њre jednak inaczej wyros€ѕy i r€њ€їne !przesz€ѕy koleje losu; inni - jakdrzewa odmiennych gatunk€њw,tak niepodobne jak brzoza do buka albo d€љb do jod€ѕy. Kilku s€ёdziwych brodatych ent€њw przypomina€ѕo drzewa bardzo stare, ale zawsze zdrowe i krzepkie, €їaden z nich jednak nie zdawa€ѕ si€ё tak wiekowy jak Drzewiec. Entowie wysokiego wzrostu, silni, zgrabni i g€ѕadcy jak najm€ѕodsze drzewka, byli niew€љtpliwie m€ѕodsi, lecz dojrzali. Dzieci, nowych p€ёd€њw, pr€њ€їno hobbici wypatrywali w tej gromadzie. A przecie€ї zebra€ѕo si€ё ju€ї ze dwa tuziny ent€њw na szerokiej, trawiastej polanie i drugie tyle nadci€љga€ѕo stokamikotliny. W pierwszej chwili oszo€ѕomi€ѕa Meriadoka i Pippinaprzede wszystkim ta niezwyk€ѕa r€њ€їnorodno€ђ€ѓ le€ђnego plemienia, mn€њstwo rozmaitych kolor€њw, kszta€ѕt€њw, sylwetek wy€їszychi ni€їszych, cie€јszych lub grubszych w pasie, o d€ѕu€їszych lub kr€њtszych ramionach i nogach, o r€њ€їnej %te€ї ilo€ђci palc€њw u r€љk i st€њp: od trzech do dziewi€ёciu. Paru zdawa€ѕo si€ё najbli€їej spokrewnionych z Drzewcem i przypomina€ѕo buki czy mo€їe d€ёby. Lecz byli te€ї zupe€ѕnie inni entowie, podobni do kasztanowc€њw, brunatni, na kr€њtkich, grubych nogach, o d€ѕoniach szerokich i rozcapierzonych palcach; podobni do jesion€њw: smukli, wyprostowani, siwi, z mn€њstwem palc€њw u r€љk i z d€ѕugimi nogami; podobni do "jod€ѕy - najro€ђlejsi; podobni do brz€њz, do jarz€ёbin, do lip. Dopiero gdy entowie skupili si€ёwok€њ€ѕ Drzewca i lekko !pochylaj€љc g€ѕowy szeptali co€ђ d€ќwi€ёcznymi, spokojnymi g€ѕosami, wpatruj€љc si€ё uwa€їnie, przeci€љgle w twarze dw€њch obcych go€ђci - hobbici spostrzegli, €їe wszyscy maj€љ jakie€ђ rodzinne podobie€јstwo itakie same oczy, nie tak starewprawdzie i g€ѕ€ёbokie jak Drzewiec, lecz r€њwnie cierpliwe, uparte, zadumane i roz€ђwietlone zielonymi skrami. Kiedy wreszcie ca€ѕa gromada zebra€ѕa si€ё w kotlinie i otoczy€ѕa szerokim kr€ёgiem Drzewca, zacz€ё€ѕa si€ё dziwna, niezrozumia€ѕa dla hobbit€њw rozmowa. Entowie wszyscy zanucili z cicha: kt€њry€ђ zaintonowa€ѕ pierwszy, drugi mu zawt€њrowa€ѕ, a€ї w ko€јcu wszyscy w€ѕ€љczyli g€ѕosy go ch€њru. Powolny €ђpiew to !wznosi€ѕ si€ё, to opada€ѕ, czasemrozbrzmiewa€ѕ wyra€ќniej po jednej stronie kr€ёgu, by po chwili przycichn€љ€ѓ i zn€њw "wezbra€ѓ pot€ё€їnie, lecz ju€ї od innej strony. Pippin nie m€њg€ѕ ani zrozumie€ѓ, ani nawet $odr€њ€їni€ѓ s€ѕ€њw, domy€ђla€ѕ si€ё tylko, €їe to jest mowa ent€њw,i z pocz€љtku wyda€ѕa mu si€ё tak €ѕadna, €їe s€ѕucha€ѕ jej z przyjemno€ђci€љ; wkr€њtce jednak opanowa€ѕo go roztargnienie. Czas p€ѕyn€љ€ѕ, $pie€ђ€ј wlok€ѕa si€ё bez ko€јca, a€їhobbit zacz€љ€ѕ podejrzewa€ѓ, €їe entowie w swoim "niepochopnym j€ёzyku" nie zd€љ€їyli jeszcze powiedzie€ѓ sobie nawzajem "dzie€ј dobry". !Przysz€ѕo mu te€ї do g€ѕowy, €їe je€ђli Drzewiec zechce przeprowadzi€ѓ apel, wymienienie imion ca€ѕego pog€ѕowia ent€њw mo€їe potrwa€ѓ€ѕadnych kilka dni. "Ciekaw jestem, jak w ich mowie brzmi"tak" i "nie" - pomy€ђla€ѕ i ziewn€љ€ѕ. Drzewiec spostrzeg€ѕ to natychmiast. - Hm, hm, m€њj Pippinie! - rzek€ѕ, a wszyscy entowie przerwali €ђpiew. - Zapomnia€ѕem, €їe wy hobbici, nale€їycie do bardzo pochopnego plemienia. Zreszt€љka€їdy by si€ё szybko znudzi€ѕ s€ѕuchaj€љc przem€њwie€ј, z kt€њrych nic nie rozumie. !Mo€їecie si€ё troch€ё przej€ђ€ѓ. Ju€ї was przedstawi€ѕem entom,"obejrzeli was, upewnili si€ё, €їe nie jeste€ђcie orkami, i przyznali, €їe nale€їy do spisu mieszka€јc€њw ziemi doda€ѓ "now€љ linijk€ё. Wi€ёcej jak dot€љdwiec nie uchwali€ѕ, ale i to du€їo, jak na zebranie ent€њw, szybko si€ё dzi€ђ posuwamy. Je€їeli macie ochot€ё, pospacerujcie po kotlinie. Znajdziecie €ќr€њd€ѕo tam, na p€њ€ѕnocnej skarpie, woda jest czysta, napijcie si€ё, to was od€ђwie€їy. My musimy wymieni€ѓ!jeszcze par€ё wst€ёpnych s€ѕ€њw, zanim wiec rozpocznie si€ё na dobre. Odszukam was i powiadomi€ё, jak sprawy stoj€љ,gdy b€ёdzie ju€ї co€ђ postanowione. Postawi€ѕ hobbit€њw na ziemi. Merry i Pippin, zanim odeszli, "uk€ѕonili si€ё grzecznie. ten gestubawi€ѕ ent€њw ogromnie, jak #mo€їna si€ё by€ѕo domy€ђli€ѓ z ich pomruku i z nag€ѕego b€ѕysku w oczach; zaraz jednak podj€ёli zn€њw narad€ё. Hobbici wspi€ёli $si€ё €ђcie€їk€љ, kt€њra prowadzi€ѕa z zachodniego stoku, i wyjrzeli przez furt€ё za €їywop€ѕot. Nad kraw€ёdzi€љ !kotliny wznosi€ѕy si€ё zalesione zbocza, a w oddali, nad czubami €ђwierk€њw porastaj€љcych najdalsze wzg€њrza, ostro wystrzela€ѕy pod niebo €ђnie€їnobia€ѕe szczyty wysokiego g€њrskiego €ѕa€јcucha. Patrz€љc w lewo, w "stron€ё po€ѕudnia, widzieli tylko "morze lasu sp€ѕywaj€љce w d€њ€ѕ i roztapiaj€љce we mgle. na odleg€ѕym widnokr€ёgu prze€ђwitywa€ѕa blada ziele€ј: stepy Rohanu - jak domy€ђla€ѕ si€ё Merry. - Chcia€ѕbym wiedzie€ѓ, gdzie jest Isengard - powiedzia€ѕ Pippin. - Nie wiem dok€ѕadnie, gdzie jeste€ђmy - odpar€ѕ Merry. - Tenszczyt to zapewne Methedras,!a je€ђli mnie pami€ё€ѓ nie myli, kr€љg g€њr otaczaj€љcy Isengard znajduje si€ё w rozwidleniu czyraczej w g€ѕ€ёbokim kotle u ko€јca g€њrskiego €ѕa€јcucha, a wi€ёc jest ukryty za tym ogromnym grzbietem. Wydaje mi si€ё nawet, €їe dostrzegam dym albo jakie€ђ opary tam, na lewo od tego wierzcho€ѕka. - Jak wygl€љda Isengard? - spyta€ѕ Pippin. - Zastanawiam si€ё, czy entowie w og€њle mog€љco€ђ zdzia€ѕa€ѓ przeciw tej twierdzy Sarumana. - Ja si€ё te€ї nad tym zastanawiam - rzek€ѕ Merry. - Isengard to, o ile mi wiadomo, p€ѕaska przestrze€ј otoczona kr€ёgiem ska€ѕ, g€њr, ze stercz€љc€љ po€ђrodku na wyspieczy na kamiennym cokole wie€ї€љ, zwan€љ Orthankiem. Tam mieszka Saruman. W €ђcianie g€њr jest brama, a !tak€їe, je€ђli dobrze pami€ёtam, prze€ѕom, przez kt€њry p€ѕynie rzeka. Spada ona od €ќr€њde€ѕ w g€њrach ku Wrotom Rohanu. Trudno sobie wyobrazi€ѓ, €їeby entowie mogli by€ѓ niebezpieczni dla tak warownej fortecy. Ale nie jestem tego zupe€ѕnie pewny. Entowie s€љ troch€ё zagadkowi, kto wie, mo€їe gro€ќniejsi i wcale nie tacy, powiedzmy, zabawni, jak by si€ё z pozoru wydawa€ѕo; niby powolni, cierpliwi, dziwacy, niemal smutni. A mimo to s€љdz€ё, €їe !mo€їna ich rozrusza€ѓ. A je€їeli raz si€ё rusz€љ, nie chcia€ѕbym by€ѓ w sk€њrze ich przeciwnik€њw. - Tak! - odpar€ѕ Pippin. - Rozumiem ci€ё dobrze. R€њ€їnica mniej wi€ёcej taka, jak mi€ёdzy star€љ krow€љ, prze€їuwaj€љc€љ flegmatycznie traw€ё na pastwisku, a rozjuszonym bykiem. Zmiana mo€їe nast€љpi€ѓ w okamgnieniu. Ciekawe, czy Drzewiec zdo€ѕa ich rozrusza€ѓ? Sam przecie€ї rozrusza€ѕ si€ё nagle wczoraj wieczorem, ale natychmiast zdr€ёtwia€ѕ znowu. Zawr€њcili ku kotlinie. G€ѕosy ent€њw w dalszym ci€љgu to podnosi€ѕy si€ё, to opada€ѕy: narada trwa€ѕa. S€ѕo€јce sta€ѕo !ju€ї tak wysoko, €їe zagl€љda€ѕo ponad €їywop€ѕotem i b€ѕyszcza€ѕo na czubach brz€њz, zalewaj€љc zwr€њcone na p€њ€ѕnocstoki ch€ѕodnym z€ѕotym €ђwiat€ѕem. W jego blasku hobbici zauwa€їyli ma€ѕe !migoc€љce €ќr€њde€ѕko. Ruszyli w tym kierunku kraw€ёdzi€љ kotliny pod €їywop€ѕotem - przyjemnie by€ѕo poczu€ѓ zn€њw €ђwie€ї€љ traw€ё pod stopami i w€ёdrowa€ѓ bez po€ђpiechu - a potem zeszli w d€њ€ѕ, ku perl€љcej si€ё wodzie. By€ѕa czysta, zimna, orze€ќwiaj€љca; wypili po €ѕyku i przysiedli na omsza€ѕym kamieniu obserwuj€љc, jak plamy s€ѕo€јca po€ѕyskuj€љ w trawie i jak cienie €їegluj€љcych ob€ѕok€њw sun€љ przez dno kotliny. Entowie mruczeli dalej. Ca€ѕy ten zak€љtek wyda€ѕ si€ё hobbitom niezwyk€ѕy, obcy, odleg€ѕy od wszystkiego, co kiedykolwiek prze€їyli. I nagle zat€ёsknili gor€љco do twarzy i g€ѕos€њw przyjaci€њ€ѕ, a najbardziej do Froda, Sama i Obie€їy€ђwiata. Wreszcie entowie przerwali sw€њj €ђpiew. Podnosz€љc g€ѕowy hobbici zobaczyli Drzewca !id€љcego w ich stron€ё z jakim€ђ drugim entem u boku. - Hm, hm... Jestem wreszcie - !rzek€ѕ Drzewiec. - Znudzili€ђcie si€ё pewnie? Uprzykrzy€ѕo wam si€ё oczekiwanie, h€ё? No, trudno, musicie si€ё zdoby€ѓ na jeszcze troch€ё cierpliwo€ђci. "Sko€јczyli€ђmy pierwsz€љ cz€ё€ђ€ѓ narady, ale teraz musz€ё z kolei wyt€ѕumaczy€ѓ ca€ѕ€љ spraw€ё tym, kt€њrzy mieszkaj€љ daleko st€љd i daleko od Isengardu, a tak€їe tym, kt€њrych nie zd€љ€їy€ѕem odwiedzi€ѓ przed wiecem, no, adopiero potem zdecydujemy si€ё, co robi€ѓ. Jednak€їe decyzja, co robi€ѓ, nie zajmujezwykle entom tak wiele czasu,jak przegl€љd wszystkich fakt€њw oraz zdarze€ј, kt€њre enia - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBSp} cTэ Ь cUЙ9 ccVђ 8 cЦW*,D Q)Xn5 _€zwymagaj€љ os€љdzenia. Mimo to nie ukrywam, €їe narada potrwa jeszcze do€ђ€ѓ d€ѕugo, mo€їe kilka dni. Dlatego przyprowadzi€ѕem wam kompana. W j€ёzyku elf€њw jegoimi€ё brzmi Bregalad. Ma tu w pobli€їu dom. Powiada, €їe ma ju€ї zdanie wyrobione i nie potrzebuje wobec tego uczestniczy€ѓ w dalszym ci€љgu wiecu. Hm, hm... Bregalad, jak na enta, jest do€ђ€ѓ pochopnego!usposobienia. Powinni€ђcie si€ё znim dogada€ѓ. Do widzenia! $Drzewiec obr€њci€ѕ si€ё i odszed€ѕ. Bregalad sta€ѕ przez chwil€ё w milczeniu przygl€љdaj€љc si€ё hobbitom, a hobbici przygl€љdalimu si€ё nawzajem, bardzo ciekawi, kiedy nareszcie zdradzi swoj€љ "pochopno€ђ€ѓ". Wzrostu by€ѕ wysokiego i wygl€љda€ѕ na m€ѕodego jeszcze enta, bo sk€њr€ё na ramionach i nogach mia€ѕ g€ѕadk€љ, wargi rumiane, a w€ѕosy szarozielone. $Gi€љ€ѕ si€ё i ko€ѕysa€ѕ jak smuk€ѕe drzewo na wietrze. W ko€јcu przem€њwi€ѕ. G€ѕos, chocia€ї "dono€ђny, brzmia€ѕ czy€ђciej i nietak basowo jak w ustach Drzewca. - Hm, hm... Mo€їe by€ђmy si€ё troch€ё przeszli po lesie? - rzek€ѕ. - Nazywam si€ё Bregalad,co na wasz j€ёzyk t€ѕumaczy si€ё: €wawiec. Ale to tylko przezwisko, oczywi€ђcie. Obdarzono mnie nim, gdy kiedy€ђ odpowiedzia€ѕem "tak!" pewnemu starszemu entowi, !zanim doko€јczy€ѕ pytania. Pij€ё te€ї szybciej od moich wsp€њ€ѕbraci i zwykle wychodz€ё,zanim oni zd€љ€ї€љ kubek przechyli€ѓ. Chod€ќcie ze mn€љ. Wyci€љgn€љ€ѕ smuk€ѕe ramiona i ka€їdemu z hobbit€њw poda€ѕ jedn€љ r€ёk€ё. Ca€ѕy dzie€ј w€ёdrowali z nim po lesie !€ђpiewaj€љc i €ђmiej€љc si€ё, bo &€wawiec lubi€ѕ si€ё €ђmia€ѓ. Mmia€ѕ "si€ё, kiedy s€ѕo€јce wyjrza€ѕo zzachmur, €ђmia€ѕ si€ё, kiedy spotkali na swej drodze potok albo €ќr€њd€ѕo; zawsze wtedy pochyla€ѕ si€ё i oblewa€ѕ sobie $wod€љ stopy i g€ѕow€ё; €ђmia€ѕ si€ё te€ї z szept€њw i szumu drzew. $Ilekro€ѓ za€ђ zobaczy€ѕ jarz€ёbin€ё, przystawa€ѕ, rozk€ѕada€ѕ ramionai zaczyna€ѕ €ђpiewa€ѓ, a €ђpiewaj€љc ko€ѕysa€ѕ si€ё €ѕagodnie. O zmroku zaprowadzi€ѕ hobbit€њw do swego domu; co prawda by€ѕ to tylko omsza€ѕy g€ѕaz stercz€љcy z trawy na zielonej skarpie. Wko€ѕo ros€ѕy jarz€ёbiny, nie brakowa€ѕo te€ї oczywi€ђcie wody, jak zawsze w siedzibie enta: ze skarpy sp€ѕywa€ѕ szumi€љcy potok. Gaw€ёdzili we trzech, patrz€љc jak noc ogarnia las. Z niezbyt !odleg€ѕej kotliny wci€љ€ї jeszcze dochodzi€ѕy g€ѕosy wiecuj€љcych ent€њw, brzmia€ѕy jednak coraz ni€їszymi tonami i mniej oci€ё€їale, a chwilami jeden wybija€ѕ si€ё nagle ponad milkn€љcy ch€њr wysok€љ, €їyw€љ nut€љ. Bregalad tymczasem po cichu, niemal szeptem wci€љ€ї co€ђ opowiada€ѕ w swojej rodzinnej mowie. Hobbici dowiedzieli si€ё, €їe nowy przyjaciel nale€їy do rodu Okorca i €їe kraina, kt€њr€љ dawniej zamieszkiwa€ѕ, zosta€ѕaspustoszona. Tote€ї nie potrzebowali ju€ї pyta€ѓ, dlaczego €wawiec jest bardziej ni€ї inni entowie "pochopny", przynajmniej gdy chodzi o niech€ё€ѓ do ork€њw. - Ros€ѕy w moich ojczystych stronach jarz€ёbiny - szepta€ѕ Bregalad ze smutkiem - !drzewa, kt€њre zapu€ђci€ѕy w tej ziemi korzenie, gdy by€ѕem jeszcze ma€ѕym dzieckiem, wiele, wiele lat temu, za dni pokoju. Najstarsze posadzili tam entowie, €їeby przypodoba€ѓ si€ё swoim €їonom,one jednak obejrzawszy je oznajmi€ѕy z u€ђmiechem, €їe znaj€љ kraj, w kt€њrym kwitn€љ "pi€ёkniejsze kwiaty i rodz€љ si€ё dorodniejsze owoce. Ale dla mnie nie ma pi€ёkniejszych drzew nad jarz€ёbiny. Ros€ѕy tak!bujnie, €їe cie€ј ka€їdej z nich tworzy€ѕ jak gdyby zielony dom, a jesieni€љ ga€ѕ€ёzie ugina€ѕy si€ё od jag€њd czerwonych i pi€ёknych nad podziw. Zlatywa€ѕy si€ё do nich ptaki. Lubi€ё ptaki, nawet gadatliwe, a jarz€ёbina ma owoc€њw do€ђ€ѓ, €їeby si€ё z !wszystkimi podzieli€ѓ. Ale ptaki z czasem sta€ѕy si€ё nieprzyjazne i €ѕapczywe, !oskubywa€ѕy ga€ѕ€ёzie, zrzuca€ѕy jagody na ziemi€ё, wcale ich nie jedz€љc. Potem przyszli orkowie z siekierami i €ђci€ёli moje drzewa. Na pr€њ€їno wywo€ѕywa€ѕem ich najmilsze imiona, nie drgn€љ€ѕ ani jeden "listek, jarz€ёbiny nie s€ѕysza€ѕy !mnie i nie odpowiada€ѕy. Le€їa€ѕymartwe. O, Orofarne, Lassemista, Karnimirie! Jarz€ёbino - kto€ђ tw€њj d€ѕugi w€ѕos ustroi€ѕ w bia€ѕy kwiat. !Jarz€ёbino moja, tw€њj l€ђni€љcy str€њj ozdob€љ z€ѕotych lat. !Ga€ѕ€љzek ki€ђ€ѓ i lekki li€ђ€ѓ, €ѕagodny szum i szept, "Tw€њj rudy czub po€ѕ€љczy€ѕ €ђlub z b€ѕ€ёkitem g€њrnych nieb. Jarz€ёbino - dzi€ђ ju€ї martwy li€ђ€ѓ - i kruchy, siwy w€ѕos, "Bo nadszed€ѕ dzie€ј, €їe skrusza€ѕ!pie€ј i €ђcich€ѕ na wieki g€ѕos. O, Orofarne, Lassemista, Karnimirie! Hobbici usn€ёli s€ѕuchaj€љc €ѕagodnego g€ѕosu Bregalada, jego pie€ђni op€ѕakuj€љcej jak gdyby w wielu r€њ€їnych !j€ёzykach €ђmier€ѓ drzew, kt€њre ent kocha€ѕ. Nast€ёpny dzie€ј sp€ёdzili r€њwnie€ї w towarzystwie €wawca, lecz nie oddalali si€ё od jego domu. Wiele godzin przesiedzieli w milczeniu w zacisznym k€љcie pod skarp€љ, wiatr bowiem dmucha€ѕ ch€ѕodem, a ciemne chmury nisko zawis€ѕy nad stropem lasu. S€ѕo€јce z rzadka tylko prze€ђwieca€ѕo, w oddali za€ђ g€ѕosy wiecuj€љcych ent€њw wci€љ€ї to podnosi€ѕy si€ё, to opada€ѕy, niekiedy dono€ђne i silne, niekiedy ciche i smutne, chwilami przyspieszaj€љc rytm, a chwilami zwalniaj€љc uroczy€ђcie, jakby zawodzi€ѕy pie€ђ€ј €їa€ѕobn€љ. Druga noc nadesz€ѕa, lecz entowie radzili dalej pod chmurami, kt€њre z wiatrem mkn€ё€ѕy po niebie, w niepewnym, mrugaj€љcym €ђwietle gwiazd. Trzeci dzie€ј wsta€ѕ ch€ѕodny i wietrzny. O €ђwicie g€ѕosy !wiecuj€љcych ent€њw wzbi€ѕy si€ё nagle wielkim krzykiem, lecz zaraz potem znowu €ђcich€ѕy. Wmiar€ё jak p€ѕyn€ё€ѕy godziny !poranka, wiatr uspokaja€ѕ si€ё i nad lasem powietrze sta€ѕo si€ё ci€ё€їkie, jakby na€ѕadowane oczekiwaniem. Hobbici spostrzegli, €їe Bregalad ws€ѕuchuje si€ё w napi€ёciu w dolatuj€љce z kotliny g€ѕosy, kt€њre jednak im, siedz€љcym w zaciszu entowego domu, wydawa€ѕy si€ё bardzo nik€ѕe. "Nadesz€ѕo popo€ѕudnie i s€ѕo€јce, w€ёdruj€љc na zach€њd, ku !g€њrom, s€ѕa€ѕo spomi€ёdzy chmur "wyd€ѕu€їone z€ѕote s€ѕupy blasku. Nagle hobbici zauwa€їyli, €їe wszystko wko€ѕo nich znieruchomia€ѕo, jak gdyby ca€ѕy las nas€ѕuchiwa€ѕ w skupieniu. Tak, to g€ѕosy ent€њwumilk€ѕy zupe€ѕnie. Co mog€ѕa znaczy€ѓ ta cisza? Bregalad sta€ѕ wyprostowany i spr€ё€їony,patrz€љc w stron€ё p€њ€ѕnocy, !gdzie le€їa€ѕa Zakl€ёta Kotlina. Nagle zagrzmia€ѕ pot€ё€їny okrzyk: Ra - hum - raa! Drzewa$zadr€їa€ѕy i przygi€ё€ѕy si€ё, jakbyod podmuchu wichury. Zn€њw zaleg€ѕa na chwil€ё cisza, a potem odezwa€ѕy si€ё b€ёbny uroczystym rytmem marsza i !nad ich werbel wzbi€ѕ si€ё ch€њr g€ѕos€њw czystych i silnych. Naprz€њd, naprz€њd, b€ёben nasz gra: ta-randa randa randa ram!Entowie ruszyli. Coraz bli€їej rozlega€ѕa si€ё pie€ђ€ј: Naprz€њd, naprz€њd, b€ёben dudnii r€њg gra: ta-runa runa runa ram! Bregalad wzi€љ€ѕ hobbit€њw na r€ёce i tak€їe wyruszy€ѕ ze swego domu. Po chwili hobbici ujrzeli zast€ёp w marszu: entowie sadzili wielkimi krokami stokiem wzg€њrza w !d€њ€ѕ. Na czele szed€ѕ Drzewiec, #za nim z p€њ€ѕ setki wsp€њ€ѕbraci, kt€њrzy post€ёpowali dw€њjkami, w nog€ё, wyklaskuj€љc d€ѕo€јmi na udach regularny rytm. Byli ju€ї tak blisko, €їe hobbici !widzieli b€ѕysk i zielone skry w ich oczach. - Hum, hm! Ruszyli€ђmy hucznie, ruszyli€ђmy nareszcie! - zawo€ѕa€ѕ Drzewiec spostrzegaj€љc Bergalada i hobbit€њw. - Chod€ќcie z nami, przy€ѕ€љczcie si€ё do gromady. Ruszyli€ђmy. Idziemy na Isengard! - Na Isengard! - odkrzykn€ё€ѕy liczne g€ѕosy. - Na Isengard! Na Isengard, na Isengard! #Z€ѕy czeka los kamienn€љ w€ѕo€ђ€ѓ! Cho€ѓ Isengard, jak hardy czart%I g€ѕadki do€ђ€ѓ, jak go€ѕa ko€ђ€ѓ - Dzi€ђ ka€їdy woj z nim stoczy b€њj I d€ќwignie g€ѕaz i w d€ќwierza prask! $Ju€ї pie€ј si€ё tli, pryskaj€љ skry,B€њj wzywa nas - idziemy wraz!Na Isengard, i mieczem w pier€ђ, Niesiemy €ђmier€ѓ, niesiemy €ђmier€ѓ! Tak €ђpiewali maszeruj€љc na po€ѕudnie. Bregalad z ogniem w oczach podskoczy€ѕ do szeregui zaj€љ€ѕ miejsce w boku Drzewca. Stary ent wzi€љ€ѕ od niego hobbit€њw i zn€њw usadowi€ѕ ich sobie na ramionach. Sun€ёli wi€ёc dumnie na czele roz€ђpiewanego pochodu, serca bi€ѕy im mocno,g€ѕowy zadzierali wysoko. !Oczekiwali, €їe stanie si€ё co€ђ niezwyk€ѕego, a mimo to zdziwi€ѕo ich przeobra€їenie ent€њw. Jakby nagle run€ё€ѕy upusty, z dawna powstrzymywane przez pot€ё€їn€љ zapor€ё. - Jednak€їe entowie namy€ђlili si€ё do€ђ€ѓ szybko, prawda? - #o€ђmieli€ѕ si€ё zagadn€љ€ѓ Pippin, gdy po jakim€ђ czasie €ђpiew umilk€ѕ i tylko tupot n€њg i !klaskanie r€љk rozlega€ѕo si€ё w ciszy. - Szybko? - rzek€ѕ Drzewiec. - Hm... Rzeczywi€ђcie. Szybciej, ni€ї si€ё spodziewa€ѕem. Od wiek€њw nie widzia€ѕem ich tak wzburzonych. My, entowie, nielubimy si€ё burzy€ѓ. I nie burzymy si€ё nigdy, p€њki nie przekonamy si€ё na pewno, ze naszym drzewom i nam samym grozi €ђmiertelne niebezpiecze€јstwo. Nic podobnego nie zdarzy€ѕo si€ё w tym lesie od czasu wojen mi€ёdzy Sauronem a lud€ќmi zza Morza. Ca€ѕa wina spada na !ork€њw, €їe niszczyli las z samej#z€ѕo€ђliwo€ђci... rarum!... bo nie maj€љ na swoje usprawiedliwienie nawet tego, €їe potrzebowali drew do podsycania ognia w swoich piecach. To nas najbardziej zgniewa€ѕo, a tak€їe zdradziecki post€ёpek s€љsiada, kt€њry powinien by€ѕ nas wspiera€ѓ. Od czarodziej€њw wymaga si€ё czego€ђ wi€ёcej, i zazwyczaj inaczej te€ї "post€ёpuj€љ. na tak€љ zdrad€ё nie ma do€ђ€ѓ strasznej kl€љtwy, do€ђ€ѓ nikczemnej nazwy w "j€ёzyku elf€њw, ent€њw ani ludzi. Precz z Sarumanem! - Czy naprawd€ё rozwalicie bramy Isengardu? - spyta€ѕ Merry. - Hm, hm... by€ѓ mo€їe, by€ѓ mo€їe. Nie wiesz, jak€љ mamy %si€ѕ€ё. Czy s€ѕysza€ѕe€ђ o trollach? !S€љ bardzo silni. A przecie€ї to tylko poczwary, kt€њre za dni Wielkich Ciemno€ђci stworzy€ѕ Nieprzyjaciel przedrze€ќniaj€љc ent€њw, tak samo jak na drwin€ёz elf€њw wyhodowa€ѕ ork€њw. My !jeste€ђmy od troll€њw silniejsi, #jeste€ђmy ko€ђci€љ z ko€ђci Ziemi. Jak korzenie drzew, tak i my umiemy rozsadza€ѓ g€ѕazy, ale robimy to szybciej ni€ї one, znacznie szybciej, gdy wpadniemy w gniew. Je€їeli nassiekierami nie zetn€љ, ogniem nie spal€љ albo nie zniszcz€љ czarami, roz€ѕupiemy na drzazgi ca€ѕy Isengard i obr€њcimy jego mury w perzyn€ё.- Ale Saruman pewnie b€ёdzie stara€ѕ si€ё was powstrzyma€ѓ? - Hm, ha! Pewnie, €їe tak. Nie zapomnia€ѕem o tym. D€ѕugo o !tym rozmy€ђla€ѕem. Ale, widzicie,wielu ent€њw jest ode mnie m€ѕodszych o kilka pokole€ј drzew. Teraz wszyscy wzburzyli si€ё i jedno im tylko w g€ѕowie: rozbi€ѓ Isengard. Wkr€њtce wszak€їe zaczn€љ zn€њw zastanawia€ѓ si€ё, och€ѕon€љ, kiedy przyjdzie pora na wieczorny kubek napoju. Okrutnie b€ёdziemy spragnieni. A teraz niech maszeruj€љ ze €ђpiewem. Daleka droga przed nami, wystarczy czasu do namys€ѕu. Najwa€їniejsze, €їe ju€ї ruszyli€ђmy. Przez chwil€ё Drzewiec maszerowa€ѕ €ђpiewaj€љc razem z innymi, potem g€ѕos zni€їy€ѕ do szeptu i wreszcie umilk€ѕ zupe€ѕnie. Pippin widzia€ѕ, €їe s€ёdziwy ent czo€ѕa ma chmurnei zmarszczone. Kiedy wreszcie starzec podni€њs€ѕ wzrok, hobbitdostrzeg€ѕ w jego oczach wyraz smutku. Smutku, ale nie desperacji. Mwiat€ѕo bowiem migota€ѕo w nich tak, jakby zielone p€ѕomyki zapad€ѕy jeszcze g€ѕ€ёbiej w ciemn€љ studni€ё my€ђli. - Oczywi€ђcie, bardzo by€ѓ mo€їe, drodzy przyjaciele - rzek€ѕ wreszcie - bardzo by€ѓ mo€їe, €їe idziemy ku w€ѕasnej zgubie i €їe to ostatni marsz ent€њw. Gdyby€ђmy jednak zostali w domu z za€ѕo€їonymi r€ёkoma, zguba i tak by nas tam znalaz€ѕa pr€ёdzej czy p€њ€ќniej. Ta my€ђl od bardzo dawna dojrzewa w naszych sercach i dlatego w€ѕa€ђnie ruszyli€ђmy dzisiaj. Nie wa€їyli€ђmy si€ё na ten krok pochopnie. Je€ђli to ma by€ѓ ostatni marsz ent€њw, niech€їe b€ёdzie przynajmniej wart !pie€ђni. Tak, tak - westchn€љ€ѕ -mo€їe chocia€ї innym plemionomna co€ђ si€ё przydamy, zanim przeminiemy. A swoj€љ drog€љ chcia€ѕbym do€їy€ѓ tego dnia, kiedy si€ё spe€ѕni przepowiedniai entowie odnajd€љ €їony. Radowa€ѕbym si€ё, gdybym m€њg€ѕ zn€њw zobaczy€ѓ swoj€љ $Fimbrethil. Ale c€њ€ї, pie€ђni, tak samo jak drzewa, daj€љ owoce dopiero wtedy, gdy si€ё ich czas wype€ѕni, i na sw€њj spos€њb, a bywa, €їe zwi€ёdn€љ przedwcze€ђnie. Entowie maszerowali krokami olbrzym€њw. Przemierzyli ju€ї d€ѕugi stok spadaj€љcy na po€ѕudnie i zacz€ёli si€ё teraz !wspina€ѓ wci€љ€ї pod g€њr€ё, pod g€њr€ё, na wysoki zachodni grzbiet. Las zosta€ѕ za nimi w dole, coraz rzadziej spotykali rozrzucone k€ёpy brz€њz, a€ї wreszcie wydostali si€ё na stok!nagi, gdzie nie ros€ѕo nic pr€њczmizernych sosenek. S€ѕo€јce skry€ѕo si€ё przed nimi za ciemny €ѕa€јcuch g€њr. Zmierzch zapad€ѕ. !Pippin obejrza€ѕ si€ё za siebie. Ent€њw przyby€ѕo... czy mo€їe sta€ѕo si€ё co€ђ jeszcze dziwniejszego? Szare, nagie zbocza, przez kt€њre dopiero !co szli, falowa€ѕy g€ёstym lasem. Ten las porusza€ѕ si€ё, sun€љ€ѕ naprz€њd! Czy€їby drzewa Fangornu obudzi€ѕy si€ё, czy€їby ca€ѕa puszcza ruszy€ѕa ku g€њrom na wojn€ё? Pippin przetar€ѕ oczymy€ђl€љc, €їe €ѕudzi go sen i zmierzch. Ale wci€љ€ї widzia€ѕ ogromne szare postacie wytrwale maszeruj€љce pod #g€њr€ё. Szum si€ё podni€њs€ѕ jak w lesie, gdy wiatr szele€ђci w $ga€ѕ€ёziach. Entowie zbli€їali si€ё do szczytu g€њrskiego !grzebienia i nikt ju€ї teraz nie €ђpiewa€ѕ. Mrok zapad€ѕ, cisza !ogarn€ё€ѕa €ђwiat. Nic nie by€ѕo s€ѕycha€ѓ pr€њcz g€ѕuchego dudnienia ziemi pod stopami gromady ent€њw i cichego szelestu, jak gdyby tysi€ёcy spadaj€љcych li€ђci. Wreszcie !stan€ёli na szczycie i spojrzeli "w d€њ€ѕ, w czarn€љ przepa€ђ€ѓ: pod ich stopami u ko€јca g€њrskiego $€ѕa€јcucha zia€ѕ g€ѕ€ёboki kocio€ѕ, Nan Kurunir, Dolina Sarumana. - Noc le€їy nad Isengardem - rzek€ѕ Drzewiec. Rozdzia€ѕ 5 Bia€ѕy je€ќdziec - Przemarz€ѕem do szpiku ko€ђci- powiedzia€ѕ Gimli zabijaj€љc ramiona i przytupuj€љc. Nareszcie wsta€ѕ dzie€ј. O €ђwicie w€ёdrowcy przegry€ќli co€ђ nieco€ђ na €ђniadanie, a teraz, skoro si€ё rozwidni€ѕo, zamierzali przeszuka€ѓ zn€њw teren w nadziei, €їe odnajd€љ jaki€ђ €ђlad hobbit€њw. - A nie zapominajmy o tym staruchu - rzek€ѕ Gimli. - By€ѕbym spokojniejszy, gdybymzobaczy€ѕ odcisk jego but€њw na ziemi. - Dlaczego to mia€ѕoby ci€ё uspokoi€ѓ? - spyta€ѕ Legolas. - Dlatego, €їe staruszek, !kt€њrego nogi odciskaj€љ €ђlad natrawie, jest tym, na kogo wygl€љda, i niczym innym - odpar€ѕ Gimli. - Mo€їe - powiedzia€ѕ elf - ale nawet ci€ё€їki but niekoniecznie zostawi€ѕby po sobie €ђlady; trawa jest tutaj bujna i spr€ё€їysta. - Nie zmyli€ѕaby jednak oczu Stra€їnika - rzek€ѕ Gimli. - Aragorn odczyta prawd€ё z jednego bodaj przygi€ёtego €ќd€ќb€ѕa. Ale nie spodziewam $si€ё, €їeby€ђmy tu znale€ќli jakie€ђ€ђlady. To, co widzieli€ђmy w nocy, by€ѕo z€ѕ€љ zjaw€љ Sarumana. Jestem tego pewny,nawet teraz, w €ђwietle ranka. Mo€їe w tej chwili tak€їe jego oczy szpieguj€љ nas z Fangornu. - To do€ђ€ѓ prawdopodobne - powiedzia€ѕ Aragorn - lecz pewno€ђci nie mam. My€ђl€ё o koniach. Powiedzia€ѕe€ђ tej nocy, Gimli, €їe kto€ђ je !sp€ѕoszy€ѕ. Mnie si€ё zdaje, €їe #by€ѕo inaczej. Czy€ђ s€ѕysza€ѕ, jakucieka€ѕy, Legolasie? Czy zrobi€ѕo to wra€їenie panicznej ucieczki? - Nie - odpar€ѕ Legolas. - S€ѕysza€ѕem wyra€ќnie. Gdyby nieciemno€ђci i nasz w€ѕasny strach, powiedzia€ѕbym, €їe zwierz€ёta oszala€ѕy z nag€ѕej rado€ђci. Ich g€ѕosy brzmia€ѕy tak, jak zwykle brzmi mowa koni, gdy spotykaj€љ nie widzianego od dawna przyjaciela. - Mnie te€ї si€ё tak wyda€ѕo - rzek€ѕ Aragorn - ale nie rozwi€љ€їemy tej zagadki, chyba €їe konie do nas wr€њc€љ. Ruszmy si€ё wreszcie. Dzie€ј rozwidnia si€ё szybko. Najpierwzbadajmy grunt, a potem b€ёdziemy zgadywa€ѓ. Zaczniemy tutaj, w pobli€їu miejsca naszego popasu; przeszukajmy dok€ѕadnie "najbli€їsz€љ okolic€ё, posuwaj€љc si€ё w g€њr€ё zbocza pod las. Cokolwiek by€ђmy my€ђleli o naszym nocnym go€ђciu, mamy przed sob€љ wa€їniejsze zadanie: odnale€ќ€ѓ hobbit€њw. Je€їeli szcz€ё€ђliwym przypadkiem zdo€ѕali uciec, #musieli ukry€ѓ si€ё w€ђr€њd drzew, inaczej by ich dostrze€їono. Gdyby€ђmy nie trafili na €їaden €ђlad tutaj, mi€ёdzy obozowiskiem a skrajem lasu, przeszukamy po raz ostatni pobojowisko, przetrz€љ€ђniemy nawet popio€ѕy. Ale tam !niewiele mo€їna si€ё spodziewa€ѓ.Je€ќd€ќcy Rohanu zbyt dobrze wykonali swoj€љ robot€ё. e enia - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBYp9 cйZЉ 8 c<[с’ cŸ\s" c ]~-P ce ^Ю8Њ=Ш Przez czas jaki€ђ wszyscy trzejczo€ѕgali si€ё obmacuj€љc dok€ѕadnie grunt. Drzewa sta€ѕy !nad nimi pos€ёpne, suche li€ђcie zwisa€ѕy bezw€ѕadnie, szeleszcz€љc na zimnym, wschodnim wietrze. Aragorn #oddala€ѕ si€ё z wolna. Doszed€ѕ a€їdo popio€ѕ€њw po ognisku czaty na brzegu rzeki i stamt€љd !cofa€ѕ si€ё zn€њw ku pag€њrkowi, wok€њ€ѕ kt€њrego toczy€ѕa si€ё bitwa. Nagle przystan€љ€ѕ i schyli€ѕ si€ё tak nisko, €їe twarz€љ niemal dotkn€љ€ѕ trawy. Zawo€ѕa€ѕ na towarzyszy. Podbiegli co pr€ёdzej. !- Nareszcie jaki€ђ trop - rzek€ѕ Ararorn. Podni€њs€ѕ w g€њr€ё oddarty kawa€ѕek du€їego, jasnoz€ѕotawego li€ђcia, kt€њry wi€ёdn€љc nabra€ѕ brunatnego !odcienia. - To li€ђ€ѓ mallornu z Lorien, a na nim drobne okruchy. takie same okruszynydostrzegam w trawie. A tam, patrzcie, strz€ёpy przeci€ёtego powroza! - Jest tak€їe n€њ€ї, kt€њrym powr€њz przeci€ёto - powiedzia€ѕ$Gimli. Schyli€ѕ si€ё i z k€ёpy trawywyci€љgn€љ€ѕ kr€њtki, z€ёbaty sztylet, wdeptany w ziemi€ё jak gdyby ci€ё€їkim butem. Trzonek, z kt€њrego wyrwano #ostrze, le€їa€ѕ opodal. - To bro€ј orka - rzek€ѕ Gimli trzymaj€љc sztylet ostro€їnie i przygl€љdaj€љc si€ё z odraz€љ rze€ќbionemu trzonkowi. !Wyobra€їa€ѕ szkaradn€љ g€ѕow€ё z kosymi oczyma i szyderczym u€ђmiechem. - Oto najdziwniejsza z wszystkich dotychczasowych zagadek! - wykrzykn€љ€ѕ Legolas. - Sp€ёtany jeniec umyka zar€њwno orkom jak i oblegaj€љcym ich je€ќd€ќcom. Zatrzymuje si€ё w otwartym polu i przecina swoje p€ёta orkowym sztyletem. Jak to zrobi€ѕ? Dlaczego? Je€їeli nogi mia€ѕ skr€ёpowane, jakim sposobem doszed€ѕ a€ї tutaj? A #je€їeli mia€ѕ zwi€љzane r€ёce, jak m€њg€ѕ pos€ѕu€їy€ѓ si€ё no€їem? !Gdyby nie by€ѕ sp€ёtany, po c€њ€їby przecina€ѕ powrozy? Zadowolony ze swej sztuczki usiad€ѕ i z ca€ѕym spokojem po€їywia€ѕ si€ё sucharami! Gdyby€ђmy nie mieli innego dowodu, a mianowicie li€ђcia mallornu, ten jeden wystarczy€ѕby, €їeby nie w€љtpi€ѓ, €їe to by€ѕ hobbit. Potem chyba przemieni€ѕ swoje ramiona w skrzyd€ѕa i €ђpiewaj€љc pofrun€љ€ѕ mi€ёdzy drzewa. W takim razie odnajdziemy go bez trudu, byle€ђmy tak€їe nauczyli si€ё lata€ѓ. !- Pewnie, €їe musia€ѕy tu dzia€ѓ #si€ё jakie€ђ czary - rzek€ѕ Gimli. - Co mia€ѕ tutaj ten staruch doroboty? I co ty s€љdzisz, Aragornie, o domys€ѕach Legolasa? Czy mo€їe umiesz lepiej odczyta€ѓ te €ђlady? - Mo€їe umiem - odpar€ѕ z u€ђmiechem Aragorn. - S€љ bowiem doko€ѕa inne jeszcze €ђlady, kt€њrych dotychczas nie !wzi€ёli€ђcie w rachub€ё. Zgadzam #si€ё, €їe jeniec niew€љtpliwie by€ѕhobbitem i €їe musia€ѕ albo "r€ёce, albo nogi uwolni€ѓ z p€ёt, zanim tu przyszed€ѕ. Zak€ѕadam,!€їe mia€ѕ raczej r€ёce wolne, bo w ten spos€њb zagadka si€ё upraszcza, a przy tym, s€љdz€љc ze €ђlad€њw, jeniec zosta€ѕ na to miejsce przyniesiony przez jakiego€ђ !orka. O kilka krok€њw st€љd jest plama przelanej krwi, krwi orkowej. Wsz€ёdzie wko€ѕo dostrzegam g€ѕ€ёbokie odciski kopyt i pewne oznaki wskazuj€љ, €їe wleczono po "trawie jaki€ђ ci€ё€їki przedmiot. "A wi€ёc je€ќd€ќcy zabili tu orka ipotem zawlekli jego cia€ѕo do ogniska. lecz hobbita nie zobaczyli; nie by€ѕo go €ѕatwo dostrzec w ciemn€љ noc, !zreszt€љ mia€ѕ na sobie p€ѕaszcz elf€њw. By€ѕ wyczerpany, g€ѕodny, nie trzeba si€ё zatem "dziwi€ѓ, €їe gdy przeci€љ€ѕ swoje wi€ёzy sztyletem zabitego wroga, odpoczywa€ѕ chwil€ё i #zjad€ѕ co€ђ, zanim poczo€ѕga€ѕ si€ёdalej. Bardzo pocieszaj€љcy jest dow€њd, €їe zachowa€ѕ troch€ё lembas€њw w kieszeni, chocia€ї uciek€ѕ bez sprz€ёtu i baga€ї€њw. To tak€їe charakterystyczne dla hobbita.M€њwi€ё: hobbit, ale mam nadziej€ё, €їe byli to dwaj hobbici, Pippin i Merry. Brak wszak€їe dowod€њw na potwierdzenie tej mojej nadziei. - A jakim sposobem jeden z naszych przyjaci€њ€ѕ zdo€ѕa€ѕ !uwolni€ѓ z p€ёt r€ёce? - spyta€ѕ Gimli. !- Nie wiem, jak si€ё to sta€ѕo - odpar€ѕ Aragorn. - Nie wiem !te€ї, dlaczego kt€њry€ђ z ork€њw wyni€њs€ѕ hobbit€њw poza obozowisko. Bo na pewno nie zamierza€ѕ dopom€њc im w ucieczce. Ale zaczynam teraz rozumie€ѓ pewn€љ zagadk€ё, nad kt€њr€љ od pocz€љtku €ѕama€ѕem sobie g€ѕow€ё: dlaczego po zabiciu Boromira orkowie nie nastawali na €їycie hobbit€њw, lecz tylko porwali ich w niewol€ё. Nie szukali reszty dru€їyny, nie atakowali naszego obozu nad rzek€љ, ale pospiesznie ruszyli w stron€ё Isengardu. Czy przypuszczali, €їe maj€љ w r€ёku powiernika Pier€ђcienia i jego wiernego "s€ѕug€ё? Nie s€љdz€ё. Ich w€ѕadcy !nie o€ђmieliliby si€ё da€ѓ orkom tak jasnych rozkaz€њw, nawet gdyby sami o wszystkim dok€ѕadnie wiedzieli. Nie m€њwiliby im otwarcie o !Pier€ђcieniu, bo nie mog€љ ufa€ѓ !orkom. My€ђl€ё, €їe rozkazali im tylko bra€ѓ ka€їdego napotkanego hobbita €їywcem,"i to za wszelk€љ cen€ё. P€њ€ќniej kto€ђ jeszcze przed rozpocz€ёciem bitwy usi€ѕowa€ѕ wymkn€љ€ѓ si€ё z okr€љ€їenia unosz€љc cennych je€јc€њw. Mo€їe zdrajca, bo tych nie brak w orkowym plemieniu. Kt€њry€ђ z wi€ёkszych i zuchwalszych ork€њw chcia€ѕ !mo€їe uciec i wykra€ђ€ѓ €ѕup dla osobistej korzy€ђci. Tak ja !odczytuj€ё t€ё histori€ё. Mo€їna te€ї snu€ѓ inne domys€ѕy. W ka€їdym razie wiemy ju€ї na pewno, €їe co najmniej jeden znaszych przyjaci€њ€ѕ ocala€ѕ. Musimy go odnale€ќ€ѓ i dopom€њcmu, zanim wr€њcimy do Rohanu. Nie wolno nam cofn€љ€ѓ si€ё przed groz€љ Fangornu, skoro z€ѕy los zap€ёdzi€ѕ hobbita w ciemn€љ g€ѕ€љb tej puszczy. - Wcale nie jestem pewny, czego si€ё bardziej boj€ё: Fangornu czy te€ї dra€ѕowania piechot€љ przez wiele mil stepami Rohanu - rzek€ѕ Gimli. - Chod€ќmy wi€ёc w las! - powiedzia€ѕ Aragorn. Lecz nim doszli do lasu, Aragorn wypatrzy€ѕ nowe €ђlady. W pobli€їu rzeki dostrzeg€ѕ odciski st€њp hobbit€њw, tak jednak niewyra€ќne, €їe niewiele z nich mo€їna by€ѕo odczyta€ѓ. Nieco dalej, pod ogromnym drzewem na skraju puszczy, natrafi€ѕ na podobny trop. Ziemia by€ѕ wszak€їe sucha i naga, nie zachowa€ѕa innych €ђlad€њw. - Jeden hobbit niew€љtpliwie sta€ѕ tutaj przez chwil€ё i wygl€љda€ѕ na step, a potem #odwr€њci€ѕ si€ё i poszed€ѕ w las - powiedzia€ѕ Aragorn. - W takim razie my tak€їe !p€њjdziemy w las - rzek€ѕ Gimli. - Nie podoba mi si€ё jednak tenFangorn. Pami€ёtajcie, €їe nas przed nim ostrzegano. !Wola€ѕbym, €їeby €ђlad prowadzi€ѕw inne strony. - Mimo wszystko, co si€ё o nimm€њwi, ten las nie pachnie mi €ќle - rzek€ѕ Legolas. Sta€ѕ na skraju puszczy wychylony do przodu, jak gdyby nas€ѕuchuj€љci przepatruj€љc g€љszcz szerokootwartymi oczyma. - Nie, ten "las nie jest z€ѕy, a je€ђli nawet czai si€ё w nim co€ђ z€ѕego, to bardzo daleko st€љd. Z ciemnych zak€љtk€њw, w kt€њrych serca drzew sczernia€ѕy, chwytam s€ѕuchem zaledwie nik€ѕe echa. Nie ma "pod€ѕo€ђci nigdzie w pobli€їu nas,ale jest czujno€ђ€ѓ i gniew. - Na mnie las nie ma o co si€ё gniewa€ѓ - rzek€ѕ Gimli. - Nie zrobi€ѕem mu €їadnej krzywdy. - Tym lepiej dla ciebie - odpar€ѕ Legolas. - Mimo to las dozna€ѕ krzywd. W jego wn€ёtrzu co€ђ si€ё dzieje albo mo€їe stanie si€ё niebawem. Czynie wyczuwacie napi€ёcia? Mnieono a€ї dech zapiera. - Duszno tu - rzek€ѕ krasnolud. - Ten las, chocia€ї ja€ђniejszy od Mrocznej Puszczy, wydaje si€ё zat€ёch€ѕy i zniszczony. - Jest stary, bardzo stary - odpar€ѕ elf. - Tak stary, €їe przy nim ja czuj€ё si€ё znowu m€ѕody, a nie zdarzy€ѕo mi si€ё to, odk€љd w€ёdruj€ё w waszym towarzystwie, m€ѕokosy. Jest stary i pe€ѕen wspomnie€ј. M€њg€ѕbym by€ѓ szcz€ё€ђliwy, gdybym trafi€ѕ tu w dni pokoju.- Pewnie, €їe m€њg€ѕby€ђ by€ѓ "szcz€ё€ђliwy - mrukn€љ€ѕ Gimli. - !Jeste€ђ b€љd€ќ co b€љd€ќ le€ђnym elfem, a zreszt€љ wszystkie !elfy s€љ dziwakami. Doda€ѕe€ђ mi jednak ducha. Gdzie ty idziesz, tam i ja p€њjd€ё. Ale trzymaj €ѕuk w pogotowiu, a jate€ї wysun€ё nieco toporek zza pasa. Nie przeciw drzewom, nie! - doda€ѕ pospiesznie, zerkaj€љc na drzewo, pod kt€њrym stali. - Po prostu na wypadek niespodzianego spotkania z tamtym staruchem!wol€ё mie€ѓ pod r€ёk€љ odpowied€ќdla niego. No, chod€ќmy! I na tym ko€јcz€љc rozmow€ё trzech w€ёdrowc€њw zapu€ђci€ѕo si€ё w las Fangornu. Legolas i Gimli zdali szukanie trop€њw na Aragorna. Stra€їnik jednak tak€їe niewiele m€њg€ѕ tutaj wypatrzy€ѓ, bo suchy grunt %za€ђcie€ѕa€ѕy grube pok€ѕady li€ђci. Domy€ђlaj€љc si€ё, €їe zbiegli je€јcy zapewne trzymali si€ё w pobli€їu wody, Aragorn wci€љ€ї wraca€ѕ nad potok. Dzi€ёki temu natrafili wreszcie na miejsce, gdzie Merry i Pippin gasili pragnienie i ch€ѕodzili nogi. Odciski st€њp obu hobbit€њw - jedne nieco mniejsze - by€ѕy !tutaj ju€ї zupe€ѕnie wyra€ќne dla wszystkich. - Oto dobra nowina! - rzek€ѕ Aragorn. - Ale to s€љ €ђlady sprzed dw€њch dni. Zdaje si€ё te€ї, €їe hobbici odchodz€љc st€љd oddalili si€ё od rzeki. - C€њ€ї wi€ёc teraz zrobimy? - spyta€ѕ Gimli. - Nie mo€їemy przecie€ї €ђciga€ѓ ich przez !dzikie ost€ёpy Fangornu. Je€їeli nie odnajdziemy ich szybko, na nic si€ё biedakom nie przydamy, chyba na to, €їeby "usi€љ€ђ€ѓ przy nich i da€ѓ dow€њd przyja€ќni umieraj€љc razem z g€ѕodu. - Je€їeli rzeczywi€ђcie nie spos€њb zdzia€ѕa€ѓ nic wi€ёcej, zrobimy przynajmniej tyle - odpar€ѕ Aragorn. - W drog€ё! !Szli, a€ї stan€ёli przed stromym urwiskiem, z kt€њrego Drzewieclubi€ѕ wygl€љda€ѓ na €ђwiat, i podnosz€љc g€ѕowy zauwa€їyli w skalnej €ђcianie wyciosane !stopnie prowadz€љce na p€њ€ѕk€ё. S€ѕo€јce prze€ђwieca€ѕo spoza wystrz€ёpionych chmur i las !zdawa€ѕ si€ё teraz mniej szary i jakby weselszy. - Wejd€ќmy na g€њr€ё i rozejrzyjmy si€ё stamt€љd! - !rzek€ѕ Legolas. - Wci€љ€ї jeszczetrudno mi tu oddycha€ѓ. Chcia€ѕbym chocia€ї przez chwil€ё posmakowa€ѓ €ђwie€їego powietrza. #Wspi€ёli si€ё na p€њ€ѕk€ё skaln€љ. Aragorn szed€ѕ ostatni i pilnie przygl€љda€ѕ si€ё stopniom. !- M€њg€ѕbym niemal r€ёczy€ѓ, €їe "hobbici tak€їe si€ё t€ёdy wspinali- powiedzia€ѕ. - S€љ jednak r€њwnie€ї inne €ђlady, bardzo osobliwe, kt€њrych nie rozpoznaj€ё. Mo€їe z p€њ€ѕki zobaczymy co€ђ, co pozwoli nam odgadn€љ€ѓ, jak€љ drog€ё dalej obrali. Wyprostowa€ѕ si€ё i rozejrza€ѕ uwa€їnie, lecz nie dostrzeg€ѕ €їadnych znak€њw. P€њ€ѕka zwr€њcona by€ѕa na po€ѕudnie i na wsch€њd, lecz jedynie od wschodu otwiera€ѕ si€ё szerszy widok. Patrz€љc w t€ё stron€ё zobaczyli morze drzew zst€ёpuj€љcych zwartymi szeregami ku r€њwninie, z kt€њrej tu przyszli. - Nad€ѕo€їyli€ђmy sporo drogi - rzek€ѕ Legolas - a mogli€ђmy znale€ќ€ѓ si€ё tutaj wszyscy razem i bezpiecznie, gdyby€ђmydrugiego czy trzeciego dnia $opu€ђcili Wielk€љ Rzek€ё i skr€ёcilina zach€њd. Nikt prawie nie wie, dok€љd go zaprowadzi droga, p€њki nie stanie u celu. - Nie chcieli€ђmy przecie€ї trafi€ѓ do Fangornu - odpar€ѕ Gimli. - A jednak trafili€ђmy... i z€ѕapano nas zgrabnie w pu€ѕapk€ё - rzek€ѕ Legolas. - Patrzcie! - Gdzie mamy patrze€ѓ? - spyta€ѕ Gimli. - Tam, mi€ёdzy drzewa. - Gdzie? Nie ka€їdy ma oczy elfa. - Psst! M€њw ciszej. Sp€њjrz! - !szepn€љ€ѕ Legolas pokazuj€љc co€ђpalcem. - Tam w dole, w tej stronie, sk€љd przyszli€ђmy. To on. Czy€ї nie widzisz? ten staruch! Ma na sobie brudne, szare €ѕachmany, dlatego nie spostrzegli€ђmy go zrazu. Aragorn spojrza€ѕ i zobaczy€ѕ posuwaj€љc€љ si€ё z wolna przygarbion€љ posta€ѓ. Jak gdyby stary €їebrak kusztyka€ѕ #ci€ё€їko, podpieraj€љc si€ё kijem. G€ѕow€ё mia€ѕ spuszczon€љ i nie patrza€ѕ w ich stron€ё. W innym kraju pozdrowiliby go €їyczliwym s€ѕowem, tu jednak milczeli wszyscy w pe€ѕnym "napi€ёcia oczekiwaniu: zbli€їa€ѕa si€ё do nich obca istota, obdarzona tajemn€љ si€ѕ€љ, a mo€їe bardzo gro€ќna. Staruch zbli€їa€ѕ si€ё krok za krokiem, a Gimli, wpatrzony w niego, coraz szerzej otwiera€ѕ !oczy. Nagle, nie mog€љc d€ѕu€їej powstrzyma€ѓ wzburzenia, wybuchn€љ€ѕ: - Do broni, Legolasie. Napnij !€ѕuk! B€љd€ќ got€њw! To Saruman. Nie czekaj, a€ї przem€њwi, bo rzuci na nas czar. Strzelaj! "Legolas chwyci€ѕ €ѕuk. Naci€љga€ѕ ci€ёciw€ё powoli, jakby !zwalczaj€љc op€њr jakiej€ђ obcej #si€ѕy. Trzyma€ѕ w r€ёku strza€ѕ€ё, !lecz jej nie zak€ѕada€ѕ. Aragorn milcza€ѕ. Na twarzy mia€ѕ wyraz czujno€ђci i skupienia. - Na co czekasz? Co ci si€ё sta€ѕo? - spyta€ѕ Gimli €ђwiszcz€љcym szeptem. - Legolas s€ѕusznie si€ё wzdraga- rzek€ѕ spokojnie Aragorn. - Mimo podejrze€ј i strachu nie godzi si€ё znienacka, bez ostrze€їenia i bez wyzwania, zabi€ѓ tego starca. Czekajmy, co zrobi. W tym momencie starzec przyspieszy€ѕ kroku i niespodzianie €їwawo podbieg€ѕ do st€њp skalnej €ђciany. nagle podni€њs€ѕ g€ѕow€ё. Trzej w€ёdrowcy zamarli na skalnej p€њ€ѕce z oczyma utkwionymi w postaci nieznajomego. Cisza by€ѕa jak makiem zasia€ѕ. Nie widzieli jego twarzy, mia€ѕ bowiem kaptur nasuni€ёty g€ѕ€ёboko, a na kapturze szerokoskrzyd€ѕy kapelusz, spod kt€њrego ledwie wystawa€ѕ czubek nosa i siwa broda. Mimo to Aragornowi wyda€ѕo si€ё, €їe w cieniu kaptura dostrzega jasny, przenikliwy b€ѕysk oczu. Wreszcie starzec przem€њwi€ѕ: - Bardzo pomy€ђlne spotkanie, drodzy przyjaciele! - rzek€ѕ. - Chcia€ѕem z wami pogada€ѓ. Czy!zejdziecie na d€њ€ѕ, czy te€ї ja mam przyj€ђ€ѓ do was? I zanim co€ђ odpowiedzieli, #zacz€љ€ѕ wspina€ѓ si€ё pod g€њr€ё. - Teraz! - krzykn€љ€ѕ Gimli. - Zatrzymaj go, Legolasie! !- M€њwi€ё przecie€ї, €їe chc€ё z wami pogada€ѓ - rzek€ѕ starzec.- Od€ѕ€њ€ї €ѕuk, mo€ђci elfie! "Nuk i strza€ѕy wysun€ё€ѕy si€ё z r€љk Legolasa, ramiona zwis€ѕy mu bezw€ѕadnie. - A ty, mo€ђci krasnoludzie, b€љd€ќ €ѕaskaw zdj€љ€ѓ r€ёk€ё z trzonka topora, p€њki nie przyjd€ё do was. Obejdziemy si€ё bez tak mocnych argument€њw. Gimli wzdrygn€љ€ѕ si€ё i niemal skamienia€ѕ, wpatrzony w starca, kt€њry sadzi€ѕ po wielkich kamiennych stopniachze zwinno€ђci€љ kozicy. "Poprzednia oci€ё€їa€ѕo€ђ€ѓ jakby zniego opad€ѕa. Gdy stan€љ€ѕ na p€њ€ѕce, szare €ѕachmany !rozwia€ѕy si€ё na mgnienie oka i b€ѕysn€ё€ѕa spod nich ol€ђniewaj€љca biel, trwa€ѕo to jednak tak kr€њtko, €їe mog€ѕo by€ѓ tylko przywidzeniem. Gimli wci€љgn€љ€ѕ dech w p€ѕuca, a€ї $€ђwisn€ё€ѕo w€ђr€њd g€ѕuchej ciszy. - Bardzo pomy€ђlne spotkanie, jak ju€ї rzek€ѕem - powiedzia€ѕ starzec podchodz€љc bli€їej. Zatrzyma€ѕ si€ё o krok od trzechprzyjaci€њ€ѕ, oparty na lasce, wychylony, z g€ѕow€љ wysuni€ёt€љnaprz€њd, i przyjrza€ѕ im si€ё spod kaptura. - Co te€ї robicie w tych stronach? Elf, cz€ѕowieki krasnolud, a wszyscy w !p€ѕaszczach elf€њw! Z pewno€ђci€љkryje si€ё za tym jaka€ђ ciekawa historia, kt€њrej bym rad pos€ѕucha€ѕ. Niecz€ёsto widujemy tutaj takich go€ђci. - M€њwisz, jakby€ђ dobrze zna€ѕ Fangorn - rzek€ѕ Aragorn. - Czytak? - Dobrze go nie znam - odpar€ѕstarzec - bo trzeba by €їycia !kilku pokole€ј, €їeby zg€ѕ€ёbi€ѓ wszystkie jego tajemnice. Ale bywa€ѕem tu od czasu do czasu. - Czy zechcesz powiedzie€ѓ nam swoje imi€ё, a potem reszt€ё tego, co masz do powiedzenia? - spyta€ѕ Aragorn.- ranek mija, a my mamy przed sob€љ zadanie, kt€њre nie mo€їe czeka€ѓ. - To, co mam do powiedzenia, ju€їem powiedzia€ѕ - rzek€ѕ starzec. - Spyta€ѕem, co tutaj robicie i jak jest wasza historia. Je€ђli za€ђ chodzi o #moje imi€ё... - urwa€ѕ i za€ђmia€ѕ si€ё cicho, przeci€љgle. Na d€ќwi€ёk tego €ђmiechu ciarki przesz€ѕy Aragorna i wstrz€љsn€љ€ѕ nim dziwny, lodowaty dreszcz. A jednak nie by€ѕ to strach ani zgroza, lecz taki uczucie, jakby nag€ѕy €ђwie€їy podmuch albo strumie€ј zimnego deszczu obudzi€ѕ go z niespokojnego snu. - Moje imi€ё! - powt€њrzy€ѕ !starzec. - Wi€ёc nie odgadli€ђciego jeszcze? Obi€ѕo si€ё wam chyba kiedy€ђ o uszy. Tak, tak,$s€ѕyszeli€ђcie je z pewno€ђci€љ. Alemo€їe najpierw opowiecie swoj€љ histori€ё? Trzej w€ёdrowcy stali bez ruchu i milczeli. - Kto€ђ inny na moim miejscu m€њg€ѕby pomy€ђle€ѓ, €їe przyszli€ђcie tutaj w jakim€ђ podejrzanym celu - rzek€ѕ starzec. - Ja na szcz€ё€ђcie wiem o was co€ђ nieco€ђ. Szukacie €ђlad€њw dw€њch m€ѕodych hobbit€њw, jak mi si€ё !zdaje. Tak, w€ѕa€ђnie hobbit€њw. Nie wytrzeszczajcie oczu, jakby€ђcie pierwszy raz w #€їyciu s€ѕyszeli t€ё nazw€ё. Znaciej€љ dobrze, tak jak i ja. Wiedzcie, €їe hobbici byli na tym miejscu przedwczoraj i spotkali tu kogo€ђ bardzo niespodzianie. czy ta wiadomo€ђ€ѓ cieszy was? Chcieliby€ђcie pewnie dowiedzie€ѓ si€ё, dok€љd ich zabrano. Mo€їliwe, €їe na ten temat mia€ѕbym co€ђ do powiedzenia. Ale czemu stoimywszyscy? Wasze zadanie !wcale nie jest ju€ї takie pilne, jak wam si€ё zdawa€ѕo. e enia - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB_p c!`€  ch!a“J cЫ!bн!. c."c -# c‘"d.8LBє"Usi€љd€ќmy i pogaw€ёd€ќmy spokojnie. !Odwr€њci€ѕ si€ё i odszed€ѕ par€ё krok€њw, gdzie pod €ђcian€љ "stercz€љc€љ nad p€њ€ѕk€љ le€їa€ѕo kilka g€ѕaz€њw i od€ѕamk€њw skalnych. natychmiast, jakby znich czar zdj€ёto, trzej przyjaciele odetchn€ёli i !poruszyli si€ё swobodniej. Gimli #zn€њw si€ёgn€љ€ѕ r€ёk€љ do trzonka topora, Aragorn doby€ѕ miecza, Legolas podni€њs€ѕ €ѕuk. Starzec nie zwracaj€љc na to uwagi przysiad€ѕ na niskim, p€ѕaskim kamieniu. Szary !p€ѕaszcz rozchyli€ѕ si€ё i teraz ju€ї bez €їadnych w€љtpliwo€ђci zobaczyli, €їe nieznajomy ma "na sobie €ђnie€їnobia€ѕ€љ szat€ё. - Saruman! - krzykn€љ€ѕ Gimli i rzuci€ѕ si€ё na niego z toporem w r€ёku. - Gadaj! Gdzie ukry€ѕe€ђ !naszych przyjaci€њ€ѕ? Co€ђ z nimizrobi€ѕ? Gadaj albo ci tak toporkiem kapelusz naznacz€ё, €їe nawet czary nie pomog€љ! Lecz starzec by€ѕ zwinniejszy od krasnoluda. Zerwa€ѕ si€ё i jednym susem wskoczy€ѕ na szczyt ska€ѕki. Wyprostowa€ѕ $si€ё, jakby ur€њs€ѕ nagle. Odrzuci€ѕ!szary €ѕachman i kaptur. Stan€љ€ѕ$w ol€ђniewaj€љcej bieli. Podni€њs€ѕ lask€ё. Top€њr z g€ѕo€ђnym szcz€ёkiem wypad€ѕ z gar€ђci Gimlego na ziemi€ё. Miecz zesztywnia€ѕ w bezsilnej nagle r€ёce Aragorna i rozb€ѕysn€љ€ѕ "p€ѕomieniem. Legolas krzykn€љ€ѕ i #strza€ѕa z jego €ѕuku wzbi€ѕa si€ё prosto w g€њr€ё, a potem !rozsypa€ѕa si€ё ognistymi skrami.!- Mithrandir! - zawo€ѕa€ѕ elf. - Mithrandir! - M€њwi€ѕem przecie€ї, €їe to pomy€ђlne spotkanie, Legolasie - odpar€ѕ starzec. Wszyscy wpatrzyli si€ё w niego.!W€ѕosy mia€ѕ bia€ѕe jak €ђnieg w #s€ѕo€јcu. szata tak€їe o€ђlepia€ѕa biel€љ. Oczy pod wysokim czo€ѕem iskrzy€ѕy si€ё jasne i przenikliwe jak p€ѕomienie s€ѕo€јca. Jego r€ёka mia€ѕa czarodziejsk€љ w€ѕadz€ё. W rozterce mi€ёdzy zdumieniem, rado€ђci€љ i trwog€љ nie znajdowali s€ѕ€њw. Wreszcie ockn€љ€ѕ si€ё pierwszy Aragorn. - Gandalf! - rzek€ѕ. - Stracili€ђmy ju€ї nadziej€ё, a przecie€ї wracasz do nas w godzinie trudnej pr€њby! Jakie €ѕuski za€ѓmi€ѕy mi wzrok? Gandalf! !Gimli nie rzek€ѕ nic, lecz pad€ѕ na kolana i zas€ѕoni€ѕ d€ѕoni€љ oczy. - Gandalf! - powt€њrzy€ѕ starzec, jakby wywo€ѕuj€љc z pami€ёci dawno nie s€ѕyszane s€ѕowo. - Tak, tak brzmia€ѕo moje imi€ё. Nazywa€ѕem si€ё Gandalf. "Zszed€ѕ ze ska€ѕy i podni€њs€ѕszy szary p€ѕaszcz okry€ѕ si€ё nim znowu. Patrz€љcym wyda€ѕo si€ё, €їe s€ѕo€јce nagle zasz€ѕo za chmury. - Tak, mo€їecie mnie znowu nazywa€ѓ Gandalfem - powiedzia€ѕ g€ѕosem dawnego ich przewodnika i przyjaciela. !- Wsta€ј, m€њj zacny Gimli! Ani€ђty zawini€ѕ, ani mnie krzywda nie spotka€ѕa. €aden z was, moidrodzy, nie ma broni, kt€њra bymog€ѕa mnie zrani€ѓ. Weselcie !si€ё, €їe zn€њw jeste€ђmy razem. "Odwr€њci€ѕ si€ё wiatr. Sroga burzanadci€љga, ale wiatr si€ё ju€ї odmieni€ѕ. Po€ѕo€їy€ѕ r€ёk€ё na g€ѕowie !krasnoluda, a Gimli podni€њs€ѕ kuniemu oczy i roze€ђmia€ѕ si€ё nagle. - Gandalf! - zawo€ѕa€ѕ. - To ty chodzisz teraz w bieli? - Tak, jestem teraz bia€ѕy - odpar€ѕ Gandalf. - Jestem Sarumanem, mo€їna by rzec, ale takim, jakim Saruman by€ѓ powinien. Najpierw wszak€їe opowiedzcie mi o sobie. Odk€љdrozsta€ѕem si€ё z wami, przeszed€ѕem przez ogie€ј i g€ѕ€ёbok€љ wod€ё. Zapomnia€ѕem wiele z tego, co - jak mi si€ё zdawa€ѕo - wiedzia€ѕem; nauczy€ѕem si€ё za to wiele z tego, co ongi zapomnia€ѕem. Widz€ё mn€њstwo rzeczy dalekich, lecz nie dostrzegam mn€њstwa najbli€їszych. M€њwcie mi o sobie! - Co chcia€ѕby€ђ us€ѕysze€ѓ? - spyta€ѕ Aragorn. - D€ѕugo trzebaopowiada€ѓ o wszystkich przygodach, kt€њre nas spotka€ѕy od chwili rozstania z tob€љ na mo€ђcie. czy nie m€њg€ѕby€ђ przedtem powiedzie€ѓ nam, co si€ё dzieje z hobbitami? Czy€ђ ich odnalaz€ѕ? Czy s€љ bezpieczni? - Nie, nie odnalaz€ѕem ich - odpar€ѕ Gandalf. - Ciemno by€ѕo nad dolinami Emyn Muil, nic nie!wiedzia€ѕem o ich niewoli, p€њki mi orze€ѕ nie przyni€њs€ѕ o tym wie€ђci. !- Orze€ѕ! - zawo€ѕa€ѕ Legolas. - Widzia€ѕem or€ѕa wysoko i daleko na niebie przed trzema dniami, nad Emyn Muil. !- A tak - rzek€ѕ Gandalf. - By€ѕ to Gwaihir, W€ѕadca Wichr€њw, ten sam, kt€њry mnie kiedy€ђ wyzwoli€ѕ z Orthanku. Wys€ѕa€ѕem go nad Wielk€љ Rzek€ё po wiadomo€ђci. Wzrok ma bystry, lecz nie widzi wszystkiego, co dzieje si€ё podg€њrami i pod drzewami. Pewne rzeczy wypatrzy€ѕ, inne sam #dostrzeg€ѕem. Pier€ђcie€ј znalaz€ѕ si€ё poza zasi€ёgiem mojej pomocy, nikt te€ї spo€ђr€њd dru€їyny, kt€њra ruszy€ѕa !wsp€њlnie z Rivendell, nie mo€їe go ju€ї ochroni€ѓ. Omal nie zosta€ѕ ujawniony oczom Nieprzyjaciela, ocala€ѕ jednak. Troch€ё si€ё do tego przyczyni€ѕem, bo znajdowa€ѕemsi€ё pod€њwczas na wysokiej !g€њrze i zmaga€ѕem si€ё z Czarn€љWie€ї€љ. Cie€ј odst€љpi€ѕ. Ale czu€ѕem si€ё po tej walce straszliwie zm€ёczony. D€ѕugo w€ёdrowa€ѕem osaczony przez czarne my€ђli. - Wiesz zatem, co si€ё dzieje z Frodem! - rzek€ѕ Gimli. - Jak musi€ё wiedzie? - Nie mog€ё wam na to pytanieodpowiedzie€ѓ. Ocala€ѕ z wielkiego niebezpiecze€јstwa, lecz niejedno jeszcze czyha !na jego drodze. Postanowi€ѕ i€ђ€ѓdo Mordoru i ruszy€ѕ w tamt€љ "stron€ё. Wi€ёcej nie dowiecie si€ё ode mnie. - O ile nam wiadomo - rzek€ѕ Legolas - Sam poszed€ѕ razem znim. - Doprawdy? - zakrzykn€љ€ѕ Gandalf. Oczy mu rozb€ѕys€ѕy, u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё rado€ђnie. - Doprawdy? To nowina! Lecz nieniespodzianka. To dobrze! Bardzo dobrze! Kamie€ј "zdj€ёli€ђcie mi z serca. M€њwcie, co jeszcze wiecie! Usi€љd€ќcie przy mnie i opowiedzcie ca€ѕ€љ histori€ё w€ёdr€њwki. !Przyjaciele usiedli u jego st€њp i Aragorn zacz€љ€ѕ opowie€ђ€ѓ. Przez d€ѕugi czas Gandalf nie przerywa€ѕ mu ani s€ѕowem, nie zada€ѕ ani jednego pytania. R€ёce wspar€ѕ o kolana i przymkn€љ€ѕ oczy. Kiedy wreszcie Aragorn opowiedzia€ѕ o €ђmierci Boromira i o jego ostatniej podr€њ€їy z biegiem Wielkiej Rzeki, starzec westchn€љ€ѕ. - Aragornie, m€њj przyjacielu, nie rzek€ѕe€ђ wszystkiego, co wiesz albo czego si€ё domy€ђlasz- powiedzia€ѕ cicho. - Biedny Boromir! Nie mog€ѕem dostrzec, "co si€ё z nim sta€ѕo. Ci€ё€їka to by€ѕa pr€њba dla rycerza i "w€ѕadcy w€ђr€њd ludzi. Galadriela ostrzega€ѕa mnie, €їe grozi mu niebezpiecze€јstwo. Lecz wyszed€ѕ z pr€њby mimo wszystko zwyci€ёsko. To mnie cieszy. Nie na pr€њ€їno wzi€ёli€ђmy z sob€љ na wypraw€ё m€ѕodych hobbit€њw, dzi€ёki nim "Boromir zwyci€ё€їy€ѕ. Ale ci dwaj #nie tylko t€ё jedn€љ rol€ё mieli dospe€ѕnienia. Zaw€ёdrowali do Fangornu i przybycie ich poruszy€ѕo las tak, jak czasem dwa ma€ѕe kamyczki spadaj€љc mog€љ poruszy€ѓ lawin€ё. Nawet w tej chwili, gdy my tu z sob€љrozmawiamy, s€ѕysz€ё w oddali pierwsze grzmoty burzy. Lepiejby€ѕoby dla Sarumana, gdyby nie w€ѕ€њczy€ѕ si€ё poza swoj€љ wie€ї€љ w chwili, gdy zapora runie! - Pod jednym przynajmniej wzgl€ёdem wcale si€ё nie zmieni€ѕe€ђ - powiedzia€ѕ Aragorn. - M€њwisz zagadkami! - Co takiego? Zagadki? - odpar€ѕ Gandalf. - Nie! Po prostu m€њwi€ѕem g€ѕo€ђno do siebie. Prastary zwyczaj kaza€ѕ zwraca€ѓ si€ё do najm€љdrzejszejosoby w€ђr€њd obecnych, bo !d€ѕugie wyja€ђnienia, kt€њrych bytrzeba udziela€ѓ m€ѕodym, s€љ nudne. !Roze€ђmia€ѕ si€ё, ale teraz jego €ђmiech zdawa€ѕ si€ё ciep€ѕy i mi€ѕy jak blask s€ѕo€јca. - Nie jestem ju€ї m€ѕody, nawetwedle rachunku mojego d€ѕugowiecznego rodu - powiedzia€ѕ Aragorn. - czy nie zechcesz wyjawi€ѓ mi swoich my€ђli wyra€ќniej? - C€њ€ї ci mam powiedzie€ѓ? - $rzek€ѕ Gandalf i zamy€ђli€ѕ si€ё na chwil€ё. - Przedstawi€ё ci "pokr€њtce i mo€їliwie najja€ђniej,jak w tej chwili wygl€љda moim zdaniem ca€ѕa sprawa. Nieprzyjaciel oczywi€ђcie od dawna ju€ї wie, €їe Pier€ђcie€ј jest w drodze i €їe niesie go hobbit. Wie tak€їe, ilu nas wyruszy€ѕo z Rivendell i do jakich nale€їymy plemion. Lecz dotychczas nie odgad€ѕ jeszczenaszych zamierze€ј. Przypuszcza, €їe wszyscy zd€љ€їamy do Minas Tirith, poniewa€ї tak on sam by post€љpi€ѕ na naszym miejscu. Rozumie, €їe by€ѕby to dotkliwy cios dla jego pot€ёgi. Jest w strachu, bo s€љdzi, €їe lada chwila mo€їe pojawi€ѓ si€ё w€ѕadca rozporz€љdzaj€љcy czarem Pier€ђcienia i wyda mu wojn€ё usi€ѕuj€љc zrzuci€ѓ go z tronu, €їeby zaj€љ€ѓ jego miejsce. Nie posta€ѕa mu w g€ѕowie my€ђl, €їe my pragniemy go str€љci€ѓ, ale wcale nie chcemy zast€љpi€ѓ go kim€ђ innym. A w najczarniejszych nawet snach nie za€ђwita€ѕo mu podejrzenie, €їe chcemy zniszczy€ѓ Pier€ђcie€ј. W tym, jak €ѕatwo dostrze€їesz, jest nasza szansa i ca€ѕa nadzieja. Bo wyobra€їaj€љc sobie, €їe grozi mu wojna, sam j€љ rozp€ёta€ѕ, przekonany, €їe nie ma czasu do stracenia. Wszak ten, kto na wojnie pierwszy uderzy dostatecznie mocno, mo€їe ju€ї nie potrzebowa€ѓ zadawa€ѓ drugiego ciosu. Dlatego Nieprzyjaciel wysy€ѕa do boju swoje z dawna przygotowane si€ѕy wcze€ђniej, #ni€ї planowa€ѕ. Ale przechytrzy€ѕ! Gdyby u€їy€ѕ wszystkich si€ѕ do obrony Mordoru i zamkn€љ€ѕ tymsposobem wst€ёp do swego kraju, gdyby ca€ѕej swej podst€ёpnej sztuki u€їy€ѕ do !€ђcigania Pier€ђcienia - w€њwczasnie by€ѕoby dla nas nadziei. I Pier€ђcie€ј, i powiernik Pier€ђcienia wkr€њtce by wpadli w jego r€ёce. Lecz on, zamiast pilnowa€ѓ w€ѕasnego kraju, oko ma utkwione w oddali, a przede wszystkim zwraca je na Minas Tirith. Lada dzie€ј ca€ѕ€љ pot€ёg€љ spadnie na ten gr€њd jak burza. Ju€ї wie, €їe jego wys€ѕa€јcy, !kt€њrzy mieli wci€љgn€љ€ѓ nasz€љ !dru€їyn€ё w zasadzk€ё, ponie€ђli &kl€ёsk€ё. Nie znale€ќli Pier€ђcienia. Nie uprowadzili te€ї €їadnego hobbita jako zak€ѕadnika. Gdyby tego dokonali, by€ѕaby to dla nas kl€ёska, nawet mo€їe ostateczna zguba. Nie zatruwajmy jednak sobie serc my€ђl€љ o pr€њbach, kt€њrym w Czarnej Wie€їy poddano by #przyja€ќ€ј i wierno€ђ€ѓ hobbit€њw, gdyby wpadli w niewol€ё. jak dot€љd Nieprzyjacielowi nie uda€ѕo si€ё urzeczywistni€ѓ swoich plan€њw. Dzi€ёki Sarumanowi. - A wi€ёc Saruman nie jest zdrajc€љ? - spyta€ѕ Gimli. - jest zdrajc€љ i to podw€њjnym - odpar€ѕ Gandalf. - Czy to nie dziwne? Z wszystkich przeciwno€ђci, na jakie si€ё ostatnio natykali€ђmy, zdrada Isengardu zdawa€ѕa si€ё najbardziej z€ѕowr€њ€їbna. Saruman, nawet gdyby go ocenia€ѓ jak zwyk€ѕego wodza i w€ѕadc€ё, zgromadzi€ѕ znaczn€љ pot€ёg€ё. Zagra€їa Rohanowi i uniemo€їliwia Rohirrimom p€њj€ђcie na pomoc s€љsiadom z Minas Tirith w momencie, gdy do ich stolicy zbli€їa si€ё niebezpiecze€јstwo od wschodu. Lecz bro€ј zdrady zawsze jest obosieczna. Saruman skrycie marzy o zdobyciu Pier€ђcienia na w€ѕasnyu€їytek, a przynajmniej o porwaniu hobbit€њw dla swoich nikczemnych cel€њw. I tak si€ё !sta€ѕo, €їe wysi€ѕki obu naszych wrog€њw da€ѕy tylko jeden nieoczekiwany wynik: Merry i Pippin w zdumiewaj€љco szybkim czasie znale€ќli si€ё w puszczy Fangornu, do kt€њrej nigdy by innym sposobem nie trafili! Poza tym zrodzi€ѕy si€ё w umy€ђle obu wrog€њw "w€љtpliwo€ђci, zak€ѕ€њcaj€љce ich plany. Je€ќd€ќcy Rohanu postarali si€ё, €їeby ani jeden €ђwiadek bitwy nie wr€њci€ѕ do Mordoru, lecz Czarny W€ѕadca wie, €їe w Emyn Muil wzi€ёto doniewoli dw€њch hobbit€њw i €їe powleczono ich w stron€ё Isengardu wbrew woli jego !s€ѕu€їalc€њw. Niebezpiecze€јstwo grozi mu nie tylko ze strony Minas Tirith, lecz tak€їe od Isengardu. Je€їeli Minas Tirith padnie, €ќle b€ёdzie z Sarumanem. - Szkoda tylko, €їe pomi€ёdzy nimi dwoma s€љ nasi przyjaciele- rzek€ѕ Gimli. - Gdyby Isengardu nie dzieli€ѕ od Mordoru €їaden kraj, niechby si€ё te dwie pot€ёgi t€ѕuk€ѕy z sob€љ. Mogliby€ђmy przygl€љda€ѓ si€ё temu spokojnie i czeka€ѓ. - Zwyci€ёzca wyszed€ѕby z walki silniejszy ni€ї kiedykolwiek i wolny od !w€љtpliwo€ђci - odpar€ѕ Gandalf. - Ale Isengard nie mo€їe toczy€ѓwojny z Mordorem, je€їeli Saruman nie zdob€ёdzie przedtem Pier€ђcienia. A ju€ї teraz nam wiadomo, €їe go nigdy nie zdob€ёdzie. On jednak nie wie jeszcze, co mugrozi. O wielu rzeczach nie "wie. Tak pilno by€ѕo mu po€ѕo€їy€ѓ r€ёk€ё na zdobyczy, €їe zamiast czeka€ѓ w domu, wybra€ѕ si€ё na spotkanie swoich wys€ѕannik€њw, chc€љc te€ї wy€ђledzi€ѓ, czy wierni spe€ѕniaj€љ jego rozkazy. Przyby€ѕ za p€њ€ќno, bitwa sko€јczy€ѕa si€ё, zanim tu !dotar€ѕ, i nic ju€ї nie by€ѕo do uratowania. Nie zostawa€ѕ tutajd€ѕugo. Czytam w jego my€ђlach i znam jego rozterk€ё. W lesie Saruman €ќle si€ё czuje. Przypuszcza, €їe Rohirrimowie wyci€ёli w pie€ј i spalili po bitwie wszystko, nikogo i niczego nie oszcz€ёdzaj€љc. Ale nie wie, czy orkowie !uprowadzili z sob€љ je€јc€њw. Nie!wie te€ї o k€ѕ€њtni miedzy swoimis€ѕugami a orkami z Mordoru. Nie wie r€њwnie€ї o Skrzydlatym Wys€ѕanniku. - Skrzydlaty Wys€ѕannik! - "zawo€ѕa€ѕ Legolas. - Pu€ђci€ѕem w #niego strza€ѕ€ё z €ѕuku Galadrieli !nad Sarn Gebir i str€љci€ѕem go z nieba. Bardzo nas przerazi€ѕ. Coto za nowe straszyd€ѕo? - Nie dosi€ёgniesz go €їadn€љ strza€ѕ€љ - odpar€ѕ Gandalf. - Przeszy€ѕe€ђ tylko jego wierzchowca. Dobrze zrobi€ѕe€ђ, lecz je€ќdziec wkr€њtce otrzyma€ѕ nowego. By€ѕ to bowiem Nazgul, jeden z Dziewi€ёciu, kt€њrzy teraz dosiadaj€љ skrzydlatych koni. Niebawem groza tych skrzyde€ѕpadnie cieniem na ostatnie zast€ёpy naszych przyjaci€њ€ѕ i przes€ѕoni im s€ѕo€јce. Dotychczas wszak€їe nie pozwolono Skrzydlatym przekroczy€ѓ Wielkiej Rzeki, tote€ї Saruman nie wie o nowej postaci, jak€љ przybra€ѕy upioryPier€ђcienia. Wszystkie jego my€ђli skupiaj€љ si€ё na Pier€ђcieniu. czy by€ѕ w€ђr€њd bitwy? czy go znaleziono? Co #si€ё stanie, je€ђli zdob€ёdzie go ipozna jego moc Theoden, w€ѕadca Riddermarchii? Tego niebezpiecze€јstwa najbardziej!si€ё l€ёka, tote€ї pospieszy€ѕ z powrotem do Isengardu, €їeby podwoi€ѓ czy nawet potroi€ѓ si€ѕy, kt€њre przygotowuje do napa€ђci na Rohan. A tymczasem inne niebezpiecze€јstwo grozi mu tu€ї, pod jego progiem, lecz Saruman go nie widzi, zaprz€љtni€ёty swymi knowaniami. Zapomnia€ѕ o Drzewcu. - Znowu m€њwisz do siebie - rzek€ѕ Aragorn z u€ђmiechem. - Nie znam €їadnego Drzewca. Zaczynam ju€ї rozumie€ѓ podw€њjn€љ zdrad€ё Sarumana, !ale wci€љ€ї jeszcze nie pojmuj€ё,jaki po€їytek wynikn€љ€ѕ ze zjawienia si€ё w lesie Fangornu dw€њch hobbit€њw, pr€њcz tego, €їe nas to zmusi€ѕo do uci€љ€їliwego i daremnego po€ђcigu. "- Chwileczk€ё! - krzykn€љ€ѕ Gimli.- Pozw€њl, €їe najpierw spytam o co€ђ innego. Czy to ciebie, Gandalfie, czy te€ї Sarumana widzieli€ђmy wczorajszej nocy? - Mnie z pewno€ђci€љ nie "widzieli€ђcie - odpar€ѕ Gandalf. - A zatem trzeba si€ё domy€ђla€ѓ, €їe by€ѕ to Saruman. jeste€ђmy, jak si€ё okazuje, tak podobni do siebie, €їe musz€ё ci przebaczy€ѓ nawet t€њj zamach na m€њj kapelusz. - Nie m€њwmy ju€ї o tym! - "rzek€ѕ Gimli. - Ciesz€ё si€ё, €їe w€њwczas, w nocy, to nie by€ѕe€ђty. Gandalf roze€ђmia€ѕ si€ё znowu. - Tak, m€њj zacny krasnoludzie - powiedzia€ѕ - wielka to !pociecha przekona€ѓ si€ё, €їe niewe wszystkim si€ё omylili€ђmy. Wiem o tym a€ї nadto dobrze. Oczywi€ђcie, ani przez chwil€ё nie mia€ѕem ci za z€ѕe nie€їyczliwego powitania. Jak€їebym m€њg€ѕ si€ё gniewa€ѓ, skoro sam tyle razy powtarza€ѕem przyjacio€ѕom, €їeby nawet w€ѕasnym r€ёkom nie ufali, kiedy maj€љ do czynienia z Nieprzyjacielem. Nie martw si€ё, Gimli, synu Gloina! Mo€їe kiedy€ђ ujrzysz nas obu razem i w€њwczas odr€њ€їnisz mnie od Sarumana. - Ale co si€ё dzieje z hobbitami? - wpad€ѕ mu w s€ѕowa Legolas. - Przew€ёdrowali€ђmy kawa€ѕ €ђwiata szukaj€љc ich, a ty, Gandalfie, wiesz, jak si€ё zdaje, gdzie przebywaj€љ Merryi Pippin. Powiedz wreszcie! - S€љ w€ђr€њd ent€њw, z Drzewcem- odpar€ѕ Gandalf. !- W€ђr€њd ent€њw! - wykrzykn€љ€ѕ Aragorn. - A wi€ёc prawd€ё m€њwi€љ stare ba€ђnie o mieszka€јcach le€ђnych ost€ёp€њw, olbrzymich pasterzach drzew! Czy "entowie po dzi€ђ dzie€ј €їyj€љ na €ђwiecie? My€ђla€ѕem, €їe to wspomnienia z dawnych dni, a mo€їe tylko legenda Rohanu. - Legenda Rohanu! - zawo€ѕa€ѕ Legolas. - Jak€їe! Przecie€ї ka€їdy elf w Dzikich Krajach zna pie€ђni o starych onodrimach i odwiecznym ich k€ѕopocie. Lecz nawet w€ђr€њd elf€њw €їyj€љ oni jedynie we wspomnieniu. Poczu€ѕbym si€ё zn€њw m€ѕodzieniaszkiem, gdybym spotka€ѕ onodrima chodz€љcego po ziemi. Drzewiecto nazwa Fangornu przet€ѕumaczona na Wsp€њln€љ Mow€ё, a ty, Gandalfie, m€њwiszjakby nie o tej puszczy, ale o !jakiej€ђ osobie. Kt€њ€ї to taki? - Nie, to za trudne pytanie! - odpar€ѕ Gandalf. - Wiem o nim bardzo ma€ѕo, ale nawet ta znikoma cz€љstka jego !pradawnej i rozwlek€ѕej historii enia - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBep7 c6#fЇ  c™#gРz cќ#h:"ф c_$i-ї cТ$j7jK%%wymaga€ѕaby tak d€ѕugiej opowie€ђci, €їe nie ma na ni€љ dzisiaj czasu. Drzewiec to Fangorn, opiekun tej puszczy,najstarszy nie tylko z ent€њw, ale z wszystkich istot chodz€љcych jeszcze pod s€ѕo€јcem Mr€њdziemia. Mam !nadziej€ё, Legolasie, €їe si€ё z nim kiedy€ђ spotkasz. Merry i #Pippin mieli szcz€ё€ђcie, natkn€ёlisi€ё na niego tutaj, na tym !w€ѕa€ђnie miejscu. By€ѕo to przeddwoma dniami. Drzewiec zabra€ѕich obu do swojej siedziby, "le€ї€љcej u korzeni g€њr. Cz€ёsto przychodzi na t€ё ska€ѕk€ё, zw€ѕaszcza gdy nurtuje go jaki€ђ niepok€њj albo gdy zaalarmuj€љ go wie€ђci z szerokiego €ђwiata. Widzia€ѕem cztery dni temu, jak !przechadza€ѕ si€ё w€ђr€њd drzew; pewnie zauwa€їy€ѕ mnie nawzajem, bo przystan€љ€ѕ; nie zagada€ѕem jednak do niego, bo ugina€ѕem si€ё pod brzemieniem ci€ё€їkich my€ђli i by€ѕem bardzo wyczerpany po walce z Okiem Mordoru. On te€їnie zawo€ѕa€ѕ mnie po imieniu. - Mo€їe on te€ї wzi€љ€ѕ ci€ё za Sarumana - powiedzia€ѕ Gimli. - M€њwisz o nim jak o "przyjacielu, a ja my€ђla€ѕem, €їe Fangorn jest gro€ќny. - Gro€ќny! - wykrzykn€љ€ѕ Gandalf. - ja tak€їe jestem gro€ќny, nawet bardzo. Z nikim gro€ќniejszym ode mnie nigdy si€ё nie spotkacie, chyba €їe staniecie przed obliczem Czarnego W€ѕadcy. Aragorn jest gro€ќny i Legolas jest gro€ќny. Otoczony jeste€ђ niebezpiecznymi istotami, Gimli, synu Gloina, a sam "r€њwnie€ї na sw€њj spos€њb jeste€ђgro€ќny. Las Fangorn z pewno€ђci€љ jest niebezpieczny,tym bardziej dla tych, kt€њrzy wymachuj€љ zbyt pochopnie toporkiem. Sam Drzewiec te€ї jest gro€ќny, ale zarazem !m€љdry i €ѕagodny. Dzi€ђ wszak€їejego powolny, z dawna wzbieraj€љcy gniew kipi i przelewa si€ё przez brzegi, wype€ѕniaj€љc ca€ѕy las. Przybycie hobbit€њw i wie€ђci przez nich przyniesione sta€ѕy #si€ё kropl€љ, kt€њra przepe€ѕni€ѕa miar€ё, wkr€њtce fala tego gniewu pop€ѕynie jak rzeka; lecz nurt jej skieruje si€ё przeciw Sarumanowi i siekierom Isengardu. Lada chwila zdarzy si€ё co€ђ, czego nie widziano w Mr€њdziemiu od dawnych dni: entowie zbudz€љ $si€ё i przekonaj€љ, €їe maj€љ do€ђ€ѓjeszcze w sobie si€ѕy. !- C€њ€ї zatem zrobi€љ? - spyta€ѕ Legolas ze zdumieniem. - Nie wiem - odpar€ѕ Gandalf. -My€ђl€ё, €їe oni sami tego !r€њwnie€ї nie wiedz€љ. Chcia€ѕbym zgadn€љ€ѓ. !I Czarodziej umilk€ѕ pochylaj€љc w zamy€ђleniu g€ѕow€ё. Przyjaciele patrzyli na niego. Spomi€ёdzy p€ѕyn€љcych po niebie chmur promie€ј s€ѕo€јca pad€ѕ prosto na jego r€ёce, spoczywaj€љce na kolanach i odwr€њcone d€ѕo€јmi do g€њry; wydawa€ѕo si€ё, €їe pe€ѕne s€љ €ђwiat€ѕa, jak miska po wr€ёby nape€ѕniona wod€љ. Wreszcie podni€њs€ѕ wzrok i spojrza€ѕ ku s€ѕo€јcu. - Po€ѕudnie blisko - rzek€ѕ. - Wkr€њtce musimy wyruszy€ѓ. - Czy p€њjdziemy na poszukiwanie hobbit€њw i Drzewca? - spyta€ѕ Aragorn. - Nie - odpar€ѕ Gandalf. - Nie tam wiedzie nasza droga. Przemawia€ѕem s€ѕowami nadziei.Lecz tylko nadziei. A nadzieja to jeszcze nie zwyci€ёstwo. Wojna wisi nad nami i nad wszystkimi naszymi przyjaci€њ€ѕmi. Jedynie u€їycie Pier€ђcienia da€ѕoby nam pewno€ђ€ѓ zwyci€ёstwa. Przyt€ѕacza mnie troska i l€ёk, bo wiele trzeba b€ёdzie zniszczy€ѓ, a mo€їe te€ї wszystko utraci€ѓ. Jestem Gandalf, Gandalf Bia€ѕy, lecz Czarny jest jeszcze pot€ё€їniejszy ode mnie. Wsta€ѕ i os€ѕaniaj€љc oczy popatrzy€ѕ na wsch€њd, jak gdyby widzia€ѕ w oddali co€ђ, czego €їaden z jego towarzyszy nie m€њg€ѕ dostrzec.Potrz€љsn€љ€ѕ g€ѕow€љ. - Nie! - rzek€ѕ z cicha. - Znalaz€ѕ si€ё ju€ї poza naszym zasi€ёgiem. Z tego przynajmniejpowinni€ђmy by€ѓ radzi. Nie najdzie nas ju€ї pokusa, by u€їy€ѓ Pier€ђcienia. P€њjdziemy stawi€ѓ czo€ѕo niebezpiecze€јstwu, a cho€ѓ jest ono wielkie, mo€їemy si€ё pociesza€ѓ, €їe gorsze, €ђmiertelne niebezpiecze€јstwo odsun€ё€ѕo si€ё od nas. Odwr€њci€ѕ g€ѕow€ё. - Nie €їa€ѕuj wyboru, kt€њrego dokona€ѕe€ђ w dolinie Emyn Muil,Aragornie, synu Arathorna! - powiedzia€ѕ. - Nie nazywaj te€ї tego po€ђcigu daremnym. W€ђr€њdrozterki wybiera€ѕe€ђ drog€ё, !kt€њra wyda€ѕa ci si€ё s€ѕuszna. #Dobrze zrobi€ѕe€ђ i wysi€ѕek tw€њj zosta€ѕ uwie€јczony powodzeniem. Bo dzi€ёki temu spotkali€ђmy si€ё w por€ё, "inaczej za€ђ mog€ѕo si€ё to sta€ѓ poniewczasie. Lecz teraz obowi€љzek wobec hobbit€њw jest ju€ї wype€ѕniony. Da€ѕe€ђ s€ѕowo Eomerowi, ono wytycza kierunek twojej dalszej drogi. P€њjdziesz do Edoras, odwiedzisz Theodena w jego Z€ѕotym Dworze. Tam bowiem jeste€ђ potrzebny. Anduril musi "b€ѕysn€љ€ѓ €ђwiat€ѕem w bitwie, nakt€њr€љ z dawna czeka. W Rohanie toczy si€ё wojna, a gorsze jeszcze od wojny z€ѕo osaczy€ѕo Theodena. - A wi€ёc nie zobaczymy naszych m€ѕodych, weso€ѕych hobbit€њw? - spyta€ѕ Legolas. - tego nie powiedzia€ѕem - odpar€ѕ Gandlaf. - Kto wie? Miejcie troch€ё cierpliwo€ђci. Id€ќcie, gdzie was wzywa obowi€љzek, i zachowajcie nadziej€ё. W drog€ё, do Edoras! Ja te€ї tam si€ё wybieram. - Daleka to droga dla pieszych, ci€ё€їka zar€њwno dla m€ѕodych, jak dla starych - rzek€ѕ Aragorn. - Obawiam si€ё, €їe bitwa b€ёdzie sko€јczona, zanim dotr€ё na plac boju. - Zobaczymy, zobaczymy - powiedzia€ѕ Gandalf. - Czy zechcesz w€ёdrowa€ѓ razem ze mn€љ? - Mo€їemy razem wyruszy€ѓ - odpar€ѕ Aragorn - lecz nie w€љtpi€ё, €їe mnie wyprzedzisz, jesli taka b€ёdzie twoja wola! -Wsta€ѕ i przez d€ѕug€љ chwil€ё !wpatrywa€ѕ si€ё w Gandalfa. Stalitak twarz€љ w twarz, a Legolas!i Gimli w milczeniu przygl€љdali si€ё tej scenie. Okryty szarym p€ѕaszczem Aragorn, syn Arathorna, wysoki, powa€їny niczym kamienny pos€љg, z r€ёk€љ na g€ѕowicy miecza, wygl€љda€ѕ jak kr€њl, kt€њry z mgie€ѕ morza wst€љpi€ѕ na brzeg po€ђledniejszego ludzkiego plemienia. Naprzeciw niego starzec w bieli €ђwiec€љcej teraz tak, jakby j€љ od wn€ёtrza prze€ђwietla€ѕ blask, zgarbiony i s€ёdziwy, a przecie€ї w€ѕadaj€љcy si€ѕ€љ pot€ё€їniejsz€љ ni€ї w€ѕadza kr€њl€њw. - Czy prawd€ё rzek€ѕem, !Gandalfie, €їe mo€їesz znale€ќ€ѓ si€ё wsz€ёdzie, gdzie zechcesz, pr€ёdzej ni€ї ja? - spyta€ѕ wreszcie Aragorn. - A powiem ci wi€ёcej: ty€ђ jest naszym wodzem i chor€љ€їym. Czarny W€ѕadca ma Dziewi€ёciu. My - tylko jednego, lecz mo€їniejszego od nich: Bia€ѕego Je€ќd€ќca. Przeszed€ѕ on przez p€ѕomienie otch€ѕani i nieprzyjaciele musz€љ dr€їe€ѓ przed nim. P€њjdziemy, dok€љdkolwiek nas poprowadzi. - Tak, wszyscy p€њjdziemy za tob€љ - rzek€ѕ Legolas. - lecz !przedtem, Gandalfie, zdj€љ€ѕby€ђ mi kamie€ј z serca, gdyby€ђ opowiedzia€ѕ, co sta€ѕo si€ё z tob€љ w Morii. czy zechcesz nam to powiedzie€ѓ? Czy zechcesz przynajmniej wyzna€ѓprzyjacio€ѕom, jakim sposobem zosta€ѕe€ђ wyzwolony? - Zbyt ju€ї d€ѕugo tutaj zabawi€ѕem - odpar€ѕ Gandalf. - czas nagli. lecz nawet gdyby€ђmy mieli ca€ѕy rok na rozmow€ё, nie powiedzia€ѕbym wam wszystkiego. - Powiedz tyle, ile chcesz i na!ile pozwoli czas! - odezwa€ѕ si€ё"Gimli. - Prosz€ё ci€ё, Gandalfie, !powiedz, jak rozprawi€ѕe€ђ si€ё z Balrogiem? - Nie wymawiaj jego imienia! -zawo€ѕa€ѕ Gandalf i na moment #cie€ј b€њlu przes€ѕoni€ѕ mu twarz. "Milcza€ѕ i zdawa€ѕ si€ё stary jak sama €ђmier€ѓ. - D€ѕugo, d€ѕugo spada€ѕem w d€њ€ѕ - powiedzia€ѕ wreszcie, a m€њwi€ѕ z wolna, jakby z wysi€ѕkiem odnajdywa€ѕ #w pami€ёci przesz€ѕo€ђ€ѓ. - D€ѕugo spada€ѕem, on za€ђ spada€ѕ wraz !ze mn€љ. jego p€ѕomie€ј owiewa€ѕ mnie, przepala€ѕ. Potem obaj zanurzyli€ђmy si€ё w g€ѕ€ёbok€љ !wod€ё i otoczy€ѕy nas ciemno€ђci.Woda by€ѕa zimna jak nurt €ђmierci, zmrozi€ѕa niemal moje serce. - G€ѕ€ёboka jest otch€ѕa€ј, nad "kt€њr€љ wznosi si€ё most Durina, inikt jej nie zmierzy€ѕ - powiedzia€ѕ Gimli. - A jednak otch€ѕa€ј ma dno, gdzie nie si€ёga ani €ђwiat€ѕo, ani wiedza - rzek€ѕ Gandalf. - Tam si€ё znalaz€ѕem, u kamiennych podstaw ziemi. On"by€ѕ wci€љ€ї ze mn€љ. jego ogie€ј zgas€ѕ, lecz on sam przemieni€ѕ si€ё w o€ђliz€ѕ€љ poczwar€ё, !silniejsz€љ ni€ї w€љ€ї dusiciel. Walczyli€ђmy z sob€љ tam, w podziemiu €їycia, gdzie nie liczy czasu. On wci€љ€ї mnie "trzyma€ѕ w u€ђcisku, a ja wci€љ€ї odpycha€ѕem go, a€ї w ko€јcu uciek€ѕ w tunel ciemno€ђci. Tychkorytarzy nie budowa€ѕo plemi€ёDurinowe, wiedz o tym, Gimli, "synu Gloina. G€ѕ€ёboko, g€ѕ€ёboko pod najg€ѕ€ёbszymi pieczarami krasnolud€њw dr€љ€ї€љ ziemi€ё bezimienne stwory. nawet Saruman ich nie zna. Starsze s€љ ni€ї on. Ja tamt€ёdy przeszed€ѕem, lecz nie chc€ё za€ѓmiewa€ѓ €ђwiat€ѕa dnia ich opisem. na dnie rozpaczy m€њj !wr€њg by€ѕ mi jedyn€љ nadziej€љ, za nim wi€ёc bieg€ѕem chwyciwszy si€ё jego st€њp. Tak wywi€њd€ѕ mnie w ko€јcu z powrotem tajemnymi €ђcie€їkamiKhazad-dumu, bo on zna€ѕ je wszystkie a€ї nazbyt dobrze. Wspinali€ђmy si€ё wci€љ€ї pod g€њr€ё i dotarli€ђmy do Niesko€јczonych Schod€њw. !- Od dawna €ђlad ich zagin€љ€ѕ - "rzek€ѕ Gimli. - Wielu twierdzi€ѕo,€їe nigdy ich nie zbudowano, €їe nigdy ich nie zbudowano, €їe istniej€љ jedynie w legendzie, inni za€ђ powiadali, €їe by€ѕy, ale zosta€ѕy zniszczone. - Zbudowano je i nie s€љ zniszczone - odpar€ѕ Gandalf. -Wznosz€љ si€ё od najni€їszych loch€њw a€ї po najwy€їszy szczyt, prowadz€љ €ђlimakiem, wielu tysi€љcami nieprzerwanych stopni, na Wie€ї€ё Durina, wyrze€ќbion€љ w €їywej skale Zirak-zigila, na o€ђnie€їonym wierzcho€ѕku Srebrnej G€њry. Tam, w €ђcianie Kelebdila jest okno, a przed nim w€љska p€њ€ѕka, zawieszone w powietrzu orle gniazdo g€њruj€љce nad morzem mgie€ѕ. Na szczycie s€ѕo€јce €ђwieci€ѕo jaskrawym blaskiem, ni€їej jednak chmury przes€ѕania€ѕy €ђwiat. Skoczy€ѕ przez to okno, ja za nim, ale w tej€їe chwili on znowu stan€љ€ѕ w ogniu. Nie mieli€ђmy tam €ђwiadka, gdyby nie to, przez wieki €ђpiewano by pie€ђni o tej bitwie na szczycie. - Nagle Gandalf !roze€ђmia€ѕ si€ё. - C€њ€ї jednak opowiada€ѕaby pie€ђ€ј? Kto widzia€ѕby nas z daleka, pomy€ђla€ѕby, €їe nad !wierzcho€ѕkiem g€њry rozszala€ѕa !si€ё burza. S€ѕysza€ѕby grzmoty, widzia€ѕby b€ѕyskawice rozszczepiaj€љce si€ё na Kelebdilu i odskakuj€љce od ska€ѕy we wst€ёgach p€ѕomieni. Czy€ї to nie dosy€ѓ? Otoczy€ѕy nas k€ѕ€ёby dymu, ob€ѕoki gor€љcej pary. Siek€ѕo nas g€ёstym gradem. Str€љci€ѕem przeciwnika, on za€ђ spadaj€љc z wysoko€ђci rozwali€ѕ w gruzy ca€ѕe zbocze. W€њwczas ogarn€ё€ѕa mnie ciemno€ђ€ѓ, straci€ѕem €ђwiadomo€ђ€ѓ i !rachunek czasu i b€ѕ€љka€ѕem si€ё!d€ѕugo drogami, o kt€њrych wol€ё nie m€њwi€ѓ. Nagi zosta€ѕem przywr€њcony €ђwiatu na kr€њtki tylko czas, p€њki nie dope€ѕni€ё swego zadania. Nagi le€їa€ѕem na szczycie Kelebdila. Wie€їa rozpad€ѕa si€ё za mn€љ w proch, okno znikn€ё€ѕo. Osmalone od ognia i pokruszone ska€ѕy zawali€ѕy przej€ђcie schod€њw. By€ѕem sam, zapomniany, bez ratunku porzucony na kamiennym wierzcho€ѕku €ђwiata. Patrza€ѕem w niebo, po kt€њrym przesuwa€ѕy si€ё gwiazdy, a ka€їdy dzie€ј trwa€ѕ tutaj wieki. Z do€ѕu dochodzi€ѕ mnie st€ѕumiony g€ѕos wszystkich kraj€њw ziemi: wiosennych przebudze€ј i €ђmierci, pie€ђni i p€ѕaczu, a tak€їe wiekuisty j€ёk obci€љ€їonych nad miar€ё kamieni. A€ї wreszcie odnalaz€ѕ mnie po raz drugi Gwaihir, !W€ѕadca Wichr€њw, i zn€њw zdj€љ€ѕmnie z wy€їyn, by ponie€ђ€ѓ w €ђwiat. - Wida€ѓ s€љdzone mi by€ѓ zawsze twoim brzemieniem, !przyjacielu, kt€њry zjawiasz si€ёw najgorszej godzinie! - rzek€ѕem. - Wtedy by€ѕe€ђ brzemieniem - #odpar€ѕ - lecz nie dzi€ђ. Sta€ѕe€ђ #si€ё lekki jak pi€њro €ѕab€ёdzie w moich szponach. S€ѕo€јce przez ciebie prze€ђwieca. Doprawdy, nie s€љdz€ё, abym ci by€ѕ potrzebny. Gdybym ci€ё upu€ђci€ѕ, pofrun€љ€ѕby€ђ z wiatrem. - Lepiej mnie nie upuszczaj! - !szepn€љ€ѕem przera€їony, bo ju€ї we mnie wst€ёpowa€ѕo nowe €їycie. - nie€ђ mnie do Lothlorien. - Tak w€ѕa€ђnie rozkaza€ѕa mi pani Galadriela, ona to bowiemprzys€ѕa€ѕa mnie po ciebie - odpar€ѕ. Tym sposobem przyby€ѕem do Karas Galaghon, lecz ju€ї po waszym odej€ђciu. Zagojono tam moje rany i odziano w biel.!Dawa€ѕem rady i s€ѕucha€ѕem rad. Potem w€ёdrowa€ѕem dziwnymi drogami a€ї do tej puszczy. Ka€їdemu z was przynosz€ё z Lothlorien wie€ђci. Aragornowi kazano mi powt€њrzy€ѓ takie oto s€ѕowa: Gdzie€ї to Dunedainowie, o, Elessarze? Kt€њ€ї twoim krewnym w w€ёdr€њwk€ё i€ђ€ѓ ka€їe? To, co zgubione, ju€ї z mg€ѕy si€ё wy€ѕania, Z p€њ€ѕnocy jedzie ju€ї szara Kompania. Dla ciebie mroczna €ђcie€їyna, s€љsiedzie; Trup strze€їe drogi, co ku morzu wiedzie. !A Legolasowi poleci€ѕa Galadriela rzec tak: O, Legolasie, dobrze €їy€ѕe€ђ w lesie !W ci€љg€ѕej rado€ђci. Teraz morzastrze€ї si€ё! Gdy krzyk us€ѕyszysz mewy o wieczorze, Serce twe nigdy nie spocznie ju€ї w borze! Gandalf umilk€ѕ i przymkn€љ€ѕ oczy. - A wi€ёc dla mnie nie przynios€ѕe€ђ nic od niej? - "rzek€ѕ Gimli spuszczaj€љc g€ѕow€ё.- Zagadkowe s€љ jej s€ѕowa - powiedzia€ѕ Legolas. - Niewiele z nich odgadn€љ€ѓ mog€љ ci, dla kt€њrych s€љ przeznaczone. - Ma€ѕa to dla mnie pociecha - rzek€ѕ Gimli. - Jak€їe? - odpar€ѕ Legolas. - Czy chcia€ѕby€ђ, €їeby otwarcie m€њwi€ѕa o twojej €ђmierci? - Tak, je€ђliby nic innego nie mia€ѕa do powiedzenia. - O co wam chodzi? - odezwa€ѕsi€ё Gandalf odmykaj€љc oczy. - Zdaje mi si€ё, €їe rozumiem, co chcia€ѕa przez to rzec. Wybacz, Gimli! Rozwa€їa€ѕem na nowo s€ѕowa Galadrieli. Ale mam jeszcze co€ђ dla ciebie i nie jest to ani zagadka, ani smutna przepowiednia. "Gimlego, syna Gloina - m€њwi€ѕa- pozdr€њw ode mnie. Wsz€ёdzie, gdziekolwiek jest, moje my€ђli biegn€љ za nim. Niech jednak pami€ёta zawsze uwa€їnie obejrze€ѓ drzewo, zanim na nie podniesie sw€њj toporek". - W szcz€ё€ђliw€љ godzin€ё "powr€њci€ѕe€ђ do nas, Gandalfie! -wykrzykn€љ€ѕ krasnolud skacz€љci pod€ђpiewuj€љc g€ѕo€ђno w swoim dziwnym krasnoludzkim j€ёzyku. - Dalej€їe! dalej! - wo€ѕa€ѕ wymachuj€љc toporkiem. - Skoro g€ѕowa Gandalfa jest €ђwi€ёta i nietykalna, poszukajmy innej, kt€њr€љ by miwolno by€ѕo roz€ѕupa€ѓ. - Niedaleko trzeba b€ёdzie szuka€ѓ - rzek€ѕ Gandalf wstaj€љc. - W drog€ё! Za d€ѕugo €ђwi€ёcimy to przyjacielskie spotkanie. Nie wolno ju€ї wi€ёcej traci€ѓ ani chwili. Owin€љ€ѕ si€ё w €ѕachmany starego p€ѕaszcza i ruszy€ѕ pierwszy. Za nim trzej przyjaciele zbiegli z wysokiej p€њ€ѕki, a potem spiesznym !krokiem poszli przez las w d€њ€ѕ,ku brzegom Rzeki Ent€њw. Nie rozmawiali z sob€љ, p€њki nie stan€ёli w trawie na skraju Fangornu. Koni nie by€ѕo nigdzie ani €ђladu. "- A wi€ёc nie wr€њci€ѕy! - rzek€ѕ Legolas. - Ci€ё€їki nas czeka marsz. !- Nie p€њjd€ё pieszo. Czas nagli - odpar€ѕ Gandalf. Podni€њs€ѕ #g€ѕow€ё i gwizdn€љ€ѕ przeci€љgle, atak czysto i dono€ђnie, €їe trzej towarzysze zdumieli si€ё #s€ѕysz€љc t€ё m€ѕodzie€јcz€љ nut€ё z ust siwobrodego starca. Po !trzykro€ѓ powt€њrzy€ѕ gwizd, a€ї od step€њw dolecia€ѕo wraz ze wschodnim wiatrem nik€ѕe jeszcze w oddali r€їenie konia. Czekali w podziwie. Wkr€њtce us€ѕyszeli t€ёtent kopyt, zrazu tak st€ѕumiony jak lekkie drganie ziemi, dos€ѕyszalne jedynie dla uszu Aragorna, gdyje przytyka€ѕ do trawy, potem coraz g€ѕo€ђniejsze, wyra€ќniejsze, a szybkie w rytmie. - Koni jest kilka - rzek€ѕ Aragorn. - Pewnie! - odpar€ѕ Gandalf. - Za wielu nas na jednego. - Trzy! - rzek€ѕ Legolas wpatruj€љc si€ё w step. - Sp€њjrzcie, jak mkn€љ z wichrem, Hasufel, a przy nim m€њj przyjaciel Arod. Ale na przedzie cwa€ѕuje inny jeszczeko€ј, ogromny. Nie spotka€ѕem jeszcze w €їyciu takiego rumaka. - I nie zobaczysz drugiego - powiedzia€ѕ Gandalf. - To Gryf. !Przyw€њdca Mearas€њw, ksi€љ€ї€љt w€ђr€њd koni. Nawet Theoden, kr€њl Rohanu, nigdy lepszego rumaka nie widzia€ѕ. B€ѕyszczy jak srebro, a mknie g€ѕadko jak€їywy strumie€ј. Po mnie przybywa, to wierzchowiec Bia€ѕego Je€ќd€ќca. Z nim razem rusz€ё na wojn€ё. Nim Czarodziej sko€јczy€ѕ te s€ѕowa, ogromny rumak ju€ї !zacz€љ€ѕ wspina€ѓ si€ё ku nim po "stoku wzg€њrza. Sier€ђ€ѓ migota€ѕasrebrem, grzywa powiewa€ѕa w p€ёdzie. Dwa inne konie sz€ѕy jego €ђladem. Na widok Gandalfa Gryf zwolni€ѕ kroku i zar€їa€ѕ g€ѕo€ђno. Lekkim truchtem podbieg€ѕ i schylaj€љc dumn€љ g€ѕow€ё przylgn€љ€ѕ nozdrzami do szyi starca. Gandalf pog€ѕaska€ѕ go. - Daleko st€љd do Rivendell, !przyjacielu! - rzek€ѕ. - M€љdrze jednak zrobi€ѕe€ђ, €їe€ђ si€ё pospieszy€ѕ. A teraz ju€ї razem ruszymy dalej w ten €ђwiat i nie rozstaniemy si€ё wi€ёcej! Zaraz te€ї zbli€їy€ѕy si€ё dwa !pozosta€ѕe konie i przystan€ё€ѕy,jakby czekaj€љc na rozkazy. - Udamy si€ё co pr€ёdzej do Meduseld, na dw€њr waszego - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBkpЭ cp%l= ъ c€г%m'A c6&nh!щ c™&oQ,ь cќ&p=75H_'!w€ѕadcy Theodena - zwr€њci€ѕ si€ёdo nich Gandalf z powag€љ. Konie skin€ё€ѕy g€ѕowami. - Nie ma czasu do stracenia, wi€ёc, je€ђli si€ё zgadzacie, ruszymy natychmiast. prosimy was o po€ђpiech. Hasufel poniesie Aragorna, Arod za€ђ - Legolasa. Gimlego wezm€ё przed siebie, Gryf zechce €ѕaskawie d€ќwiga€ѓnas obu. Teraz tylko napijemy si€ё wody przed drog€љ. - Zaczynam rozumie€ѓ tajemnic€ё wczorajszej nocy - rzek€ѕ Legolas skacz€љc lekko nagrzbiet Aroda. - Nie wiem, czykonie nasze zbieg€ѕy w pop€ѕochu, czy nie, ale to pewne, €їe spotka€ѕy Gryfa, swego przyw€њdc€ё, i powita€ѕy go rado€ђnie. Czy wiedzia€ѕe€ђ, €їe on jest w pobli€їu, Gandalfie? - Tak, wiedzia€ѕem - odpar€ѕ Czarodziej. - Przyzywa€ѕem go !my€ђl€љ i prosi€ѕem o po€ђpiech. Wczoraj bowiem by€ѕ jeszcze daleko st€љd, na po€ѕudniu. Oby mnie tam jak najpr€ёdzej zani€њs€ѕ znowu! Powiedzia€ѕ co€ђ do wierzchowca i Gryf ruszy€ѕ z miejsca galopem, lecz miarkuj€љc krok wedle mo€їliwo€ђci swoich dw€њch towarzyszy. W pewnej chwili skr€ёci€ѕ nagle i wybieraj€љc miejsce, gdzie brzegi by€ѕy ni€їsze, przeszed€ѕ w br€њd rzek€ё, potem za€ђ poprowadzi€ѕ kawalkad€ё na po€ѕudnie, krajemp€ѕaskim, bezdrzewnym i otwartym. Jak okiem si€ёgn€љ€ѓ #trawa szar€љ fal€љ ko€ѕysa€ѕa si€ё na wietrze. €aden €ђlad nie znaczy€ѕ drogi ani szlaku, lecz !Gryf nie b€ѕ€љdzi€ѕ i nie waha€ѕ si€ё ani sekundy. - Kierujemy si€ё na prze€ѕaj prosto ku dworowi Theodena u!podn€њ€їy Bia€ѕych G€њr - rzek€ѕ Gandalf. - W ten spos€њb najszybciej tam staniemy. Grunt jest pewniejszy we Wschodnim Emnecie, k€ёdy !wiedzie g€ѕ€њwny p€њ€ѕnocny szlakprzecinaj€љcy rzek€ё, ale Gryf zna drog€ё przez wszystkie moczary i zapadliska. Mkn€ёli tak d€ѕugie godziny w€ђr€њd €ѕ€љk i rzecznych zalew€њw. W wielu miejscach trawa ros€ѕa tak bujnie, €їe !si€ёga€ѕa je€ќd€ќcom nad kolana, a wierzchowce zdawa€ѕy si€ё p€ѕyn€љ€ѓ w szarozielonym morzu.Natykali si€ё czasem na ukryte w zieleni stawy, na rozleg€ѕe €ѕany trzcin szumi€љcych nad zdradzieckimi bagnami, lecz Gryf znajdowa€ѕ wsz€ёdzie bezpieczn€љ €ђcie€їk€ё, a dwa konie sz€ѕy za nim trop w trop. "Z wolna s€ѕo€јce chyli€ѕo si€ё na niebie ku zachodowi. Przez chwil€ё je€ќd€ќcy widzieli je w wielkiej dali nad rozleg€ѕym stepem jak czerwony p€ѕomie€ј zapadaj€љcy w traw€ё. Tu€ї nad widnokr€ёgiem zbocza g€њr !zapali€ѕy si€ё czerwieni€љ. Dymy wzbi€ѕy si€ё od ziemi przes€ѕaniaj€љc tarcz€ё s€ѕoneczn€љ krwaw€љ €ѕun€љ , jakby zachodz€љc za kraw€ёd€ќ ziemi, s€ѕo€јce podpali€ѕo stepow€љ traw€ё. - Tam jest Brama Rohanu - rzek€ѕ Gandalf. - Niemal dok€ѕadnie na zach€њd od nas. Za ni€љ le€їy Isengard. - Widz€ё ogromne dymy - powiedzia€ѕ Legolas. - Co to mo€їe oznacza€ѓ? - Bitw€ё i wojn€ё! - odpar€ѕ Gandalf. - Naprz€њd! Rozdzia€ѕ 6 Kr€њl ze Z€ѕotego Dworu Cwa€ѕowali, a tymczasem !s€ѕo€јce zasz€ѕo, zmrok zapad€ѕ z!wolna i nadci€љgn€ё€ѕa noc. Kiedysi€ё wreszcie zatrzymali i zeskoczyli z siode€ѕ, nawet #Aragorn cia€ѕo mia€ѕ odr€ёtwia€ѕe iby€ѕ znu€їony. Gandalf jednak ledwie przez par€ё godzin !pozwoli€ѕ im odpoczywa€ѓ. Gimli i!Legolas usn€ёli, Aragorn le€їa€ѕ wyci€љgni€ёty na wznak, lecz Gandalf sta€ѕ, oparty na lasce, i wpatrywa€ѕ si€ё w ciemno€ђci, to na wsch€њd, to na zach€њd. Cisza panowa€ѕa doko€ѕa, nie pokaza€ѕa si€ё i nie odezwa€ѕa €їadna €їywa dusza. Kiedy w€ёdrowcy wstali znowu, chmury d€ѕugimi pasmami przekre€ђla€ѕy niebo sun€љc z ch€ѕodnym podmuchem wiatru. Przy zimnej po€ђwiacie !ksi€ё€їyca mkn€ёli dalej r€њwnie szybko jak w blasku dnia. Godziny p€ѕyn€ё€ѕy, a je€ќd€ќcy !p€ёdzili wci€љ€ї naprz€њd. Gimli #zdrzemn€љ€ѕ si€ё i by€ѕby spad€ѕ z konia, gdyby Gandalf nie chwyci€ѕ go w por€ё i nie potrz€љsn€љ€ѕ. Dwa konie mimo zm€ёczenia ambitnie dotrzymywa€ѕy kroku niezmordowanemu przyw€њdcy, kt€њry pomyka€ѕ przed nimi jak ledwie dostrzegalny szary cie€ј.Tak przebyli wiele mil. "Wreszcie ksi€ё€їyc skry€ѕ si€ё na zachodzie w chmurach. Dmuchn€ё€ѕo przejmuj€љcym ch€ѕodem. Powoli ciemno€ђ€ѓ na wschodzie blad€ѕa przybieraj€љc zimn€љ, szar€љ barw€ё. czerwone s€ѕupy blasku wystrzeli€ѕy zza czarnych €ђcian odleg€ѕych wzg€њrz Emyn Muil. Mwit wstawa€ѕ jasny, pogodny, wiatrdmucha€ѕ w poprzek ich !€ђcie€їki, trawy chyli€ѕy si€ё z !szelestem. nagle Gryf stan€љ€ѕ i zar€їa€ѕ. Gandalf wyci€љgn€љ€ѕ r€ёk€ё. - Patrzcie! - zawo€ѕa€ѕ. W€ёdrowcy podnie€ђli zm€ёczone "oczy. Przed nimi pi€ёtrzy€ѕy si€ё G€њry Po€ѕudnia, ubielone szczyty, poznaczone czarnymi!smugami. Ziele€ј €ѕ€љk si€ёga€ѕa wzg€њrz, kt€њre skupi€ѕy si€ё u st€њp g€њr, a potem rozbiega€ѕa si€ё w mn€њstwo dolin, jeszcze w tej chwili zamglonych i mrocznych, nie tkni€ёtych €ђwiat€ѕem brzasku, !wciskaj€љcych si€ё kr€ёto mi€ёdzywzg€њrza. Tu€ї przed w€ёdrowcami najszersza z nich otwiera€ѕa si€ё jak wyd€ѕu€їona zatoka w€ђr€њd g€њr. W g€ѕ€ёbi majaczy€ѕ zwalisty masyw !g€њrski, nad kt€њrym wystrzela€ѕ jeden tylko wysoki szczyt. W wylocie tej zatoki jakby na warcie stercza€ѕ samotny !pag€њrek. U jego st€њp wi€ѕ si€ё srebrn€љ nitk€љ potok sp€ѕywaj€љcy dolin€љ; grzbiet #pag€њrka €ѕowi€ѕ ju€ї z€ѕoty blask dalekiego jeszcze s€ѕo€јca. - M€њw, Legolasie - rzek€ѕ Gandalf. - M€њw, co widzisz przed nami. Legolas os€ѕoni€ѕ oczy od poziomych promieni wschodu. - Widz€ё bia€ѕy potok "sp€ѕywaj€љcy ze €ђnie€їnych p€њl -powiedzia€ѕ. - Tam gdzie wychyla si€ё z cieni doliny, od wschodniej strony zielenieje pag€њrek. Otacza go fosa i naje€їony cierniem €їywop€ѕot. Wewn€љtrz ogrodzenia widz€ё dachy dom€њw, a po€ђrodku, na zielonej terasie, dumny, wysoki, ogromny dw€њr, "siedzib€ё ludzi. Je€ђli mnie wzroknie myli, ten dw€њr kryty jest z€ѕotem. Blask od niego bije szeroko w kr€љg. Z€ѕote s€љ tak€їe s€ѕupy u jego bram. Czuwaj€љ tam ludzie w b€ѕyszcz€љcych zbrojach, lecz wszyscy inni €ђpi€љ jeszcze. - Dziedziniec wok€њ€ѕ dworu zwie si€ё Edoras - rzek€ѕ Gandalf - z Z€ѕoty Dw€њr to Meduseld. Mieszka w nim Theoden, syn Thengla, kr€њl Rohanu. Przybywamy wraz ze €ђwitem. Droga teraz przed nami prosta i widna. Musimy !jednak posuwa€ѓ si€ё ostro€їnie, bo w tych stronach trwa wojna, a Rohirrimowie, hodowcy i mistrzowie koni, nie€ђpi€љ wbrew pozorom. Radz€ё, niech €їaden z was nie dobywaor€ё€їa ani nie odzywa si€ё wynio€ђle, p€њki nie staniemy przed tronem Theodena. "Ranek €ђwieci€ѕ ju€ї jasno i ptaki€ђpiewa€ѕy, gdy zajechali nad potok. Bystrym nurtem toczy€ѕ "si€ё na r€њwnin€ё, a op€ѕyn€љwszy pag€њrek skr€ёca€ѕ szerokim €ѕukiem i przecina€ѕ drog€ё w€ёdrowcom, kieruj€љc si€ё ku wschodowi, €їeby gdzie€ђ w oddali zasili€ѓ Rzek€ё Ent€њw, dusz€љc€љ si€ё w€ђr€њd trzcin i sitowia na moczarach. Kraj zieleni€ѕ si€ё doko€ѕa, na wilgotnych €ѕ€љkach i trawiastych brzegach potoku g€ёsto ros€ѕy wierzby. Tu, na po€ѕudniu, ko€јce wierzbowych ga€ѕ€љzek ju€ї zabarwia€ѕy si€ё czerwieni€љ w przeczuciu bliskiej wiosny. Przez potok "prowadzi€ѕ br€њd €ѕ€љcz€љc niskie brzegi stratowane ko€јskimi kopytami. Je€ќd€ќcy przeprawili si€ё i na drugim brzegu trafili "na szerok€љ wy€ї€ѕobion€љ drog€ё, kt€њra wiod€ѕa pod g€њr€ё. U st€њp obronnego wzg€њrza droga bieg€ѕa w cieniu wynios€ѕych zielonych kopc€њw. Ich zachodnie stoki zdawa€ѕy si€ё opr€њszone €ђniegiem, tak g€ёsto kwit€ѕy na nich niezliczone drobne, podobne do gwiazdeczek kwiaty. - Sp€њjrzcie! - powiedzia€ѕ Gandalf. - Jak pi€ёkne s€љ jasneoczy tych kwiat€њw w€ђr€њd trawy. Nazwano je niezapominki, simbelmyne w j€ёzyku tutejszych ludzi, bo kwitn€љ przez ca€ѕy rok na miejscu, gdzie spoczywaj€љ zmarli. Wiedzcie, €їe znale€ќli€ђmy si€ё w€ђr€њd kurhan€њw, w kt€њrych €ђpi€љ przodkowie Theodena. - Siedem kopc€њw po lewej i dziewi€ё€ѓ z prawej strony - !rzek€ѕ Aragorn. - Wiele pokole€ј ludzkich przemin€ё€ѕo, odk€љd zbudowano Z€ѕoty Dw€њr. "- Pi€ё€ѓset razy czerwone li€ђcie opad€ѕy z drzew w mojej ojczystej Mrocznej Puszczy od tamtych dni - powiedzia€ѕ Legolas - lecz nam ten czas zdaje si€ё jedn€љ chwilk€љ. - Ale dla Rohirrim€њw to okres "tak d€ѕugi - rzek€ѕ Aragorn - €їe po dniach budowy zosta€ѕy tylko wspomnienia w pie€ђni, a lata poprzednie gin€љ we mgle przesz€ѕo€ђci. Dzi€ђ ten kraj nazywaj€љ swoj€љ ojczyzn€љ, ziemi€љ rodzinn€љ, a mow€љ te€ї r€њ€їni€љ si€ё ju€ї bardzo od swoich pobratymc€њw z p€њ€ѕnocy. $I zacz€љ€ѕ nuci€ѓ jak€љ€ђ pie€ђ€ј w j€ёzyku nie znanym elfowi i krasnoludowi. S€ѕuchali go jednak ch€ёtnie, bo melodia by€ѕa pi€ёkna. - Domy€ђlam si€ё, €їe to j€ёzyk Rohirrim€њw - rzek€ѕ Legolas - bo przypomina ten kraj, gdzieniegdzie bujny i rozko€ѕysany, a gdzieniegdzie surowy i powa€їny jak g€њry. Niemog€ё jednak zgadn€љ€ѓ, co #m€њwi ta pie€ђ€ј, czuj€ё tylko, €їenabrzmia€ѕa jest od smutku €ђmiertelnych ludzi. !- Przet€ѕumacz€ё j€љ na Wsp€њln€љMow€ё - odpar€ѕ Aragorn - jak zdo€ѕam najwierniej. Gdzie€ї teraz je€ќdziec i ko€ј? !Gdzie€ї r€њg, co graniem wi€њd€ѕ w pole? Gdzie€ї jest kolczuga i he€ѕm I w€ѕos rozwiany na czole? O, gdzie jest harfa i d€ѕo€ј, Gdzie ogie€ј z€ѕotoczerwony, Gdzie jest czas wiosny i €їniw, Gdzie zbo€їa dojrza€ѕe i plony? Wszystko min€ё€ѕo jak deszcz, Jak w polu wiatr porywisty, Na zach€њd odesz€ѕy dni Za g€њry mroczne i mgliste... Kt€њ€ї b€ёdzie zbiera€ѕ dym Martwego lasu, co zgorza€ѕ, Lub patrza€ѕ na przep€ѕyw lat, Co przybywaj€љ od morza? $U€ѕo€їy€ѕ t€ё pie€ђ€ј przed wiekami zapomniany poeta Rohanu, wspominaj€љc, jak smuk€ѕy i pi€ёkny by€ѕ Eorl M€ѕody, gdy przyby€ѕ tu z p€њ€ѕnocy. Jego wierzchowiec mia€ѕ skrzyd€ѕa u n€њg, a nazywa€ѕ si€ё Felarof, ojciec koni. Po dzi€ђ dzie€ј €ђpiewaj€љ o tym ludzie wieczorami. Tak m€њwi€ѕ im Aragorn, a tymczasem wyjechali spomi€ёdzy milcz€љcych kurhan€њw. Droga zwini€ёta na kszta€ѕt €ђlimaka prowadzi€ѕa teraz po zielonym zboczu na wzg€њrze, a€ї wreszcie stan€ёli przed szerok€љ, wystawion€љ nawiatr od step€њw bram€љ Edorasu. Zaraz te€ї obskoczyli ich ludzie w b€ѕyszcz€љcych zbrojach i w€ѕ€њczniami zagrodzili wjazd. - St€њjcie, nieznani cudzoziemcy! - krzykn€ёli w j€ёzyku Rohanu; po czym !zacz€ёli si€ё dopytywa€ѓ o imionai cel podr€њ€їy. W oczach ich mo€їna by€ѕo wyczyta€ѓ podziw, lecz niezbyt przyjazny. Szczeg€њlnie na Gandalfa spogl€љdali podejrzliwie. - Rozumiem wasz€љ mow€ё - powiedzia€ѕ w tym samym j€ёzyku Gandalf. - Ale ma€ѕo kto"j€љ zna w€ђr€њd obcoplemie€јc€њw. Je€ђli pragniecie odpowiedzi, dlaczego nie u€їywacie Wsp€њlnej Mowy, jak jest w zwyczaju na ca€ѕym zachodzie?- Kr€њl Theoden rozkaza€ѕ nie otwiera€ѓ bram nikomu, kto niezna naszego j€ёzyka i nie ejst nam przyjacielem - odpar€ѕ jeden z wartownik€њw. - Niech€ёtnie witamy w tych dniach wojny go€ђci spoza w€ѕasnego plemienia, chyba €їe przybywaj€љ z Mundburga, z Gondoru. Kim jeste€ђcie, €їe takbeztrosko podr€њ€їujecie przez step w dziwacznych strojach, na wierzchowcach podobnych do naszych koni? Od dawna trzymamy tu stra€ї i wypatrzyli€ђmy was z daleka. Nigdy jeszcze nie widziano tu je€ќd€ќc€њw tak niezwyk€ѕych anikonia wspanialszego ni€ї ten, !kt€њrego dosiadasz. Je€їeli oczu nam nie omami€ѕ jaki€ђ czar, jest to jeden z Mearas€њw. Mo€їe€ђ ty czarodziej, szpieg Sarumana albo widmo przez niego nas€ѕane? M€њw, a €їywo! - Nie jeste€ђmy widmami - odezwa€ѕ si€ё Aragorn - i oczy was nie myl€љ. To s€љ konie z waszych stadnin, pewnie je pozna€ѕe€ђ, nim jeszcze zacz€љ€ѕe€ђ nas wypytywa€ѓ. Z€ѕodziej wszak€їe nie wraca€ѕby!z koniem do stajni w€ѕa€ђciciela.Oto Hasufel i Arod, wierzchowce, kt€њrych u€їyczy€ѕnam ledwie przed dwoma dniami Eomer, Trzeci Marsza€ѕek Rohanu. Odprowadzamy je tak, jak przyrzekli€ђmy. Czy Eomer nie wr€њci€ѕ z wyprawy i nie zapowiedzia€ѕ naszego przybycia? Wartownik zmiesza€ѕ si€ё wyra€ќnie. - Nic wam o Eomerze !powiedzie€ѓ nie mog€ё - rzek€ѕ. -"Je€їeli prawd€ё m€њwicie, kr€њl z pewno€ђci€љ b€ёdzie co€ђ o tym wiedzia€ѕ. Mo€їe wasze przybycie nie jest ca€ѕkiem nieoczekiwane. Przed dwoma dniami wieczorem Smoczy #J€ёzyk by€ѕ tutaj i oznajmi€ѕ, €їe z woli Theodena €їaden obcoplemieniec nie €ђmie odt€љdprzest€љpi€ѓ tej bramy. - Smoczy J€ёzyk? - spyta€ѕ Gandalf uwa€їnie patrz€љc na wartownika. - Ani s€ѕowa wi€ёcej! Nie do niego, ale do w€ѕadcy Rohanu mam spraw€ё. I to piln€љ! Czy zechcesz i€ђ€ѓ sam, czy te€ї po€ђlesz kogo€ђ, aby o tym kr€њlowi oznajmi€ѓ? Oczy Gandalfa b€ѕyszcza€ѕy, gdy pochyliwszy si€ё, spod €ђci€љgni€ёtych brwi zagl€љda€ѕ pilnie w twarz Rohirrima. - P€њjd€ё sam - odpar€ѕ tamten po namy€ђle. - Ale jakie imiona mam oznajmi€ѓ kr€њlowi? Co mu o was powiedzie€ѓ? Zdajesz si€ёstary i znu€їony, a jednak gro€ќny i srogi, wbrew pozorom.- Dobrze€ђ przyjrza€ѕ si€ё i s€ѕusznie os€љdzi€ѕ - rzek€ѕ Czarodziej. - Jestem Gandalf. Wracam. I zwa€ї: odprowadzam kr€њlowi konia. To Gryf Wielki, kt€њrego niczyja r€ёka pr€њcz mojej nie okie€ѕza. Ze mn€љ jestAragorn, syn Arathorna, spadkobierca kr€њl€њw, kt€њry d€љ€їy do Mundburga. A oto !Legolas, elf, i Gimli, krasnolud - nasi przyjaciele. Id€ќ i powiedz swemu panu, €їe stan€ёli€ђmy u jego bram i pragniemy z nim rozmowy, je€ђlidopu€ђci nas na sw€њj dw€њr. - Niezwyk€ѕe wymieni€ѕe€ђ imiona! Powt€њrz€ё je wszak€їe mojemu w€ѕadcy. Zobaczymy, co na to kr€њl powie! - odpar€ѕ wartownik. - Czekajcie na mnie, przynios€ё wam odpowied€ќ, jak€љ Theoden uznaza w€ѕa€ђciw€љ. Nie obiecujcie sobie za wiele. czasy mamy teraz surowe. I odszed€ѕ szybkim krokiem, pozostawiaj€љc obcych pod czujn€љ stra€ї€љ swoich towarzyszy. Wr€њci€ѕ po chwili. - Chod€ќcie ze mn€љ - rzek€ѕ. - Theoden pozwoli€ѕ was wpu€ђci€ѓ, lecz wszelk€љ bro€ј, nawet kije,macie z€ѕo€їy€ѓ u progu. Od€ќwierny wam j€љ przechowa. Pos€ёpne wrota otwar€ѕy si€ё wreszcie. W€ёdrowcy weszli przez nie g€ёsiego, w €ђlad za !przewodnikiem. Znale€ќli si€ё na szerokiej ulicy wybrukowanej ciosanym kamieniem, wznosz€љcej si€ё wci€љ€ї pod g€њr€ё, niekiedy €ђlimakiem, a niekiedy kilku stopniami starannie zbudowanych schod€њw. Min€ёli mn€њstwo drewnianych dom€њw i ciemnych drzwi. R€њwnolegle do $ulicy perli€ѕ si€ё i szumia€ѕ jasny potok, uj€ёty w kamienne koryto. W ko€јcu dotarli na szczyt wzg€њrza. Wysoki pomost g€њrowa€ѕ nad zielon€љ teras€љ, u kt€њrej st€њp, spod kamienia wyrze€ќbionego w kszta€ѕt ko€јskiej g€ѕowy, tryska€ѕo weso€ѕe €ќr€њde€ѕko. Woda €ђcieka€ѕa z niego do wielkiego zbiornika, a dalej do potoku. Przez teras€ё wiod€ѕy schody szerokie i ogromne, a na ostatnim stopniu sta€ѕy z dw€њch stron wykute w kamieniu €ѕawy. Siedzieli tam kr€њlewscy stra€їnicy trzymaj€љcna kolanach obna€їone miecze. !Z€ѕociste w€ѕosy mieli splecione w warkocze. S€ѕo€јce gra€ѕo w ich zielonych tarczach i w jasnych, polerowanych !pancerzach. Gdy si€ё podnie€ђli z!€ѕaw, w€ёdrowcy ujrzeli m€ё€ї€њw tak ros€ѕych, jak rzadko bywaj€љ €ђmiertelnicy. - Drzwi s€љ tu na wprost - rzek€ѕ przewodnik. - Ja musz€ё wraca€ѓ do bramy na s€ѕu€їb€ё. !€egnajcie! Oby was kr€њl raczy€ѕprzyj€љ€ѓ €ѕaskawie. !Zawr€њci€ѕ i odszed€ѕ spiesznie. W€ёdrowcy wst€ёpowali po ogromnych stopniach pod "okiem stra€їy. Gwardzi€ђci kr€њla patrzyli na nich z g€њry bez "s€ѕowa, p€њki Gandalf nie stan€љ€ѕna kamiennym tarasie u szczytu schod€њw. W€њwczas niespodzianie pozdrowili go ch€њrem d€ќwi€ёcznych g€ѕos€њw wswoim rodzinnym j€ёzyku. - Witajcie, przybysze z dalekich stron - powiedzieli zwracaj€љc miecze r€ёkoje€ђci€љ do go€ђci na znak pokojowych zamiar€њw. Zielone drogocenne kamienie zamigota€ѕy w s€ѕo€јcu.Potem jeden z gwardzist€њw wyst€љpi€ѕ z szeregu i odezwa€ѕ si€ё we Wsp€њlnej Mowie: - Jestem od€ќwiernym Theodena - rzek€ѕ. - Nazywam si€ё Hama. Prosz€ё, od€ѕ€њ€їcie wszelki or€ё€ї, nim wejdziecie do pa€ѕacu. !Pierwszy Legolas z€ѕo€їy€ѕ w jegor€ёce sw€њj sztylet o srebrnym trzonku, ko€ѕczan i €ѕuk. - Strze€ї pilnie mojej broni - powiedzia€ѕ - bo pochodzi ona !ze Z€ѕotego Lasu i dosta€ѕem j€љ w darze od Pani z Lorien. Zdumienie b€ѕysn€ё€ѕo w oczach od€ќwiernego. Pospiesznie odstawi€ѕ bro€ј pod mur, jak gdyby boj€љc si€ё jej dotyka€ѓ. - Obiecuj€ё ci, €їe jej tu nikt nie ruszy - rzek€ѕ. Aragorn waha€ѕ si€ё przez chwil€ё. - Wola moja wzdraga si€ё - rzek€ѕ - przed od€ѕo€їeniem miecza i powierzeniem Andurilaw r€ёce innego cz€ѕowieka. - Taka jest wola Theodena - w€њr waszego - s. b.tmpє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBqp– cЇ'r K c (sQX cm(tЉ!м cа(u…,I c3)vЮ7МE–)powiedzia€ѕ Hama. - Nie mam pewnio€ђci, czy wolaTheodena, syna Thengla, jakkolwiek jest on w€ѕadc€љ Rohanu, powinna przewa€їa€ѓ nad wol€љ Aragorna, syna Arathorna, dziedzica Elendila z Gondoru. - Stoisz przed domem Theodena, nie za€ђ Aragorna, nawet gdyby €њw Aragorn by€ѕ kr€њlem Gondoru i zasiada€ѕ na stolicy Denethora - odpar€ѕ Hama, szybko staj€љc przed drzwiami i zagradzaj€љc drog€ё. Miecz zwr€њci€ѕ teraz ostrzem ku go€ђciom. !- Ja€ѕowy sp€њr - wmiesza€ѕ si€ё Gandalf. - €€љdanie Theodena jest zgo€ѕa niepotrzebne, lecz daremnie pr€њbowa€ѕbym sie sprzeciwia€ѓ. Wola kr€њla, s€ѕuszna czy nie, rozstrzyga w jego w€ѕasnym pa€ѕacu. - Prawda - rzek€ѕ Aragorn - i ch€ёtnie spe€ѕni€ѕbym €їyczenie gospodarza, cho€ѓby nim by€ѕ drwal w swoim sza€ѕasie, gdybym nosi€ѕ u pasa inny miecz. Lecz to jest Anduril. - jakkolwiek zwie si€ё tw€њj or€ё€ї, od€ѕ€њ€ї go tutaj - powiedzia€ѕ Hama - je€ђli nie chcesz walczy€ѓ sam jeden przeciw wszystkim m€ё€їom w Edoras. - Nie walczy€ѕby sam jeden - odezwa€ѕ si€ё Gimli przesuwaj€љcpalcem po ostrzu toporka i gro€ќnie spogl€љdaj€љc na od€ќwiernego, jakby to by€ѕo m€ѕode drzewko, kt€њre nadaje si€ё do €ђci€ёcia. - Nie sam by walczy€ѕ! - Spok€њj, spok€њj! - rzek€ѕ Gandalf. - Jeste€ђmy wszyscy !tu przyjaci€њ€ѕmi. A przynajmniej!powinni€ђmy by€ѓ przyjaci€њ€ѕmi. !K€ѕ€њtni€љ nic nie zyskamy, tylkoucieszymy Mordor. Ja w ka€їdym razie oddaj€ё sw€њj miecz, strze€ї go, mo€ђci Hamo,dobrze, bo to Glamdring, wykuty przez elfy bardzo dawno temu. A teraz przepu€ђ€ѓ mnie. Dalej€їe, Aragornie! Z wolna Aragorn odpi€љ€ѕ pas i sam odstawi€ѕ sw€њj miecz pod €ђcian€ё. - Zostawiam Andurila tutaj - rzek€ѕ - lecz nie wa€ї si€ё, Hamo, dotkn€љ€ѓ go ani te€ї nie pozw€њl, by go tkn€љ€ѕ ktokolwiek. W pochwie przez elfy sporz€љdzonej kryje si€ё bowiem ostrze, kt€њre by€ѕo z€ѕamane i zosta€ѕo na nowo przekute. Ongi wyku€ѕ je Telchar w zamierzch€ѕej przesz€ѕo€ђci. Pr€њcz spadkobiercy Elendila ka€їdy, kto by jego miecza doby€ѕ, padnie ra€їony €ђmierci€љ. "Od€ќwierny cofn€љ€ѕ si€ё o krok i ze zdumieniem spojrza€ѕ na Aragorna. "- Rzek€ѕby kto, €їe przyby€ѕe€ђ z niepami€ёtnych czas€њw na skrzyd€ѕach legendy - powiedzia€ѕ. - B€ёdzie, jak rozkazujesz. - Ano, w towarzystwie Andurila mo€їe i m€њj toporek bez wstydu odpocz€љ€ѓ - $mrukn€љ€ѕ Gimli i po€ѕo€їy€ѕ or€ё€ї na ziemi. - Zrobili€ђmy wszystko, czego od nas €ї€љda€ѕe€ђ. Prowad€ќ teraz do swego kr€њla! Lecz od€ќwierny jeszcze si€ё waha€ѕ. "- Masz lask€ё - zwr€њci€ѕ si€ё do Gandalfa. - Wybacz, ale kij tak€їe musisz zostawi€ѓ pod drzwiami. - Od rzeczy gadasz! - odpar€ѕ Gandalf. - Co innego przezorno€ђ€ѓ, a co innego grubia€јstwo. Jestem stary. !Je€ђli nie pozwolisz mi wspiera€ѓsi€ё na lasce, si€љd€ё tutaj i poczekam, aby Theoden raczy€ѕ do mnie wyj€ђ€ѓ na pogaw€ёdk€ё. Aragorn za€ђmia€ѕ si€ё. !- Ka€їdy ma jaki€ђ skarb, kt€њry zanadto mi€ѕuje, by go powierzy€ѓ w cudze r€ёce. czy ka€їecie starcowi wyzby€ѓ si€ё jedynej podpory? Pozw€њlcie nam wreszcie wej€ђ€ѓ. - Laska w r€ёku czarodzieja to pewnie co€ђ wi€ёcej ni€ї tylko podpora staro€ђci - odpar€ѕ Hama. Uwa€їnie przyjrza€ѕ si€ё "jesionowej r€њ€їd€їce, na kt€њrej opiera€ѕ si€ё Gandalf. - Lecz w przypadku w€љtpliwym wolno uczciwemu cz€ѕowiekowi powodowa€ѓ si€ё w€ѕasnym s€љdem. Wierz€ё, €їe jeste€ђcie nam przyjaci€њ€ѕmi, godnymi zaufania go€ђ€ѓmi, kt€њrzy nie €їywi€љ z€ѕych zamiar€њw. Wejd€ќcie! Gwardzi€ђci odsun€ёli ci€ё€їkie rygle i pchn€ёli drzwi, kt€њre otworzy€ѕy si€ё z wolna, ze zgrzytem zawias€њw. Go€ђcie weszli. Wn€ёtrze wyda€ѕo si€ё ciemne i gor€љce w por€њwnaniu z jasno€ђci€љ i €ђwie€їo€ђci€љ pag€њrka. Sie€ј by€ѕa d€ѕuga, obszerna, pe€ѕna cieni i !p€њ€ѕ€ђwiate€ѕ. Pot€ё€їne filary wspiera€ѕy wysoki strop. lecz tui €њwdzie snopy s€ѕonecznego blasku pada€ѕy z okien zwr€њconych na wsch€њd i umieszczonych w g€њrze pod szerokimi okapami. Przez wyci€ёty w stropie otw€њr smu€їki dymu wzbija€ѕy si€ё ku blademu b€ѕ€ёkitowi nieba. Gdy oczy przybysz€њw nawyk€ѕy do p€њ€ѕmroku, dostrzegli, €їe posadzka u€ѕo€їona jest z r€њ€їnobarwnych kamieni i €їe znaki runiczne oraz dziwne napisy wij€љ si€ё po niej u ich "st€њp. Zauwa€їyli, €їe filary s€љ bogato rze€ќbione i l€ђni€љ matowym z€ѕotem mieni€љc si€ё przygaszonymi kolorami. Na €ђcianach wisia€ѕy rozpi€ёte ogromne tkaniny, przedstawiaj€љce postacie z dawnych legend, niekt€њre sp€ѕowia€ѕe ze staro€ђci, a niekt€њre zatarte w mroku. Lecz jeden z tych obraz€њw ja€ђnia€ѕ w pe€ѕnym s€ѕonecznym blasku; wyobra€їa€ѕ on m€ѕodego rycerza na bia€ѕym koniu. "M€ѕodzieniec d€љ€ѕ w wielki r€њg, a z€ѕote w€ѕosy rozwiewa€ѕ mu wiatr. Ko€ј mia€ѕ g€ѕow€ё podniesion€љ, czerwone nozdrza, szeroko rozd€ёte, w€ёszy€ѕy w oddali bitw€ё. Pienista zielona i bia€ѕa woda si€ёga€ѕa mu burzliw€љ fal€љ do kolan. - Patrzcie! To Eorl M€ѕody! - !rzek€ѕ Aragorn. - Tak wygl€љda€ѕ,gdy wyrusza€ѕ z p€њ€ѕnocy, aby stoczy€ѓ bitw€ё nad Kelebrantem. Czterej przyjaciele szli dalej. #Min€ёli ogie€ј p€ѕon€љcy po€ђrodku sali na wyd€ѕu€їonym kamiennympalenisku. Pod przeciwleg€ѕ€љ €ђcian€љ domu, za ogniskiem, nawprost wychodz€љcych na p€њ€ѕnoc drzwi, trzy szerokie stopnie prowadzi€ѕy na wzniesienie. Tam, we wspania€ѕym z€ѕoconym fotelu siedzia€ѕ starzec, tak zgarbiony pod brzemieniem lat,#€їe wygl€љda€ѕ niemal jak karze€ѕ. D€ѕugie siwe w€ѕosy splecione w grube warkocze opada€ѕy spod w€љskiej z€ѕotej przepaski otaczaj€љcej mu skronie. "Osadzony po€ђrodku czo€ѕa l€ђni€ѕ jeden jedyny bia€ѕy diament. "Broda bia€ѕa jak €ђnieg si€ёga€ѕa do kolan starca. Oczy tylko €ђwieci€ѕy jeszcze €їywym blaskiem i roziskrzy€ѕy si€ё, kiedy w€ѕadca spojrza€ѕ na przybyszy. Za jego fotelem !sta€ѕa kobieta w bia€ѕej sukni. Un€њg, na stopniach wzniesienia przysiad€ѕ chudy cz€ѕowiek; twarz mia€ѕ blad€љ i chytr€љ, a powieki opuchni€ёte. Chwil€ё trwa€ѕa cisza. Starzec nie drgn€љ€ѕ nawet w swoim fotelu. W ko€јcu odezwa€ѕ si€ё Gandalf: - Witaj, Theodenie, synu Thengla! Wr€њci€ѕem. Albowiem burza nadci€љga i wszyscy przyjaciele powinni trzyma€ѓ si€ё w gromadzie, €їeby ka€їdego z osobna nie powali€ѕa wichura. !Starzec z wolna d€ќwign€љ€ѕ si€ё na nogi, ci€ё€їko oparty na "kr€њtkiej czarnej lasce z bia€ѕ€љ "ko€ђcian€љ ga€ѕk€љ. teraz dopiero ci, co widzieli go po raz pierwszy, przekonali si€ё, €їe mimo przygarbienia, Theoden jest m€ё€їem olbrzymiego wzrostu, a za m€ѕodu musia€ѕ !zadziwia€ѓ wspania€ѕ€љ postaw€љ. - Witaj - rzek€ѕ. - Mo€їe oczekiwa€ѕe€ђ, €їe powitam ci€ё rado€ђnie. Je€ђli wszak€їe mam by€ѓ szczery, twoje odwiedziny#s€љ w€љtpliw€љ rado€ђci€љ dla tego domu, mistrzu Gandalfie. Zawsze jeste€ђ zwiastunem "nieszcz€ё€ђ€ѓ. Troski ci€љgn€љ za tob€љ jak kruki, a za ka€їdym twoim zjawieniem gorsze. Nie &b€ёd€ё ci€ё €ѕudzi€ѕ: gdym us€ѕysza€ѕ,€їe Gryf wr€њci€ѕ z pustym siod€ѕem, ucieszy€ѕem si€ё z odzyskania rumaka, lecz jeszcze bardziej ze zguby "je€ќd€ќca. A gdy Eomer przyni€њs€ѕ wiadomo€ђ€ѓ, €їe ty, Gandalfie, odszed€ѕe€ђ wreszcie do swej wiekuistej ojczyzny, nie !p€ѕaka€ѕem po tobie. Lecz wie€ђciz daleka rzadko si€ё sprawdzaj€љ. Oto zn€њw jeste€ђ tutaj! I przynosisz, jak mo€їna si€ё spodziewa€ѓ, nowiny jeszcze bardziej z€ѕowr€њ€їbne ni€ї poprzednio. Czemu€ї mia€ѕbym si€ё cieszy€ѓ z twego widoku, Gandalfie, zwiastunie burzy? Odpowiedz! I powolnym ruchem kr€њl opad€ѕ zn€њw na sw€њj fotel. - S€ѕuszne s€љ twoje s€ѕowa, panie! - odezwa€ѕ si€ё blady dworzanin siedz€љcy na stopniach u n€њg kr€њla. - !Ledwie pi€ё€ѓ dni up€ѕyn€ё€ѕo od "€їa€ѕobnej wie€ђci, €їe na polach Zachodniej Marchii poleg€ѕ tw€њjsyn, Theodred, prawa r€ёka !kr€њla i Drugi Marsza€ѕek Rohanu.Eomerowi nie spos€њb zaufa€ѓ. Gdyby on tu rz€љdzi€ѕ, niewielu zosta€ѕoby obro€јc€њw w murach twojej stolicy. A w€ѕa€ђnie z Gondoru dosz€ѕy nas ostrze€їenia, €їe Czarny W€ѕadca gotuje napa€ђ€ѓ od wschodu. W takiej to godzinie "ten w€ѕ€њcz€ёga zjawia si€ё zn€њw !u nas. Jak€їe mo€їemy wita€ѓ ci€ёch€ёtnym sercem, zwiastunie !nieszcz€ё€ђcia? Lathspell - takie#da€ѕem ci imi€ё: Z€ѕa Nowina. Z€ѕy to go€ђ€ѓ, kt€њry z€ѕe wie€ђci przynosi. Za€ђmia€ѕ si€ё szyderczo i podnosz€љc na moment ci€ё€їkie powieki b€ѕysn€љ€ѕ ku obcoplemie€јcom ponurymi czarnymi oczyma. - Uchodzisz za m€ёdrca, Smoczy J€ёzyku, i niew€љtpliwie "jeste€ђ wielk€љ podpor€љ kr€њlowi - odpar€ѕ Gandalf cichym g€ѕosem. - Ale mo€їna by€ѓ zwiastunem z€ѕych wie€ђci na !r€њ€їne sposoby. Mo€їna by€ѓ ich sprawc€љ albo te€ї przyjacielem,kt€њry w szcz€ё€ђciu opuszcza, lecz w potrzebie zjawia si€ё z pomoc€љ. - Tak - odpar€ѕ Smoczy J€ёzyk - jest r€њwnie€ї trzecia odmiana. S€љ ci, co ogryzaj€љ ko€ђci, mieszaj€љ si€ё do cudzych !spraw, drapie€їcy, tucz€љcy si€ё na wojnach. Jak€љ pomoc da€ѕe€ђnam kiedykolwiek, kruku? Jak€љ!dzisiaj przynosisz? Kiedy by€ѕe€ђtu ostatnim razem, szuka€ѕe€ђ unas pomocy dla siebie. Kr€њl "pozwoli€ѕ ci wybra€ѓ konia, byle€ђst€љd odjecha€ѕ. Ku powszechnemu oburzeniu "o€ђmieli€ѕe€ђ si€ё wybra€ѓ Gryfa. Kr€њla bardzo dotkn€ё€ѕo to zuchwalstwo. Lecz niejeden z #nas s€љdzi€ѕ, €їe warto zap€ѕaci€ѓ ka€їd€љ cen€ё, €їeby tylko pozby€ѓ si€ё ciebie. Pewny jestem, €їe i tym razem wyjdzie to samo szyd€ѕo z worka i za€ї€љdasz od nas pomocy zamiast jej nam !udzieli€ѓ. Czy przyprowadzi€ѕe€ђ wojownik€њw? Czy masz konie, miecze, w€ѕ€њcznie? To bowiem by€ѕaby pomoc i tego nam dzi€ђ potrzeba. Ale kt€њ€ї z tob€љ przyszed€ѕ? Trzech obdartus€њw w szarych €ѕachmanach, a ty bardziej jeszcze ni€ї oni wygl€љdasz na €їebraka! - Widz€ё, Theodenie, synu Thengla, €їe ostatnimi czasy grzeczno€ђ€ѓ stania€ѕa na twym dworze - rzek€ѕ Gandalf. - Czy wartownik, kt€њrego od bramy !przys€ѕa€ѕem, nie powiedzia€ѕ ci imion moich towarzyszy? Rzadko w€ѕadcy Rohanu podejmowali w swoim domu r€њwnie godnych go€ђci. Or€ё€ї, kt€њry zostawili€ђmy na twoim progu, wart jest czci najmo€їniejszego nawet €ђmiertelnika. Moi przyjaciele nosz€љ p€ѕaszcze szare, bo tak ich okry€ѕy elfy, aby mogli przemkn€љ€ѓ przez cienie straszliwych niebezpiecze€јstwi dotrze€ѓ a€ї do tej sali. !- A wi€ёc prawd€ё m€њwi€ѕ Eomer, €їe jeste€ђcie sojusznikami czarownicy ze Z€ѕotego Lasu? -rzek€ѕ Smoczy J€ёzyk. - Nie dziwi mnie to wcale, bo sieci zdrady zawsze motano w Dwimordenie. Gimli post€љpi€ѕ krok naprz€њd, lecz r€ёka Gandalfa spad€ѕa na jego rami€ё i powstrzyma€ѕa go w miejscu. Krasnolud stan€љ€ѕ jak skamienia€ѕy. W Dwimordenie, w Lorienie !Rzadko ludzkie b€ѕ€љdz€љ cienie, Rzadko cz€ѕowiek widzi blask, Kt€њry l€ђni tam ca€ѕy czas. Galadrielo, patrz, przejrzysta Woda w studni twej i czysta. !Bia€ѕa gwiazda w bia€ѕej d€ѕoni. Niezniszczalny, niesplamiony, !Li€ђ€ѓ i kraj - o pi€ёkne ziemie W Dwimordenie, w Lorienie, Ponad ludzkie rozumienie! Gandalf prze€ђpiewa€ѕ z cicha, "lecz wyra€ќnie t€ё pie€ђ€ј. nagle #przeobrazi€ѕ si€ё ca€ѕy. Odrzuci€ѕ €ѕachman p€ѕaszcza, wyprostowa€ѕ si€ё, nie korzystaj€љc ju€ї z podpory "laski, i przem€њwi€ѕ d€ќwi€ёcznym,zimnym g€ѕosem: - M€љdry cz€ѕowiek m€њwi tylko otym, na czym si€ё zna, Grimo, synu Galmoda. Ty€ђ odezwa€ѕ si€ёjak bezrozumny gad. Milcz lepiej, trzymaj za z€ёbami sw€њjjadowity j€ёzyk. Nie po to przeszed€ѕem przez ogie€ј i wod€ё, €їeby w oczekiwaniu na grom bawi€ѓ si€ё sporem z k€ѕamliwym s€ѕugusem. Podni€њs€ѕ lask€ё. Zahucza€ѕ grzmot. S€ѕo€јce we wschodnich oknach zgas€ѕo i noc wype€ѕni€ѕa#sal€ё. Ogie€ј na palenisku zblad€ѕ !i zszarza€ѕ na popi€њ€ѕ. W mroku nie by€ѕo wida€ѓ nic pr€њcz postaci Gandalfa, smuk€ѕej i bia€ѕej, g€њruj€љcej nad poczernia€ѕym ogniskiem. G€ѕos Smoczego J€ёzyka zasycza€ѕ w ciemno€ђciach: "- Czy€ї nie radzi€ѕem ci, kr€њlu, #by€ђ zabroni€ѕ mu wej€ђ€ѓ z lask€љ?Dure€ј Hama zdradzi€ѕ nas! B€ѕysn€ё€ѕo, jakby piorun rozszczepi€ѕ strop. Potem zaleg€ѕa zn€њw cisza. Smoczy J€ёzyk przypad€ѕ twarz€љ do ziemi. - Czy teraz zechcesz mnie wys€ѕucha€ѓ, Theodenie, synu Thengla? - spyta€ѕ Gandalf. - Czy przyszed€ѕem prosi€ѓ was o pomoc? - Podni€њs€ѕ lask€ё i wskaza€ѕ ni€љ okno w stropie. Na niebie mrok jakby si€ё rozprasza€ѕ i wysoko w g€њrze prze€ђwieca€ѕa ju€ї plama pogodnego b€ѕ€ёkitu. - !Ciemno€ђci nie ogarn€ё€ѕy ca€ѕego€ђwiata. Nabierz ducha, w€ѕadcoRohanu, bo lepszej pomocy pr€њ€їno by€ђ szuka€ѕ. Nie mam rad dla tych, kt€њrzy zrozpaczyli o ratunku. Ale tobie chc€ё udzieli€ѓ rady i przynosz€ё ci s€ѕowa otuchy. Czy chcesz je us€ѕysze€ѓ? Nie dla wszystkich uszu s€љ przeznaczone. B€ѕagam ci€ё, wyjd€ќ ze mn€љ przed pr€њg i sp€њjrz na sw€њj kraj. Zbyt d€ѕugo ju€ї €ђl€ёczysz w mroku daj€љc pos€ѕuch k€ѕamliwym wiadomo€ђciom i przewrotnym podszeptom. Z wolna Theoden d€ќwiga€ѕ si€ё zfotela. Nik€ѕe €ђwiat€ѕo zn€њw rozja€ђni€ѕo sal€ё. Kobieta w bia€ѕej sukni pospieszy€ѕa do boku kr€њla i uj€ё€ѕa go pod rami€ё, gdy starzec chwiejnym krokiem zst€ёpowa€ѕ ze wzniesienia, a potem szed€ѕ przez sal€ё ku drzwiom. SmoczyJ€ёzyk wci€љ€ї le€їa€ѕ na !pod€ѕodze. Gdy zbli€їyli si€ё do drzwi, Gandalf zapuka€ѕ w nie. #- Otw€њrzcie! - krzykn€љ€ѕ. - Kr€њlidzie! Drzwi otworzy€ѕy si€ё, a powiew€ђwie€їego powietrza ze !€ђwistem wtargn€љ€ѕ do wn€ёtrza. Wiatr d€љ€ѕ na pag€њrku. - Ode€ђlij, panie, swoj€љ przyboczn€љ stra€ї na ni€їsze stopnie schod€њw - rzek€ѕ Gandalf. - A ty, pani, zachciejnas zostawi€ѓ samych z kr€њlem.Obiecuj€ё ci czuwa€ѓ nad nim. - Id€ќ, Eowino, c€њrko mej siostry! - powiedzia€ѕ s€ёdziwy kr€њl. - Czas trwogi ju€ї przemin€љ€ѕ. Kobieta zawr€њci€ѕa wolnym krokiem do pa€ѕacu. W progu obejrza€ѕa si€ё raz jeszcze. Oczy mia€ѕa powa€їne i zadumane, a na kr€њla patrza€ѕaze spokojn€љ lito€ђci€љ. By€ѕa !bardzo pi€ёkna, w€ѕosy sp€ѕywa€ѕy na jej ramiona jak rzeka z€ѕota.W bia€ѕej sukni przepasanej srebrem wydawa€ѕa si€ё smuk€ѕa iwiotka, lecz zarazem mocna jak stal i dumna, jak przysta€ѕo$c€њrce kr€њl€њw. Tak si€ё zdarzy€ѕo,€їe Aragorn w pe€ѕnym €ђwietle dnia zobaczy€ѕ Eowin€ё, "ksi€ё€їniczk€ё Rohanu, pi€ёkn€љ i ch€ѕodn€љ jak poranek wczesnej wiosny, nie rozkwit€ѕ€љ jeszcze !pe€ѕni€љ kobiecej urody. I w tej samej chwili ona dostrzeg€ѕa Aragorna; spadkobierca kr€њlewskiego rodu, m€љdry !m€љdro€ђci€љ wielu zim, chwa€ѕ€ё swoj€љ kry€ѕ pod szarym p€ѕaszczem, lecz Eowina j€љ wyczu€ѕa. na sekund€ё jakby skamienia€ѕa w bezruchu, lecz $zaraz ockn€ё€ѕa si€ё, odwr€њci€ѕa i szybko odesz€ѕa. - A teraz, kr€њlu - rzek€ѕ !Gandalf - sp€њjrz na sw€њj kraj! Odetchnij znowu €ђwie€їym powietrzem! Z podsienia na szczycie wysokiego tarasu otwiera€ѕ si€ё ponad potokiem widok na zielony step Rohanu gin€љcy w szarej dali. Sko€ђne smugi deszczu, smaganego wiatrem, €ѕ€љczy€ѕy niebo z ziemi€љ. Od zachodu ci€љgn€ё€ѕy ciemne chmury i gdzie€ђ daleko w€ђr€њd niewidocznych szczyt€њw co chwila migota€ѕy b€ѕyskawice. $lecz wiatr ju€ї si€ё zmieni€ѕ, wia€ѕteraz od p€њ€ѕnocy i burza, kt€њra nadesz€ѕa od wschodu, cofa€ѕa si€ё na po€ѕudnie, ku morzu. Nagle przez rozdarte chmury przebi€ѕ si€ё snop s€ѕonecznych promieni. Deszcz roziskrzy€ѕ si€ё jak srebro, a rzeka w oddali rozb€ѕys€ѕa jak lustrzana tafla. - Tutaj nie jest tak ciemno - rzek€ѕ Thoeden. - Nie jest ciemno - odpar€ѕ Gandalf - a wiek nie przyt€ѕacza twoich ramion tak,jak niekt€њrzy chcieliby ci wm€њwi€ѓ. Odrzu€ѓ lask€ё! Czarna laska z brz€ёkiem wypad€ѕa z r€ёki kr€њla na kamienie. Theoden prostowa€ѕ si€ё z wolna, jak kto€ђ, kto odr€ёtwia€ѕ d€ќwigaj€љc przez d€ѕugi czas zbyt ci€ё€їkie brzemi€ё. Sta€ѕ teraz prosty i wysoki, a gdy spojrza€ѕ w otwarte niebo, oczy jego by€ѕyzn€њw b€ѕ€ёkitne. - Ponury sen dr€ёczy€ѕ mnie ostatnimi czasy - powiedzia€ѕ -lecz w tej chwili jakbym si€ё !zbudzi€ѕ nareszcie. szkoda, €їe€ђnie przyszed€ѕ wcze€ђniej, Gandalfie. L€ёkam si€ё bowiem, €їe jest ju€ї za p€њ€ќno i €їe przyby€ѕe€ђ po to tylko, by ujrze€ѓ ostatnie dni mojego #rodu. Nie b€ёdzie ju€ї sta€ѕ d€ѕugoten wynios€ѕy dw€њr, kt€њry "wzni€њs€ѕ Brego, syn Eorla. Ogie€јzniszczy nasze g€њrskie gniazdo. C€њ€ї jeszcze mo€їna zdzia€ѕa€ѓ? - Bardzo wiele - odpar€ѕ Gandalf. - Przede wszystkim przywo€ѕaj Eomera. Bo chyba #trafnie odgad€ѕem, €їe uwi€ёzi€ѕe€ђgo za rad€љ Grimy, kt€њrego wszyscy pr€њcz ciebie zw€љ Smoczym J€ёzykiem? - Tak jest - rzek€ѕ Theoden. - Eomer zbuntowa€ѕ si€ё przeciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBwp2 cл)xЂ ё c>*y“2 cЁ*zХ!$ c+{щ,D cg+|-8O?Ъ+moim rozkazom i w moim domugrozi€ѕ Grimie €ђmierci€љ. - A przecie€ї mo€їna kocha€ѓ ciebie nie kochaj€љc Smoczego J€ёzyka i jego rad - rzek€ѕ Gandalf. - Mo€їe masz s€ѕuszno€ђ€ѓ. Zrobi€ё, czego sobie €їyczysz. Zawo€ѕaj tu Ham€ё. Skoro okaza€ѕsi€ё niegodny zaufania jako od€ќwierny, niech b€ёdzie go€јcem. Winowajca sprowadzi drugiego winowajc€ё na s€љd - !rzek€ѕ Theoden; chocia€ї m€њwi€ѕ to surowym g€ѕosem, "u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё do Gandalfa, a w tym u€ђmiechu sie€ѓ smutnychzmarszczek na jego twarzy wyg€ѕadzi€ѕa si€ё i znikn€ё€ѕa bezpowrotnie. Gdy Hama przywo€ѕany pobieg€ѕ wype€ѕni€ѓ zlecenie, Gandalf zaprowadzi€ѕ Theodena na kamienn€љ €ѕaw€ё, a sam siad€ѕ przy nim na najwy€їszym stopniu schod€њw. Aragorn i jego towarzysze stali opodal. - Nie starczy czasu, €їeby powiedzie€ѓ ci wszystko, o czym powiniene€ђ us€ѕysze€ѓ - "rzek€ѕ Gandlaf. - Je€ђli wszak€їe nie €ѕudzi mnie nadzieja, wkr€њtce b€ёd€ё m€њg€ѕ z tob€љ pom€њwi€ѓ obszerniej. Wiedz, kr€њlu, €їe grozi ci niebezpiecze€јstwo straszniejsze ni€ї koszmary, kt€њrymi Smoczy J€ёzyk osnu€ѕ twoje sny. Lecz teraz ju€ї nie spisz. €yjesz! Dwa kraje - Gondor i Rohan - nie s€љ osamotnione. Si€ѕa nieprzyjaciela przerasta naszewyobra€їenie, a jednak przy€ђwieca nam nadzieja, o kt€њrej on nic nie wie. Gandalf zacz€љ€ѕ m€њwi€ѓ szybko, g€ѕosem tak €ђciszonym, €їe nikt!pr€њcz kr€њla nie s€ѕysza€ѕ jego s€ѕ€њw. Lecz w miar€ё jak Czarodziej m€њwi€ѕ, oczy Theodena zapala€ѕy si€ё coraz €їywszym blaskiem, a€ї wreszcie kr€њl wsta€ѕ w ca€ѕej okaza€ѕo€ђci ogromnego wzrostu, €їeby z Gandalfem u boku spojrze€ѓ z wy€їyny ku wschodowi. - Tak jest - rzek€ѕ Gandalf g€ѕosem ju€ї teraz donios€ѕym i wyra€ќnym - w tej stronie, gdzie czai si€ё najstraszniejsza!gro€ќba, €ђwita tak€їe nadzieja. "Los wa€їy si€ё na w€љt€ѕej nitce. Ale nadzieja istnieje i nie zga€ђnie, je€їeli przynajmniej przez kr€њtki jeszcze czas oprzemy si€ё podbojowi. Wszyscy zwr€њcili oczy na wsch€њd. Ponad rozleg€ѕymi otwartymi polami, tam, dalej ni€ї si€ёga€ѕ wzrok, trwoga i !nadzieja nios€ѕy ich my€ђli, a€ї !za pos€ёpny wa€ѕ g€њr, do krainy Cieni. Gdzie by€ѕ w tej chwili powiernik Pier€ђcienia? Jak€їe w€љt€ѕa by€ѕa ta niteczka, na !kt€њrej zawis€ѕ los! Legolasowi, kiedy wyt€ё€їy€ѕ swoje bystre oczy elfa, wyda€ѕo si€ё, €їe dostrzega jasny b€ѕysk: odbicie s€ѕo€јca na szczycie odleg€ѕej Wie€їy Czat - Minas Tirith. A jeszcze dalej, niesko€јczenie dalekie, a przecie€ї bardzo bliskie niebezpiecze€јstwo: nik€ѕy j€ёzyk p€ѕomienia. Theoden usiad€ѕ ci€ё€їko, jakby znu€їenie jeszcze wci€љ€ї walczy€ѕo w nim z wol€љ Gandalfa. Podni€њs€ѕ oczy na sw€њj wspania€ѕy dom. - Szkoda - powiedzia€ѕ - €їe z€ѕe dni nasta€ѕy za mojego !w€ѕa€ђnie €їycia i wtedy dopiero,kiedy si€ё zestarza€ѕem i oczekiwa€ѕem zas€ѕu€їonego odpoczynku. Szkoda m€ё€їnego Boromira! M€ѕodzi gin€љ, a zostaj€љ uwi€ёdli starcy. Mcisn€љ€ѕ kolana pomarszczonymi r€ёkami. - Twoje palce przypomn€љ $sobie dawn€љ si€ѕ€ё, je€ђli dotkn€љ znowu r€ёkoje€ђci miecza - powiedzia€ѕ Gandalf. #Theoden wsta€ѕ i si€ёgn€љ€ѕ r€ёk€љ do boku, lecz u jego pasa nie by€ѕo miecza. - Gdzie€ї ten Grima schowa€ѕ m€њj miecz? - mrukn€љ€ѕ do siebie. - We€ќ m€њj, ukochany kr€њlu! - !odezwa€ѕ si€ё jasny g€ѕos. - ten miecz zawsze tobie tylko s€ѕu€їy€ѕ! Dwaj m€ё€їowie cicho weszli po schodach i stali ju€ї o par€ё zaledwie stopni od szczytu. Jednym z nich by€ѕ Eomer. Nie mia€ѕ na g€ѕowie he€ѕmu ani pancerza na piersi, lecz w r€ёku trzyma€ѕ obna€їony miecz. Przykl€љk€ѕ i poda€ѕ go r€ёkoje€ђci€љ naprz€њd swojemu w€ѕadcy. #- Jak€їe si€ё to sta€ѕo? - spyta€ѕ !surowo Theoden. Zwr€њci€ѕ si€ё doEomera, a przybysze patrzyli "zdumieni na kr€њla, tak sta€ѕ si€ёwysoki, dumny i prosty. Gdzie "podzia€ѕ si€ё zgrzybia€ѕy starzec,kt€њrego tak niedawno widzieli skulonego w fotelu albo ci€ё€їkowspieraj€љcego si€ё na lasce? - Moja to sprawa - odpar€ѕ dr€ї€љc Hama. - Zrozumia€ѕem, €їe Eomer ma by€ѓ uwolniony. Z nadmiaru rado€ђci mo€їe zb€ѕ€љdzi€ѕem. Lecz skoro odzyskuje wolno€ђ€ѓ, a jest marsza€ѕkiem Rohanu, zwr€њci€ѕem mu jego miecz, o kt€њry mnie prosi€ѕ. - Po to, €їeby go z€ѕo€їy€ѓ u twoich st€њp, kr€њlu - rzek€ѕ Eomer. !Przez chwil€ё trwa€ѕo milczenie. Theoden z g€њry spogl€љda€ѕ na kl€ёcz€љcego przed nim rycerza. Nikt si€ё nie poruszy€ѕ. - Kr€њlu, czy nie we€ќmiesz tegomiecza? - spyta€ѕ Gandalf. Theoden powoli wyci€љgn€љ€ѕ r€ёk€ё. Kiedy palce jego "dotkn€ё€ѕy r€ёkoje€ђci, patrz€љcymwyda€ѕo si€ё, €їe widz€љ, jak nowa si€ѕa wype€ѕnia zwi€ёd€ѕe rami€ё. nagle kr€њl podni€њs€ѕ miecz do g€њry i zakr€ёci€ѕ nim $m€ѕy€јca, a€ї sypn€ё€ѕy si€ё skry i powietrze zafurkota€ѕo. Krzykn€љ€ѕ g€ѕo€ђno. czystym, d€ќwi€ёcznym g€ѕosem rozbrzmia€ѕa w j€ёzyku Rohirrim€њw pobudka do broni: Wsta€јcie, je€ќd€ќcy Theodena! czas drogi nadszed€ѕ, chmurzy si€ё wsch€њd, Siod€ѕajcie konie, dmijcie w rogi! Naprz€њd, Eorla plemi€ё! "Gwardzi€ђcie my€ђl€љc, €їe to ich kr€њl wzywa, p€ёdem wbiegli po schodach. Ze zdumieniem spojrzeli na swego w€ѕadc€ё i jak jeden m€љ€ї dobyli mieczy, €їeby je z€ѕo€їy€ѓ u jego n€њg. "- Prowad€ќ, kr€њlu! - krzykn€ёli. - Westu Theoden hal! - !zawo€ѕa€ѕ Eomer. - Co za rado€ђ€ѓ"ujrze€ѓ ci€ё znowu w pe€ѕni si€ѕ, panie! Nikt ju€ї teraz nie "o€ђmieli si€ё gada€ѓ, €їe Gandalf nie przynosi nic pr€њcz trosk. - We€ќ sw€њj miecz, Eomerze, synu mojej siostry - !powiedzia€ѕ kr€њl. - A ty, Hamo, poszukaj mojego. Grima wzi€љ€ѕ go na przechowanie. Jego te€ї tutaj przyprowad€ќ. Gandalfie, m€њwi€ѕe€ђ, €їe masz dla mnie #rad€ё, je€ђli zechc€ё j€љ od ciebieprzyj€љ€ѓ. Jaka€ї twoja rada? #- Ju€їe€ђ jej pos€ѕucha€ѕ - odpar€ѕGandalf - skoro zaufa€ѕe€ђ Eomerowi, zamiast wierzy€ѓ tamtemu przewrotnemu doradcy. Odrzuci€ѕe€ђ €їal i "strach. Postanowi€ѕe€ђ dzia€ѕa€ѓ. Wszystkich m€ё€ї€њw zdolnych dosi€љ€ђ€ѓ konia wypraw niezw€ѕocznie na zach€њd, jak radzi€ѕ Eomer. Trzeba za€їegna€ѓgro€ќb€ё ze strony Sarumana, #p€њki czas. Je€їeli to si€ё nie uda- zginiemy. Je€їeli si€ё uda, stawimy z kolei czo€ѕo nast€ёpnemu zadaniu. Ci, co zostan€љ, kobiety, dzieci i starcy, niech uciekaj€љ st€љd doobronnych grod€њw, kt€њre maszw g€њrach. S€љ pewnie przygotowani na ci€ё€їkie godziny, jakie si€ё teraz #zbli€їaj€љ. Powinni wzi€љ€ѓ z sob€љzapasy €їywno€ђci, lecz nie wolno odk€ѕada€ѓ ucieczki ani te€ї obci€љ€їa€ѓ si€ё skarbami, czy to bogatymi, czy te€ї skromnymi. Gra idzie o €їycie. - Rada zdaje si€ё dobra - odpar€ѕ Theoden. - Og€ѕo€ђcie, niech lud zbiera si€ё do drogi. lecz wy, moi go€ђcie... Prawd€ё rzek€ѕe€ђ, Gandalfie, €їe grzeczno€ђ€ѓ stania€ѕa na moim !dworze. Jechali€ђcie ca€ѕ€љ noc, $a teraz zbli€їa si€ё ju€ї po€ѕudnie."Nie pokrzepili€ђcie si€ё snem ani jad€ѕem! Ka€ї€ё natychmiast przygotowa€ѓ gospod€ё, musicieprzespa€ѓ si€ё i naje€ђ€ѓ. "- Nie, kr€њlu - rzek€ѕ Aragorn. - Jeszcze nie pora nam odpoczywa€ѓ. Wojownicy Rohanu siadaj€љ na ko€ј, z nimi "b€ёdzie nasz top€њr, €ѕuk i miecz.!Nie po to przynie€ђli€ђmy bro€ј, aby pr€њ€їnowa€ѕa pod €ђcian€љ twego domu, w€ѕadco Rohanu. Przyrzek€ѕem Eomerowi, €їe u jego boku dob€ёd€ё miecza we wsp€њlnej walce. - Teraz zaprawd€ё mamy nadziej€ё zwyci€ёstwa - rzek€ѕ Eomer. - Nadziej€ё mamy - powiedzia€ѕ Gandalf. - Ale Isengard jest pot€ё€їny. Inne te€ї "niebezpiecze€јstwa zbli€їaj€љ si€ёku nam. Nie zwlekaj, Theodenie, po naszym odje€ќdzie zaraz poprowad€ќ sw€њj lud do Warowni Dunharrow, w g€њry. #- Nie, Gandalfie! - odpar€ѕ kr€њl. - Nie znasz, jak widz€ё, si€ѕy swoich lek€њw. Inaczej si€ё stanie. Wyrusz€ё razem z moimiwojownikami do walki i polegn€ёw boju, je€ђli tak by€ѓ musi. Lepszym w€њwczas zasn€ё snem.- A wi€ёc nawet gdyby Rohan &poni€њs€ѕ kl€ёsk€ё, pie€ђ€ј j€љ okryjechwa€ѕ€љ - rzek€ѕ Aragorn. Zbrojni m€ё€їowie stoj€љcy opodal dobyli broni krzycz€љc: - Kr€њl z nami! Naprz€њd, synowie Eorla! - Ale nie powiniene€ђ zostawia€ѓludu bez broni i bez pasterza -rzek€ѕ Gandalf. - Kt€њ€ї go poprowadzi i kto b€ёdzie nim rz€љdzi€ѕ? - Pomy€ђl€ё o wyborze swojego zast€ёpcy, nim wyrusz€ё - odpar€ѕ Theoden. - Oto idzie m€њj doradca. W€ѕa€ђnie z pa€ѕacu wraca€ѕ Hama, a za nim, skulony mi€ёdzy dwoma eskortuj€љcymi go lud€ќmi, Grima Smoczy J€ёzyk. By€ѕ bardzo blady. Wychodz€љc na s€ѕo€јce zmru€їy€ѕoczy. Hama ukl€љk€ѕ i poda€ѕ Theodenowi d€ѕugi miecz w pochwie ze z€ѕotymi okuciami i wysadzanej drogocennymi zielonymi kamieniami. - Oto, kr€њlu, Herugrim, tw€њj "staro€їytny or€ё€ї - powiedzia€ѕ. - Znalaz€ѕem go w skrzyni Grimy. Wzdraga€ѕ si€ё odda€ѓ mi klucze. Jest tam wiele innych rzeczy, kt€њre r€њ€їnym osobom zgin€ё€ѕy. - K€ѕamiesz! - zawo€ѕa€ѕ Smoczy J€ёzyk. - Kr€њl sam odda€ѕ mi sw€њj miecz na przechowanie. !- A wi€ёc dzisiaj €ї€љda zwrotu - rzek€ѕ Theoden. - Czy ci to nie w smak? !- C€њ€ї znowu, kr€њlu! - odpar€ѕ Smoczy J€ёzyk. - Dbam o ciebiei twoje sprawy jak najtroskliwiej. Lecz nie przeceniaj swoich si€ѕ. Zdaj na kogo€ђ innego zabawianie tych niemi€ѕych go€ђci. Za chwil€ё podadz€љ obiad. Czy nie raczysz zasi€љ€ђ€ѓ do sto€ѕu? - Racz€ё - rzek€ѕ Theoden. - I wraz ze mn€љ zasi€љd€љ go€ђcie. Wojsko dzi€ђ rusza w pole. Niech heroldowie otr€љbi€љ pobudk€ё. Wezwa€ѓ wszystkich, !kto €їyw w grodzie. M€ё€їczy€ќni,m€ѕodzi ch€ѕopcy, ktokolwiek zdolny jest do noszenia broni, a ma wierzchowca, niech stawi si€ё konno u bramy przeddrug€љ godzin€љ popo€ѕudnia. #- Kr€њlu mi€ѕo€ђciwy! - krzykn€љ€ѕ Smoczy J€ёzyk. - Sprawdzaj€љ si€ё moje obawy. ten czarodziejop€ёta€ѕ ci€ё. czy€ї nikt nie zostanie do obrony Z€ѕotego Dworu twoich przodk€њw i skarbca? Nikt nie b€ёdzie strzeg€ѕ bezpiecze€јstwa kr€њla Rohanu? - Je€ђli to op€ёtanie - odpar€ѕ Theoden - wi€ёcej w nim zdrowia ni€ї w twoich podszeptach. Gdybym twoich lek€њw d€ѕu€їej za€їywa€ѕ, wkr€њtce bym pewnie chodzi€ѕ na czworakach jak zwierz. Nie, nikt nie zostanie, nawet Grima. Grima p€њjdzie tak€їe. €ywo! Mo€їe zd€љ€їysz jeszcze oczy€ђci€ѓ z rdzy tw€њj miecz. - Lito€ђci, panie! - j€ёkn€љ€ѕ Smoczy J€ёzyk przypadaj€љc do !ziemi. - Zmi€ѕuj si€ё nade mn€љ! W twojej s€ѕu€їbie strawi€ѕem wszystkie si€ѕy. Nie oddalaj mnie od siebie. Niech€їe chocia€ї ja stoj€ё u twego boku, gdy wszyscy ci€ё opuszcz€љ. Nie odtr€љcaj swego Grimy! "- Mam nad tob€љ lito€ђ€ѓ - rzek€ѕ Theoden - i nie oddalam ci€ё odmego boku. Ja bowiem ruszam wraz z moim wojskiem w pole. Wzywam ci€ё, €їeby€ђ jecha€ѕ ze mn€љ i w ten spos€њb da€ѕ dow€њd wierno€ђci. Smoczy J€ёzyk powi€њd€ѕ wzrokiem po twarzach obecnych. Oczy jego mia€ѕy taki wyraz, jak €ђlepia zaszczutego zwierz€ёcia, gdy szuka wy€ѕomu w pier€ђcieniu osaczaj€љcych go €ѕowc€њw. !D€ѕugim bladym j€ёzykiem obliza€ѕwargi. - Mo€їna by€ѕo spodziewa€ѓ si€ё takiego postanowienia po dostojnym dziedzicu Eorla, mimo jego s€ёdziwych lat - rzek€ѕ. - Lecz ci, kt€њrzy prawdziwie go mi€ѕuj€љ, powinni by szcz€ёdzi€ѓ jego staro€ђci. Widz€ё jednak, €їe za p€њ€ќno przyszed€ѕem. Inni doradcy, kt€њrych €ђmier€ѓ mojego kr€њla tak jak mnie nie zasmuci, ju€ї go przeci€љgn€ёli na swoj€љ !stron€ё. Skoro nie mog€ё odrobi€ѓtego, co tamci zrobili, wys€ѕuchaj, kr€њlu, chocia€ї jednej mojej pro€ђby. Zostaw wgrodzie zast€ёpc€ё, kt€њry zna twoje zamys€ѕy i szanuje twoj€љwol€ё. Wyznacz godnego namiestnika. Pozw€њl, by tw€њj najwierniejszy doradca, Grima,strzeg€ѕ porz€љdku, p€њki nie !wr€њcisz - a b€ѕagam los, by da€ѕnam co rychlej ujrze€ѓ ci€ё z powrotem, jakkolwiek zdrowy rozs€љdek nie usprawiedliwia tej nadziei. Eomer roze€ђmia€ѕ si€ё. - A je€ђli twoja pro€ђba nie wystarczy, €їeby uchroni€ѓ ci€ё od udzia€ѕu w boju, szlachetny Grimo, jaki inny mniej zaszczytny urz€љd raczysz przyj€љ€ѓ? - spyta€ѕ. - Mo€їe zgodzisz si€ё d€ќwiga€ѓ do g€њrskiej warowni wory z m€љk€љ, je€їeli oczywi€ђcie znajdzie si€ё kto€ђ, kto zechce je tobie powierzy€ѓ. !- Nie, Eomerze, nie poj€љ€ѕe€ђ w pe€ѕni my€ђli czcigodnego Smoczego J€ёzyka - powiedzia€ѕGandalf zwracaj€љc na zdrajc€ё przenikliwe spojrzenie. - Smoczy J€ёzyk jest odwa€їny i chytry. Igra nawet w tej chwiliz niebezpiecze€јstwem i wygrywa jeden przynajmniej !rzut ko€ђci. Ju€ї ukrad€ѕa sporo mojego czasu. Na ziemi€ё, gadzino! - krzykn€љ€ѕ nagle gromkim g€ѕosem. - Brzuchem wproch! Gadaj, od jak dawna s€ѕu€їysz Sarumanowi? Jak€љ ci !przyrzek€ѕ zap€ѕat€ё? Kiedy inni m€ё€їowie polegn€љ, ty€ђ mia€ѕ "zosta€ѓ i wybra€ѓ swoj€љ cz€ё€ђ€ѓ ze skarbca, a tak€їe wzi€љ€ѓ sobie t€ё, kt€њrej po€ї€љdasz. !Zbyt d€ѕugo przygl€љda€ѕe€ђ si€ё #jej ukradkiem i €ђledzi€ѕe€ђ ka€їdy jej krok. Eomer porwa€ѕ za miecz. - Wiedzia€ѕem o tym - wyj€љka€ѕ.!- Dlatego w€ѕa€ђnie chcia€ѕem go w€њwczas zabi€ѓ, nie pomn€љc naprawa kr€њlewskiego domu. S€љ wszak€їe inne jeszcze powody.!Wyst€љpi€ѕ naprz€њd, ale Gandalf chwyci€ѕ go za rami€ё. - Eowina jest ju€ї bezpieczna - rzek€ѕ. - Lecz ty, Smoczy J€ёzyku, robi€ѕe€ђ dla swojego prawdziwego pana, co by€ѕo w twojej mocy. Zas€ѕu€їy€ѕe€ђ na jak€љ€ђ nagrod€ё. Saruman jednak€ѕatwo zapomina o przyrzeczeniach. Radzi€ѕbym ci pospieszy€ѓ do niego i przypomnie€ѓ mu o nich, bo mo€їe nie zechce pami€ёta€ѓ o twoich zas€ѕugach. - K€ѕamiesz - powiedzia€ѕ Smoczy J€ёzyk. - Zbyt cz€ёsto s€ѕowo to wraca na twoje usta - rzek€ѕ Gandalf.- Ja nie k€ѕami€ё. Widzisz, Theodenie, tego gada? Nie jest dla ciebie bezpiecznie bra€ѓ go z sob€љ ani te€ї pozostawia€ѓ w domu. "Najs€ѕuszniej by€ѕoby €ђci€љ€ѓ mu !€ѕeb. Ale nie zawsze by€ѕ pod€ѕymgadem jak dzi€ђ. Kiedy€ђ by€ѕ cz€ѕowiekiem i s€ѕu€їy€ѕ ci na sw€њj spos€њb. Daj mu konia. Niech natychmiast odjedzie, dok€љd zechce. Os€љdzisz go, kr€њlu, wedle wyboru, jakiego dokona. - S€ѕyszysz, Smoczy J€ёzyku? - spyta€ѕ Theoden. - Wybieraj! Jed€ќ ze mn€љ na wojn€ё, a podczas bitwy przekonamy si€ёo twojej wierno€ђci. Albo te€ї "jed€ќ, dok€љd chcesz, lecz je€ђli spotkamy si€ё kiedy€ђ znowu, nie b€ёd€ё mia€ѕ w€њwczas nad tob€љ lito€ђci. Smoczy J€ёzyk z wolna podni€њs€ѕsi€ё z ziemi. Popatrzy€ѕ na zebranych spod ci€ё€їkich powiek. Na ostatku spojrza€ѕ w twarz Theodena i otworzy€ѕ usta, jakby chc€љc co€ђ #powiedzie€ѓ. nagle spr€ё€їy€ѕ si€ё ca€ѕy. Zamacha€ѕ r€ёkami. Oczy mu rozb€ѕys€ѕy, a tyle w nich "by€ѕo z€ѕo€ђliwo€ђci, €їe wszyscy cofn€ёli si€ё jak przed gadem. Wyszczerzy€ѕ z€ёby, wci€љgn€љ€ѕ dech ze €ђwistem i niespodziewanie strzykn€љ€ѕ #€ђlin€љ tu€ї pod nogi kr€њla. Potem"odskoczy€ѕ na bok i pu€ђci€ѕ si€ё p€ёdem po schodach w d€њ€ѕ. - Biegnij tam kt€њry za nim! - zawo€ѕa€ѕ Theoden. - Przypilnowa€ѓ trzeba, €їeby nikomu krzywdy nie wyrz€љdzi€ѕ,ale nie bijcie go ani nie zatrzymujcie. Da€ѓ mu konia, je€ђli zechce. #- I je€ђli kt€њry€ђ ko€ј zechce go nosi€ѓ - rzek€ѕ Eomer. Jeden z gwardzist€њw pobieg€ѕ za zdrajc€љ, inny przyni€њs€ѕ w !he€ѕmie wod€ё, zaczerpni€ёt€љ ze studzienki u st€њp tarasu, i starannie umy€ѕ kamienie, splugawione €ђlin€љ Smoczego J€ёzyka. "- A teraz prosz€ё do sto€ѕu, mili go€ђcie - powiedzia€ѕ Theoden. -Zjemy co si€ё da napr€ёdce. Wr€њcili do Dworu. Z do€ѕu ju€ї !dochodzi€ѕy wo€ѕania herold€њw i g€ѕos wojennych rog€њw. Kr€њl bowiem postanowi€ѕ wyruszy€ѓ, gdy tylko m€ё€їowie z grodu i $najbli€їszych osiedli zd€љ€ї€љ si€ё uzbroi€ѓ i zgromadzi€ѓ. Za sto€ѕem kr€њlewskim zasiedli czterej go€ђcie i Eomer, a us€ѕugiwa€ѕa kr€њlowi jego "siostrzenica, Eowina. Jedli i pilipospiesznie. Theoden rozpytywa€ѕ Gandalfa o Sarumana, inni przys€ѕuchiwali si€ё w milczeniu. "- Kt€њ€ї zgadnie, kiedy wyl€ёg€ѕa !si€ё zdrada? - rzek€ѕ Gandalf. - Saruman nie zawsze by€ѕ z€ѕy. "Nie w€љtpi€ё, €їe kiedy€ђ €їywi€ѕ szczer€љ przyja€ќ€ј dla Rohanu, a nawet potem, gdy ju€ї w nimserce styg€ѕo, sprzyja€ѕ wam, poniewa€ї byli€ђcie mu u€їyteczni. Lecz ju€ї od wielu lat spiskowa€ѕ na wasz€љ zgub€ё,udaj€љc przyjaciela i cichcem gromadz€љc si€ѕy. Smoczy J€ёzyk mia€ѕ wtedy €ѕatwe zadanie, a wIsengardzie wiedziano o wszystkim, co si€ё u was dzia€ѕo, bo kraj by€ѕ otwarty, obcoplemie€јcy kr€ёcili si€ё po nim do woli. Smoczy J€ёzyk wci€љ€ї szepta€ѕ swoje rady do twego, kr€њlu, ucha i zatruwa€ѕ twoje my€ђli, mrozi€ѕ serce, %os€ѕabia€ѕ cia€ѕo, inni za€ђ widzieli to, lecz nic nie mogli zrobi€ѓ, bo ten gad opanowa€ѕ twoj€љ wol€ё. Kiedy uciek€ѕem z Orthanku i ostrzeg€ѕem ci€ё, maska opad€ѕa si€ё przeciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB}€ c ,~  cl,Ѓ@ cЯ,€у! c2-ј,•-‚љ,, c€–-ƒ%8_Bљ-z twarzy Sarumana, przynajmniej w oczach tych, kt€њrzy chcieli dostrzec prawd€ё. odt€љd gra Smoczego J€ёzyka sta€ѕa si€ё niebezpieczna. Usi€ѕowa€ѕ stale powstrzymywa€ѓ ci€ё od czynu, nie dopuszcza€ѓ do skupienia wszystkich si€ѕ Rohanu. Zr€ёczny$by€ѕ: usypia€ѕ czujno€ђ€ѓ albo te€ї podsyca€ѕ strach, zale€їnie od okoliczno€ђci. Czy pami€ёtasz, jak uparcie nalega€ѕ, €їeby ani jednego wojownika nie wysy€ѕa€ѓ przeciw urojonym gro€ќbom na p€њ€ѕnocy, skoro bezpo€ђrednie niebezpiecze€јstwo grozi od wschodu? Wym€њg€ѕ na tobie, €їe zabroni€ѕe€ђ Eomerowi €ђcigania grasuj€љcych po stepie ork€њw. gdyby nie to, €їe Eomer odm€њwi€ѕ pos€ѕuchu rozkazom Smoczego J€ёzyka, przemawiaj€љcego ustami kr€њla,orkowie dotarliby spokojnie doIsengardu razem ze swoim bezcennym €ѕupem. Nie by€ѕa to wprawdzie zdobycz, kt€њrej Saruman ponad wszystko po€ї€љda, ale b€љd€ќ co b€љd€ќ dwaj cz€ѕonkowie naszej dru€їyny, uczestnicy tajemnej nadziei, o kt€њrej nawet tobie, kr€њlu, nie €ђmiem m€њwi€ѓ otwarcie. Czy nie wzdragasz si€ё na my€ђl o strasznych m€ёkach, jakie w tej chwili ci dwaj cierpieliby z r€љk kat€њw, albo na my€ђl o tym, jakie tajemnice wydar€ѕby z nich Saruman, ku naszej nieuchronnej zgubie? - Wiele zawdzi€ёczam Eomerowi - rzek€ѕ Theoden. - Cz€ѕowiek wiernego serca nieraz miewa krn€љbrny j€ёzyk. !- Dodaj, kr€њlu - odpar€ѕ Gandalf- €їe prawda miewa skrzywione oblicze, je€ђli na ni€љ patrz€љ fa€ѕszywe oczy. - Moje oczy by€ѕy zaiste niemal€ђlepe - rzek€ѕ Theoden. - Najwi€ёcej jednak wdzi€ёczno€ђci tobie jestem winien, mi€ѕy go€ђciu. Tym razemznowu zjawi€ѕe€ђ si€ё w sam€љ #por€ё. Pragn€ё ci ofiarowa€ѓ jaki€ђdar, zanim ruszymy w drog€ё. Wybierz, co chcesz. Rozporz€љdzaj wszystkim, co mam. jedno tylko zastrzegam: sw€њj miecz. - czy zjawiam si€ё w por€ё, to dopiero przysz€ѕo€ђ€ѓ poka€їe - odpar€ѕ Gandalf. - A co do podarku, wybieram, kr€њlu, to, czego bardzo mi potrzeba: szybkiego i wiernego wierzchowca. Daj mi Gryfa. Przedtem po€їyczy€ѕe€ђ go tylko,je€ђli mo€їna to nazwa€ѓ po€їyczk€љ. Teraz jednak pojad€ё na nim w b€њj bardzo niebezpieczny, rzuc€ё do gry srebro przeciw czerni. Nie chcia€ѕbym ryzykowa€ѓ czym€ђ, co do mnie nie nale€їy. A przy tym, jest ju€ї mi€ёdzy mn€љ a tym koniem wi€ё€ќ przyja€ќni. - Dobrze wybra€ѕe€ђ - rzek€ѕ Theoden. - Dam ci go bardzo ch€ёtnie. Ale to cenny dar. Nie ma drugiego takiego konia na €ђwiecie. W nim odrodzi€ѕy si€ё wspania€ѕe rumaki z dawnych dni. Lecz €їaden z nich nie wr€њci ju€ї wi€ёcej. I ciebie, Gandalfie, i wszystkich go€ђci prosz€ё, by pr€њcz tego wybrali sobie, co wyda im si€ё przydatne z mojej zbrojowni. Miecz nie potrzebujecie, lecz s€љ u nas he€ѕmy i zbroje pi€ёknej roboty, kt€њre przodkowie moi dostawali w darze od s€љsiad€њw z Gondoru. Zanim ruszymy, we€ќcie, co wam si€ё spodoba, i oby wam s€ѕu€їy€ѕo na szcz€ё€ђcie. Zaraz te€ї ludzie kr€њlewscy przynie€ђli ze skarbca sprz€ёt wojenny i ubrali Aragorna oraz Legolasa w l€ђni€љce zbroje. Obaj te€ї wybrali sobie he€ѕmy ikr€љg€ѕe tarcze ze z€ѕotymi guzami, wysadzane zielonymi, czerwonymi i bia€ѕymi kamieniami. Gandalf nie wzi€љ€ѕ zbroi, a Gimli nie potrzebowa€ѕ jej, nawet gdyby si€ё znalaz€ѕo w Edoras co€ђ na jego miar€ё, bo pr€њ€їno by szuka€ѓ u ludzi kolczugi lepszej ni€ї kr€њtki pancerz z €ѕusek, kt€њry dla krasnala wykuto pod Samotn€љ "G€њr€љ na p€њ€ѕnocy. Wybra€ѕ sobiejednak czapk€ё z €їelaza i sk€њry, dobrze pasuj€љc€љ na "jego okr€љg€ѕ€љ g€ѕow€ё, a tak€їe ma€ѕ€љ tarcz€ё. By€ѕ na niej wymalowany bia€ѕy ko€ј w galopie na zielonym polu - god€ѕo rodu Eorla. !- Niech ci€ё os€ѕania skutecznie! - rzek€ѕ Theoden. - Zrobiono t€ё"tarcz€ё dla mnie za €їycia kr€њla Thengla, kiedy by€ѕem ma€ѕym ch€ѕopcem. Gimli sk€ѕoni€ѕ si€ё nisko. !- Z dum€љ, kr€њlu, b€ёd€ё nosi€ѕ twoje god€ѕo na tarczy - powiedzia€ѕ. - Wol€ё doprawdy nosi€ѓ konia ni€ї go dosiada€ѓ. Ch€ёtniej polegam na w€ѕasnych nogach. Mo€їe jeszcze znajd€ё "si€ё w takiej bitwie, gdzie b€ёd€ёm€њg€ѕ walczy€ѓ pieszo. - Bardzo by€ѓ mo€їe! - odpar€ѕ Theoden. Kr€њl wsta€ѕ, Eowina za€ђ podesz€ѕa do niego z pucharem pe€ѕnym wina. - Ferthu Theoden hal! - powiedzia€ѕa. - Przyjmij ten !kielich i wypij za pomy€ђlno€ђ€ѓ wyprawy. Jed€ќ szcz€ё€ђliwie i wracaj w dobrym zdrowiu! Gdy Theoden upi€ѕ nieco z pucharu, ksi€ё€їniczka Rohanu podawa€ѕa go kolejno wszystkim go€ђciom. Przed Aragornem zatrzyma€ѕa si€ё na d€ѕug€љ chwil€ё i podnios€ѕa ku niemu b€ѕyszcz€љce oczy. Aragorn spojrza€ѕ z u€ђmiechem w jej pi€ёkn€љ twarz; gdy bra€ѕ $kielich, r€ёce ich spotka€ѕy si€ё i poczu€ѕ, €їe ksi€ё€їniczka zadr€їa€ѕa. - B€љd€ќ zdr€њw, Aragornie, synuArathorna! - powiedzia€ѕa. - B€љd€ќ zdrowa, ksi€ё€їniczko Rohanu! - odpar€ѕ, lecz twarz mu spochmurnia€ѕa i u€ђmiech znikn€љ€ѕ z warg. Wypili wszyscy, a potem kr€њl ruszy€ѕ przez sie€ј ku drzwiom. Czeka€ѕa tam na niego przyboczna gwardia i heroldowie, a tak€їe wszyscy dostojnicy i wodzowie, kt€њrzy pod€њwczas znale€ќli si€ё w grodzie lub przybyli z najbli€їszych okolic. - S€ѕuchajcie mnie uwa€їnie! Ruszam w pole i bardzo by€ѓ mo€їe, €їe b€ёdzie to moja ostatnia wyprawa - rzek€ѕ Theoden. - Nie mam dzieci. Jedyny m€њj syn, Theodred, poleg€ѕ. Mianuje tedy swoim dziedzicem Eomera, syna mojej siostry. Gdyby za€ђ €їadenz nas dw€њch nie wr€њci€ѕ, wybierzcie nowego kr€њla wedlew€ѕasnej woli. dzi€ђ wszak€їe musz€ё komu€ђ powierzy€ѓ opiek€ёnad ludem, kt€њry tu zostawiam, i sprawowanie rz€љd€њw w moim imieniu. Kto z was zostaje? €aden z m€ё€ї€њw nie odezwa€ѕ si€ё na to. - Wymie€јcie imi€ё tego, kogo chcieliby€ђcie widzie€ѓ jako mojego namiestnika! Komu najbardziej ufa lud? - Rodowi Eorla - rzek€ѕ Hama. - Eomera jednak potrzebuj€ё na wyprawie, a zreszt€љ nie "zgodzi€ѕby si€ё zosta€ѓ - odpar€ѕ !kr€њl. - On za€ђ jest ostatnim z rodu. - Nie mia€ѕem na my€ђli Eomera - rzek€ѕ Hama - i nie jest on !ostatnim. Ma przecie€ї siostr€ё, Eowin€ё, c€њrk€ё Eomunda. To serce nieul€ёk€ѕe i szlachetne. Wszyscy j€љ mi€ѕuj€љ. Niech ona panuje plemieniu Eorla przez czas twojej nieobecno€ђci, kr€њlu! - Tak b€ёdzie - odpar€ѕ Theoden. - Heroldowie og€ѕosz€љzaraz ludowi, €їe poprowadzi go ksi€ё€їniczka Eowina. Po czym kr€њl siad€ѕ na €ѕawie przed drzwiami swego z€ѕotego domu, Eowina za€ђ ukl€ёk€ѕa i wzi€ё€ѕa z jego r€љk miecz oraz pi€ёkny pancerz. - B€љd€ќ zdrowa, c€њrko mojej siostry - rzek€ѕ Theoden. - W smutnej godzinie €їegnamy si€ё,lecz mo€їe jeszcze wr€њcimy razem do Z€ѕotego Dworu. W warowni Dunharrow lud d€ѕugo mo€їe si€ё broni€ѓ, a gdyby€ђmy przegrali bitw€ё, tam przyjd€љ wszyscy, kt€њrzy nie polegn€љ. - Nie m€њw tak, kr€њlu! - odpowiedzia€ѕa. - Ka€їdy dzie€ј b€ёdzie mi si€ё zdawa€ѕ rokiem, dop€њki nie powr€њcisz. Ale m€њwi€љc to spojrza€ѕa na Aragorna, kt€њry sta€ѕ obok. #- Kr€њl wr€њci - rzek€ѕ Aragorn. - Nie l€ёkaj si€ё, Eowino. Nie na zachodzie, lecz na wschodzie los si€ё dope€ѕni. Z Gandalfem u boku zszed€ѕ kr€њl po schodach, a wszyscy za nimi. Wchodz€љc w bram€ё Aragorn obejrza€ѕ si€ё raz jeszcze. Na szczycie schod€њw przed wej€ђciem do kr€њlewskiego domu Eowina sta€ѕa samotna; miecz trzyma€ѕaoparty o ziemi€ё, d€ѕonie #po€ѕo€їy€ѕa na r€ёkoje€ђci. Mia€ѕa na sobie pancerz i w s€ѕo€јcu ja€ђnia€ѕa jak srebrny pos€љg. Gimli szed€ѕ w parze z Legolasem, a top€њr ni€њs€ѕ na ramieniu. - Nareszcie ruszamy! - rzek€ѕ. -Ludzie nie mog€љ obej€ђ€ѓ si€ё bez mn€њstwa s€ѕ€њw, zanim wezm€љ si€ё do czynu. Toporek pali mi si€ё ju€ї w r€ёku. Nie w€љtpi€ё, €їe Rohirrimowie nie pr€њ€їnuj€љ, kiedy ju€ї raz przyjdzie do bitwy. Mimo to nie jest to wojna wedle mojego serca. Jak€їe dostan€ё #si€ё na pole walki? Wola€ѕbym i€ђ€ѓna w€ѕasnych nogach, ni€ї #trz€љ€ђ€ѓ si€ё jak worek na siodle Gandalfa. - Bezpieczniejsze miejsce ni€ї inne - rzek€ѕ Legolas. - Ale Gandalf z pewno€ђci€љ zgodzi "si€ё postwi€ѓ ci€ё na ziemi, kiedyzacznie si€ё bitwa. Albo te€ї sam Gryf o tym pomy€ђli. Top€њr nie jest odpowiedni€љ broni€љ dla je€ќd€ќca. - A krasnolud nie jest "je€ќd€ќcem. Chc€ё €ђcina€ѓ g€ѕowy orkom, a nie goli€ѓ g€ѕowy ludziom - odpar€ѕ Gimli poklepuj€љc ostrze toporka. Przed bram€љ zastali poka€ќny oddzia€ѕ ludzi, starych i m€ѕodych, a wszystkich na koniach. Ponad tysi€љc je€ќd€ќc€њw zgromadzi€ѕo si€ё $tutaj. W€ѕ€њcznie je€їy€ѕy si€ё jak m€ѕody las. G€ѕo€ђno, weso€ѕo "pozdrowili k€њla. Kto€ђ poda€ѕ mu konia, kt€њry si€ё zwa€ѕ Mnie€їnogrzywy, kto€ђ inny podprowadzi€ѕ wierzchowce Aragornowi i Legolasowi. Gimli patrzy€ѕ na to spode €ѕba, mocno zaniepokojony, lecz Eomer podszed€ѕ do niego wiod€љc za uzd€ё konia. - Witaj, Gimli, synu Gloina! - !zawo€ѕa€ѕ. - Nie starczy€ѕo czasuna lekcje grzeczno€ђci pod #twoj€љ r€њzg€љ, jake€ђ mi obieca€ѕ.#Ale mo€їe zgodzisz si€ё od€ѕo€їy€ѓ na p€њ€ќniej nasz sp€њr? W ka€їdym razie nigdy ju€ї nie odezw€ё si€ё z€ѕym s€ѕowem o pani ze Z€ѕotego Lasu, to ci przyrzekam. - Zapomn€ё na razie o moim gniewie, synu Eomunda - odpar€ѕ Gimli - je€ђli wszak€їe zobaczysz kiedy€ђ na w€ѕasne oczy pani€љ Galadriel€ё, a nie przyznasz, €їe jest "najpi€ёkniejsz€љ w€ђr€њd pa€ј tego €ђwiata, b€ёdzie to kres naszej przyja€ќni ju€ї na zawsze. - Niech tak b€ёdzie! - rzek€ѕ Eomer. - Tymczasem jednak przebacz mi, a na dow€њd, €їe nie masz urazy, si€љd€ќ ze mn€љ razem na konia. Gandalf z kr€њlem pojedzie na czele oddzia€ѕu, ale Ognisty, m€њj wierzchowiec, zechce nas d€ќwiga€ѓ, byle€ђ si€ё ty na to zgodzi€ѕ. - Dzi€ёki ci, Eomerze - odpar€ѕ Gimli, szczerze zadowolony. - !Ch€ёtnie pojad€ё z tob€љ, je€ђli Legolas, m€њj druh, b€ёdzie jecha€ѕ obok. - Tak postanowili€ђmy - rzek€ѕ Eomer. - Legolas pojedzie z lewej, Aragorn z prawej strony, a nikt nam si€ё nie oprze! - Gdzie jest Gryf? - spyta€ѕ Gandalf. - Hasa po stepie - odpar€ѕo kilku ludzi. - Nikomu nie pozwala si€ё tkn€љ€ѓ. Patrzcie, tam pomyka, nad brodem, jak cie€ј mi€ёdzy wierzbami. Gandalf gwizdn€љ€ѕ i g€ѕo€ђno zawo€ѕa€ѕ konia po imieniu; Gryfpodni€њs€ѕ g€ѕow€ё i z daleka odpowiedzia€ѕ r€їeniem. Jak !strza€ѕa pu€ђci€ѕ si€ё w stron€ё bramy i oddzia€ѕu. - Gdyby Wiatr Zachodu przybra€ѕ widom€љ posta€ѓ, nie inaczej by wygl€љda€ѕ - rzek€ѕ Eomer, gdy ogromny rumak stan€љ€ѕ przed Czarodziejem. - Jak si€ё zdaje, podarunek ju€їsobie wzi€љ€ѕe€ђ - powiedzia€ѕ kr€њl. - Ale niech wszyscy us€ѕysz€љ! oto mianuj€ё mego go€ђcia, Gandalfa szarego, najm€љdrzejszego doradc€ё, najmilej witanego w€ёdrowca, ksi€ёciem Rohanu i wodzem Eorling€њw, a godno€ђ€ѓ t€ё ma piastowa€ѓ, p€њki nasz r€њd nie zginie na ziemi. daj€ё mu te€ї wpodarunku Gryfa, ksi€ёcia w€ђr€њd koni. - Dzi€ёki, kr€њlu Theodenie - rzek€ѕ Gandalf. nagle odrzuci€ѕ !szary p€ѕaszcz, zdj€љ€ѕ kapelusz,skoczy€ѕ na siod€ѕo. Nie mia€ѕ he€ѕmu ani pancerza. Mnie€їne !w€ѕosy rozwia€ѕy si€ё na wietrze,bia€ѕa szata b€ѕyszcza€ѕa ol€ђniewaj€љco w s€ѕo€јcu. !- Patrzcie! Oto Bia€ѕy Je€ќdziec!- zawo€ѕa€ѕ Aragorn, a wszyscy j€ёli powtarza€ѓ jego okrzyk. #- Nasz kr€њl i Bia€ѕy Je€ќdziec! - wo€ѕano. - Naprz€њd, plemi€ё Eorla! Zagra€ѕy tr€љby. Konie $r€їa€ѕy i stawa€ѕy d€ёba. W€ѕ€њcznieszcz€ёka€ѕy o tarcze. Kr€њl "podni€њs€ѕ r€ёk€ё. szum powsta€ѕ, jakby wicher pot€ё€їny zerwa€ѕ si€ё w stepie, i ostatnia armia Rohanu niby grom run€ё€ѕa naprz€њd, na zach€њd. D€ѕugo jeszcze w oddali na !r€њwninie Eowina widzia€ѕa b€ѕysk!w€ѕ€њczni, gdy sta€ѕa bez ruchu, samotna, przed drzwiami milcz€љcego domu. Rozdzia€ѕ 7 Helmowy Jar S€ѕo€јce mia€ѕo si€ё ju€ї ku zachodowi, gdy wyruszali z !Edoras, i €ђwieci€ѕo im prosto w oczy, zamieniaj€љc szerokie stepy Rohanu w jeden ogromny, z€ѕocisty ob€ѕok. U "podn€њ€їy Bia€ѕych G€њr bieg€ѕ na p€њ€ѕnoco-zach€њd bity !go€ђciniec, t€ёdy wi€ёc jechali, "to w g€њr€ё, to w d€њ€ѕ zielonym, falistym krajem, przeprawiaj€љc"si€ё cz€ёsto w br€њd przez ma€ѕe, lecz bystre strumienie. Daleko po prawej r€ёce majaczy€ѕy G€њry Mgliste, a z ka€їd€љ przebyt€љ mil€љ zdawa€ѕy si€ё wy€їsze i ciemniejsze. Przed je€ќd€ќcami s€ѕo€јce z wolna !zachodzi€ѕo. Za nimi nadci€љga€ѕ wiecz€њr. Oddzia€ѕ posuwa€ѕ si€ё szybko $naprz€њd. Czas nagli€ѕ. Boj€љc si€ё zajecha€ѓ na miejsce za p€њ€ќno,p€ёdzili co ko€ј wyskoczy i popasali z rzadka. Mmig€ѕe i wytrwa€ѕe s€љ konie Rohanu. Lecz wiele mil mia€ѕy do przebycia. Z Edoras do brodu na Isenie, gdzie spodziewano si€ё zasta€ѓ kr€њlewskie wojska powstrzymuj€љce nap€њr armii Sarumana, by€ѕo w locie ptaka ponad czterdzie€ђci staj. Ciemno€ђci ich ju€ї ogarn€ё€ѕy, kiedy wreszcie zatrzymali si€ё irozbili ob€њz. Po pi€ёciu godzinach jazdy znale€ќli si€ё daleko na zachodniej r€њwninie,lecz dobre p€њ€ѕ drogi by€ѕo jeszcze przed nimi. Roz€ѕo€їyli si€ё na biwak szerokim kr€ёgiem pod wygwie€їd€їonym niebem, w!po€ђwiacie rosn€љcego ksi€ё€їyca.Ognisk nie rozpalali, bo czas by€ѕ na to zbyt niespokojny, ale wystawili wok€њ€ѕ obozowiska stra€їe, a zwiadowcy rozes€ѕani w step przemykali niby cienie kryj€љc si€ё w bruzdach terenu. Noc !wlok€ѕa si€ё poma€ѕu bez zdarze€јi alarm€њw. O €ђwicie zagra€ѕy rogi, a w godzin€ё p€њ€ќniej oddzia€ѕ szed€ѕ zn€њw naprz€њd. Na niebie nie pokaza€ѕy si€ё jeszcze chmury, ale powietrze$zdawa€ѕo si€ё ci€ё€їkie; jak na t€ё por€ё roku by€ѕo niezwykle ciep€ѕo. S€ѕo€јce wzesz€ѕo omglone, a w €ђlad za nim "podnios€ѕa si€ё z ziemi ku g€њrze ciemno€ђ€ѓ, jakby wielka burza ci€љgn€ё€ѕa od wschodu. Daleko na p€њ€ѕnoco-zachodzie u st€њp G€њr Mglistych g€ёstnia€ѕ drugi !wa€ѕ mrok€њw, cie€ј wype€ѕzaj€љcypowoli z Doliny Czarodzieja. Gandalf cofn€љ€ѕ si€ё a€ї do szeregu, w kt€њrym k€ѕusowa€ѕ Legolas obok Eomera. - Masz bystre oczy swojego szlachetnego plemienia, Legolasie - rzek€ѕ - na staj€ё "odr€њ€їnisz wr€њbla od €ѕuszczyka.Powiedz mi, czy widzisz co€ђ tam w stronie Isengardu? - Wiele mil nas dzieli - rzek€ѕ Legolas wyt€ё€їaj€љc wzrok i os€ѕaniaj€љc oczy smuk€ѕ€љ d€ѕoni€љ. - Widz€ё ciemno€ђ€ѓ. Poruszaj€љ si€ё w niej jakie€ђ postacie, ogromne postacie, ale daleko st€љd, na brzegu rzeki. Co to za jedni - powiedzie€ѓ nie mog€ё. Nie przes€ѕania mi oczu mg€ѕa ani chmura, lecz cie€ј, kt€њry czyja€ђ pot€ё€їna wola "rozpostar€ѕa nad okolic€љ i kt€њryposuwa si€ё z wolna z biegiem wody. Wygl€љda to jak p€њ€ѕmrok w€ђr€њd tysi€љca drzew sp€ѕywaj€љcy ze wzg€њrz. !- A za nami zbli€їa si€ё strasznaburza Mordoru - powiedzia€ѕ Gandalf. - Czeka nas ciemna noc. Drugiego dnia marszu powietrze sta€ѕo si€ё jeszcze bardziej duszne. Po po€ѕudniu zacz€ё€ѕy je€ќd€ќc€њw dogania€ѓ czarne chmury, jakby €їa€ѕobny baldachim, na brzegach sk€ѕ€ёbiony i nakrapiany skrami "€ђwiat€ѕa. S€ѕo€јce zasz€ѕo krwawow dymi€љcych oparach. Ostrza !w€ѕ€њczni b€ѕysn€ё€ѕy ogni€ђcie, kiedy ostatnie promienie rozjarzy€ѕy strome €ђciany Tr€њjroga; teraz bowiem tu€ї nad g€ѕowami wojownik€њw wystrzela€ѕy na tle nieba trzy ostre, poszarpane szczyty zaka€јczaj€љce od p€њlnoco-zachodu wysuni€ёte !rami€ё Bia€ѕych G€њr. W ostatnim czerwonym blasku przednia stra€ї dostrzeg€ѕa czarny punkt: sylwetk€ё je€ќd€ќca p€ёdz€љcego na spotkanie oddzia€ѕu. Wstrzymano konie czekaj€љc na wie€ђci. Wojownik zdawa€ѕ si€ё bardzo "znu€їony; he€ѕm mia€ѕ zakl€ёs€ѕy, najwidoczniej od ciosu, a tarcz€ё p€ёkni€ёt€љ. Z wolna osun€љ€ѕ si€ё z konia i chwil€ё sta€ѕ chwytaj€љc oddech, zanim przem€њwi€ѕ. - Czy Eomer jest z wami? - spyta€ѕ. - Nareszcie przybywacie, lecz za p€њ€ќno i w zbyt ma€ѕej sile. Odk€љd Theodred pad€ѕ, wszystko si€ё dla nas na z€ѕe obr€њci€ѕo. Wczoraj odepchni€ёto nas za Isen€ё, ponie€ђli€ђmy ci€ё€їkie straty; wielu naszych zgin€ё€ѕo podczas przeprawy. Dzi€ђ w nocy na tamten brzeg nadci€љgn€ё€ѕy do nieprzyjacielskiego obozu !posi€ѕki. Isengard zosta€ѕ chyba pusty. Saruman uzbroi€ѕ te€ї dzikich g€њrali i pasterzy z Dunlandu, zza g€њr; ca€ѕ€љ t€ё zgraj€ё rzuci€ѕ przeciw nam. Zmia€їd€їyli nas liczebn€љ przewag€љ, mur naszych tarcz p€ёk€ѕ pod ich naporem. Erkenbrand z Zachodniej Bruzdy pozbiera€ѕ niedobitk€њw iz nimi cofa si€ё do warowni, kt€њr€љ ma w Helmowym Jarze. Reszta wojsk rozpierzch€ѕa si€ё po stepie... Gdzie jest Eomer? Powiedzcie mu, €їe nie ma po co i€ђ€ѓ dalej. Niech lepiej zawr€њci do Edoras, p€њki tu niedopadn€љ go wilki z Isengardu. opad€ѕa si€ё przeciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїП„p c;.…Ž 7 cž.†Хє c/‡Й!Ф cd/ˆ},I cЧ/‰Ц7ЌD*0Theoden s€ѕucha€ѕ dotychczas milcz€љc, ukryty przed wojownikiem za szeregiem swojej gwardii, teraz jednak pchn€љ€ѕ naprz€њd konia. - Sta€ј przede mn€љ, Keorlu! - rzek€ѕ. - Jestem i ja tutaj. Ostatnia armia Eorling€њw wyruszy€ѕa w pole. Nie odst€љpi bez bitwy. Twarz wojownika zaja€ђnia€ѕa rado€ђci€љ i podziwem. !Wyprostowa€ѕ si€ё, potem ukl€љk€ѕ$i wyci€љgn€љ€ѕ miecz, r€ёkoje€ђci€љ zwr€њcony do kr€њla. "- Rozkazuj, kr€њlu! - zawo€ѕa€ѕ. -Wybacz! My€ђla€ѕem... - My€ђla€ѕe€ђ, €їe zosta€ѕem w Meduseld przygi€ёty do ziemi jak stare drzewo pod zimowym€ђniegiem. Tak te€ї by€ѕo !naprawd€ё, kiedy wyje€їd€їa€ѕe€ђ na wojn€ё. Ale wiatr od zachodu#potrz€љsn€љ€ѕ ga€ѕ€ёziami - rzek€ѕ Theoden. - Dajcie temu wojownikowi wypocz€ёtego konia! W drog€ё, Erkenbrand czeka na odsiecz. Gdy Theoden m€њwi€ѕ, Gandalf wysun€љ€ѕ si€ё z koniem nieco "naprz€њd i d€ѕugo wpatrywa€ѕ si€ё !w stron€ё Isengardu, na p€њ€ѕnoc,potem za€ђ na zach€њd, w chyl€љce si€ё s€ѕo€јce. Teraz wr€њci€ѕ do oddzia€ѕu. - Jed€ќ, Theodenie! - rzek€ѕ. - Kieruj si€ё do Helmowego Jaru. Nie jed€ќ do brodu na Isenie i nie marud€ќ na otwartym stepie. Ja na czas kr€њtki musz€ё ci€ё opu€ђci€ѓ. Gryf poniesie mnie tam, gdzie wzywa pilna sprawa. - Zwracaj€љc si€ё do Aragorna, Eomera i ca€ѕej kr€њlewskiej !€ђwity, krzykn€љ€ѕ: - Strze€їcie kr€њla, p€њki nie wr€њc€ё! Czekajcie na mnie u Helmowych Wr€њt. A teraz, bywajcie! Szepn€љ€ѕ co€ђ Gryfowi i ogromny ko€ј run€љ€ѕ naprz€њd jak strza€ѕa wypuszczona z €ѕuku. Zanim si€ё wojownicy spostrzegli, ju€ї go nie by€ѕo, mign€љ€ѕ im jak b€ѕysk srebra w zachodz€љcym s€ѕo€јcu, jak wiatr w trawie, jak cie€ј, co umyka i ginie z oczu. Mnie€їnogrzywy chrapn€љ€ѕ i "wspi€љ€ѕ si€ё, got€њw skoczy€ѓ za ksi€ёciem koni, lecz tamtego chyba tylko ptak m€њg€ѕby lotem dogoni€ѓ. - Co to ma znaczy€ѓ? - spyta€ѕ kt€њry€ђ z gwardzist€њw zwracaj€љc si€ё do Hamy. - €e Gandalf szary bardzo si€ё spieszy - odpar€ѕ Hama. - Zawsze odchodzi i przychodzi niespodzianie. - Smoczy J€ёzyk, gdyby tu by€ѕ,pewnie bez trudu znalaz€ѕby wyja€ђnienie - rzek€ѕ gwardzista. - Na pewno - odpar€ѕ Hama. - !Ale ja wol€ё zaczeka€ѓ, a€ї zn€њwzobacz€ё Gandalfa. - Mo€їe b€ёdziesz musia€ѕ na to d€ѕugo czeka€ѓ - rzek€ѕ tamten. !Oddzia€ѕ skr€ёci€ѕ wi€ёc z drogi prowadz€љcej do brodu na Isenie i skierowa€ѕ si€ё ku po€ѕudniowi. Noc zapad€ѕa, Rohirrimowie wszak€їe nie przerwali marszu. G€њry by€ѕy blisko, lecz wysokie szczyty Tr€њjroga ledwie majaczy€ѕy na pociemnia€ѕym niebie. O par€ё mil dalej, po drugiej stronie Doliny Zachodniej Bruzdy, "le€їa€ѕa jakby zielona, rozleg€ѕa zatoka, a z niej w g€ѕ€љb g€њr prowadzi€ѕ w€љw€њz. Ludzie nazwali go Helmowym Jarem, od imienia Helma, bohatera dawnych wojen, kt€њry to miejsce obra€ѕ sobie ongi na !kryj€њwk€ё. Jar zw€ё€їa€ѕ si€ё i coraz bardziej stromo wspina€ѕ "w g€њr€ё, biegn€љc od p€њ€ѕnocy w cieniu Tr€њjroga a€ї pod urwiste!ska€ѕy, kt€њre stercza€ѕy nad nimz obu stron jak pot€ё€їne baszty, odcinaj€љc go od €ђwiat€ѕa dziennego zupe€ѕnie. W Helmowych Wrotach, u wej€ђcia do Jaru, p€њ€ѕnocna ska€ѕa wysuwa€ѕa naprz€њd jakby!ostrog€ё, na niej za€ђ wznosi€ѕy si€ё wysokie mury z prastarego kamienia, a w ich obr€ёbie !sta€ѕa strzelista wie€їa. Ludzie m€њwili, €їe w zamierzch€ѕych latach €ђwietno€ђci Gondoru kr€њlowie morza zbudowali t€ё warowni€ё r€ёkoma olbrzym€њw. Nazywano j€љ Rogatym Grodem,!a kiedy tr€љby gra€ѕy na wie€їy, echo odbija€ѕo g€ѕos w Jarze i zdawa€ѕo si€ё, €їe to zast€ёpy dawno zapomnianych rycerzy wyruszaj€љ z podg€њrskich pieczar na wojn€ё. Ludzie w owych niepami€ёtnych czasach zbudowali te€ї mur mi€ёdzy Rogatym Grodem a po€ѕudniowym urwiskiem, zagradzaj€љc w ten spos€њb wst€ёp do w€љwozu. Pod murem wybito przepust, przez kt€њry !potok €ђcieka€ѕ dalej g€ѕ€ёbokim korytem, wy€ї€ѕobionym po€ђrodku szerokiego trawiastego klina, €ѕagodnie opadaj€љcego od Helmowych Wr€њt do Helmowego Sza€јca, a st€љd przez Zielon€љ Roztok€ё w dolin€ё Zachodniej Bruzdy. W takiej to warowni, w Rogatym Grodzie nad Helmowymi Wrotami, osiad€ѕ teraz Erkenbrand, dziedzic Zachodniej Bruzdy na pograniczu Rohanu. Widz€љc za€ђ gromadz€љce si€ё nad krajem chmury i rozumiej€љc gro€ќb€ё wojny, do€ђwiadczony ten wojownik naprawi€ѕ skrusza€ѕe mury i umocni€ѕ twierdz€ё. #Je€ќd€ќcy byli w ni€їszej cz€ё€ђci doliny i jeszcze nie dotarli do Zielonej Roztoki, kiedy zwiadowcy, wys€ѕani naprz€њd, zaalarmowali oddzia€ѕ krzykiem i graniem rogu. Z ciemno€ђci €ђwisn€ё€ѕy strza€ѕy. Jeden ze zwiadowc€њw wr€њci€ѕ galopem z #wie€ђci€љ, €їe wilko€ѕaki buszuj€љ po dolinie i €їe banda ork€њw wraz z dzikimi lud€ќmi ci€љgnie !od brodu na Isenie kieruj€љc si€ёwyra€ќnie na po€ѕudnie, ku Helmowemu Jarowi. - Natkn€ёli€ђmy si€ё na liczne trupy naszych, kt€њrzy wida€ѓ padli wycofuj€љc si€ё w t€ё "stron€ё - m€њwi€ѕ. - Spotkali€ђmy tak€їe rozbite oddzia€ѕy, #b€ѕ€љkaj€љce si€ё bez€ѕadnie i bez dow€њdcy. Nikt nie umie powiedzie€ѓ, co si€ё sta€ѕo z Erkenbrandem. Zanim dotrze doHelmowych Wr€њt, pewnie go orkowie dopadn€љ, je€їeli ju€ї wcze€ђniej nie poleg€ѕ. - Czy nikt nie widzia€ѕ Gandalfa? - spyta€ѕ Theoden. - Owszem. Wielu ludzi widzia€ѕostarca w bieli, kt€њry konno rwa€ѕ jak wicher przez step. Niekt€њrzy my€ђl€љ, €їe to Saruman. Powiadaj€љ, €їe nim noc zapad€ѕa, znikn€љ€ѕ z oczu p€ёdz€љc w stron€ё Isengardu. Wcze€ђniej za dnia podobno Smoczy J€ёzyk w kompanii ork€њw tak€їe pospieszy€ѕ na p€њ€ѕnoc. - Biada Smoczemu J€ёzykowi, !je€їeli Gandalf go do€ђcignie! - rzek€ѕ Theoden. - A wi€ёc opu€ђcili mnie obaj doradcy, dawny i nowy. Teraz jednak nie ma wyboru, trzeba i€ђ€ѓ, takjak Gandalf zaleca€ѕ, do Helmowych Wr€њt, cho€ѓby€ђmy tam mieli nie zasta€ѓ Erkenbranda. Czy wiadomo, jakimi si€ѕami ci€љgnie nieprzyjaciel z p€њ€ѕnocy? - Bardzo znacznymi - odpar€ѕ zwiadowca. - €o€ѕnierzowi, gdyucieka, zawsze przeciwnik dwoi si€ё w oczach, lecz wypytywa€ѕem m€ё€їnych wojownik€њw. Nie mo€їna w€љtpi€ѓ, €їe si€ѕy wroga wielokrotnie przewy€їszaj€љ nasze. - Tym bardziej wi€ёc spieszmy - rzek€ѕ Eomer. - Musimy przebi€ѓ si€ё impetem przez !nieprzyjaci€њ€ѕ, je€ђli ju€ї s€љ mi€ёdzy nami a warowni€љ. W Helmowym Jarze s€љ pieczary, w kt€њrych setki ludzi mog€љ przyczai€ѓ si€ё w zasadzce, a stamt€љd s€љ tajemne przej€ђcia w g€њry. - Nie nale€їy ufa€ѓ tajemnym drogom - powiedzia€ѕ kr€њl. - Saruman od dawna mia€ѕ szpieg€њw w tym kraju. W ka€їdym jednak razie d€ѕugo mo€їna broni€ѓ si€ё w warowni. Naprz€њd! Aragorn i Legolas jechali teraz razem z Eomerem w przedniej stra€їy. Posuwali si€ё w€ђr€њd nocy wci€љ€ї na po€ѕudnie, lecz coraz wolniej, w miar€ё jak ciemno€ђci g€ёstnia€ѕy, a droga wspina€ѕa si€ё coraz wy€їej falistym terenem do podn€њ€їy g€њr. Wi€ёkszych si€ѕ nieprzyjacielskich nie spotkali na szlaku. Par€ё razy co prawdadostrzegli wa€ѕ€ёsaj€љce si€ё mniejsze bandy ork€њw, kt€њrzy jednak umykali na widok Rohirrim€њw tak, €їe nie uda€ѕo si€ё €їadnego dosi€ёgn€љ€ѓ ani wzi€љ€ѓ j€ёzyka. - Obawiam si€ё - rzek€ѕ Eomer -€їe wiadomo€ђ€ѓ o pochodzie kr€њla na czele oddzia€ѕu nie zachowa si€ё d€ѕugo w tajemnicy przed nieprzyjacielskim wodzem, czyjest nim sam Saruman, czy te€їjaki€ђ jego namiestnik. W stepie zgie€ѕk wojenny #pot€ё€їnia€ѕ. S€ѕyszeli ju€ї nawet !ochryp€ѕe €ђpiewy. Kiedy dotarli !nad Zielon€љ Roztok€ё, obejrzeli #si€ё za siebie. Zobaczyli €ђwiat€ѕapochodu, niezliczone ogniste punkciki, rozsiane w ciemno€ђciach jak czerwone kwiaty lub te€ї wij€љce si€ё kr€ёtym sznurem z niziny ku g€њrze. Tu i €њwdzie ja€ђnia€ѕy wi€ёksze ogniska. - Ogromna armia €ђciga nas uparcie - rzek€ѕ Aragorn. - Nios€љ z sob€љ ogie€ј - powiedzia€ѕ Theoden - i pal€љ podrodze wszystko: stogi, sza€ѕasy i drzewa. To bogata dolina, wiele w niej jest ludzkich osiedli. Nieszcz€ёsny m€њj lud! - A my nie mo€їemy po nocy !spa€ђ€ѓ jak burza z g€њry na t€ё !band€ё! - rzek€ѕ Aragorn. - Boli mnie, €їe musimy przed nimi uchodzi€ѓ. - Nie b€ёdziemy potrzebowali uchodzi€ѓ daleko - odpar€ѕ Eomer. - Helmowy Szaniec ju€ї blisko, stara fosa i wa€ѕy przecinaj€љ w poprzek dolin€ё, o €ѓwier€ѓ mili przed Wrotami. Tammo€їemy si€ё zatrzyma€ѓ i stawi€ѓ czo€ѕo orkom. - Nie, za ma€ѕo nas, €їeby !broni€ѓ Sza€јca - rzek€ѕ Theoden.- Ma on wi€ёcej ni€ї mil€ё d€ѕugo€ђci, a w dodatku przerwami€ёdzy wa€ѕami jest szeroka. - Przerwy musi broni€ѓ tylna stra€ї, je€ђli nieprzyjaciel b€ёdzie nam nast€ёpowa€ѕ na pi€ёty - powiedzia€ѕ Eomer. Nie by€ѕo na niebie ani gwiazd, ani ksi€ё€їyca, kiedy dojechali do przerwy w wa€ѕach, przez #kt€њr€љ sp€ѕywa€ѕ z g€њry potok, a jego brzegiem bieg€ѕa droga z Rogatego Grodu. Szaniec zamajaczy€ѕ przed je€ќd€ќcami znienacka niby olbrzymi cie€ј nad czarn€љ czelu€ђci€љ. Gdy #oddzia€ѕ zbli€їy€ѕ si€ё, z wa€ѕ€њw okrzykn€ё€ѕa go stra€ї. - Kr€њl Rohanu jedzie do Helmowych Wr€њt! - zawo€ѕa€ѕ w odpowiedzi Eomer. - M€њwi Eomer, syn Eomunda. - Oto pomy€ђlna a niespodziewana nowina! - odpar€ѕ wartownik. - Pospieszajcie! Nieprzyjaciel ju€ї blisko! "Je€ќd€ќcy min€ёli przerw€ё mi€ёdzy wa€ѕami i zatrzymali si€ё ponad ni€љ na trawiastym stoku. Ucieszy€ѕa ich wiadomo€ђ€ѓ, €їe Erkenbrand zostawi€ѕ dla obrony Helmowych Wr€њt spor€љ za€ѕog€ё, do kt€њrej potem "przy€ѕ€љczy€ѕo si€ё jeszcze wielu wojownik€њw spo€ђr€њd cofaj€љcych si€ё od brodu oddzia€ѕ€њw. - Zbierze si€ё chyba tysi€љc ludzi zdolnych do walki wr€ёcz - powiedzia€ѕ Gamling, stary wojownik, dow€њdca za€ѕogi Sza€јca. - Lecz wi€ёkszo€ђ€ѓ z nich - jak ja - d€ќwiga na grzbiecie za wiele zim albo za ma€ѕo - jak m€њj wnuk. Czy s€ѕyszeli€ђcie co€ђ o Erkenbrandzie? Wczoraj #mieli€ђmy wie€ђci, €їe ci€љgnie ku Helmowemu Jarowi wraz z reszt€љ swojej wyborowej piechoty. Dotychczas jednak nie przyby€ѕ. - Boj€ё si€ё, €їe go nie zobaczymy - odpar€ѕ Eomer. - Zwiadowcy nie przynie€ђli o nim€їadnych wiadomo€ђci, a ca€ѕ€љ dolin€ё za nami zaj€љ€ѕ ju€ї nieprzyjaciel. - Bardzo bym pragn€љ€ѕ, €їeby Erkenbrand ocala€ѕ - rzek€ѕ Theoden. - To dzielny cz€ѕowiek. W nim od€їy€ѕo m€ёstwo Helma, zwanego M€ѕotem. Ale nie mo€їemy na niego tutaj czeka€ѓ. Trzeba wszystkie nasze si€ѕy skupi€ѓ zamurami. Czy w grodzie s€љ zapasy? Wieziemy z sob€љ niewiele prowiantu, bo spodziewali€ђmy si€ё bitwy w !otwartym polu, a nie obl€ё€їenia.- W jaskiniach Jaru schroni€ѕa si€ё moc ludu z Zachodniej Bruzdy, starc€њw, dzieci i kobiet - odrzek€ѕ Gamling. - Alezgromadzili€ђmy tak€їe sporo €їywno€ђci; jest nawet byd€ѕo i pasza dla niego. - To si€ё dobrze sta€ѕo - powiedzia€ѕ Theoden. - orkowiepal€љ i grabi€љ wszystko, co znajd€љ w dolinie. - Je€їeli si€ё po€ѕakomi€љ na nasze mienie przechowywane za Helmowymi Wrotami, drogo za nie zap€ѕac€љ - odpar€ѕ Gamling. Kr€њl ze swoim oddzia€ѕem pojecha€ѕ dalej. Przed grobl€љ, wzniesion€љ nad potokiem, "zsiedli z koni. D€ѕug€љ kolumn€љ, g€ёsiego, przeprowadzili wierzchowce i weszli w bram€ё Rogatego Grodu. Tu r€њwnie€ї powitano ich okrzykami rado€ђci i rozbudzonej na nowonadziei, bo dzi€ёki przybyciu kr€њlewskiego oddzia€ѕu w warowni znalaz€ѕo si€ё do€ђ€ѓ ludzi, €їeby obsadzi€ѓ zar€њwno sam gr€њd, jak i zewn€ёtrzny mur obronny. Oddzia€ѕ Eomera zaraz stan€љ€ѕ w pogotowiu. Kr€њl ze €ђwit€љ zosta€ѕ w Rogatym Grodzie, podobnie jak wielu wojownik€њw z Zachodniej Bruzdy. Eomer jednak rozstawi€ѕ wi€ёksz€љ cz€ё€ђ€ѓ swoich ludzi na zewn€ёtrznym murze, w jego baszcie i tu€ї zanim, poniewa€ї to miejsce by€ѕonajtrudniejsze do obrony, gdyby nieprzyjaciel natar€ѕ !ca€ѕ€љ pot€ёg€љ. Konie odes€ѕano daleko w g€ѕ€љb Jaru z paru zaledwie lud€ќmi, €їeby nie uszczupla€ѓ za€ѕogi. Mur mia€ѕ dwadzie€ђcia st€њp wysoko€ђci, a tak by€ѕ szeroki, €їe czterech wojownik€њw !mog€ѕo w szeregu zmie€ђci€ѓ si€ё na jego szczycie, os€ѕoni€ёtym parapetem, zza kt€њrego najro€ђlejszym nawet m€ё€їom g€ѕowa tylko wystawa€ѕa. Tu i €њwdzie mi€ёdzy kamieniami zia€ѕy w€љskie szpary strzelnicze. Z zewn€ёtrznego dziedzi€јca Rogatego Grodu, a tak€їe z ty€ѕu, z Jaru, prowadzi€ѕy tutaj schody, lecz od czo€ѕa mur by€ѕ ca€ѕkiem g€ѕadki, a ogromne kamienie u€ѕo€їone tak, €їe nigdzie w spojeniach nie dawa€ѕy oparcia stopom, u szczytu za€ђ tworzy€ѕy przewieszk€ё nad zawrotn€љ przepa€ђci€љ. Gimli sta€ѕ oparty o przedpiersie muru. Legolas siedzia€ѕ wy€їej, na parapecie, z €ѕukiem gotowym do strza€ѕu, z oczyma wpatrzonymi w ciemno€ђ€ѓ. - To ju€ї wol€ё - powiedzia€ѕ krasnolud przytupuj€љc na kamieniach. - Zawsze serce mi$ro€ђnie, kiedy si€ё znajd€ё bli€їej !g€њr. Ska€ѕa tu dobra. Ta ziemia ma zdrowe ko€ђci. Poczu€ѕem je w nogach, gdy wspinali€ђmy si€ё od Sza€јca. Daj mi rok czasu i setk€ё moich braci do pomocy, a zrobi€ё z tego miejsca !fortec€ё, o kt€њr€љ ka€їda armia rozbije si€ё jak woda. !- Wierz€ё ci - odpar€ѕ Legolas. -!No, c€њ€ї, jeste€ђ krasnoludem, a to plemi€ё dziwak€њw. Mnie si€ё ta okolica wcale nie podoba, apewnie za dnia tak€їe nie wydami si€ё pi€ёkniejsza. Ale dodajesz mi otuchy, Gimli, i "ciesz€ё si€ё, €їe stoisz przy mniena swoich krzepkich nogach, ze swoim ostrym toporkiem. szkoda, €їe nie ma z nami wi€ёcej twoich wsp€њ€ѕplemie€јc€њw. Jeszcze wi€ёksza szkoda, €їe nie ma chocia€ї setki wprawnych €ѕucznik€њw z Mrocznej Puszczy.Bardzo by si€ё przydali. Rohirrimowie na sw€њj spos€њb !nie€ќle szyj€љ z €ѕuk€њw, ale za ma€ѕo ich, o wiele za ma€ѕo. - Dla €ѕucznik€њw za ciemno teraz - rzek€ѕ Gimli. - W€ѕa€ђciwie pora nadaje si€ё do spania. Och, spa€ѓ! Chyba jeszcze nigdy €їadnemu krasnoludowi nie chcia€ѕo si€ё tak spa€ѓ, jak mnie w tej chwili. Konna jazda okropnie m€ёczy. Lecz toporek #niecierpliwi si€ё w mojej gar€ђci. Niech sie tylko nawinie pod r€ёk€ё kilka orkowych kark€њw i niech mam miejsce, €їeby si€ё zamachn€љ€ѓ, a zaraz mnie i sen, i zm€ёczenie odleci. "Czas wl€њk€ѕ si€ё leniwie. Daleko w dolinie wci€љ€ї p€ѕon€ё€ѕy rozproszone ogniska. Isengardczycy posuwali si€ё teraz w€ђr€њd ciszy. Mwiat€ѕa pochodni wspina€ѕy si€ё pod g€њr€ё niezliczonymi kr€ёtymi sznurami. Nagle od strony Sza€јca buchn€ё€ѕy wrzaski ork€њw i zapalczywe wojenne okrzyki ludzi. Ogniste g€ѕownie pokaza€ѕy si€ё nad kraw€ёdzi€љ fosy i skupi€ѕy g€ёsto w przerwie mi€ёdzy wa€ѕami. Potem!rozpierzch€ѕy si€ё i znikn€ё€ѕy. Przez pole i podjazd pod bramy Rogatego Grodu galopem"gnali je€ќd€ќcy. To tylna stra€ї, z€ѕo€їona z wojownik€њw Zachodniej Bruzdy, wraca€ѕa, odepchni€ёta, ku swoim. #- Nieprzyjaciel tu€ї! - wo€ѕali. - Nie mamy ju€ї ani jednej strza€ѕy w ko€ѕczanach, trupami"ork€њw wype€ѕni€ѕa si€ё fosa. Lecznie na d€ѕugo ich to wstrzyma. Ju€ї lez€љ na wa€ѕ jak mr€њwki. Oduczyli€ђmy ich przynajmniej €ђwiecenia €ѕuczywem. $Min€ё€ѕa ju€ї p€њ€ѕnoc. Niebo by€ѕo zupe€ѕnie czarne, a cisza w dusznym powietrzu zapowiada€ѕa burz€ё. Nagle o€ђlepiaj€љca b€ѕyskawica rozdar€ѕa chmury. Piorun rozszczepi€ѕ si€ё na szczycie odwschodu. W ol€ђniewaj€љcym rozb€ѕysku czuwaj€љcy zobaczyli ca€ѕ€љ przestrze€ј mi€ёdzy grodem a sza€јcem, zalan€љ bia€ѕym €ђwiat€ѕem, w kt€њrym kipia€ѕo i roi€ѕo si€ё mrowie ork€њw: jedni przysadzi€ђci, grubi, inni wysocy i chudzi, a wszyscy w spiczastych he€ѕmach i z czarnymi tarczami. Coraz to nowe setki wdziera€ѕy si€ё przezSzaniec i cisn€ё€ѕy w przerwie wa€ѕ€њw. Ciemna fala wzbiera€ѕa !od ska€ѕy do ska€ѕy a€ї pod mur. Po dolinie przetoczy€ѕ si€ё grzmot. I jak deszcz g€ёste €ђwisn€ё€ѕy nad murem strza€ѕy, ze szcz€ёkiem i b€ѕyskiem padaj€љc na kamienie. Niejedna trafi€ѕa w €їywy cel. Rozpocz€љ€ѕ si€ё szturm na Helmowy Jar, lecz z twierdzy nie odezwa€ѕ si€ё €їaden g€ѕos i nie odpowiedziano strza€ѕami. Napastnicy zatrzymali si€ё zbici"z tropu milcz€љc€љ groz€љ ska€ѕ i mur€њw. Raz za razem zn€њw b€ѕyskawica roz€ђwietla€ѕa ciemno€ђci. Orkowie wrzasn€ёli, wywijaj€љc dzidami i szablami; #nowy r€њj strza€ѕ sypn€љ€ѕ si€ё na obro€јc€њw muru, kt€њrych b€ѕyskawica ukaza€ѕa oczom napastnik€њw. Wojownicy z p€ёk€ѕ jak gdyby piorunem rozci€ёty, oni sami, odepchni€ёci pot€ё€їnie, padali na miejscu trupem albo walili si€ё z urwiska w d€њ€ѕ, w kamienne koryto potoku. Nucznicy ork€њw chwil€ё jeszczestrzelali na o€ђlep, potem uciekli tak€їe. Eomer i Aragorn na moment . opad€ѕa si€ё przeciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBŠp' cn0‹— R cб0Œщя c41и!V c—1Ž.-К cњ1ш7D]2zatrzymali si€ё pod bram€љ. Grzmot hucza€ѕ teraz gdzie€ђ bardzo daleko. B€ѕyskawice jeszcze migota€ѕy nad odleg€ѕymi g€њrami po€ѕudnia. Przenikliwy wiatr d€љ€ѕ od p€њ€ѕnocy. Chmury poszarpane "p€ѕyn€ё€ѕy szybko, spo€ђr€њd nich wyjrza€ѕy ju€ї gwiazdy. nad wzg€њrzami od strony Zielonej "Roztoki pokaza€ѕ si€ё ksi€ё€їyc i !l€ђni€ѕ €ї€њ€ѕty na zmytym przez burz€ё niebie. !- Zjawili€ђmy sie w sam€љ por€ё -"rzek€ѕ Aragorn przygl€љdaj€љc si€ёbramie. Ogromne zawiasy i €їelazne zasuwy by€ѕy poskr€ёcane i wygi€ёte, belki w wielu miejscach p€ёk€ѕy. - Nie mo€їemy jednak zosta€ѓ tu poza murami, €їeby ich broni€ѓ - powiedzia€ѕ Eomer. - !Patrz! - Wskaza€ѕ grobl€ё. T€ѕum ork€њw i dzikich ludzi ju€ї gromadzi€ѕ si€ё znowu na drugimbrzegu potoku. Gwizdn€ё€ѕy strza€ѕy i kilka z nich upad€ѕo na kamienie wok€њ€ѕ rycerzy. - Chod€ќmy st€љd! Trzeba od wn€ёtrza podeprze€ѓ i wzmocni€ѓbram€ё g€ѕazami i belkami. Chod€ќmy! "Odwr€њcili si€ё i pobiegli. W tej samej chwili kilkunastu ork€њw, !kt€њrzy przyczaili si€ё po€ђr€њd trup€њw, nagle zerwa€ѕo si€ё na nogi i milczkiem, chy€ѕkiem pu€ђci€ѕo si€ё za rycerzami w pogo€ј. Dwaj rzucili si€ё na ziemi€ё zahaczaj€љc znienacka nogi Eomera; pad€ѕ i w okamgnieniu nakryli go swymi cia€ѕami. Lecz nagle drobna, ciemna figurka wyskoczy€ѕa z cienia, gdzie kry€ѕa si€ё nie dostrze€їona przez nikogo, i rozleg€ѕ si€ё gard€ѕowy okrzyk: "Baruk Khazad! Khazad ai-menu!" Mmign€љ€ѕ w powietrzutoporek. Potoczy€ѕy si€ё dwie orkowe g€ѕowy. Reszta napastnik€њw pierzch€ѕa. Eomer #d€ќwiga€ѕ si€ё ju€ї z ziemi, kiedy Aragorn, zawr€њciwszy, bieg€ѕ mu na ratunek. Zamkni€ёto furtk€ё, umocniono bram€ё od wewn€ёtrznej strony €їelaznymi sztabami i kamieniami. Gdy wszyscy znale€ќli si€ё bezpiecznie za murem, Eomer rzek€ѕ: - Dzi€ёkuj€ё ci, Gimli, synu Gloina! Nie wiedzia€ѕem wcale, "€їe bra€ѕe€ђ udzia€ѕ w tej naszej wycieczce. Cz€ёsto jednak go€ђ€ѓ nie zaproszony okazuje si€ё najcenniejszym towarzyszem. Jakim sposobem znalaz€ѕe€ђ si€ё tak w por€ё na miejscu? - Poszed€ѕem za wami, €їeby rozczmucha€ѓ si€ё ze snu - odpar€ѕ Gimli - ale kiedy zobaczy€ѕem dzikus€њw z g€њr, wydali mi si€ё za wielcy dla mnie, wi€ёc przysiad€ѕem na kamieniu i przygl€љda€ѕem si€ё robocie waszych mieczy. - Nie wiem, jak ci odp€ѕac€ё - rzek€ѕ Eomer. - Trafi si€ё mo€їe niejedna sposobno€ђ€ѓ, zanim noc przeminie - za€ђmia€ѕ si€ё krasnolud. - Bardzo jestem rad.Dotychczas, od wyj€ђcia z Morii, m€њj toporek nic nie r€љba€ѕ pr€њcz drew. - Dw€њch! - oznajmi€ѕ Gimli "klepi€љc ostrze toporka. Wr€њci€ѕ w€ѕa€ђnie na dawne miejsce pod parapetem zewn€ёtrznego muru.- Dw€њch? - odpar€ѕ Legolas. - Ja si€ё lepiej spisa€ѕem; teraz jednak musz€ё poszuka€ѓ strza€ѕ, bo ko€ѕczan mam pusty. My€ђl€ё, €їe po€ѕo€їy€ѕem co najmniej dwudziestu. Ale to ledwie kilka listk€њw, a zosta€ѕ ca€ѕy las! Niebo rozwidnia€ѕo si€ё szybko, "a zachodz€љcy ksi€ё€їyc €ђwieci€ѕ jasno. Lecz €ђwiat€ѕo nios€ѕo z sob€љ niewiele nadziei dla rycerzy Rohanu. Szeregi nieprzyjaci€њ€ѕ nie zmala€ѕy, przeciwnie, uros€ѕy, od doliny za€ђ przez przerw€ё w wa€ѕach %cisn€ё€ѕy si€ё wci€љ€ї nowe posi€ѕki.Wycieczka na ska€ѕ€ё da€ѕa !obro€јcom tylko kr€њtk€љ chwil€ё wytchnienia. Teraz napastnicy szturmowali do bramy ze zdwojon€љ furi€љ. Pod zewn€ёtrznym murem t€ѕum Isengardczyk€њw kipia€ѕ jak morze. Orkowie i dzicy g€њrale !roili si€ё u podn€њ€їy kamiennej "€ђciany na ca€ѕej jej d€ѕugo€ђci. Liny opatrzone hakami zarzucali na parapet tak szybko, €їe obro€јcy nie mogli nad€љ€їy€ѓ z odcinaniem ich, setki wysokich drabin przystawiano jednocze€ђnie do muru. Wiele z nich str€љcono, lecz na miejsce ka€їdej, kt€њra run€ё€ѕa strzaskana, wyrasta€ѕa nowa, orkowie za€ђ wspinali si€ёzwinnie jak ma€ѕpy z ciemnych las€њw po€ѕudnia. U st€њp muru zwa€ѕ trup€њw, rannych i pogruchotanego drewna #pi€ёtrzy€ѕ si€ё jak €ѕawica €їwiru na morskim brzegu po burzy. Straszliwe te zaspy ros€ѕy coraz wy€їej i wci€љ€ї przybywa€ѕo napastnik€њw. !Znu€їenie ogarn€ё€ѕo obro€јc€њw. !Zu€їyli ju€ї wszystkie strza€ѕy, ko€ѕczany mieli puste, miecze wyszczerbione, tarcze sp€ёkane. Trzykro€ѓ Aragorn i Eomer podrywali ich do boju, "trzykro€ѓ Anduril rozp€ѕomienia€ѕ si€ё w desperackim natarciu, !trzykro€ѓ odparto nieprzyjaci€њ€ѕ od muru. Nagle z g€ѕ€ёbi Jaru buchn€љ€ѕ wrzask. Orkowie jak szczury wpe€ѕzli przez przepust, kt€њrympod murem sp€ѕywa€ѕ potok. Zgromadzeni w cieniu urwisk czekali na chwil€ё, gdy walka pod szczytem muru rozgorza€ѕanajbardziej i gdy tam skupi€ѕa "si€ё ca€ѕa czujno€ђ€ѓ i wszystkie si€ѕy obrony. Wtedy dopiero wyskoczyli z ukrycia. Cz€ё€ђ€ѓ "bandy wdar€ѕa si€ё w g€ѕ€љb Jaru, gdzie by€ѕy sp€ёdzone konie, i rzuci€ѕa si€ё na pilnuj€љcych stadniny koniuch€њw. Jednym susem Gimli skoczy€ѕ w d€њ€ѕ i dziki okrzyk: "Khazad! "Khazad!" echem odbi€ѕ si€ё w€ђr€њd!ska€ѕ. Top€њr mia€ѕ tam wkr€њtce do€ђ€ѓ roboty. "- Hej! Hej! - krzykn€љ€ѕ Gimli. - Orkowie za murem! Hej! Bywaj, Legolasie! Starczy ich tutaj dlanas obu. Khazad ai-menu! Na !g€ѕos krasnoluda, wzbjaj€љcy si€ёponad zgie€ѕk bitwy, stary Gamling spojrza€ѕ z baszty Rogatego Grodu. - Orkowie w Jarze! - krzykn€љ€ѕ. - Helm! Helm! Naprz€њd, plemi€ё Helma! I z tym okrzykiem p€ёdzi€ѕ po schodach ze ska€ѕy, a za nim biegli wojownicy z Zachodniej Bruzdy. Natarli z furi€љ i tak niespodzianie, €їe orkowie za€ѕamali si€ё pod ich naporem. Zepchni€ёci i osaczeni w najcia€ђniejszym k€љcie Jaru napastnicy gin€ёli od mieczy lubz wrzaskiem umykali w boczneprzesmyki, gdzie czeka€ѕa ich €ђmier€ѓ z r€љk stra€їy, strzeg€љcych tajemnych pieczar. - Dwudziesty pierwszy! - zawo€ѕa€ѕ Gimli i zamachem obu r€љk po€ѕo€їy€ѕ ostatniego orka trupem u swoich n€њg. - A wi€ёc $prze€ђcign€љ€ѕem ci€ё, mo€ђci elfie!- Trzeba zatka€ѓ t€ё szczurz€љ dziur€ё - rzek€ѕ Gamling. - Podobno krasnoludy s€љ mistrzami, gdy chodzi o budowle z kamieni. pom€њ€ї nam,mistrzu Gimli. - Nie u€їywamy co prawda do ciosania ska€ѕ wojennych topor€њw ani te€ї w€ѕasnych paznokci - odpar€ѕ Gimli. - Ale zrobi€ё, co si€ё da. Zgarn€ёli g€ѕazy i od€ѕamki "skalne, jakie si€ё nawin€ё€ѕy pod r€ёk€ё, i pod kierunkiem Gimlegoludzie z Zachodniej Bruzdy zatkali wewn€ёtrzny wylot prze€ѕomu, zostawiaj€љc tylko w€љsk€љ szpar€ё. Potok, kt€њry wezbra€ѕ po deszczu, kipia€ѕ i bulgota€ѕ, zd€ѕawiony w ciasnej szczelinie, i z wolna rozlewa€ѕ si€ё zimnym stawem pomi€ёdzy dwoma urwiskami. - W g€њrze b€ёdzie suszej - !rzek€ѕ Gimli. - Chod€ќ, Gamlingu,zobaczymy, co si€ё dzieje na murach. Wspi€љ€ѕ si€ё po schodach; zasta€ѕ na szczycie muru Legolasa wraz z Aragornem i Eomerem. Elf trzyma€ѕ sw€њj d€ѕugi sztylet. Chwilowo panowa€ѕ tu spok€њj, napastnicy, po nieudanej pr€њbie przedarcia si€ё przez prze€ѕom potoku, zaniechali na razie szturmu. - Dwudziestu jeden - oznajmi€ѕGimli. - Wspaniale! - odpar€ѕ Legolas. - Ale ja tymczasem doliczy€ѕemju€ї do dw€њch tuzin€њw. walka tutaj sz€ѕa na no€їe. Eomer i Aragorn znu€їeni !opierali si€ё o miecze. W oddali, po lewej stronie, zgie€ѕk bitwy toczonej na skale wzm€њg€ѕ si€ё znowu. Lecz Rogaty Gr€њd trwa€ѕ niez€ѕomnie, jak wyspa po€ђr€њd morza. Bramy jego le€їa€ѕy strzaskane, ale przez !barykady z k€ѕ€њd i g€ѕaz€њw nie przedosta€ѕ si€ё ani jeden nieprzyjacielski €їo€ѕnierz. Aragorn popatrzy€ѕ w blade gwiazdy i w ksi€ё€їyc, kt€њry !zni€їy€ѕ si€ё teraz nad zachodniestoki zamykaj€љce dolin€ё. !- Ta noc d€ѕu€їy si€ё jak lata - rzek€ѕ. - Kiedy€ї nareszcie wstanie dzie€ј? "- Mwit ju€ї blisko - powiedzia€ѕ !Gamling, kt€њry r€њwnie€ї wszed€ѕna mur - ale w€љtpi€ё, czy nam to pomo€їe. - Jednak€їe €ђwit zawsze jest nadziej€љ cz€ѕowieka - rzek€ѕ Aragorn. - S€ѕu€їalcy Isengardu, p€њ€ѕorkowie czy gobliny, nikczemne stwory, kt€њre sobieSaruman wyhodowa€ѕ, nie $ul€ёkn€љ si€ё s€ѕo€јca - powiedzia€ѕGamling. - Nie boj€љ si€ё go tak€їe dzicy g€њrale. Czy nie s€ѕyszycie ich g€ѕos€њw? !- S€ѕysz€ё - rzek€ѕ Eomer - lecz brzmi€љ w moich uszach jak skrzek ptasi albo ryk zwierz€ёcy. - A przecie€ї wielu €їo€ѕnierzy Sarumana wykrzykuje w j€ёzyku Dunlandczyk€њw - odpar€ѕ Gamling. - Znam ich mow€ё. To dawny j€ёzyk ludzki, uzywany ongi w zachodnich dolinach Riddermarchii. Pos€ѕuchajcie! Nienawidz€љ nas iciesz€љ si€ё, bo nasza zguba wydaje im si€ё nieuchronna. "Kr€њl! - wrzeszcz€љ. - Kr€њl! We€ќmiemy do niewoli ich kr€њla!Mmier€ѓ Forgoilom! Mmier€ѓ "s€ѕomianym €ѕbom! Mmier€ѓ zb€њjomz p€њ€ѕnocy!" To przezwiska, kt€њre nam nadali. Po pi€ёciu wiekach nie zapomnieli i nie przebaczyli, €їe w€ѕadcy Gondoru oddali Riddermarchi€ё Eorlowi M€ѕodemu i zawarli z nim przymierze. Saruman $rozj€љtrzy€ѕ star€љ nienawi€ђ€ѓ. To !lud dziki, je€ђli go podburzy€ѓ. Nie ust€љpi€љ ani o zmierzchu, ani o €ђwicie, dop€њki nie wezm€љ Theodena do niewoli lub nie polegn€љ sami. - Mimo wszystko €ђwit przyniesie mi nadziej€ё - powiedzia€ѕ Aragorn. Jeszcze !nie sko€јczy€ѕ m€њwi€ѓ, gdy naglezagrzmia€ѕy tr€љby. Huk si€ё "rozleg€ѕ, b€ѕysn€ё€ѕy p€ѕomienie, wzbi€ѕ si€ё ob€ѕok dymu. Woda z Helmowego Potoku sycz€љc i pieni€љc si€ё run€ё€ѕa przez prze€ѕom: tama pu€ђci€ѕa, w murze zia€ѕa ogromna dziura. Chmara czarnych ork€њw ju€ї #przez ni€љ cisn€ё€ѕa si€ё do Jaru. - Oto diabelska sztuczka Sarumana! - krzykn€љ€ѕ Aragorn. - Podpe€ѕzali zn€њw do przepustu, kiedy my tu z sob€љ!rozmawiali€ђmy, i podpalili ognieOrthanku tu€ї u naszych st€њp. Elendil! Elendil! - zawo€ѕa€ѕ biegn€љc ku wy€ѕomowi. Lecz w tym samym okamgnieniu sto drabin wysun€ё€ѕo si€ё nad parapet muru. G€њr€љ i do€ѕem zala€ѕ go ostatni szturm jak czarna fala zatapiaj€љca piaszczyst€љ wydm€ё. Furia ataku zmiot€ѕa obro€јc€њw. Jedni#cofali si€ё coraz g€ѕ€ёbiej w Jar, znacz€љc odwr€њt g€ёstym trupem w€ѕasnym i nieprzyjacielskim, broni€љc !ka€їdej pi€ёdzi i zmierzaj€љc ku tajnym pieczarom. Inni wyr€љbywali sobie drog€ё do twierdzy. !Z Jaru na Ska€ѕ€ё a€ї pod bram€ё Rogatego Grodu wiod€ѕy szerokie schody. Aragorn sta€ѕ na jednym z najni€їszych !stopni. W jego r€ёku b€ѕyszcza€ѕ !Anduril i przez ca€ѕy czas jaka€ђgroza tego miecza wstrzymywa€ѕa nieprzyjaci€њ€ѕ, aby Rohirrimowie, kt€њrzy zdo€ѕali dotrze€ѓ do schod€њw, mogli wspi€љ€ѓ si€ё pod bram€ё. Wy€їej nieco nad Aragornem "przykl€љk€ѕ Legolas. Naci€љgn€љ€ѕ €ѕuk, lecz zosta€ѕa mu jedna strza€ѕa; wychylony naprz€њd czeka€ѕ, got€њw ustrzeli€ѓ !pierwszego orka, kt€њry o€ђmieli si€ё zbli€їy€ѓ do schod€њw. - Wszyscy, kt€њrzy tu doszli €їywi, s€љ ju€ї bezpieczni za murem twierdzy, Aragornie! - $zawo€ѕa€ѕ. - Chod€ќ i ty na g€њr€ё! #Aragorn odwr€њci€ѕ si€ё i zacz€љ€ѕ biec po schodach, lecz by€ѕ !straszliwie zm€ёczony i potkn€љ€ѕsi€ё w biegu. Natychmiast skorzysta€ѕ z tego nieprzyjaciel. Orkowie z wrzaskiem skoczyli ku rycerzowi, €їeby go pochwyci€ѓ.Pierwszy pad€ѕ z ostatni€љ !strza€ѕ€љ Legolasa w gardle, innijednak przesadzili jednym susem trupa i biegli dalej. Nagle zepchni€ёty z g€њry ogromny g€ѕaz run€љ€ѕ na schody i napastnicy stoczyli si€ё w g€ѕ€љb Jaru. Aragorn dopad€ѕ "bramy i zatrzasn€љ€ѕ j€љ za sob€љ.- Z€ѕy obr€њt bierze bitwa, przyjaciele - rzek€ѕ ocieraj€љc ramieniem pot z czo€ѕa. - Z€ѕy, ale nie beznadziejny - "odpar€ѕ Legolas - p€њki ty jeste€ђ#w€ђr€њd nas. A gdzie podzia€ѕ si€ё Gimli? - Nie wiem - rzek€ѕ Aragorn. - Widzia€ѕem go ostatni raz, jak walczy€ѕ w Jarze za murem, lecz potem nieprzyjaciel nas rozdzieli€ѕ. - Niestety! Smutna to nowina! - powiedzia€ѕ Legolas. - Gimli jest silny i dzielny - odpar€ѕ Aragorn. - Miejmy nadziej€ё, €їe ucieknie do pieczar. tam by€ѕby na razie bezpieczny. Bezpieczniejszy ni€ї my. Schron podziemny przypadnie krasnoludowi do serca. - T€љ nadziej€љ musz€ё si€ё pociesza€ѓ - rzek€ѕ Legolas. - Wola€ѕbym jednak, €їeby obra€ѕ t€ё sam€љ co my drog€ё. Chcia€ѕem powiedzie€ѓ mu, €їe mam ju€ї trzydziestu dziewi€ёciu ork€њw na swoim rachunku. - Je€їeli przedrze si€ё do pieczar, pewnie po drodze odzyska nad tob€љ przewag€ё - za€ђmia€ѕ si€ё Aragorn. - Nie widzia€ѕem, by kto€ђ lepiej w€ѕada€ѕ toporkiem od tego krasnoluda. - Musz€ё poszuka€ѓ strza€ѕ - rzek€ѕ Legolas. - Oby wreszcie przemin€ё€ѕa ta noc! Przy €ђwietle dziennym celniej strzela si€ё z €ѕuku. Aragorn poszed€ѕ do zamku. Ku wielkiej rozpaczy dowiedzia€ѕ si€ё, €їe Eomera nie ma w grodzie. !- Nie, nie wr€њci€ѕ na ska€ѕ€ё - rzek€ѕ Aragornowi jeden z wojownik€њw z Zachodniej Bruzdy. - Ostatni raz widzia€ѕem go, jak zbiera€ѕ "wok€њ€ѕ siebie ludzi i walczy€ѕ u wylotu Jaru. Byli z nim Gamling i krasnolud, ja jednak nie zdo€ѕa€ѕem si€ё tam przedrze€ѓ. Aragorn min€љ€ѕ wewn€ёtrzny dziedziniec i wszed€ѕ po schodach do komnaty mieszcz€љcej si€ё wysoko w "wie€їy. Na tle okna odcina€ѕa si€ёciemna sylwetka kr€њla, kt€њry st€љd patrza€ѕ w dolin€ё. - Jakie wie€ђci przynosisz, Aragornie? - zapyta€ѕ. - Mur zewn€ёtrzny wzi€ёty, wszyscy obro€јcy zepchni€ёci, !wielu jednak zdo€ѕa€ѕo schroni€ѓ si€ё do Grodu. - Czy Eomer jest tutaj? - Nie, kr€њlu, lecz znaczna cz€ё€ђ€ѓ twoich wojownik€њw cofn€ё€ѕa si€ё w g€ѕ€љb Jaru. Podobno mi€ёdzy nimi by€ѕ Eomer. W ciasnych przesmykach mog€љ powstrzyma€ѓ nieprzyjaciela i dotrze€ѓ do pieczar. Jak€љ tam znajd€љ nadziej€ё ratunku, nie wiem. - Lepsz€љ ni€ї my tutaj. M€њwiono mi, €їe w pieczarach s€љ zgromadzone du€їe zapasy. Powietrze te€ї jest zdrowe, bodochodzi z g€њry, przez kominyotwarte wysoko w ska€ѕach. Nikt nie wedrze si€ё do tych !podziemi, je€ђli wst€ёpu broni€љ m€ё€їni ludzie. Mog€љ wytrwa€ѓ bardzo d€ѕugo. - Orkowie jednak przynie€ђli z Orthanku diabelskie sztuki - rzek€ѕ Aragorn. - Maj€љ ogie€ј, co rozsadza ska€ѕy: tym w€ѕa€ђnie sposobem zdobyli zewn€ёtrzny mur. Je€їeli nie zdo€ѕaj€љ wedrze€ѓ si€ё do pieczar, gotowi zamkn€љ€ѓ ich wylot i zamurowa€ѓ ludzi w podziemiu. Ale teraz musimy wyt€ё€їy€ѓ wszystkie si€ѕy ku w€ѕasnej obronie. !- Dusz€ё si€ё w tym wi€ёzieniu - rzek€ѕ kr€њl. - Gdybym m€њg€ѕ z !w€ѕ€њczni€љ u siod€ѕa ruszy€ѓ na czele moich wojownik€њw w !pole, mo€їe odnalaz€ѕbym rado€ђ€ѓwalki i sko€јczy€ѕ chwalebnie €їywot. Ale tutaj nie na wiele si€ё przydaj€ё. - Tutaj, kr€њlu, jeste€ђ przynajmniej chroniony muraminajpot€ё€їniejszej twierdzy Rohanu - odpar€ѕ Aragorn. - Wi€ёcej masz nadziei, €їe si€ё obronisz w Rogatym Grodzie, ni€ї w Edoras czy nawet w g€њrach, w Warowni Dunharrow.- Podobno nigdy jeszcze nieprzyjaciel nie zdoby€ѕ Rogatego Grodu szturmem - rzek€ѕ Theoden - ale dzi€ђ !dr€ёczy mnie zw€љtpienie. Mwiat !zmienia si€ё, a to, co ongi by€ѕopot€ёg€љ, teraz mo€їe okaza€ѓ si€ё s€ѕabe. Jaka baszta oprze si€ё tak wielkiej liczbie napastnik€њw i tak zuchwa€ѕej nienawi€ђci? Gdybym by€ѕ wiedzia€ѕ, jak bardzo Isengard wzm€њg€ѕ swoje si€ѕy, mo€їe nie spieszy€ѕbym tak pochopnie na ich spotkanie, mimo wszystkich czar€њw Gandalfa. Jego rady teraz wydaj€љ si€ё mniej dobre, ni€ї by€ѕy w blasku poranku. !- Nie s€љd€ќ, kr€њlu, m€љdro€ђci !Gandalfa, p€њki nie sko€јczy si€ёrozprawa - rzek€ѕ Aragorn. - Koniec zapewne ju€ї niedaleki - odpar€ѕ Theoden. - Ale nie chc€ё sko€јczy€ѓ tutaj jak stary borsuk w pu€ѕapce. Mnie€їnogrzywy, Hasufel i wierzchowce moich gwardzist€њw s€љ w grodzie, na zewn€ёtrznym dziedzi€јcu. O €ђwicie zwo€ѕam ludzi g€ѕosem Helmowego rogu i wyjad€ё za mury, do bitwy. Czy pojedziesz ze mn€љ, Aragornie, synu Arathorna? Mo€їe sobie przer€љbiemy drog€ё, a mo€їe znajdziemy €ђmier€ѓ godn€љ #pie€ђni... je€їeli zostanie na tej !ziemi kto€ђ, kto by o nas m€њg€ѕ €ђpiewa€ѓ w przysz€ѕo€ђci. #- Pojad€ё z tob€љ, kr€њlu - rzek€ѕ Aragorn. !Po€їegna€ѕ Theodena i wr€њci€ѕ namury, obszed€ѕ je w kr€љg dodaj€љc ducha wojownikom i wspieraj€љc obro€јc€њw tam, gdzie orkowie atakowali najza€їarciej. Towarzyszy€ѕ mu Legolas. Ogniste wybuchy ustawicznie wstrz€љsa€ѕy kamiennym murem. Zewsz€љd najego szczyt zarzucano haki, przystawiano drabiny. Nieprzyjaciel co chwila wdziera€ѕ si€ё na przedmurze, lecz za ka€їdym razem obro€јcystr€љcali go na ska€ѕy. Wreszcie Aragorn stan€љ€ѕ ponad g€ѕ€њwn€љ bram€љ, nie zwa€їaj€љc na nieprzyjacielskie strza€ѕy. Wpatruj€љc si€ё przed siebie dostrzeg€ѕ, €їe na wschodzie niebo zaczyna bledn€љ€ѓ. Podni€њs€ѕ nie !uzbrojon€љ r€ёk€ё zwracaj€љc j€љ d€ѕoni€љ do napastnik€њw na eciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB€ cЁ2‘ˆ Š c3’Ї+g3“Йи c€’3”‘&І cѕ3•71- cX4–d<Л4znak, €їe chce parlamentowa€ѓ. Orkowie odpowiedzieli szyderczym wrzaskiem. &- Zle€ќ na d€њ€ѕ! Zle€ќ! - wo€ѕali. - Je€їeli chcesz z nami gada€ѓ, zle€ќ tutaj! A przyprowad€ќ ze sob€љ kr€њla! My jeste€ђmy waleczni Uruk-hai. Wywleczemy go z nory, je€їeli sam nie wyjdzie. Przyprowad€ќ !kr€њla, niech si€ё nie wymiguje! - Kr€њla wola, czy wyjdzie, czyzostanie na zamku - odpar€ѕ Aragorn. - Po co€ђ tu przyszed€ѕ, je€ђli tak? - pytali. - Czego tam wypatrujesz? czy chcesz nas policzy€ѓ? My jeste€ђmy waleczni Uruk-hai! - Wypatruj€ё €ђwitu - rzek€ѕ Aragorn. - A c€њ€ї wam €ђwit pomo€їe? - szydzili. - My jeste€ђmy waleczni Uruk-hai, nie przerywamy walki we dnie, w pogod€ё ani podczas burzy. !Przyszli€ђmy zabija€ѓ w €ђwietle s€ѕo€јca tak samo jak przy ksi€ё€їycu. C€њ€ї wam pomo€їe €ђwit? - Nikt nie wie, co mu nowy dzie€ј przyniesie - rzek€ѕ Aragorn. - Odst€љpcie, zanim wstanie dzie€ј waszej zguby. !- Z€ѕa€ќ albo zestrzelimy ci€ё z muru! - wrzasn€ёli. - Nie chcemy takiego parlamentariusza. Nie masz nicdo powiedzenia. - Owszem, powiem wam co€ђ jeszcze - rzek€ѕ Aragorn. - Nigdy w dziejach €їaden nieprzyjaciel nie zdoby€ѕ Rogatego Grodu. Odst€љpcie, !je€їeli nie chcecie wygin€љ€ѓ do nogi. Anie jeden nie ujdzie z €їyciem, €їeby zanie€ђ€ѓ na p€њ€ѕnoc wie€ђ€ѓ o kl€ёsce. Nie wiecie nawet, co wam grozi. A kiedy tak Aragorn sta€ѕ na gruzach bramy, samotny "wobec zgrai nieprzyjaci€њ€ѕ, bi€ѕo!od niego tyle si€ѕy i majestatu, #€їe niejeden dziki g€њral umilk€ѕ iogl€љda€ѕ si€ё przez rami€ё na dolin€ё albo podnosi€ѕ zaniepokojone oczy w niebo. Orkowie jednak €ђmieli si€ё #g€ѕo€ђno. Grad pocisk€њw i strza€ѕ !€ђmign€љ€ѕ w g€њr€ё ku szczytowi muru. Aragorn zeskoczy€ѕ na dziedziniec. Huk si€ё rozleg€ѕ i buchn€ё€ѕy p€ѕomienie. Sklepienie bramy, nakt€њrym przed chwil€љ jeszcze !sta€ѕ rycerz, p€ёk€ѕo i run€ё€ѕo strzaskane w proch i py€ѕ. jakby piorun rozni€њs€ѕ barykad€ё. Aragorn pobieg€ѕ do kr€њlewskiej wie€їy. Lecz w tym samym momencie, gdy run€ё€ѕa brama, orkowie za€ђz wrzaskiem gotowali si€ё do nowego natarcia, w dole za ich plecami szept si€ё zerwa€ѕ niby szelest nadci€љgaj€љcego #wiatru i r€њs€ѕ z ka€їd€љ sekund€љ,a€ї wybuchn€љ€ѕ krzykiem mn€њstwa g€ѕos€њw, obwieszczaj€љcych o €ђwicie niezwyk€ѕ€љ nowin€ё. Orkowie na skale, s€ѕysz€љc ten trwo€їny #zgie€ѕk, zawahali si€ё i obejrzeli za siebie. Nagle ze szczytu wie€їy nieoczekiwany i straszliwy rozbrzmia€ѕ g€ѕos wielkiego rogu Helma. Na ten g€ѕos zadr€їeli wszyscy. Wielu ork€њw rzuci€ѕo si€ё na twarze zatykaj€љc uszy szponiastymi €ѕapami. Z g€ѕ€ёbi Jaru odpowiedzia€ѕy echa, granie rogu powtarza€ѕo si€ё zwielokrotnione, jakby na ka€їdym urwisku, na ka€їdym !szczycie sta€ѕ wspania€ѕy herold.Obro€јcy spojrzeli z mur€њw ku wie€їy i s€ѕuchali w podziwie, echa bowiem nie milk€ѕy. Muzyka rog€њw wci€љ€ї rozlega€ѕa#si€ё w€ђr€њd g€њr, coraz bli€їsza, coraz g€ѕo€ђniejsza, jakby jedendrugiemu odpowiada€ѕ bojowym,€ђmia€ѕym wezwaniem. - Helm! Helm! - krzykn€ёli Rohirrimowie. - Helm si€ё zbudzi€ѕ i wraca do boju! Helm walczy za kr€њla Theodena. W€ђr€њd tych okrzyk€њw zjawi€ѕ si€ё kr€њl na koniu bia€ѕym jak $€ђnieg, ze z€ѕot€љ tarcz€љ i d€ѕug€љ"w€ѕ€њczni€љ. Po jego prawej r€ёce jecha€ѕ Aragorn, spadkobierca Elendila, za nimi - dostojni rycerze rodu Eorla M€ѕodego. Niebo si€ё rozja€ђni€ѕo. Noc pierzch€ѕa. - Naprz€њd, plemi€ё Eorla! Natarli z krzykiem i wielkim zgie€ѕkiem. Jak grzmot rwali od bramy, przez grobl€ё, jak wicher rozgarniaj€љcy traw€ё zmiatali ze swojej drogi "zast€ёpy Isengardu. Z g€ѕ€ёbi Jarubuchn€ё€ѕy gromkie g€ѕosy wojownik€њw, kt€њrzy wybiegli teraz z pieczar i spychali przed sob€љ nieprzyjacielsk€љ !zgraj€ё. Z grodu wysypywali si€ё wszyscy m€ё€їczy€ќni, kt€њrzy dotychczas zostawali w jego murach. A rogi wci€љ€ї gra€ѕy i echo nios€ѕo si€ё w€ђr€њd g€њr. Kr€њl ze swoj€љ €ђwit€љ gna€ѕ naprz€њd. Dow€њdcy i szeregowi "padali albo uciekali przera€їeni. Ani ork, ani cz€ѕowiek €їaden nie stawi€ѕ im czo€ѕa. Plecy nadstawili na miecze i w€ѕ€њcznie je€ќd€ќc€њw, twarze !zwr€њcili ku dolinie. Uciekali z wrzaskiem i j€ёkiem, bo wraz z wstaj€љcym nowym dniem !strach pad€ѕ na nich i niepoj€ёtedziwy. Tak wjecha€ѕ kr€њl Theoden przez Helmowe Wrota i !utorowa€ѕ sobie przej€ђcie a€ї do starego Sza€јca. Ca€ѕy oddzia€ѕ zatrzyma€ѕ si€ё tutaj. Dzie€ј !wok€њ€ѕ rozwidnia€ѕ si€ё ju€ї na dobre. Snopy s€ѕonecznych promieni bi€ѕy znad wzg€њrz na wschodzie i rozb€ѕyskiwa€ѕy w ostrzach w€ѕ€њczni. Rycerze #milczeli i z siode€ѕ spogl€љdali naZielon€љ Roztok€ё. Kraj si€ё odmieni€ѕ. Gdzie przedtem zieleni€ѕa si€ё dolina, trawiastymi zboczami wspinaj€љc si€ё ku podn€њ€їom g€њr, teraz czernia€ѕ las. Ogromne drzew, nagie i milcz€љce, spl€љtane g€љszczem !ga€ѕ€ёzi, sta€ѕy w niezliczonych szeregach i wznosi€ѕy s€ёdziwe korony. Ich kr€ёte korzenie !kry€ѕy si€ё w bujnej trawie. Pod nimi panowa€ѕ mrok. Szaniec od tego bezimiennego lasu dzieli€ѕonieca€ѕe p€њ€ѕ mili otwartego pola. tam teraz zbi€ѕy si€ё w pop€ѕochu dumne zast€ёpy Sarumana, zamkni€ёte mi€ёdzy gro€ќnym kr€њlem a groz€љ drzew.Mci€љgn€ёli spod Helmowych Wr€њt, ca€ѕa przestrze€ј powy€їej Sza€јca by€ѕa wolna, !oni jednak skupili si€ё jak r€њj czarnych much na tym ma€ѕym skrawku ziemi. daremnie pr€њbowali czo€ѕga€ѓ si€ё i wspina€ѓ na zbocza Roztoki szukaj€љc drogi ucieczki. Od wschodu zbocza by€ѕy niedost€ёpne i kamieniste, od "zachodu zbli€їa€ѕa si€ё ich zguba.Nagle na grzbiecie wzg€њrza ukaza€ѕ si€ё je€ќdziec w bieli, l€ђni€љcy w promieniach wschodz€љcego s€ѕo€јca. Na dalszych niskich pag€њrkach zagra€ѕy rogi. Za je€ќd€ќcem wyd€ѕu€їonymi stokami w d€њ€ѕ schodzi€ѕo tysi€љc pieszych wojownik€њw; miecze trzymali "w r€ёku. Mi€ёdzy nimi szed€ѕ m€љ€їwysokiego wzrostu, pot€ё€їnej budowy. Pancerz mia€ѕ !czerwony. Gdy zbli€їy€ѕ si€ё nad !kraw€ёd€ќ doliny, przytkn€љ€ѕ do "ust wielki czarny r€њg. Rozleg€ѕa si€ё d€ќwi€ёczna, silna nuta. - Erkenbrand! - krzykn€ёli Rohirrimowie. - Erkenbrand! - Patrzcie! Bia€ѕy Je€ќdziec! - zawo€ѕa€ѕ Aragorn. - Gandalf wraca! - Mithrandir! Mithrandir! - krzykn€љ€ѕ Legolas. - To czary nie lada. Chod€ќmy, chcia€ѕbym przyjrze€ѓ si€ё temu lasowi, zanim czar przeminie. T€ѕum €їo€ѕnierzy Isengardu zahucza€ѕ, zafalowa€ѕ, w rozterce zwracaj€љc si€ё to ku jednemu, to ku drugiemu niebezpiecze€јstwu. Z wie€їy "zn€њw odezwa€ѕ si€ё g€ѕos rogu. Z g€њry, od przerwy mi€ёdzy sza€јcami, ruszy€ѕ do natarcia oddzia€ѕ kr€њla. Z g€њry, od !strony wzg€њrz, p€ёdzi€ѕ na czeleswoich Erkenbrand, dziedzic Zachodniej Bruzdy. Z kraw€ёdzi Roztoki skoczy€ѕ Gryf, jak kozica pewnie mkn€љc w€ђ€њd g€њr. Dosiada€ѕ go Bia€ѕy Je€ќdziec, a na jego widok szale€јstwo ogarn€ё€ѕo nieprzyjacielskie szeregi. Dzicyg€њrale padali przed nim na twarz. Orkowie z wyciem i wrzaskiem ciskali na ziemi€ё szable i dzidy. Gnali jak czarnydym p€ёdzony gwa€ѕtownym wiatrem. Z j€ёkiem wpadali w cie€ј drzew. Ani jeden ju€ї stamt€љd nie wyszed€ѕ. Rozdzia€ѕ 8 Droga do Isengardu Tak si€ё sta€ѕo, €їe w blasku pogodnego ranka kr€њl Theoden i Gandalf, Bia€ѕy Je€ќdziec, znowu spotkali si€ё na zielonej trawie nad Helmowym Potokiem. Byli te€ї z nimi Aragorn, syn Arathorna, elf Legolas, Erkenbrand z Zachodniej Bruzdy i dostojnicyZ€ѕotego Dworu. Otaczali ich !t€ѕumnie Rohirrimowie, je€ќd€ќcy Riddermarchii; zdumienie by€ѕo !silniejsze jeszcze ni€ї rado€ђ€ѓ zwyci€ёstwa, tote€ї wszystkie oczy zwraca€ѕy si€ё na las. Nagle rozleg€ѕy si€ё g€ѕo€ђne okrzyki i od strony Sza€јca ukaza€ѕa si€ё gromada tych spo€ђr€њd obro€јc€њw muru, kt€њrzy zepchni€ёci przez nieprzyjaciela wycofali si€ё przedtem w g€ѕ€љb Jaru. Szed€ѕ wi€ёc Gamling Stary i Eomer, syn Eomunda, a z nimi Gimli, krasnolud. Nie mia€ѕ he€ѕmu na g€ѕowie, przewi€љzanej zakrwawionym opatrunkiem, ale g€ѕos jego d€ќwi€ёcza€ѕ dono€ђnie i mocno. - Czterdziestu dw€њch, mo€ђci "Legolasie! - wo€ѕa€ѕ. - Niestety! Toporek mi si€ё wyszczerbi€ѕ. Czterdziesty drugi mia€ѕ na !szyi €їelazny ko€ѕnierz. A co ty powiesz? - Masz o jeden punkt przewag€ё nade mn€љ - odpar€ѕ Legolas. - lecz ch€ёtnie ci u€їyczam zwyci€ёstwa, bo !ciesz€ё si€ё bardzo, €їe wracasz na w€ѕasnych nogach. - Witaj, Eomerze, synu mojej siostry! - rzek€ѕ Theoden. - Wielka jest moja rado€ђ€ѓ, €їe cie ogl€љdam w dobrym zdrowiu!"- Witaj, kr€њlu! - rzek€ѕ Eomer. - Ciemna noc przemin€ё€ѕa, dzie€ј jasny zn€њw €ђwieci. Dziwne ten dzie€ј przyni€њs€ѕ nowiny! - Obejrza€ѕ si€ё i ze zdumieniem popatrza€ѕ najpierw na las, a potem na Gandalfa. - A wi€ёc i tym razem zjawi€ѕe€ђ si€ё w godzinie najci€ё€їszej pr€њby i nieoczekiwanie! - rzek€ѕ. - Nieoczekiwanie? - powt€њrzy€ѕ Gandalf. - Obieca€ѕem przecie€ї,€їe wr€њc€ё i €їe si€ё na tym miejscu spotkamy. - Nie wyznaczy€ѕe€ђ jednak godziny i nie zapowiedzia€ѕe€ђ, jakim sposobem wr€њcisz. Osobliwe przyprowadzasz posi€ѕki. Wielki z ciebie czarodziej, Gandalfie Bia€ѕy. - Mo€їe to prawda. Ale jeszcze nie pokaza€ѕem si€ѕy moich czar€њw. Jak dot€љd da€ѕem wam tylko dobr€љ rad€ё w chwili niebezpiecze€јstwa i pos€ѕu€їy€ѕem si€ё chy€їo€ђci€љ Gryfa. Wi€ёcej dokona€ѕo wasze w€ѕasne m€ёstwo, a tak€їe krzepkie nogi wojownik€њw z Zachodniej Bruzdy, kt€њrzy maszerowali przez ca€ѕ€љ noc. Teraz ju€ї wszyscy patrzyli na Gandalfa z tym wi€ёkszym zdumieniem. Ten i €њw spode "€ѕba zerka€ѕ na las i przeciera€ѕ r€ёk€љ czo€ѕa, jakby podejrzewaj€љc, €їe oczy go myl€љ. Gandalf roze€ђmia€ѕ si€ё weso€ѕo. - O te drzewa wam chodzi? - rzek€ѕ. - Ale€ї tak, widz€ё je !r€њwnie wyra€ќnie jak wy! Nie s€љjednak moim dzie€ѕem. To sprawa od Rady M€ёdrc€њw %niezale€їna. Sta€ѕo si€ё lepiej, ni€ї!sobie u€ѕo€їy€ѕem i ni€ї mog€ѕem si€ё spodziewa€ѓ. - Czyj zatem czar to sprawi€ѕ, je€їeli nie tw€њj? - spyta€ѕ Theoden. - Na pewno nie Sarumana. czy€їby istnia€ѕ jeszcze pot€ё€їniejszy czarodziej, o kt€њrym do tej pory nic nie wiedzieli€ђmy? !- Nie czar tutaj dzia€ѕa€ѕ, lecz si€ѕa od wszystkich czar€њw starsza - odpar€ѕ Gandalf. - "Si€ѕa, kt€њra na ziemi istnia€ѕa, zanim pierwszy elf za€ђpiewa€ѕ ipierwszy m€ѕot zadzwoni€ѕ. Nim kopano €їelazo, zanim drzewo €ђci€ёto, Gdy pag€њrek by€ѕ m€ѕody pod m€ѕodym miesi€љcem, Zanim Pier€ђcie€ј wykuto, wywo€ѕano bied€ё - To chodzi€ѕ po lesie lat temu tysi€љce. - Jakie€ї jest rozwi€љzanie tej zagadki? - spyta€ѕ Theoden. - Je€їeli chcesz je pozna€ѓ, jed€ќ ze mn€љ do Isengardu - odpar€ѕ Gandalf. - Do Isengardu? - zakrzykn€ёli wszyscy. - Tak - rzek€ѕ Gandalf. - Wracam do Isengardu, a kto zechce, niech jedzie ze mn€љ. Napatrzymy si€ё tam pewnie dziw€њw. - Nawet gdybym wszystkich rozproszonych zgromadzi€ѕ i wszystkich rannych uzdrowi€ѕ, nie ma w Rohanie do€ђ€ѓ wojownik€њw, €їeby porwa€ѓ si€ё na warowni€ё Sarumana - powiedzia€ѕ Theoden. - A jednak ja wybieram si€ё do Isengardu - rzek€ѕ Gandalf. - nie zabawi€ё tam d€ѕugo. Czeka mnie droga na wsch€њd. Wygl€љdajcie mnie w Edoras, zanim ksi€ё€їyc si€ё odmieni. - Nie! - odpar€ѕ Theoden. - W czarnej godzinie przed €ђwitempoddawa€ѕem si€ё zw€љtpieniu, #lecz teraz nie my€ђl€ё roz€ѕ€љcza€ѓ si€ё z tob€љ. Pojedziemy razem, skoro tak radzisz. - Chc€ё rozm€њwi€ѓ si€ё z Sarumanem mo€їliwie najrychlej- rzek€ѕ Gandalf - poniewa€ї #za€ђ tobie, kr€њlu, wyrz€љdzi€ѕ on !wiele z€ѕa, przystoi, aby€ђ te€ї by€ѕ obecny przy tej rozmowie. Kiedy najwcze€ђniej m€њg€ѕby€ђ wyruszy€ѓ i jak szybko zdo€ѕasz jecha€ѓ? - Ludzie s€љ zm€ёczeni po bitwie - odpar€ѕ kr€њl - a ja tak€їe. Odby€ѕem d€ѕugi marsz i ma€ѕo spa€ѕem. Niestety! M€њj s€ёdziwy wiek nie jest tylko z€ѕudzeniem ani skutkiem podszept€њw Smoczego J€ёzyka. Staro€ђ€ѓ to choroba, z kt€њrej ca€ѕkowicie €їaden znachor nie uleczy, nawet ty, Gandalfie. - Pozw€њlmy wi€ёc wszystkim, kt€њrzy chc€љ ze mn€љ jecha€ѓ, odpocz€љ€ѓ teraz - rzek€ѕ Gandalf. - Ruszymy dopiero o zmierzchu. Tak b€ёdzie nawet lepiej, bo powinni€ђmy od tej chwili wszystkie nasze ruchy i posuni€ёcia zachowywa€ѓ w jak naj€ђci€ђlejszej tajemnicy. Nie zabieraj ze sob€љ wielu wojownik€њw, Theodenie. Jedziemy rokowa€ѓ, a nie walczy€ѓ! Kr€њl wybrawszy kilku je€ќd€ќc€њw, kt€њrzy z bitwy $wyszli nietkni€ёci i mieli €ђcig€ѕe konie, rozes€ѕa€ѕ ich po wszystkich dolinach Riddermarchii z wie€ђci€љ o zwyci€ёstwie oraz z wezwaniem, aby m€ё€їczy€ќni, starzy zar€њwno jak m€ѕodzi, zewsz€љd pospieszyli do Edoras.Tam bowiem nazajutrz po !pe€ѕni ksi€ё€їyca odb€ёdzie si€ё pod przewodem w€ѕadcy Riddermarchii wsp€њlna narada wszystkich m€ё€ї€њw zdolnych do d€ќwigania broni. W podr€њ€ї do Isengardu postanowi€ѕ kr€њl wzi€љ€ѓ z sob€љ Eomera i dwudziestu przybocznych je€ќd€ќc€њw. Gandalfowi mieli towarzyszy€ѓ Aragorn, legolas i Gimli. Mimo ran krasnolud za nic nie chcia€ѕ pozosta€ѓ w obozie. - Cios by€ѕ do€ђ€ѓ s€ѕaby - oznajmi€ѕ - a zreszt€љ czapka mnie chroni€ѕa. Czego€ђ wi€ёcej trzeba ni€ї takie dra€ђni€ёcie, €їeby mnie powstrzyma€ѓ. - Opatrz€ё ci t€ё ran€ё, nim ruszymy w drog€ё - rzek€ѕ Aragorn. Na razie kr€њl wr€њci€ѕ do Rogatego Grodu i przespa€ѕ si€ё snem prawdziwie spokojnym, jakiego od wielu lat nie zazna€ѕ; wojownicy, kt€њrzy mieli jecha€ѓ z kr€њlem do Isengardu, za€їywali r€њwnie€ї spoczynku; inni, z wyj€љtkiem !rannych, musieli wzi€љ€ѓ si€ё do najci€ё€їszej roboty, mn€њstwo bowiem poleg€ѕych le€їa€ѕo na polu albo w Jarze. Z ork€њw €їaden nie zosta€ѕ €їywy, trup€њw ich niepodobna "by€ѕo zliczy€ѓ. lecz wielu dzikich"g€њrali podda€ѕo si€ё zwyci€ёzcom;#ci bali si€ё okropnie i b€ѕagali o "€ѕask€ё. Rohirrimowie odebrali im bro€ј i zap€ёdzili do pracy. - Pom€њ€їcie naprawi€ѓ z€ѕo, do !kt€њrego si€ё przyczynili€ђcie - powiedzia€ѕ Erkenbrand - a "potem z€ѕo€їycie przysi€ёg€ё, €їe nigdy wi€ёcej nie przekroczyciezbrojnie brodu na Isenie ani #te€ї nie dacie si€ё zaci€љgn€љ€ѓ w szeregi wrog€њw ludzi. Pod tym warunkiem odzyskacie wolno€ђ€ѓi wr€њcicie do swojego kraju. Saruman was oszuka€ѕ. Wielu z #was €ђmierci€љ przyp€ѕaci€ѕo wiar€ёw jego obietnice; wiedzcie, €їegdyby nawet on odni€њs€ѕ zwyci€ёstwo, nie lepsz€љ wzi€ёliby€ђcie zap€ѕat€ё. Ludzie z Dunlandu dziwili si€ё niezmiernie, bo Saruman m€њwi€ѕ!im, €їe Rohirrimowie s€љ okrutni i €їywcem pal€љ je€јc€њw. Po€ђrodku pola u st€њp RogategoGrodu usypano dwa kurhany, pod kt€њrymi z€ѕo€їono zw€ѕoki wszystkich poleg€ѕych obro€јc€њw, po jednej stronie je€ќd€ќc€њw ze wschodnich dolin,po drugiej - wojownik€њw z Zachodniej Bruzdy. W osobnej mogile w cieniu warowni spocz€љ€ѕ Hama, dow€њdca !kr€њlewskiej gwardii. Pad€ѕ on w boju u bramy. Cia€ѕa ork€њw zgromadzono w stosy z dala od ludzkich grob€њw, opodaj skraju lasu. Rohirrimowie "bardzo si€ё trapili, bo nie by€ѕo sposobu ani pochowa€ѓ, ani spali€ѓ tak wielkiej ilo€ђci padliny. Drew na stos mieli $ma€ѕo, a nikt nie o€ђmieli€ѕby si€ё tkn€љ€ѓ siekier€љ niezwyk€ѕych drzew, nawet gdyby Gandalf nie ostrzeg€ѕ, €їe skaleczenie cho€ѓby najmniejszej ga€ѕ€љzki grozi srogim niebezpiecze€јstwem. - Zostawmy ork€њw - rzek€ѕ Gandalf. - Mo€їe jutro znajdziesi€ё na to rada. Po po€ѕudniu kr€њlewska kompania zacz€ё€ѕa przygotowywa€ѓ si€ё do drogi. Wtedy te€ї odby€ѕy si€ё uroczysto€ђci pogrzebowe. Theoden z wielkim €їalem €їegna€ѕ Ham€ё i sam rzuci€ѕ pierwsz€љ grud€ё ziemi na jego mogi€ѕ€ё. !- Ci€ё€їk€љ krzywd€ё wyrz€љdzi€ѕ Saruman mnie i ca€ѕemu krajowi- rzek€ѕ. - B€ёd€ё o tym pami€ёta€ѕ, gdy si€ё z nim spotkamy. !S€ѕo€јce ju€ї si€ё zni€їy€ѕo nad wzg€њrza po zachodniej stronieRoztoki, gdy wreszcie Theodenz Gandalfem i €ђwit€љ ruszy€ѕ spod Sza€јca. Za nimi zebra€ѕy #si€ё liczne zast€ёpy je€ќd€ќc€њw, atak€їe gromada ludzi z Zachodniej Bruzdy, starc€њw, m€ѕodzie€їy, kobiet i dzieci, ukrywaj€љcych si€ё podczas bitwy w pieczarach. Ch€њr czystych g€ѕos€њw od€ђpiewa€ѕ pie€ђ€ј zwyci€ёstwa, potem za€ђ wszyscy ucichli i czekali, co si€ё dalej stanie, z trwog€љ spogl€љdaj€љc na tajemnicze drzewa. Je€ќd€ќcy pojechali pod las i zatrzymali si€ё, konie bowiem zar€њwno jak ludzie wzdryga€ѕy si€ё wej€ђ€ѓ w jego cie€ј. Drzewa sta€ѕy szare i gro€ќne, osnute cieniem czy mo€їe mg€ѕ€љ. Ko€јce d€ѕugich, "pow€ѕ€њczystych ga€ѕ€ёzi zwisa€ѕy jak chciwe palce, korzenie !stercza€ѕy z ziemi niby odn€њ€їa o napastnik€њw na eciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїП—p cе4˜  c85™L c›5š\"? cў5››-u ca6œ9k8Ф6dziwacznych potwor€њw, a pod nimi zia€ѕy ciemne jamy. Gandalf jednak ruszy€ѕ pierwszy prowadz€љc ca€ѕy oddzia€ѕ. W miejscu, gdzie droga z Rogatego Grodu wchodzi€ѕa w las, otwar€ѕa si€ё przed je€ќd€ќcami jakby olbrzymia brama pod sklepieniem grubych konar€њw. Gandalf wjecha€ѕ w ni€љ, inni zanim. Ze zdumieniem przekonali si€ё, €їe droga biegnie dalej !w€ђr€њd drzew, obok niej p€ѕynie Helmowy Potok, a nad ni€љ niebo €ђwieci z€ѕotym blaskiem. lecz po obu stronach mrok ju€ї zalega€ѕ galerie lasu, a w ich g€ѕ€ёbi panowa€ѕy nieprzeniknione ciemno€ђci. Je€ќd€ќcy s€ѕyszeli stamt€љd "trzask i szum ga€ѕ€ёzi, i jakie€ђ !dalekie krzyki, gwar bez s€ѕ€њw igniewne pomruki. Nigdzie jednak nie by€ѕo wida€ѓ ork€њw ani €їadnej €їywej duszy. !Legolas i Gimli jechali teraz na jednym koniu i trzymali si€ё jaknajbli€їej Gandalfa, poniewa€ї krasnolud ba€ѕ si€ё lasu. - Gor€љco tutaj - rzek€ѕ Legolasdo Gandalfa. - Kipi doko€ѕa srogi gniew. czy nie czujesz, jak powietrze pulsuje ci w uszach? - Czuj€ё - odpar€ѕ Gandalf. - Co si€ё sta€ѕo z tymi €ѕajdakami orkami? - spyta€ѕ Legolas. - tego, jak mi si€ё zdaje, nikt si€ё nigdy nie dowie - odpar€ѕ Gandalf. Chwil€ё posuwali si€ё w milczeniu, Legolas jednak #wci€љ€ї rozgl€љda€ѕ si€ё na boki i ch€ёtnie by przystan€љ€ѕ, €їeby !pos€ѕucha€ѓ g€ѕos€њw z lasu, ale Gimli mu na to nie pozwala€ѕ. - W €їyciu nie widzia€ѕem tak dziwnych drzew - powiedzia€ѕ elf - a przecie€ї wiele d€ёb€њw zna€ѕem od €їo€ѕ€ёdzia a€ї do spr€њchnia€ѕej staro€ђci. Chcia€ѕbym mi€ёdzy nimi pow€ѕ€њczy€ѓ si€ё swobodnie; maj€љ g€ѕos, z czasem pewnie bym si€ё nauczy€ѕ rozumie€ѓ ich my€ђli. !- Nie! Nie! - zawo€ѕa€ѕ Gimli. - Wyjed€ќmy st€љd co pr€ёdzej. Ja rozumiem ju€ї teraz ich my€ђli: nienawidz€љ wszelkich stworze€ј chodz€љcych na dw€њch nogach. M€њwi€љ o mia€їd€їeniu i duszeniu. - Mylisz si€ё, wcale nie wszelkich dwunog€њw nienawidz€љ - odpar€ѕ Legolas - lecz tylko ork€њw. Nie znaj€љ bowiem elf€њw ani ludzi, pochodz€љc z bardzo daleka, z g€ѕ€ёbin dolin Fangornu. Bo widzisz, Gimli, domy€ђlam si€ё, "€їe w€ѕa€ђnie stamt€љd przysz€ѕy. - A wi€ёc jest to najniebezpieczniejszy z !wszystkich las€њw Mr€њdziemia - rzek€ѕ Gimli. - Wdzi€ёczny jestem za to, czego dokona€ѕy,ale ich nie kocham. Mo€їe tobiewydaj€љ si€ё cudowne, ja jednak widzia€ѕem w tym kraju wi€ёkszy dziw, pi€ёkniejsz€љ rzecz ni€ї puszcz i gaje ca€ѕego€ђwiata. Serce mam jeszcze pe€ѕne zachwytu. C€њ€ї za dziwacy z tych Du€їych Ludzi! Maj€љ tu jeden z cud€њw p€њ€ѕnocy, a co m€њwi€љ o nim? Pieczary! Dla nich to po prostu:pieczary! Schron podczas wojny i sk€ѕad na pasz€ё! Czy nie widzia€ѕe€ђ, m€њj poczciwy Legolasie, jak ogromne i wspania€ѕe s€љ pieczary w Helmowym Jarze? Gdyby o tymna €ђwiecie wiedziano, krasnoludy pielgrzymowa€ѕyby !tutaj t€ѕumnie, €їeby je chocia€їzobaczy€ѓ. Tak! P€ѕaciliby€ђmy szczerym z€ѕotem za jedno kr€њtkie spojrzenie! !- Ja bym du€їo zap€ѕaci€ѕ, €їeby "ich nie ogl€љda€ѓ - rzek€ѕ Legolas- a gdybym tam zab€ѕ€љdzi€ѕ, ofiarowa€ѕbym podw€њjn€љ cen€ё, byle si€ё stamt€љd wydosta€ѓ. - Nie widzia€ѕe€ђ ich, dlatego wybacz€ё ci te €їarty - odpar€ѕ Gimli. - Ale m€њwisz g€ѕupstwa. !Czy€ї nie jest pi€ёkny pa€ѕac, w !kt€њrym mieszka tw€њj kr€њl, pod g€њr€љ w Mrocznej Puszczy, i kt€њry krasnoludowie przed wiekami pomagali wam budowa€ѓ? A to po prostu n€ёdzna buda w por€њwnaniu z tutejszymi jaskiniami! S€љ tu olbrzymie sale, rozbrzmiewaj€љce wieczn€љ muzyk€љ wody, kt€њra kropli€ђcie €ђcieka do jezior tak pi€ёknych,jak Kheled-zaram w blasku gwiazd. W dodatku, Legolasie, gdy zapalono €ѕuczywa i ludzie szli po piaszczystym dnie pod dzwoni€љcymi od ech stropami, drogie kamienie, kryszta€ѕy i €їy€ѕy bezcennego z€ѕota #zal€ђni€ѕy na g€ѕadkich €ђcianach. Mwiat€ѕo prze€ђwieca przez bry€ѕy marmuru mieni€љce si€ё per€ѕowo, prze€ќroczyste jak "€їywe r€ёce kr€њlowej Galadrieli. Legolasie, tam s€љ kolumny bia€ѕe i szafranowe, i r€њ€їowe jak jutrzenka, €ї€ѕobione i wygi€ёte w kszta€ѕty z marze€ј sennych. Wyrastaj€љ z r€њ€їnokolorowej posadzki na spotkanie b€ѕyszcz€љcych sopli, kt€њre zwisaj€љ od stropu niby skrzyd€ѕa, sznury, zas€ѕony delikatne jak zamarzni€ёty ob€ѕok, w€ѕ€њcznie, sztandary, wie€їyczki napowietrznych zamk€њw. Ich obraz odbija si€ё wcichych jeziorach; z ciemnych w€њd, pokrytych szk€ѕem lodu, wyziera migoc€љca blaskami kraina, jakiej nawet Durin w najpi€ёkniejszym €ђnie pewnie by nie wymarzy€ѕ, si€ёgaj€љca !alejami i kru€їgankami w g€ѕ€љb, do ciemnych czelu€ђci, gdzie nigdy nie dosi€ёga €ђwiat€ѕo. Nagle - plum! - spada srebrna kropla, w kr€ёgach zmarszczek "na zwierciadle wie€їe gn€љ si€ё i chwiej€љ jak wodorosty i koralew morskiej grocie. nadchodzi wiecz€њr, obraz blednie i ga€ђnie, €ѕuczywa przechodz€љ do nast€ёpnej komnaty, ukazuje si€ё inny sen. Otwieraj€љ si€ё coraz to nowe komory, sale, kopu€ѕy, schody, #kr€ёte €ђcie€їki prowadz€љ wci€љ€ї dalej, a€ї do serca g€њr. Pieczary! Pieczary Helmowego Jaru! Szcz€ё€ђliwy los, kt€њry mnie do nich przywi€њd€ѕ! P€ѕaka€ѕem, kiedy musia€ѕem je opu€ђci€ѓ. - Skoro to dla ciebie taka %rado€ђ€ѓ, €їycz€ё ci, Gimli, €їeby€ђ "wr€њci€ѕ ca€ѕy z wojny i zn€њw te "jaskinie zobaczy€ѕ - rzek€ѕ elf. -Ale nie opowiadaj o nich wszystkim swoim wsp€њ€ѕplemie€јcom! S€љdz€љc z !twoich s€ѕ€њw, niewiele dla nich na €ђwiecie zosta€ѕo roboty. Mo€їe tutejsi ludzie m€љdrze robi€љ, €їe nie rozg€ѕaszaj€љ wie€ђci o tych cudach; przecie€їjedna rodzina pracowitych krasnolud€њw uzbrojonych w m€ѕoty i d€ѕuta wi€ёcej mo€їe zburzy€ѓ, ni€ї plemi€ё ludzkie zbudowa€ѕo przez wieki. - Nie, nie rozumiesz nas - odpar€ѕ Gimli. - Nie ma krasnoluda, kt€њrego by nie wzruszy€ѕo to pi€ёkno. €aden z syn€њw Durina nie zmieni€ѕby tych pieczar w kamienio€ѕomy ani w kopalnie kruszcu, cho€ѓby kry€ѕy si€ё w nich najcenniejsze brylanty i z€ѕoto."Czy €ђci€љ€ѕby€ђ kwitn€љcy wiosn€љ gaj na opa€ѕ? Nie zburzyliby€ђmytego kamiennego grodu, roztoczyliby€ђmy nad nim opiek€ё. Mo€їe czasem, bardzo ostro€їnie, stukn€ёliby€ђmy m€ѕotkiem i od€ѕupali ma€ѕ€љ drzazg€ё ska€ѕy tu czy tam, a€ї w ci€љgu d€ѕugich lat powsta€ѕyby tym sposobem nowe korytarze, otwar€ѕyby si€ёnowe komnaty, dzi€ђ jeszcze ton€љce w ciemno€ђciach tak, "€їe ledwie mo€їna si€ё domy€ђla€ѓ ich istnienia, kiedy za jak€љ€ђ szczelin€љ w €ђcianie wyczuwa %si€ё zion€љc€љ pustk€ё. A €ђwiat€ѕo, Legolasie! Wprowadziliby€ђmy tam €ђwiat€ѕo, zrobiliby€ђmy takie lampy, jakie ongi €ђwieci€ѕy w Khazad-dum. Mogliby€ђmy, gdyby€ђmy !zechcieli, wyp€ёdzi€ѓ noc, kt€њratam zalega od dnia narodzin g€њr. - Wzruszasz mnie, Gimli - rzek€ѕ Legolas. - Nigdy jeszcze nie s€ѕysza€ѕem z twoich ust %takich s€ѕ€њw. Niemal €їa€ѕuj€ё, €їe nie widzia€ѕem pieczar w Helmowym Jarze. S€ѕuchaj! Zawrzyjmy umow€ё. Je€їeli obaj €їywi wyjdziemy z niebezpiecznych przyg€њd, kt€њre nas jeszcze czekaj€љ, b€ёdziemy jaki€ђ czas w€ёdrowalirazem po €ђwiecie. Ty zwiedziszze mn€љ Fangorn, a potem ja z tob€љ p€њjd€ё obejrze€ѓ tamte podziemia. - Gdyby to ode mnie zale€їa€ѕo,!wybra€ѕbym inn€љ drog€ё - odpar€ѕ!Gimli - ale dobrze, przecierpi€ё !Fangorn, je€їeli obiecasz mi, €їe wr€њcimy do pieczar i b€ёdziesz je razem ze mn€љ podziwia€ѕ. !- Obiecuj€ё! - rzek€ѕ Legolas. - Niestety! Na razie musimy porzuci€ѓ zar€њwno pieczary, jak las. Sp€њjrz! Wyje€їd€їamy !ju€ї spo€ђr€њd drzew. Gandalfie, jak daleko st€љd do Isengardu? - Dla Sarumanowych kruk€њw !oko€ѕo pi€ёtnastu staj - odpar€ѕ Gandalf. - Pi€ё€ѓ od wylotu Zielonej Roztoki do brod€њw, a potem dziesi€ё€ѓ od rzeki do bram Isengardu. Ale nie b€ёdziemy dzisiejszej nocy odbywali ca€ѕej tej drogi. - Co zobaczymy, gdy znajdziemy si€ё u celu? - !spyta€ѕ Gimli. - Ty mo€їe wiesz, ale ja na pr€њ€їno usi€ѕuj€ё zgadn€љ€ѓ. - Na pewno i ja tego nie wiem- odpar€ѕ Czarodziej. - By€ѕem tam wczoraj o zmierzchu, !wiele jednak mog€ѕo si€ё zmieni€ѓod tego czasu. Mimo wszystko #my€ђl€ё, €їe nie po€їa€ѕujecie tej podr€њ€їy i nie wyda wam si€ё !daremna... chocia€ї musieli€ђcie dla niej porzuci€ѓ B€ѕyszcz€љce Pieczary Aglarondu. Wreszcie wyjechali spo€ђr€њd drzew i stwierdzili, €їe s€љ na dnie Roztoki w miejscu, gdzie droga z Helmowego Jaru "rozga€ѕ€ёzia si€ё na wsch€њd - do Edoras - i na p€њ€ѕnoc - do brod€њw na Isenie. Nim oddalili si€ё od skraju lasu, Legolas "wstrzyma€ѕ konia i obejrza€ѕ si€ё z €їalem za siebie. nagle krzykn€љ€ѕ. - Tam s€љ jakie€ђ oczy! - zawo€ѕa€ѕ. - Oczy patrz€љ z mroku, spod ga€ѕ€ёzi! Takich oczu jeszcze nigdy nie widzia€ѕem. Inni je€ќd€ќcy, zaskoczeni tym !okrzykiem, r€њwnie€ї przystan€ёlii spojrzeli na las. Legolas zawr€њci€ѕ wierzchowca, got€њw galopowa€ѓ z powrotem. "- Nie! Nie! - wrzasn€љ€ѕ Gimli. - R€њb, co chcesz, skoro jeste€ђ szale€јcem, ale przedtem pozw€њl mi zsi€љ€ђ€ѓ z twego konia. Nie chc€ё widzie€ѓ tych dziwnych oczu. - Zosta€ј, Legolasie - rzek€ѕ Gandalf. - Nie wracaj do lasu, teraz tam nie wracaj. Jeszcze nie wybi€ѕa twoja godzina. W tej samej chwili spomi€ёdzy drzew wysun€ё€ѕy si€ё trzy niezwyk€ѕe postacie. Olbrzymie jak trolle, mia€ѕy co najmniej dwana€ђcie st€њp wzrostu, !zdawa€ѕy si€ё krzepkie, silne jakm€ѕode drzewa, i by€ѕy ciasno opi€ёte w szaty czy mo€їe sk€њr€ё szarobrunatnego koloru. Ko€јczyny mia€ѕy bardzo d€ѕugie,a palc€њw u r€љk mn€њstwo, w€ѕosy sztywne i brody szarozielone jak mech. Spogl€љda€ѕy powa€їnymi oczyma, lecz wcale nie na je€ќd€ќc€њw; wzrok mia€ѕy zwr€њcony ku p€њ€ѕnocy. Nagle "podnios€ѕy d€ѕugie r€ёce do ust i zacz€ё€ѕy nawo€ѕywa€ѓ d€ќwi€ёcznie, g€ѕosem dono€ђnym jak granie rogu, ale bardziej melodyjnym i na r€њ€їne tony. Z oddali odpowiedzia€ѕy im podobne g€ѕosy; je€ќd€ќcy "obr€њcili si€ё znowu i zobaczyli, €їe od p€њ€ѕnocy przez traw€ё maszeruje wi€ёcej takich samych postaci. Zbli€їa€ѕy si€ё szybko, ruchami przypomina€ѕy brodz€љce czaple, lecz stawiaj€љc olbrzymie kroki posuwa€ѕy si€ё naprz€њd tak pr€ёdko, €їe czapla nie dogoni€ѕaby ich nawet na skrzyd€ѕach. Okrzyk zdumienia #wydar€ѕ si€ё z piersi je€ќd€ќc€њw, "a ten i €њw si€ёgn€љ€ѕ do miecza. - Or€ё€ї nie b€ёdzie wam potrzebny - rzek€ѕ Gandalf. - To przecie€ї tylko pasterze. Nies€љ naszymi przyjaci€њ€ѕmi, po prostu wcale ich nie obchodzimy. Natwo by€ѕo w to uwierzy€ѓ, bo olbrzymie postacie nie spojrzawszy nawet na konny oddzia€ѕ wesz€ѕy w las i znikn€ё€ѕy w jego cieniu. - Pasterze! - powiedzia€ѕ Theoden. - A gdzie€ї trzoda? Co to za jedni, Gandalfie? M€њw, bo wida€ѓ z tego, €їe ty jeden spo€ђr€њd nas nie po raz pierwszy z nimi si€ё spotykasz. - Pasterze drzew - odpar€ѕ !Gandlaf. - A wi€ёc zapomnia€ѕe€ђ "ju€ї bajek, kt€њrych s€ѕucha€ѕe€ђ w dzieci€јstwie przy kominku? Dzieci z twojego kraju umia€ѕyby wysnu€ѓ odpowied€ќ na te pytania z zawi€ѕych w€љtk€њw legend. Widzia€ѕe€ђ, kr€њlu, ent€њw, ent€њw z lasu Fangorn, kt€њry przecie€ї w waszym j€ёzyku nazywa si€ё Lasem Ent€њw. Czy my€ђlisz, €їe ta nazwa powsta€ѕa z samej fantazji? Nie, Theodenie, jest zupe€ѕnie inaczej: to wy, Rohirrimowie, jeste€ђcie dla nich tylko przelotn€љ bajk€љ. "Wszystkie lata, kt€њre up€ѕyn€ё€ѕyod Eorla M€ѕodego do Theodena S€ёdziwego wydaj€љ si€ё im ledwie chwil€љ, a wszystkie czyny twojego rodu - b€ѕahostk€љ. Kr€њl milcza€ѕ. - Entowie! - rzek€ѕ wreszcie. - Poprzez mroki legendy zaczyna mi €ђwita€ѓ wyja€ђnieniezagadki tych drzew. Dziwnych !czas€њw do€їy€ѕem. Przez d€ѕugie lata hodowali€ђmy zwierz€ёta, uprawiali pola, budowali domy, wyrabiali narz€ёdzia, a gdy trzeba by€ѕo pom€њc Gondorowi w jego wojnach, siadali€ђmy na ko€ј. I to wydawa€ѕo nam si€ё €їyciem ludzi, drog€љ tego !€ђwiata. Niewiele troszczyli€ђmy !si€ё o wszystko, co dzia€ѕo si€ё poza granicami naszego kraju. M€њwi€ѕy o tych sprawach nasze pie€ђni, lecz my zapominali€ђmy !o nich, a je€їeli uczyli€ђmy ich nasze dzieci, robili€ђmy to po prostu tak, ze zwyczaju. A "dzi€ђ pie€ђni zjawi€ѕy si€ё €їywe !w€ђr€њd nas, przysz€ѕy ze swojej tajemniczej krainy i w widomej postaci chodz€љ w bia€ѕy dzie€ј po ziemi. - Powiniene€ђ cieszy€ѓ si€ё z tego, kr€њlu Theodenie - rzek€ѕ Gandalf. - Dzi€ђ bowiem zagro€їone jest nie tylko wasze b€ѕahe ludzkie €їycie, aler€њwnie€ї istnienie tych, kt€њrych przeczuwali€ђcie jedynie w legendach. Nie jeste€ђcie sami, macie sprzymierze€јc€њw, chocia€ї ich nie znacie. - Zarazem jednak powinienem !si€ё smuci€ѓ - odpar€ѕ Theoden - jakkolwiek bowiem rozstrzygn€љ si€ё losy wojny, !czy€ї nie mo€їe zako€јczy€ѓ si€ё na tym, €їe wiele rzeczy pi€ёknych i dziwnych na zawsze opu€ђci Mr€њdziemie? "- Mo€їe - rzek€ѕ Gandalf. - Z€ѕa, kt€њre Sauron sieje, nie wyt€ёpimy ca€ѕkowicie i nie zatrzemy doszcz€ёtnie jego €ђlad€њw. W takich czasach kaza€ѕ nam los €їy€ѓ, na to nie ma rady. Ale teraz jed€ќmy !dalej, skoro wybrali€ђmy drog€ё. Odwr€њciwszy si€ё wi€ёc od "Roztoki i lasu, je€ќd€ќcy ruszyli naprz€њd, ku brodom na Isenie. !Legolas niech€ёtnie poci€љgn€љ€ѕ "za oddzia€ѕem. S€ѕo€јce zasz€ѕo i !skry€ѕo si€ё ju€ї za kraw€ёdzi€љ ziemi, lecz kiedy wychyn€ёli z cienia g€њr i spojrzeli na zach€њd, gdzie otwiera€ѕy si€ё Wrota Rohanu, niebo by€ѕo nad nimi jeszcze czerwone, a pod €їegluj€љcymi g€њr€љ ob€ѕokami p€ѕon€ё€ѕo €ѕun€љ. Na jej tle zobaczyli je€ќd€ќcy chmary czarnych ptak€њw. Wiele z nichprzelecia€ѕo nad nimi z pos€ёpnym krzykiem, wracaj€љc do swoich gniazd pomi€ёdzy ska€ѕy. - Drapie€їne ptaki mia€ѕy du€їo roboty na pobojowisku - rzek€ѕEomer. Posuwali si€ё teraz bez po€ђpiechu, a r€њwnin€ё za nimi "ogarnia€ѕ mrok. Ksi€ё€їyc rosn€љcy ku pe€ѕni wzeszed€ѕ leniwie i w zimnej, srebrnej po€ђwiacie sfalowany step to wznosi€ѕ si€ё,to opada€ѕ jak ogromne szare "morze. Up€ѕyn€ё€ѕy ju€ї ze cztery !godziny, odk€љd je€ќd€ќcy ruszyli z rozstaju dr€њg, i brody by€ѕy ju€ї bardzo blisko przed nimi. Wyd€ѕu€їone stoki stromo teraz spada€ѕy w d€њ€ѕ, ku rzece rozlanej szerok€љ kamienist€љ p€ѕycizn€љ pomi€ёdzy wysokimi trawiastymi tarasami. Z wiatrem dolatywa€ѕo dalekie wycie wilk€њw. Je€ќd€ќcy !posuwali si€ё z ci€ё€їkim sercem,bo pami€ёtali, €їe wielu Rohirrim€њw poleg€ѕo w boju na tym miejscu. !Droga wrzyna€ѕa si€ё tu g€ѕ€ёbokomi€ёdzy poros€ѕe muraw€љ skarpyprzebijaj€љc si€ё przez tarasy nad rzek€љ, a potem wznosz€љc si€ё znowu na drugi jej brzeg. Pieszym u€ѕatwia€ѕy przepraw€ё trzy rz€ёdy p€ѕaskich kamieni u€ѕo€їonych w poprzek nurtu, !mi€ёdzy nimi za€ђ by€ѕy brody dla koni si€ёgaj€љce od obu brzeg€њwdo nagiej wysepki po€ђrodku rzecznego koryta. Je€ќd€ќcom, gdy zobaczyli z g€њry to znajome miejsce, wyda€ѕo si€ё ono obce. Zwykle bowiem u brod€њw na kamieniach szumia€ѕa g€ѕo€ђno woda, a dzisiaj panowa€ѕa tu g€ѕucha cisza. No€їysko rzeki niemal zupe€ѕnie wysch€ѕo, ukazuj€љc nagi €їwir i piasek. - Bardzo tu teraz ponuro - rzek€ѕ Eomer. - Jaka straszna choroba wycie€јczy€ѕa t€ё rzek€ё? Wiele pi€ёknych rzeczy zniszczy€ѕ Saruman. Czy€їby po€їar€ѕ te€ї Or€њd€ѕa Iseny? - Zdaje si€ё, €їe tak - powiedzia€ѕ Gandalf. - Niestety! - rzek€ѕ Theoden. - Czy nie mo€їemy omin€љ€ѓ tej drogi, przy kt€њrej dzikie zwierz€ёta i ptaki po€їeraj€љ cia€ѕa tylu szlachetnych wojownik€њw Riddermarchii? - T€ёdy nasza droga prowadzi - odpar€ѕ Gandalf. - Bolesna jest !€ђmier€ѓ twoich rycerzy, kr€њlu, przekonasz si€ё jednak, €їe nie po€їar€ѕy ich zw€ѕok wilki. Ucztuj€љ na €ђcierwie swoich przyjaci€њ€ѕ ork€њw. Taka jest przyja€ќ€ј mi€ёdzy tymi nikczemnymi plemionami! Jed€ќmy! Zjechali nad rzek€ё, lecz nim si€ё zbli€їyli, wilki #ucich€ѕy i umkn€ё€ѕy. Strach pad€ѕ na nie, kiedy w blasku ksi€ё€їyca ujrza€ѕy Gandalfa na l€ђni€љcym srebrzy€ђcie koniu. !Je€ќd€ќcy dotarli na wysepk€ё. Z !ciemnych brzeg€њw €ђledzi€ѕy ich "€ѕyskaj€љce blado wilcze €ђlepia. - Patrzcie - rzek€ѕ Gandalf. - "dzia€ѕali tutaj wasi przyjaciele. Po€ђrodku wysepki wznosi€ѕ si€ё kurhan uwie€јczony koron€љ kamieni, naje€їony zatkni€ёtymiw ziemi€ё w€ѕ€њczniami. - Tu le€ї€љ wszyscy wojownicy Riddermarchii, kt€њrzy polegli wpobli€їu brod€њw - rzek€ѕ Gandalf. - Niech €ђpi€љ w spokoju! - powiedzia€ѕ Eomer. - A nawet w€њwczas, gdy w€ѕ€њcznie ich zbutwiej€љ i zardzewiej€љ, niech ta mogi€ѕa strze€їe brodu na Isenie. - Czy to tak€їe twoje dzie€ѕo, Gandalfie, drogi przyjacielu? - nik€њw na eciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBpž cќ6ž j c_7Ÿxž cТ7 #c c%8Ёy.H cˆ8ЂС9Л1ы8spyta€ѕ Theoden. - Niema€ѕych rzeczy dokona€ѕe€ђ w ci€љgu wieczora i jednej nocy! - Z pomoc€љ Gryfa... i innych - odpar€ѕ Gandalf. - Szybko jecha€ѕem i dalek€љ odby€ѕem drog€ё. Lecz tu, u st€њp tej mogi€ѕy, chc€ё ci, kr€њlu, powiedzie€ѓ co€ђ, co ci€ё pocieszy. Wielu twoich rycerzy poleg€ѕo w bitwie u brod€њw, nietylu jednak, ilu pogrzeba€ѕa pierwsza pog€ѕoska. Wi€ёcej ich $rozpierzch€ѕo si€ё, ni€ї zgin€ё€ѕo. Wszystkich, kt€њrych zdo€ѕa€ѕemodszuka€ѓ, zgromadzi€ѕem na nowo; cz€ё€ђ€ѓ odes€ѕa€ѕem do Erkenbranda, cz€ё€ђ€ѓ wzi€љ€ѕem do tej roboty, kt€њrej wyniki "tutaj ogl€љdasz; ci s€љ ju€ї terazz powrotem w Edoras. Spory oddzia€ѕ wyprawi€ѕem te€ї st€љd ju€ї wcze€ђniej, €їeby strzeg€ѕ twojego dworu. Wiedzia€ѕem, €їe Saruman rzuci€ѕ wszystkie swoje si€ѕy przeciw tobie i €їe jego s€ѕudzy zaniechali wszelkich innych spraw, aby pomaszerowa€ѓ na Helmowy Jar.Kraj zdawa€ѕ si€ё ogo€ѕocony z nieprzyjacielskich wojsk, lecz ba€ѕem si€ё, €їe wilko€ѕak€њw i rabusi€њw skusi bezbronny dw€њrw Meduseld. teraz my€ђl€ё, €їe "mo€їesz si€ё tego nie l€ёka€ѓ. Gdy wr€њcisz, tw€њj dom powita ci€ё rado€ђnie. - A ja uraduj€ё si€ё nawzajem jego widokiem - odpar€ѕ Theoden - chocia€ї nied€ѕugo ju€ї pewnie w nim pomieszkam. Rozstali si€ё po tych s€ѕowach zwysepk€љ i kurhanem, przeprawili przez rzek€ё i wspi€ёli na jej drugi brzeg. Ruszyli dalej €їwawo, radzi zostawi€ѓ za sob€љ ponure brody. Gdy si€ё oddalali, wycie wilk€њw podnios€ѕo si€ё zn€њw w€ђr€њd nocy. Od brod€њw prowadzi€ѕ do Isengardu stary go€ђciniec. Jaki€ђ czas bieg€ѕ on wzd€ѕu€ї rzeki, razem z ni€љ skr€ёcaj€љc najpierw na wsch€њd, a potem na p€њ€ѕnoc. Wkr€њtce jednak "odrywa€ѕ si€ё od Iseny i kierowa€ѕprosto do bram Isengardu, kt€њre znajdowa€ѕy si€ё u st€њp g€њrskiej €ђciany po zachodniej !stronie doliny, kilkana€ђcie mil za jej wylotem. Je€ќd€ќcy #trzymali si€ё go€ђci€јca, lecz nie jechali po nim, bo po obu jego bokach grunt by€ѕ pewny i r€њwny, na przestrzeni wielu mil$poro€ђni€ёty kr€њtk€љ, spr€ё€їyst€љ traw€љ. Posuwali si€ё teraz szybciej i oko€ѕo p€њ€ѕnocy !niemal pi€ё€ѓ staj dzieli€ѕo ich !ju€ї od brod€њw. Zatrzymali si€ё tutaj, bo kr€њl czu€ѕ si€ё znu€їony. Byli ju€ї blisko "podn€њ€їy G€њr Mglistych, d€ѕugie ramiona Nan Kurunir wyci€љga€ѕysi€ё jakby na ich spotkanie. Przed nimi dolina ton€ё€ѕa w ciemno€ђciach, bo ksi€ё€їyc "posun€љ€ѕ si€ё na zach€њd i g€њry #przes€ѕania€ѕy jego €ђwiat€ѕo. Leczz g€ѕ€ёbi mrocznej doliny bi€ѕ szeroki s€ѕup dymu i pary, !kt€њry wznosz€љc si€ё nasi€љka€ѕ blaskiem zachodz€љcego ksi€ё€їyca i rozp€ѕywa€ѕ si€ё !l€ђni€љcymi, czarnymi i srebrnymik€ѕ€ёbami po wygwie€їd€їonym niebie. - Co o tym s€љdzisz, Gandalfie?- spyta€ѕ Aragorn. - Mo€їna by pomy€ђle€ѓ, €їe ca€ѕa dolina Sarumana p€ѕonie. - W ostatnich czasach dym stale bije z doliny Sarumana - odezwa€ѕ si€ё Eomer - lecz !dzisiaj wygl€љda to inaczej ni€ї zwykle. K€ѕ€ёbi€љ si€ё nad Isengardem opary, a nie dymy. Saruman gotuje jakie€ђ piekielne sztuki na nasze powitanie. Mo€їe to woda Isenykipi tak i paruje? To by wyja€ђni€ѕo, dlaczego rzeka wysch€ѕa. - Mo€їe - odpar€ѕ Gandalf. - Jutro dowiemy si€ё, co Sarumanrobi. teraz, p€њki czas, odpocznijmy troch€ё. Rozbili ob€њz nad suchym korytem Iseny. Niekt€њrzy !je€ќd€ќcy przespali par€ё godzin,lecz w€ђr€њd nocy zbudzi€ѕ wszystkich okrzyk #wartownik€њw. Ksi€ё€їyc znikn€љ€ѕ. !W g€њrze €ђwieci€ѕy gwiazdy, ale po ziemi pe€ѕz€ѕa ciemna chmura, ciemniejsza ni€ї mrok nocy, i toczy€ѕa si€ё obu brzegami rzeki ku obozowisku ludzi, sun€љc na p€њ€ѕnoc. !- Nie ruszajcie si€ё z miejsc! - rzek€ѕ Gandalf. - Nie dobywajcie broni! Czekajcie, a€ї chmura nas wyminie. !Wok€њ€ѕ nich zg€ёstnia€ѕa mg€ѕa. Nad ich g€ѕowami wci€љ€ї jeszcze migota€ѕy blado gwiazdy. Lecz po obu stronachobozowiska wyr€њs€ѕ mur nieprzeniknionych ciemno€ђci. !Oddzia€ѕ znalaz€ѕ si€ё w w€љskim przesmyku pomi€ёdzy dwiema ruchomymi basztami cienia. "Ludzie s€ѕyszeli g€ѕosy, szepty i pomruki, jakie€ђ przeci€љg€ѕe, szeleszcz€љce westchnienia. Ziemia dr€їa€ѕa pod nimi. "Zdawa€ѕo im si€ё, €їe bardzo ju€ї d€ѕugo siedz€љ tak w trwo€їnym oczekiwaniu, w ko€јcu jednak gwar ucich€ѕ, a ciemno€ђ€ѓ $przesun€ё€ѕa si€ё i znik€ѕa mi€ёdzy ramionami g€њr. Daleko na po€ѕudniu, w RogatymGrodzie, ludzie us€ѕyszeli o p€њ€ѕnocy ha€ѕas, jakby wicher wtargn€љ€ѕ w dolin€ё. Ziemia "dr€їa€ѕa. Zl€ёkli si€ё i nikt nie €ђmia€ѕ wyj€ђ€ѓ z twierdzy na zwiady. Dopiero rankiem wyjrzeli z Jaru i stan€ёli os€ѕupiali: wszystkie trupy ork€њw znikn€ё€ѕy, a po lesie "tak€їe nie zosta€ѕo €ђladu. Tylko trawa na wielkiej przestrzeni, "a€ї w g€ѕ€љb Jaru, by€ѕa po€ѕamanai stratowana, jakby olbrzymi pasterze pa€ђli tutaj swoje niezliczone trzody. O mil€ё poni€їej Sza€јca wykopana by€ѕaw ziemi ogromna jama i stercza€ѕ spi€ёtrzony nad ni€љ wysoki kopiec kamieni. Ludzie domy€ђlali si€ё, €їe pochowano tam ork€њw poleg€ѕych w bitwie; czy w tym grobie znalaz€ѕy si€ё r€њwnie€ї trupy tych, kt€њrzy zbiegli do lasu, tego nikt si€ё nie dowiedzia€ѕ, a €їaden cz€ѕowiek nie odwa€їy€ѕ si€ё #wst€љpi€ѓ na t€ё kamienn€љ g€њr€ё. Nazwano j€љ Wzg€њrzem Mmiercii trawa nigdy na niej nie wyros€ѕa. Nigdy te€ї nie zobaczono ju€ї drzew w Zielonej Roztoce. Noc€љ "odesz€ѕy i wr€њci€ѕy do odleg€ѕychdolin Fangornu. Dokona€ѕy zemsty nad orkami. "Kr€њl i jego €ђwita nie zmru€їyli ju€ї tej nocy oczu, ale nie zobaczyli ani nie us€ѕyszeli wi€ёcej dziw€њw, pr€њcz jednego:rzeka nagle odzyska€ѕa g€ѕos. fala wody z szumem sp€ѕyn€ё€ѕa z g€њry po kamieniach i od tej chwili Isena zn€њw pluska€ѕa i pieni€ѕa si€ё w swoim €ѕo€їysku jak dawniej. O €ђwicie oddzia€ѕ przygotowa€ѕ si€ё do wymarszu. dzie€ј zaja€ђnia€ѕ szary i blady, lecz je€ќd€ќcy nie widzieli wschodu "s€ѕo€јca. Powietrze wok€њ€ѕ by€ѕo duszne od mg€ѕy i przesycone "jak€љ€ђ przykr€љ woni€љ. Posuwali si€ё z wolna, teraz ju€ї samym go€ђci€јcem, szerokim, twardymi dobrze utrzymanym. W€ђr€њd opar€њw od lewej strony majaczy€ѕ niewyra€ќnie d€ѕugi %grzbiet g€њrski. Znale€ќli si€ё ju€ї w Nan Kurunir - Dolinie !Czarodzieja. Dolin€ё t€ё z trzechstron zamyka€ѕy g€њry, jedyny wylot z niej otwiera€ѕ si€ё na $po€ѕudnie. Niegdy€ђ zieleni€ѕa si€ё pi€ёknie, a przecinaj€љca j€љ przez €ђrodek Isena ju€ї tutaj, przed osi€љgni€ёciem r€њwniny, %by€ѕa g€ѕ€ёbok€љ i pot€ё€їn€љ rzek€љ,$bo zasila€ѕy j€љ liczne €ќr€њd€ѕa i strumienie sp€ѕywaj€љce ze zlewanych cz€ёsto deszczem %g€њr. Wsz€ёdzie te€ї ci€љgn€ё€ѕy si€ёnad jej brzegami €їyzne, pogodne ziemie. Teraz zmieni€ѕo si€ё tutaj wszystko. Pod murami Isengardu zosta€ѕy sp€ѕachetki p€њl, uprawianych przez niewolnik€њw Sarumana, lecz wi€ёksz€љ cz€ё€ђ€ѓ doliny zarasta€ѕy chwasty i ciernie. !Kolczaste p€ёdy rozpe€ѕz€ѕy si€ё po ziemi albo wspina€ѕy na krzaki i skarpy nadrzeczne, splataj€љc si€ё w nastroszone groty, w kt€њrych gnie€ќdzi€ѕy si€ё drobne zwierz€ёta. Drzewa tu nie ros€ѕy, ale w€ђr€њd wybuja€ѕej trawy stercza€ѕy gdzieniegdzie wypalone lub zr€љbane pniaki, €ђlad po dawnym lesie. Smutna to by€ѕa kraina i cisza panowa€ѕa w niejzupe€ѕna, tylko bystra woda szumia€ѕa na kamieniach. Dymy i opary snu€ѕy si€ё ci€ё€їkimi k€ѕ€ёbami i zalega€ѕy po rozpadlinach. Je€ќd€ќcy posuwali si€ё w milczeniu. Do niejednego !serca zakrad€ѕo si€ё zw€љtpienie i niejeden zadawa€ѕ sobie pytanie, jaki gro€ќny los czeka #ich u celu tej podr€њ€їy. Kilka mil#dalej bity go€ђciniec zmieni€ѕ si€ёw szerok€љ ulic€ё wybrukowan€љ p€ѕaskimi kamieniami, kt€њre !musia€ѕy obciosywa€ѓ i uk€ѕada€ѓ wprawne r€ёce. Ani €ќd€ќb€ѕa trawy nie by€ѕo wida€ѓ mi€ёdzy spoistym brukiem. Po obu $stronach ci€љgn€ё€ѕy si€ё g€ѕ€ёbokie"€ђcieki, kt€њrymi sp€ѕywa€ѕa woda.Nagle tu€ї przed je€ќd€ќcami !wyr€њs€ѕ pot€ё€їny czarny s€ѕup. Tkwi€ѕ na nim wielki kamie€ј wyrze€ќbiony i pomalowany tak, €їe wygl€љda€ѕ jak d€ѕuga Bia€ѕa R€ёka. palce jej !wskazywa€ѕy na p€њ€ѕnoc. By€ѕa tozapowied€ќ, €їe bramy Isengardu!s€љ tu€ї przed nimi, wi€ёc serca zaci€љ€їy€ѕy tym bardziej w piersiach je€ќd€ќc€њw, chocia€ї oczy ich nie mog€ѕy nic dostrzec poprzez mg€ѕ€ё. Od niepami€ёtnych lat pod ramieniem g€њrskim w Dolinie Czarodzieja sta€ѕ gr€њd, nazwany przez ludzi Isengardem. W znacznej mierze ukszta€ѕtowa€ѕy go same g€њry, aniema€ѕo przyczynili si€ё te€ї ongi do jego zabudowy ludzie z Westernesse, a Saruman, kt€њry od dawna tu zamieszkiwa€ѕ, r€њwnie€ї nie pr€њ€їnowa€ѕ. Kiedy Saruman sta€ѕ u szczytu swej pot€ёgi i uznawany by€ѕ zaprzyw€њdc€ё wszystkich czarodziej€њw, Isengard wygl€љda€ѕ tak: olbrzymi !pier€ђcie€ј kamienny, spi€ёtrzony jak urwisko, wysuwa€ѕ si€ё spod g€њrskiej €ђciany i zatoczywszy kr€љg wraca€ѕ do niej. Wej€ђcie by€ѕo tylko jedno, przez ogromn€љ sklepion€љ bram€ё w €ђcianie po€ѕudniowej. Brama !mia€ѕa kszta€ѕt d€ѕugiego tunelu wykutego w czarnej skale i zamkni€ёtego z obu ko€јc€њw pot€ё€їnymi €їelaznymi drzwiami.Drzwi osadzone na ogromnych zawiasach mi€ёdzy stalowymi futrynami, wklinowanymi w "kamienn€љ €ђcian€ё, mo€їna by€ѕo, gdy odsuni€ёto rygle, otworzy€ѓ lekkim pchni€ёciem ramienia zupe€ѕnie bezszelestnie. kto by przez ten rozbrzmiewaj€љcy echem tunel wydosta€ѕ si€ё na drug€љ stron€ё, ujrza€ѕby !g€ѕadkie, olbrzymie ko€ѕo, nieco zakl€ёs€ѕe, jak wielka, p€ѕytka miska. Mierzy€ѕo ono w €ђrednicy oko€ѕo mili. dawnymi czasy by€ѕotutaj zielono od sad€њw, wi€ѕy "si€ё mi€ёdzy nimi pi€ёkne aleje, a liczne potoki sp€ѕywa€ѕy z g€њr do jeziora. Lecz w p€њ€ќniejszymokresie panowania Sarumana !wszelka ziele€ј znikn€ё€ѕa st€љd bez €ђladu. Drogi wybrukowano czarnym, twardym kamieniem iobsadzono nie drzewami owocowymi, lecz rz€ёdami s€ѕup€њw z marmuru, miedzi i !€їelaza, €ѕ€љcz€љc je ci€ё€їkimi €ѕa€јcuchami. Domy, komnaty, hale i korytarze wykuto w €ђcianach g€њrskich od wewn€ёtrznej #strony tak, €їe kr€љg€ѕ€љ kotlin€ё otacza€ѕy wok€њ€ѕ niezliczone okna i drzwi. Mog€ѕy si€ё tam pomie€ђci€ѓ tysi€љce mieszka€јc€њw, robotnik€њw, !s€ѕug, je€јc€њw i wojownik€њw, a tak€їe wielkie zbrojownie. W g€ѕ€ёbokich jamach u podn€њ€їy €ђcian trzymano wilki. Ca€ѕa kotlina by€ѕa zryta i podziurawiona. Daleko w g€ѕ€љb ziemi si€ёga€ѕy szyby, kt€њrych wyloty nakryto niskimi kopcami lub kamiennymi kopu€ѕami; w ksi€ё€їycowej po€ђwiacie Kr€љg Isengardu wygl€љda€ѕ jak cmentarzysko, wkt€њrego grobach zbudzili si€ё umarli, bo ziemia dr€їa€ѕa ustawicznie. Szyby pochylniamilub kr€ёconymi schodami prowadzi€ѕy do g€ѕ€ёbokich loch€њw; tam Saruman mia€ѕ swoje skarbce, sk€ѕady, arsena€ѕy, ku€ќnie i wielkie !piece. Nieustannie obraca€ѕy si€ё"€їelazne ko€ѕa i stuka€ѕy m€ѕoty. Noc€љ pi€њropusze dymu i pary unosi€ѕy si€ё znad szyb€њw, o€ђwietlone od spodu czerwonym, niebieskim lub jadowicie zielonym blaskiem. Wszystkie drogi zbiega€ѕy si€ё mi€ёdzy €ѕa€јcuchami w €ђrodku kotliny. Pi€ёtrzy€ѕa si€ё tam wie€їa przedziwnego kszta€ѕtu. Wznie€ђli j€љ budowniczowie dawnych wiek€њw, kt€њrzy te€ї wyr€њwnali dno kotliny, ale "patrz€љc na ni€љ wierzy€ѓ si€ё nie!chcia€ѕo, €їe jest dzie€ѕem r€љk ludzkich; zdawa€ѕo si€ё, €їe wyros€ѕa z ko€ђ€ѓca ziemi, gdy wpierwotnych kataklizmach $rodzi€ѕy si€ё g€њry. By€ѕa to jakby skalna wyspa, czarna i $po€ѕyskliwa. Sk€ѕada€ѕy si€ё na ni€љcztery pot€ё€їne filary z kamiennych wielobok€њw, spojone z sob€љ, ale u szczytu rozchylone na kszta€ѕt wygi€ёtych rog€њw i zje€їone wie€їyczkami ostrymi jak w€ѕ€њcznie i oszlifowanymi na kantach jak no€їe. Pomi€ёdzy nimi mie€ђci€ѕa si€ё niewielka p€ѕyta z p€ѕaskich, g€ѕadkich kamieni, pokrytych tajemniczymi napisami; stoj€љcy tu cz€ѕowiek ujrza€ѕby z wysoko€ђci pi€ёciuset st€њp "ca€ѕ€љ r€њwnin€ё. Tak wygl€љda€ѕa cytadela Sarumana, kt€њrej nazwa, Orthank - mo€їe umy€ђlnie, a mo€їe przypadkiem - mia€ѕa podw€њjne znaczenie. Orthank znaczy bowiem w j€ёzyku elf€њw G€њra-Kie€ѕ, a w mowie Rohirrim€њw - Chytra G€ѕowa. Ongi by€ѕ Isengard nie tylko niezdobyt€љ warowni€љ, lecz r€њwnie€ї bardzo pi€ёkn€љ !siedzib€љ; mieszkali tu wspanialirycerze, strzeg€љcy zachodniejgranicy Gondoru, i m€ёdrcy €ђledz€љcy gwiazdy. Saruman jednak z czasem przekszta€ѕci€ѕto miejsce dostosowuj€љc je doswoich podst€ёpnych zamierze€ј. My€ђla€ѕ, €їe je #udoskonali€ѕ, myli€ѕ si€ё wszak€їe,bo chytre sztuki i przemy€ђlne "sposoby, dla kt€њrych po€ђwi€ёci€ѕswoj€љ dawn€љ prawdziw€љ m€љdro€ђ€ѓ i kt€њre uwa€їa€ѕ za w€ѕasny pomys€ѕ, zosta€ѕy mu podsuni€ёte z Mordoru. Ca€ѕe jego dzie€ѕo by€ѕo tylko zmniejszon€љ kopi€љ, budowl€љ dziecka czy pochlebstwem niewolnika, na€ђladownictwem olbrzymiej twierdzy, zbrojowni, wi€ёzienia, ognistego kot€ѕa, wielkiej pot€ёgi Barad-Duru, Czarnej "Wie€їy, kt€њra nie €ђcierpia€ѕaby rywala, €ђmia€ѕa si€ё z pochlebstw i czeka€ѕa spokojnie do czasu, czuj€љc si€ёbezpiecznie w swojej pysze i niezmiernej sile. Tyle o warowni Sarumana wiedzieli ludzie z Rohanu, a !wiedzieli jedynie z kr€љ€ї€љcych opowie€ђci, bo za pami€ёci tego pokolenia nikt z ich rodak€њw nie przekroczy€ѕ bramy Isengardu, chyba Smoczy J€ёzyk, kt€њry tu bywa€ѕ ukradkiem i nikomu o tym, co widzia€ѕ, nie opowiada€ѕ. Teraz Gandalf pierwszy dotar€ѕ do kamiennego s€ѕupa z Bia€ѕ€љ R€ёk€љ i min€љ€ѕ go; wtedy dopiero je€ќd€ќcy ze zdumieniem spostrzegli czerwone paznokcie; r€ёka nie by€ѕa ju€ї wcale bia€ѕa, lecz poplamiona jak gdyby skrzep€ѕ€љkrwi€љ. Gandalf odwa€їnie posuwa€ѕ si€ё naprz€њd we mgle, inni, chocia€ї niech€ёtnie, jechali za nim. Okolica wygl€љda€ѕa tak, jakby przez ni€љ przesz€ѕa gwa€ѕtowna pow€њd€ќ, przy drodze rozlewa€ѕysi€ё szerokie ka€ѕu€їe, woda wype€ѕnia€ѕa wszystkie !zag€ѕ€ёbienia i ciek€ѕa strugami w€ђr€њd kamieni. Wreszcie Gandalf zatrzyma€ѕ si€ё i skin€љ€ѕ na towarzyszy. !Przed nimi mg€ѕa si€ё rozwia€ѕa, $€ђwieci€ѕo blade s€ѕo€јce. Min€ё€ѕo ju€ї po€ѕudnie. Stan€ёli u bram Isengardu. Ale brama le€їa€ѕa na ziemi, wy€ѕamana, pogi€ёta. Wsz€ёdzie wok€њ€ѕ rozrzucone w szerokim promieniu lub zwalone na bez€ѕadne kopce poniewiera€ѕy si€ё kamienie, strzaskane i po€ѕupane ostre drzazgi. Ogromny sklepiony €ѕuk trzyma€ѕsi€ё jeszcze, lecz za nim !otwiera€ѕa si€ё nie nakryta ju€ї stropem jama; tunel by€ѕ ods€ѕoni€ёty, a po obu stronach bramy w urwistych €ђcianach zia€ѕy ogromne wy€ѕomy i szerokie szpary. Baszty zmieni€ѕy si€ё w kupy gruzu. Gdyby Wielkie Morze unios€ѕo !si€ё gniewem i run€ё€ѕo z burz€љ "na €ђcian€ё g€њr, nie dokona€ѕoby wi€ёkszego spustoszenia. Ca€ѕy wewn€ёtrzny kr€љg, zalany!bulgoc€љc€љ wod€љ, wygl€љda€ѕ jakkocio€ѕ pe€ѕen wrz€љtku, w "kt€њrym ko€ѕysz€љ si€ё i miotaj€љ przer€њ€їne szcz€љtki, belki, s€ѕupy, skrzynie, beczki i rozbite narz€ёdzia. pogi€ёte, wy€ѕamane filary stercza€ѕy rozszczepionymi g€ѕowicami z topieli, lecz drogi by€ѕy pod wod€љ. Na p€њ€ѕ przes€ѕoni€ёta oparami skalista wysepka majaczy€ѕa jakby w wielkiej dali. Wci€љ€ї jeszcze czarna i smuk€ѕa wie€їa Orthank sta€ѕa !nie tkni€ёta przez burz€ё. Jasna fala liza€ѕa jej podn€њ€їa. Kr€њl i jego towarzysze patrzylina to w os€ѕupieniu. Rozumieli "ju€ї, €їe pot€ёga Sarumana leg€ѕa w gruzach, lecz nie mogli #poj€љ€ѓ, jak si€ё to sta€ѕo. Kiedy po chwili odwr€њcili wzrok ku sklepieniu nad rozbit€љ bram€љ, zobaczyli tu€ї obok olbrzymie rumowisko, a na nim dwie drobne figurki, wyci€љgni€ёte w swobodnych pozach, w szarych p€ѕaszczach, ledwie widoczne na kamieniach. Przy nich sta€ѕy butelki, miski i talerze, jak gdyby dopiero co zjedli obfity posi€ѕek i teraz odpoczywali po trudzie. Jeden,!jak si€ё zdawa€ѕo, spa€ѕ, drugi, oparty plecami o skalny z€ѕom, za€ѕo€їywszy nog€ё na nog€ё, a r€ёce pod g€ѕow€ё, wydmuchiwa€ѕ z ust d€ѕugie pasma i ma€ѕe pier€ђcionki lekkiego, niebieskiego dymu. Theoden, Eomer i wszyscy Rohirrimowie d€ѕug€љ chwil€ё przygl€љdali im si€ё ze zdumieniem. By€ѕ to rzeczywi€ђcie niezwyk€ѕy obrazek w€ђr€њd spustoszenia Isengardu. Zanim jednak kr€њl zd€љ€їy€ѕ przem€њwi€ѓ, ma€ѕa os€њbka puszczaj€љca k€њ€ѕka dymu spostrzeg€ѕa nagle "je€ќd€ќc€њw, kt€њrzy nieruchomi i #milcz€љcy wy€ѕaniali si€ё z mg€ѕy, i zerwa€ѕa si€ё na r€њwne nogi. By€ѕ to jak gdyby m€ѕodzieniec, lecz wzrostem dwa razy mniejszy, ni€ї bywaj€љ ludzie. !G€ѕow€ё mia€ѕ odkryt€љ ukazuj€љc bujn€љ kasztanowat€љ i k€ёdzierzaw€љ czupryn€ё, ale spowija€ѕ go mocno zniszczony ik€њw na eciw pє0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBЃ€ё c9Єq  c9Ѕ€Ѕ>т9І% c € :ЇТ' c ƒ:ЈЬ2 c ц:Љч=И I;p€ѕaszcz tego samego kroju i koloru co p€ѕaszcze, w kt€њrych przyjaciele Gandalfa przybyli !do Edoras. Uk€ѕoni€ѕ si€ё bardzo "nisko, k€ѕad€љc d€ѕo€ј na piersi. Potem, jak gdyby nie spostrzegaj€љc wcale Czarodzieja i jego towarzyszy, zwr€њci€ѕ si€ё do Eomera i Theodena. - Witajcie w Isengardzie, dostojni panowie! - powiedzia€ѕ.- Jeste€ђmy tu od€ќwiernymi, Meriadok, syn Saradoka, do us€ѕug, a oto m€њj przyjaciel, kt€њrego niestety, zmog€ѕo zm€ёczenie! - Tu znowu szastn€љ€ѕ nog€љ w uk€ѕonie. - Nazywa si€ё Peregrin, syn Paladina, z rodu Tuk€њw. Pochodzimy z dalekiej p€њ€ѕnocy.Czcigodny Saruman jest w domu, ale na razie zaj€ёty rozmow€љ z niejakim Smoczym J€ёzykiem. Gdyby nie to, z pewno€ђci€љ wyszed€ѕby na powitanie tak znakomitych go€ђci. "- Z pewno€ђci€љ! - za€ђmia€ѕ si€ё Gandalf. - Czy to Saruman kaza€ѕ wam pilnowa€ѓ swojej rozwalonej bramy i wypatrywa€ѓ go€ђci w kr€њtkich przerwach mi€ёdzy jedn€љ a drug€љ butelk€љ? - Nie, szlachetny panie, ten szczeg€њ€ѕ uszed€ѕ jego uwagi - odpar€ѕ Merry bardzo serio. - By€ѕ zaj€ёty czym innym. Rozkazotrzymali€ђmy od Drzewca, kt€њry przej€љ€ѕ zarz€љd !Isengardu. poleci€ѕ mi przywita€ѓw€ѕadc€ё Rohanu w stosownych s€ѕowach. Zrobi€ѕem to, jak umia€ѕem najlepiej. - A nas, swoich druh€њw, nie witasz wcale? Mnie i Legolasowi nic nie powiesz? - !wybuchn€љ€ѕ Gimli, niezdolny ju€ї!d€ѕu€їej panowa€ѓ nad sob€љ. - O !€ѕajdaki, w€ѕ€њczykije, powsinogikud€ѕate! Nadnie nas "urz€љdzili€ђcie! Z drugiego ko€јca€ђwiata gnamy przez bagna i puszcze, przez bitwy i €ђmier€ѓ na wasz ratunek. A wy tu sobie ucztujecie i le€їycie brzuchami do g€њry, a na domiar wszystkiego €ѓmicie fajki! Fajki! Sk€љd !wytrzasn€ёli€ђcie fajkowe ziele, nicponie? Tam do licha! Tak mnie na przemian z€ѕo€ђ€ѓ i rado€ђ€ѓ rozpiera, €їe cud b€ёdzie, je€їeli nie p€ёkn€ё. "- Z ust mi to wyj€љ€ѕe€ђ, Gimli - $rzek€ѕ €ђmiej€љc si€ё Legolas. Z t€љr€њ€їnic€љ, €їe ja bym przede wszystkim spyta€ѕ, sk€љd wytrzasn€ёli€ђcie wino? - Czego jak czego, ale dowcipu wam przez ten czas nie przyby€ѕo - odezwa€ѕ si€ё Pippin otwieraj€љc jedno oko. -Zastajecie nas na polu chwa€ѕy,w€ђr€њd dowod€њw zwyci€ёstwa i zdobycznych €ѕup€њw, a pytacie, jak doszli€ђmy do tej odrobiny dobrze zas€ѕu€їonych pociech. - Dobrze zas€ѕu€їonych? - spyta€ѕ Gimli. - Trudno mi w to uwierzy€ѓ. #Je€ќd€ќcy €ђmieli si€ё s€ѕuchaj€љc tej rozmowy. - Nie ma w€љtpliwo€ђci - rzek€ѕ Theoden - €їe jeste€ђmy €ђwiadkami spotkania "kochaj€љcych si€ё przyjaci€њ€ѕ. A wi€ёc to s€љ, Gandalfie, twoi zagubieni towarzysze? S€љdzone mi w tych dniach ogl€љda€ѓ coraz to nowe dziwy. Wiele ich ju€ї widzia€ѕem, odk€љd wyruszy€ѕem z domu, a teraz oto mam przed sob€љ jeszcze jedno plemi€ё znane tylko z legend. Czy si€ё myl€ё, !czy te€ї jeste€ђcie nizio€ѕki, a jak u was m€њwi€љ: hobbitowie? #- Hobbici, kr€њlu, je€ђli €ѕaska - poprawi€ѕ Pippin. - Hobbici? - powt€њrzy€ѕ Theoden. - Dziwnie zmieniacie wyrazy, ale ta nazwa brzmi8 do€ђ€ѓ €ѕadnie. Hobbici! Wszystko, co s€ѕysza€ѕem o was, blednie wobec rzeczywisto€ђci. $Merry uk€ѕoni€ѕ si€ё. Pippin tak€їe "wsta€ѕ i z€ѕo€їy€ѕ kr€њlowi niski uk€ѕon. - Naskawy jeste€ђ dal nas, !kr€њlu! Bo mam nadziej€ё, €їe taknale€їy sobie twoje s€ѕowa t€ѕumaczy€ѓ - rzek€ѕ. - Ale mamynowe dziwo. Przew€ёdrowa€ѕem bowiem wiele kraj€њw, odk€љd opu€ђci€ѕem w€ѕasny, a nie !spotka€ѕem ludu, kt€њry by zna€ѕ jakie€ђ opowie€ђci o hobbitach. !- M€њj lud przyby€ѕ przed laty z p€њ€ѕnocy - odpar€ѕ Theoden. - !Nie b€ёd€ё ci€ё jednak zwodzi€ѕ: nie ma w€ђr€њd nas legend o !hobbitach. M€њwi si€ё tylko, €їe gdzie€ђ, bardzo daleko, za !g€њrami i rzekami, €їyje plemi€ё nizio€ѕk€њw, zamieszkuj€љce norywykopane w piaszczystych wydmach. Lecz legendy nie wspominaj€љ o wspania€ѕych czynach tego plemienia, "poniewa€ї wie€ђ€ѓ g€ѕosi, €їe nie "lubi ono trudzi€ѓ si€ё i schodzi zoczu ludziom, umiej€љc znika€ѓ b€ѕyskawicznie, a tak€їe !zmienia€ѓ g€ѕos i €ѓwierka€ѓ jak ptaki. Teraz widz€ё, €їe mo€їna by znacznie wi€ёcej o was powiedzie€ѓ. !- Z pewno€ђci€љ, kr€њlu - rzek€ѕ Merry. - Na przyk€ѕad - ci€љgn€љ€ѕ Theoden - nikt mi nie m€њwi€ѕ, €їe hobbici puszczaj€љ ustami dym. - W tym nic dziwnego - odpar€ѕ Merry - bo sztuk€ё t€ё uprawiamy dopiero od kilku pokole€ј. Tobold Hornblower z Longbottom, z Po€ѕudniowej Pwiartki, pierwszy wyhodowa€ѕ w swoim ogrodzie prawdziwe fajkowe ziele oko€ѕo roku 1070,wed€ѕug naszej rachuby czasu. Jakim sposobem stary Toby to ziele zdoby€ѕ... - Nie wiesz nawet, kr€њlu, co cigrozi - przerwa€ѕ Gandalf. - Hobbici gotowi siedz€љc na ruinach rozprawia€ѓ o uciechach sto€ѕu lub rozpami€ёtywa€ѓ szczeg€њ€ѕy z €їycia swoich ojc€њw, dziadk€њw,pra- i prapradziadk€њw oraz dalszych krewniak€њw a€ї do kuzyn€њw dziewi€љtego stopnia,je€їeli zach€ёcisz ich do tego nadmiern€љ cierpliwo€ђci€љ. Od€ѕ€њ€їmy histori€ё fajkowego ziela do sposobniejszej chwili. Powiedz mi, Merry, gdzie jest Drzewiec? - Daleko st€љd po stronie p€њ€ѕnocnej - odpar€ѕ Merry. - Poszed€ѕ napi€ѓ si€ё wody, czystej wody. Wi€ёkszo€ђ€ѓ ent€њw jest tam z nim, ale jeszcze nie sko€јczyli roboty. Merry wskaza€ѕ na dymi€љce jezioro. Patrz€љc na nie, je€ќd€ќcy us€ѕyszeli odleg€ѕy €ѕoskot i turkot, jakby lawina toczy€ѕa si€ё ze zbocza g€њr. !Gdzie€ђ w oddali rozlega€ѕo si€ё pohukiwanie, przypominaj€љce tryumfalny g€ѕos mn€њstwa rog€њw. - A wi€ёc Orthank zosta€ѕ bez stra€їy? - spyta€ѕ Gandalf. - Wystarczy€ѕaby woda - rzek€ѕMerry. - Ale €wawiec i paru innych ent€њw czuwa. Nie wszystkie s€ѕupy i filary widoczne na r€њwninie wbi€ѕ tutaj Saruman. €wawiec, je€ђli "si€ё nie myl€ё, stoi pod ska€ѕ€љ, opodal podn€њ€їa schod€њw. - Tak, widz€ё tam wysokiego, siwego enta - powiedzia€ѕ Legolas. - Ramiona trzyma spuszczone i stoi nieruchomo jak s€ѕup. - Po€ѕudnie min€ё€ѕo - rzek€ѕ Gandalf - a my od €ђwitu nic w ustach nie mieli€ђmy. Mimo to chcia€ѕbym pogada€ѓ z Drzewcem mo€їliwie bez zw€ѕoki.Czy nie zostawi€ѕ dla mnie €їadnych polece€ј, czy te€ї mo€їe wywietrza€ѕy wam z g€ѕowy przy butelce i pe€ѕnej misce? - Zostawi€ѕ - odpar€ѕ Merry - i w€ѕa€ђnie mia€ѕem ci to powiedzie€ѓ, ale zasypali€ђcie mnie innymi pytaniami. Kaza€ѕ o€ђwiadczy€ѓ, €їe je€ђli kr€њl Riddermarchii i Gandalf zechc€љ €ѕaskawie pofatygowa€ѓ si€ё pod "p€њ€ѕnocn€љ €ђcian€ё, zastan€љ tamDrzewca, kt€њry rad ich powita.Od siebie dodam, €їe znajd€љ tam r€њwnie€ї obiad, i to najlepsze przysmaki, specjalnie wyszukane i dobrane przez waszego tu obecnego pokornego s€ѕug€ё - zako€јczy€ѕ z uk€ѕonem. Gandalf roze€ђmia€ѕ si€ё. !- Od tego nale€їa€ѕo zacz€љ€ѓ! - rzek€ѕ. - No, co, Theodenie, czy chcesz jecha€ѓ ze mn€љ na spotkanie z Drzewcem? Trzeba#okr€љ€їy€ѓ jezioro, ale nie b€ёdzieto daleka droga. Od Drzewca dowiesz si€ё wielu ciekawych rzeczy. Bo to jest Fangorn, najstarszy i najdostojniejszy z ent€њw, a z jego ust us€ѕyszysz mow€ё najstarszych istot €їyj€љcych na €ђwiecie. - Pojad€ё z tob€љ - odpar€ѕ Theoden. - Do widzenia, hobbici! Chcia€ѕbym was ujrze€ѓ w swoim domu! tam si€љdziemy sobie wygodnie i opowiecie mi wszystko, co wam serce podyktuje, o swoich przodkach cho€ѓby od stworzenia €ђwiata, o ToboldzieStarym i o jego zio€ѕach. Do widzenia! Hobbici sk€ѕonili si€ё nisko. !- A wi€ёc to jest kr€њl Rohanu! -szepn€љ€ѕ Pippin. - Sympatycznystaruszek. Bardzo grzeczny. Rozdzia€ѕ 9 Zdobycze wojenne Gandalf wraz z kr€њlem odjecha€ѕ skr€ёcaj€љc na #wsch€њd, aby okr€љ€їy€ѓ pier€ђcie€јzwalonych mur€њw Isengardu. !Aragorn, Gimli i Legolas zostali przy ruinach bramy. Konie pu€ђcili luzem pozwalaj€љc im poszuka€ѓ sobie trawy, sami za€ђ usiedli obok hobbit€њw. - Tak, tak! - rzek€ѕ Aragorn. - Nowy sko€јczone, spotkali€ђmy si€ё wreszcie znowu, i to w miejscu, do kt€њrego €їaden z nas nie spodziewa€ѕ si€ё zaw€ёdrowa€ѓ. - A skoro wielcy oddalili si€ё, €їeby omawia€ѓ wielkie sprawy -powiedzia€ѕ Legolas - my, skromni my€ђliwi, mo€їe postaramy si€ё rozwi€љza€ѓ nasze skromne zagadki. !Odnale€ќli€ђmy wasz trop, kt€њry zaprowadzi€ѕ nas do lasu, wiele jednak szczeg€њ€ѕ€њw pozosta€ѕo niezrozumia€ѕych i bardzo !chcia€ѕbym je z wami wyja€ђni€ѓ. - My tak€їe chcieliby€ђmy !dowiedzie€ѓ si€ё o was r€њ€їnych !szczeg€њ€ѕ€њw - odpar€ѕ Merry. - Co0€ђ nieco€ђ opowiedzia€ѕ nam stary ent Drzewiec, lecz o wiele za ma€ѕo. - Zachowajmy w€ѕa€ђciwy porz€љdek - rzek€ѕ Legolas. - Poniewa€ї to my was tropili€ђmy, wi€ёc wypada, €їeby€ђcie wy odpowiedzieli przede wszystkim na nasze pytania. - Ale mo€їe nie przed obiadem - zauwa€їy€ѕ Gimli. - Mam "rozbit€љ g€ѕow€ё i po€ѕudnie ju€ї min€ё€ѕo. S€ѕuchajcie, rabusie, wiele bym wam przebaczy€ѕ, "gdyby€ђcie nam udzielili jakiej€ђ cz€љstki €ѕup€њw, o kt€њrych wspominali€ђcie. jad€ѕem i napojem mo€їna by wyr€њwna€ѓ cz€ё€ђ€ѓ porachunk€њw mi€ёdzy nami. #- Dostaniesz je€ђ€ѓ i pi€ѓ - rzek€ѕ Pippin. - czy wolisz, aby€ђmy cipodali obiad tutaj, czy te€ї z wi€ёkszymi wygodami w szcz€љtkach Sarumanowej kordegardy, tam, pod €ѕukiem bramy? My musieli€ђmy przek€љsi€ѓ pod go€ѕym niebem, €їeby nie spuszcza€ѓ drogi z oczu. - O ile zauwa€їy€ѕem, przymykali€ђcie tu co najmniej jedno oko - odpar€ѕ Gimli. - Noga moja nie postanie w €їadnym orkowym domu i nie tkn€ё mi€ёsa ani niczego, co orkowie mieli w €ѕapach. - Nikt te€ї od ciebie tego nie wymaga - rzek€ѕ Merry. - Czy my€ђlisz, €їe nam te€ї orkowie nie obrzydli na reszt€ё €їycia? W Isengardzie by€ѕy pr€њcz nich r€њ€їne inne plemiona. Saruman zachowa€ѕ resztki rozs€љdku i nie ufa€ѕ orkom. Do strze€їenia bramy trzyma€ѕ ludzi, wybieraj€љc zapewne spo€ђr€њd !najwierniejszych s€ѕug. Ci mieli wyj€љtkowe przywileje i dostawali dobry wikt. - A tak€їe fajkowe ziele? - spyta€ѕ Gimli. - Nie, chyba nie! - roze€ђmia€ѕ si€ё Merry. - To ju€ї zupe€ѕnie "inna historia, kt€њr€љ us€ѕyszysz dopiero po obiedzie. - Chod€ќmy wi€ёc teraz na obiad! - rzek€ѕ krasnolud. !Hobbici poprowadzili przyjaci€њ€ѕpod €ѕukiem bramy przez wielkie drzwi po lewej stronie, a potem na g€њr€ё schodami do obszernej komnaty; na wprost wej€ђcia by€ѕy drugie drzwi znacznie mniejsze, a pod boczn€љ €ђcian€љ palenisko i komin. Komnata, wykuta w kamieniu, musia€ѕa dawniej by€ѓciemna, bo okna jej wychodzi€ѕy na mroczny tunel, teraz jednak €ђwiat€ѕo wpada€ѕo tutaj przez rozwalony strop. Na kominie p€ѕon€ё€ѕo kilka szczap drzewa. - Zapali€ѕem ogieniek - rzek€ѕ !Pippin. - Troch€ё nas pociesza€ѕ w€ђr€њd tej mg€ѕy. Chrustu mieli€ђmy ma€ѕo, drewno, kt€њre "uda€ѕo si€ё w pobli€їu uzbiera€ѓ, by€ѕo mokre. Ale komin ci€љgnie pot€ё€їnie. Wylot pewnie ma wysoko miedzy ska€ѕami, na szcz€ё€ђcie nie zatkany. Przyda "si€ё ten ogie€ј. Zrobi€ё wam kilkagrzanek, bo chleb, niestety, jest czerstwy, sprzed kilku dni. Aragorn, Legolas i Gimli siedli przy ko€јcu d€ѕugiego sto€ѕu, a hobbici znikn€ёli za zewn€ёtrznymi drzwiami. - Spi€їarnia mie€ђci si€ё tu na !pi€ёtrze, wi€ёc pow€њd€ќ jej nie !zala€ѕa - powiedzia€ѕ Pippin, gdy wr€њci€ѕ ob€ѕadowany talerzami, miskami, kubkami, no€їami i mn€њstwem przer€њ€їnych prowiant€њw. - Nie kr€ё€ѓ nosem na te przysmaki, m€њj Gimli - rzek€ѕ Merry. To nie jest €їarcie ork€њw, ale jad€ѕo ludzkie, jak by powiedzia€ѕ Drzewiec. Co wolisz, piwo czy wino? jest bardzo przyzwoita beczu€ѕka. Atu solona wieprzowina, pierwszorz€ёdna. Je€їeli sobie €їyczysz, mog€ё przysma€їy€ѓ par€ё plasterk€њw boczku. Szkoda, €їe nie ma €їadnych jarzyn. Dostawy ostatnimi dniami zawiod€ѕy. Na wety nic ci nie mog€ё zaofiarowa€ѓ pr€њczmas€ѕa i miodu do chleba. czy to ci€ё zadowoli? - Nawet bardzo - odpar€ѕ Gimli."- Skre€ђl€ё z twego d€ѕugu do€ђ€ѓ powa€їn€љ sumk€ё. Wkr€њtce trzej przyjaciele zabrali si€ё do jad€ѕa. Hobbici bezwstydnie pa€ѕaszowali drugi tego dnia obiad. - Wypada dotrzyma€ѓ go€ђciom kompanii - m€њwili. - Niezwykle jeste€ђcie dzisiaj "uprzejmi - za€ђmia€ѕ si€ё Legolas.- Ale gdyby€ђmy nie przyjechali, pewnie i tak jedenhobbit drugiemu musia€ѕby przez grzeczno€ђ€ѓ dotrzyma€ѓ kompanii w powt€њrnym obiedzie. - Mo€їe, mo€їe. Czemu€ї by nie?- rzek€ѕ Pippin. - W niewoli u ork€њw podle nas karmiono, a przedtem te€ї od do€ђ€ѓ dawna skromnie si€ё €їy€ѕo. Nie pami€ёtam ju€ї, kiedy ostatni raz najad€ѕem si€ё do syta. - Nie wida€ѓ, €їeby wam post zaszkodzi€ѕ - rzek€ѕ Aragorn. - Kwitniecie zdrowiem. - To prawda - potwierdzi€ѕ "Gimli, przygl€љdaj€љc im si€ё znadkubka. - W€ѕosy macie dwa razy bujniejsze i bardziej k€ёdzierzawe ni€ї przy rozstaniu nad Rzek€љ, a nawet przysi€љg€ѕbym, €їe obaj #uro€ђli€ђcie troch€ё, je€їeli to w og€њle mo€їliwe u hobbit€њw w tym wieku. Drzewiec b€љd€ќ co !b€љd€ќ nie zmorzy€ѕ was g€ѕodem. - Nie - odpar€ѕ Merry - ale entowie tylko pij€љ, a napojamitrudno si€ё naje€ђ€ѓ. Trunki Drzewca s€љ zapewne bardzo od€їywcze, hobbitowi jednak potrzeba czego€ђ solidniejszego. Nawet lembasy mi€ѕo czasem odmieni€ѓ na inne potrawy. !- Pili€ђcie wod€ё ent€њw, prawda?- spyta€ѕ Legolas. - W takim razie oczy Gimlego nie myl€љ. Dziwne rzeczy opowiadaj€љ stare pie€ђni o wodzie Fangornu. - Du€їo dziwnych legend kr€љ€їy o tym lesie - rzek€ѕ Aragorn. - Nigdy tam nie by€ѕem. Opowiedzcie mi o nim jak najwi€ёcej, a tak€їe o entach. - Entowie! - rzek€ѕ Pippin. - Entowie... no, tak, entowie s€љ bardzo rozmaici. To jedno. A poza tym maj€љ takie oczy, takie przedziwne oczy! - Pr€њbowa€ѕ co€ђ jeszcze powiedzie€ѓ, zaj€љkn€љ€ѕ si€ё jednak i umilk€ѕ. - Zreszt€љ - "doda€ѕ - widzieli€ђcie ju€ї kilku ent€њw z daleka, przynajmniej oni was dostrzegli i zawiadomili, €їe jeste€ђcie w drodze do Isengardu; pewnie zobaczycie ich z bliska, nim st€љd odejdziecie. sami sobie wyrobicie o nich poj€ёcie. - Do rzeczy, do rzeczy! - powiedzia€ѕ Gimli. - Zaczynamy !opowie€ђ€ѓ od €ђrodka. Chcia€ѕbymj€љ us€ѕysze€ѓ po kolei, od pocz€љtku, czyli od niesamowitego dnia, w kt€њrym rozpad€ѕa si€ё nasza dru€їyna. - Wszystko opowiemy, je€їeli czasu starczy - rzek€ѕ Merry. -Najpierw jednak - skoro !sko€јczyli€ђcie obiad - nabijcie "fajki i zapalcie. B€ёdzie nam si€ё chocia€ї przez chwil€ё zdawa€ѕo,"€їe wr€њcili€ђmy szcz€ё€ђliwie do Bree albo do Rivendell. Wydoby€ѕ ma€ѕy sk€њrzany kapciuch pe€ѕen tytoniu. - Mamy tego dobrego w br€њd - powiedzia€ѕ. - Je€їeli chcecie, mo€їecie, odje€їd€їaj€љc st€љd, zabra€ѓ, ile dusza zapragnie. Dzi€ђ rano zabawiali€ђmy si€ё z Pippinem wy€ѕawianiem zalanego powodzi€љ dobytku. Pippin spostrzeg€ѕ dwie niewielkie beczu€ѕki, kt€њre prawdopodobnie woda wyp€ѕuka€ѕa z jakiego€ђ piwnicznego sk€ѕadu. Kiedy je "otworzyli€ђmy, okaza€ѕo si€ё, €їe jest w nich suszone ziele fajkowe najprzedniejszego gatunku i w doskona€ѕym stanie. #Gimli wzi€љ€ѕ szczypt€ё na d€ѕo€ј, roztar€ѕ i pow€љcha€ѕ. - Wydaje si€ё bardzo dobre i pachnie pi€ёknie - rzek€ѕ. - Jest bardzo dobre! - odpar€ѕ Merry. - Przecie€ї to li€ђcie z Longbottom! Na beczu€ѕkach by€ѕy znaki firmowe Hornblower€њw. Jakim sposobem#znalaz€ѕo si€ё tutaj, poj€ёcia nie mam. Pewnie Saruman je sprowadza€ѕ na sw€њj osobisty u€їytek. Nie przypuszcza€ѕem, €їe wywozi si€ё je do tak odleg€ѕych kraj€њw. Ale przyda si€ё teraz, co? !- Przyda€ѕoby si€ё - powiedzia€ѕ Gimli - gdybym mia€ѕ fajk€ё. Niestety, zgubi€ѕem j€љ w Morii czy mo€їe nawet jeszcze wcze€ђniej. Nie ma tam jakiej fajeczki mi€ёdzy waszymi €ѕupami? - Obawiam si€ё, €їe nie ma - "odpar€ѕ Merry. - Nie znale€ќli€ђmynigdzie tutaj fajki, nawet w tej kordegardzie. Saruman wida€ѓ zastrzeg€ѕ takie zbytki #wy€ѕ€љcznie dla siebie. A w€љtpi€ё,!czy op€ѕaci€ѕoby si€ё zapuka€ѓ dodrzwi Orthanku i poprosi€ѓ go ofajeczk€ё. Nie ma innej rady w tej biedzie, musimy po "przyjacielsku podzieli€ѓ si€ё t€љ jedn€љ fajk€љ. - Zaraz, zaraz! - powiedzia€ѕ Pippin. Wsun€љ€ѕ r€ёk€ё za pazuch€ё i wyci€љgn€љ€ѕ zawieszony na tasiemce ma€ѕy woreczek z mi€ёkkiej sk€њry. - Trzymam na sercu kilka swoichskarb€њw, r€њwnie dla mnie cennych jak Pier€ђcie€ј. Oto jeden z nich: moja stara drewniana fajka. Oto drugi: fajka zapasowa. Nios€ѕem j€љ przez p€њ€ѕ €ђwiata, sam nie wiedz€љc po co. Bo nie spodziewa€ѕem si€ё znale€ќ€ѓ po drodze fajkowego ziela, kiedy si€ё wyczerpi€љ podr€њ€їne zapasy. A jednak przyda si€ё teraz! - I poda€ѕ Gimlemu fajeczk€ё z szerok€љ, p€ѕask€љ є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПЊpл c X;ЋK і c Л;ЌA c <­U!v c <ЎЫ,t c ф<Џ?8H= G=g€ѕ€њwk€љ. - czy to wyr€њwnuje rachunki mi€ёdzy nami? - spyta€ѕ. - Czy wyr€њwnuje? - krzykn€љ€ѕ Gimli. - Najzacniejszy z hobbit€њw! jestem odt€љd twoim d€ѕu€їnikiem! - Co do mnie, chcia€ѕbym wyj€ђ€ѓna €ђwie€їe powietrze i sprawdzi€ѓ, sk€љd wiatr wieje i jak niebo wygl€љda - rzek€ѕ Legolas. - Wyjdziemy wszyscy z tob€љ - powiedzia€ѕ Aragorn. !Wyszli i rozsiedli si€ё na kupie !gruz€њw przed bram€љ. Mieli st€љd widok daleki w dolin€ё, bo mg€ѕa$ju€ї si€ё podnosi€ѕa i rozp€ѕywa€ѕa w lekkim wietrzyku. - Tu sobie odpoczniemy "chocia€ї chwil€ё - rzek€ѕ Aragorn.- Si€љdziemy na ruinach i b€ёdziemy gadali, wedle s€ѕ€њw Gandalfa, p€њki on sam zaj€ёty jest gdzie indziej. Niecz€ёsto w€їyciu bywa€ѕem tak zm€ёczony jak dzisiaj. !Owin€љ€ѕ si€ё szarym p€ѕaszczem, zakrywaj€љc zbroj€ё, i rozprostowa€ѕ swoje d€ѕugie nogi. Le€ї€љc na wznak wypuszcza€ѕ z ust cienki s€ѕupek dymu. "- Patrzcie! - zawo€ѕa€ѕ Pippin. - "Stra€їnik Obie€їy€ђwiat wr€њci€ѕ! - Nigdy was nie opuszcza€ѕ - odpar€ѕ Aragorn. - Jestem zarazem Obie€їy€ђwiatem i Dunadanem, nale€ї€ё zar€њwno doGondoru, jak do p€њ€ѕnocy. !Przez d€ѕug€љ chwil€ё w milczeniu%€ѓmili fajki, a s€ѕo€јce o€ђwietla€ѕoich sko€ђnymi promieniami, #kt€њre pada€ѕy w dolin€ё spo€ђr€њd bia€ѕych ob€ѕok€њw p€ѕyn€љcych wysoko po zachodniej stronie #nieba. Legolas czas jaki€ђ le€їa€ѕ bez ruchu patrz€љc bez zmru€їenia oka w niebo i w "s€ѕo€јce i pod€ђpiewuj€љc z cicha.Wreszcie wsta€ѕ. - No, przyjaciele! - rzek€ѕ. - !Czas ucieka, mg€ѕa si€ё rozwia€ѕai powietrze by€ѕoby czyste, gdyby€ђcie z dziwnym upodobaniem nie w€ёdzili nas wdymie. Mo€їe by€ђmy zacz€ёli opowie€ђ€ѓ? - Moja historia zaczyna si€ё odprzebudzenia w ciemno€ђciach, w p€ёtach i po€ђr€њd obozowiska "ork€њw - rzek€ѕ Pippin. - Ale jakito dzisiaj mamy dzie€ј? - Pi€љty marca wed€ѕug Kalendarza Shire€ћu - rzek€ѕ Aragorn. Pippin policzy€ѕ na palcach. - A wi€ёc by€ѕo to ledwie dziewi€ё€ѓ dni temu! - !powiedzia€ѕ. - Zdawa€ѕo mi si€ё, €їe rok up€ѕyn€љ€ѕ, odk€љd wpadli€ђmy do niewoli. Po€ѕow€ё tego czasu sp€ёdzi€ѕem jak w !koszmarnym €ђnie, lecz p€њ€ќniej nast€љpi€ѕa najstraszniejsza jawa. Merry mnie poprawi, je€ђlizapomn€ё o jakim€ђ wa€їnym zdarzeniu. Nie chc€ё wdawa€ѓ si€ё w szczeg€њ€ѕy, m€њwi€љc o nahajach, brudzie i smrodzie czy tym podobnych okropno€ђciach. Lepiej tego nie wspomina€ѓ. I Pippin opowiedzia€ѕ wszystko po kolei: ostatni€љ walk€ё Boromira i marsz ork€њw z EmynMuil a€ї pod las Fangorn. S€ѕuchacze kiwaniem g€ѕowy przytakiwali, ilekro€ѓ jaki€ђ szczeg€њ€ѕ zgadza€ѕ si€ё z ich domys€ѕami. - Zaraz odzyskacie troch€ё utraconych skarb€њw - rzek€ѕ Aragorn. - B€ёdziecie chyba z tego radzi! !Rozlu€ќni€ѕ pas pod p€ѕaszczem i wyci€љgn€љ€ѕ dwa sztylety w pochwach. !- Patrzcie pa€јstwo! - zawo€ѕa€ѕ "Merry. - Straci€ѕem nadziej€ё, €їeje kiedykolwiek znowu zobacz€ё. Tym oto no€їem naznaczy€ѕem kilku ork€њw, lecz!Ugluk zabra€ѕ nam bro€ј. Nypa€ѕ przy tym oczyma okropnie. My€ђla€ѕem, €їe mnie na miejscu zak€ѕuje, ale odrzuci€ѕ oba sztylety daleko, jakby go parzy€ѕy. - Jest tak€їe twoja zapinka, Pippinie - powiedzia€ѕ Aragorn. - Przechowa€ѕem j€љ troskliwie, bo to cenna rzecz. - Wiem - odpar€ѕ Pippin. - !Rozsta€ѕem si€ё z ni€љ z wielkim €їalem, c€њ€ї jednak mog€ѕem zrobi€ѓ innego? - Nic - przyzna€ѕ Aragorn. - Kto nie umie w potrzebie rozsta€ѓ si€ё ze skarbem, jest jak niewolnik w p€ёtach. Dobrzepost€љpi€ѕe€ђ. - Bardzo mi si€ё te€ї podoba ta sztuka z rozci€ёciem wi€ёz€њw - powiedzia€ѕ Gimli. - Sprzyja€ѕ wam szcz€ё€ђliwy przypadek, ale!te€ї chwycili€ђcie go, mo€їna by rzec, obu r€ёkami. - A nam zadali€ђcie trudn€љ zagadk€ё - doda€ѕ Legolas. - Zastanawia€ѕem si€ё, czy nie wyros€ѕy wam skrzyd€ѕa. - Niestety, nie! - odpar€ѕ Pippin. - Ale nie wiecie jeszczenic o Grisznaku. Wstrz€љsn€љ€ѕ si€ё i umilk€ѕ, pozostawiaj€љc Meriadokowi ostatni€љ, najstraszniejsz€љ cz€ё€ђ€ѓ opowie€ђci: o €ѕapach obmacuj€љcych hobbit€њw, o pal€љcym oddechu i potwornej sile kud€ѕatych ramion Grisznaka. - Niepokoi mnie to, co m€њwicie o tych orkach z Mordoru, czyli Lugburza, jak oni go nazywaj€љ - rzek€ѕ Aragorn. - Czarny W€ѕadca, a tak€їe jego s€ѕudzy, za du€їo "ju€ї wiedz€љ. Grisznak po k€ѕ€њtni bez w€љtpienia wys€ѕa€ѕ jakie€ђ meldunki za Rzek€ё. Czerwone Oko z pewno€ђci€љ €ђledzi Isengard. Ale Saruman b€љd€ќ co #b€љd€ќ wpad€ѕ w pu€ѕapk€ё, kt€њr€љ sam zastawi€ѕ. - tak, kt€њrakolwiek strona wygra, widoki Sarumana s€љ marne - powiedzia€ѕ Merry. - Sprawy przybra€ѕy z€ѕy dla niegoobr€њt, z chwil€љ gdy orkowie weszli na ziemie Rohanu. - Stary €ѕotr pokaza€ѕ nam si€ё pod lasem na stepie - rzek€ѕ Gimli. - Przynajmniej tak wynika z napomknie€ј Gandalfa.- Kiedy to by€ѕo? - spyta€ѕ Pippin. - Pi€ё€ѓ nocy temu - odpar€ѕ Aragorn. - Zastan€њwmy si€ё... Ano, pora opowiedzie€ѓ dalsze przygody, o kt€њrych jeszcze nic nie wiecie. Nazajutrz po bitwie spotkali€ђmy Drzewca. Noc $sp€ёdzili€ђmy w Or€њdlanej Sali, w jednym z dom€њw starego enta.Nast€ёpnego dnia poszli€ђmy na wiec ent€њw, byli€ђmy €ђwiadkaminajdziwniejszego zgromadzenia na €ђwiecie. Trwa€ѕo ono ca€ѕy dzie€ј, a potem drugi. Noc mi€ёdzy tymi dniami przespali€ђmy u innego enta, zwanego €wawcem. Wreszcie, p€њ€ќnym popo€ѕudniem drugiego dnia narady, entowie ruszyli si€ё nagle. By€ѕo to osza€ѕamiaj€љce wra€їenie. W lesie takie panowa€ѕo napi€ёcie, jakby w nim burza wzbiera€ѕa. Potem nast€љpi€ѕ wybuch. Szkoda, €їe $nie s€ѕyszeli€ђcie pie€ђni, kt€њr€љ €ђpiewali w marszu. - Gdyby j€љ Saruman pos€ѕysza€ѕ,!umkn€љ€ѕby sto mil st€љd, cho€ѓbypiechot€љ - doda€ѕ Pippin. Cho€ѓ mocny jest i twardy, !zimny jak g€ѕaz, nagi jak ko€ђ€ѓ Isengard, Naprz€њd, entowie, wojna, wojna! R€љba€ѓ kamienie, wali€ѓ mury! "Pie€ђ€ј by€ѕa znacznie d€ѕu€їsza, ale przewa€їnie obywa€ѕa si€ё bez s€ѕ€њw, brzmia€ѕa jak muzyka rog€њw i b€ёbn€њw. Szalenie nas !zaciekawi€ѕa. My€ђla€ѕem jednak, €їe po prostu przygrywaj€љ sobie tak do marszu i €їe to $tylko pie€ђ€ј. Tak my€ђla€ѕem, p€њkiwraz z nimi nie doszed€ѕem tutaj. Teraz dopiero wszystko rozumiem. - Zeszli€ђmy z ostatniego grzbietu do Nan Kurunir po zapadni€ёciu nocy - ci€љgn€љ€ѕ dalej Merry. - W€њwczas po razpierwszy wyda€ѕo mi si€ё, €їe ca€ѕy las ruszy€ѕ za nami w drog€ё. My€ђla€ѕem z pocz€љtku, €їe przy€ђni€ѕ mi si€ё sen o entach, ale Pippin tak€їe spostrzeg€ѕ maszeruj€љcy las. Byli€ђmy obaj przera€їeni, "dopiero p€њ€ќniej wyja€ђni€ѕa nam si€ё ca€ѕa sprawa. Byli to huornowie, tak ich entowie nazywaj€љ w !€єskr€њconym j€ёzyku€і. Drzewiec !niech€ёtnie o nich m€њwi, s€љdz€ёjednak, €їe s€љ to entowie, kt€њrzy upodobnili si€ё niemal ca€ѕkowicie do drzew, przynajmniej z wygl€љdu. Stoj€љ milcz€љcy tu i €њwdzie w€ђr€њd lasu albo na jego skrajach i niestrudzenie czuwaj€љ nad drzewami; w g€ѕ€ёbi ciemnych "dolin jest ich, zdaje si€ё, wiele setek. Tkwi w nich ogromna si€ѕa, a potrafi€љ kry€ѓ si€ё w cieniu i trudno zobaczy€ѓ ich w ruchu. !Jednak€їe ruszaj€љ si€ё niekiedy.Ruszaj€љ si€ё nawet bardzo €їywo, gdy wpadn€љ w gniew. !Na przyk€ѕad rozgl€љdasz si€ё po niebie albo s€ѕuchasz szelestu wiatru i nagle spostrzegasz, €їe otacza ci€ё las, t€ѕum ogromnych drzew ci€ђnie si€ё doko€ѕa. Zachowali dotychczas !g€ѕos i mog€љ porozumiewa€ѓ si€ё z entami, ale zdziwaczeli i zdziczeli. S€љ niebezpieczni. Ba€ѕbym si€ё spotka€ѓ z nimi, gdyby nie by€ѕo prawdziwych ent€њw w pobli€їu. Jak wi€ёc m€њwi€ѕem, z wieczora d€ѕugim w€љwozem zesz€ѕa w g€њrny koniec Doliny Czarodzieja gromada ent€њw, aw €ђlad za ni€љ szeleszcz€љcy !t€ѕum huorn€њw. Nie widzieli€ђmy ich oczywi€ђcie, lecz powietrze"wok€њ€ѕ pe€ѕne by€ѕo skrzypienia itrzask€њw. Noc zapad€ѕa ciemna i pochmurna. Huornowie po zej€ђciu z g€њr posuwali si€ё niezwykle szybko i z g€ѕo€ђnym szumem, jakby porywistego #wiatru. Ksi€ё€їyc nie wyp€ѕyn€љ€ѕ zchmur; wkr€њtce na wszystkich p€њ€ѕnocnych stokach w kr€љg nad Isengardem wyr€њs€ѕ wielki las. Nieprzyjaciel nie pokazywa€ѕ si€ё i nie dawa€ѕ znaku €їycia. Tylko wysoko na #wie€їy €ђwieci€ѕo si€ё jedno okno. Drzewiec wraz z kilku entami zaczai€ѕ si€ё w pobli€їu, w miejscu, z kt€њrego by€ѕ widok na bram€ё. Byli€ђmy tam obaj z Pippinem. Siedzieli€ђmy na ramionach Drzewca i wyczuwa€ѕem, jak si€ё stary entpr€ё€їy w napi€ёciu. Lecz entowie nawet w najwi€ёkszymwzburzeniu zachowuj€љ %ostro€їno€ђ€ѓ i cierpliwo€ђ€ѓ. Stali wszyscy jak kamienne pos€љgi, ledwo oddychaj€љc i pilnie nas€ѕuchuj€љc. Nagle wybuchn€љ€ѕ przera€ќliwy $zgie€ѕk. Zagra€ѕy tr€љby i g€ѕos ich!odbi€ѕ si€ё echem w€ђr€њd €ђcian !Isengardu. My€ђleli€ђmy, €їe nas dostrze€їono i €їe zaraz rozpocznie si€ё bitwa. Nic podobnego! Armia Sarumana wychodzi€ѕa z twierdzy. Niewiele wiem o tej wojnie i o je€ќd€ќcach Rohanu, lecz zdaje mi si€ё, €їe Saruman chcia€ѕ jednym pot€ё€їnym uderzeniem zniszczy€ѓ kr€њla i ca€ѕe jego wojsko. Ogo€ѕoci€ѕ Isengard z za€ѕogi. Widzia€ѕem przemarsz wojsk, niezliczone szeregi ork€њw, a mi€ёdzy nimi pu€ѕki jazdy na olbrzymich wilkach. !By€ѕy te€ї oddzia€ѕy z€ѕo€їone z "ludzi. Nie€ђli pochodnie, wi€ёc w !blasku p€ѕomieni rozr€њ€їnia€ѕem twarze. Wi€ёkszo€ђ€ѓ stanowili zwykli ludzie, ro€ђli, !ciemnow€ѕosi, pos€ёpni, lecz nie zdawali si€ё do cna €ќli. Byli jednak tak€їe inni, straszni: ludzkiego wzrostu, ale z g€ёbami goblin€њw, smagli, !kosoocy, z€ѕo€ђliwie szczerz€љcy z€ёby. Wiecie, przypomnia€ѕ mi si€ё na ich widok od razu ten po€ѕudniowiec z Bree, chocia€ї tamten nie by€ѕ tak wyra€ќnie podobny do orka jak wi€ёkszo€ђ€ѓ tych €їo€ѕdak€њw Isengardu. - Ja te€ї w€ѕa€ђnie o nim !my€ђla€ѕem - rzek€ѕ Aragorn. - W Helmowym Jarze mieli€ђmy do czynienia z mn€њstwem takich p€њ€ѕork€њw. Wydaje si€ё niew€љtpliwe, €їe €њw po€ѕudniowiec z Bree by€ѕ szpiegiem Sarumana. Czy jednak dzia€ѕa€ѕ na rzecz Czarnych Je€ќd€ќc€њw, czy te€ї wy€ѕ€љcznie dla Sarumana, nie wiem. W€ђr€њd tych nikczemnychistot nigdy nie wiadomo, kto jest z kim w sojuszu i kto kogo oszukuje. - Wszystkich razem musia€ѕo by€ѓ co najmniej dziesi€ё€ѓ tysi€ёcy - podj€љ€ѕ swoj€љ opowie€ђ€ѓ Merry. - Godzin€ё trwa€ѕ przemarsz przez bram€ё. Cz€ё€ђ€ѓ posz€ѕa go€ђci€јcem ku !Brodom, a cz€ё€ђ€ѓ skr€ёci€ѕa na wsch€њd. O mile od twierdzy, w miejscu, gdzie rzeka p€ѕynie g€ѕ€ёbokim kana€ѕem, zbudowanomost. Gdyby€ђcie wstali, dostrzegliby€ђcie go st€љd. €o€ѕdacy €ђpiewali ochryp€ѕymi #g€ѕosami, €ђmiali si€ё, wrzeszczeli#dziko. Pomy€ђla€ѕem, €їe €ќle mo€їesi€ё to sko€јczy€ѓ dla Rohanu. Drzewiec jednak by€ѕ niewzruszony. Powiedzia€ѕ: €єJa mam dzisiaj rozprawi€ѓ si€ё z Isengardem, z jego ska€ѕ€љ i kamieniem€і. Nie widzia€ѕem w ciemno€ђciach,co si€ё dzieje, mia€ѕem jednak wra€їenie, €їe huronowie natychmiast po zamkni€ёciu si€ёbramy za orkowym wojskiem !ruszyli w stron€ё po€ѕudnia. Oni wida€ѓ chcieli rozprawi€ѓ si€ё tego dnia z orkami. Rano byli ju€ї daleko w ni€їszej cz€ё€ђci doliny, tak si€ё przynajmniej #domy€ђla€ѕem, bo cie€ј le€їa€ѕ tam nieprzenikniony. Kiedy Sarumanowa armia odmaszerowa€ѕa, przyst€љpili€ђmydo ataku. Drzewiec postawi€ѕ "mnie i Pippina na ziemi, zbli€їy€ѕ si€ё do bramy i zacz€љ€ѕ w ni€љ €ѕomota€ѓ wzywaj€љc Sarumana. Zamiast odpowiedzi sypn€ё€ѕy "si€ё z mur€њw strza€ѕy i kamienie. Strza€ѕy jednak nie s€љ gro€ќne dla ent€њw. Kalecz€љ ich oczywi€ђcie, a nade wszystko dra€їni€љ, lecz tak jak dokuczliwe muchy. Ent nadziany strza€ѕami jak poduszka na szpilki wcale jeszcze nie czuje si€ё ranny. Popierwsze entowie nie s€љ wra€їliwi na €їadne jady, a po drugie sk€њr€ё maj€љ grub€љ, twardsz€љ od kory. Trzeba nie lada topora, €їeby ich naprawd€ё zrani€ѓ. Nie cierpi€љ zreszt€љ topor€њw. Ale przeciw jednemu entowi musia€ѕoby walczy€ѓ kilkunastu topornik€њw, bo kto raz go !zadra€ђnie, nie powt€њrzy ciosu: pi€ё€ђ€ѓ enta zgniecie najhartowniejsz€љ stal niby cienk€љ blach€ё. Gdy w ciele Drzewca tkwi€ѕo ju€ї kilka "strza€ѕ, stary ent rozgrza€ѕ si€ё tak, €їe mo€їna by go niemal nazwa€ѓ €єpochopnym€і, wedle jego ulubionego okre€ђlenia. !Krzykn€љ€ѕ g€ѕo€ђno swoje €єhum, hum!€і i kilkunastu ent€њw podesz€ѕo pod bram€ё. Ent bywa straszny w gniewie. Palczmi #r€љk i n€њg wpija si€ё w ska€ѕ€ё i !drze j€љ, jakby to by€ѕa sk€њrka na bochnie chleba. Widzia€ѕem, jak w ci€љgu kr€њtkiej chwili dokonywali niszczycielskiej roboty, na kt€њr€љ korzenie pot€ё€їnych drzew potrzebowa€ѕyby wiek€њw. %Darli, ci€љgn€ёli, rwali, trz€ё€ђli, t€ѕukli. Po pi€ёciu minutach olbrzymia brama ze szcz€ёkiem "i €ѕoskotem run€ё€ѕa w gruzy. Innitymczasem ju€ї si€ё wgry€ќli w mury jak kr€њliki w piaszczyst€љwydm€ё. Nie wiem, czy Sarumanrozumia€ѕ, co si€ё dzieje, w ka€їdym razie nie umia€ѕ na to nic poradzi€ѓ. Mo€їliwe, €їe ostatnio moc jego czar€њw os€ѕab€ѕa, my€ђl€ё jednak, €їe przede wszystkim straci€ѕ hart ducha, pro€ђciej m€њwi€љc, odwag€ё, kiedy przeciwnik dopad€ѕ go osamotnionego, bezgromady niewolnik€њw, odci€ёtego od machin i temu podobnych rzeczy. Ani si€ё umywa do Gandalfa! Zastanawiam si€ё, czy ca€ѕej s€ѕawy nie zawdzi€ёcza jedynie temu, €їe obra€ѕ Isengard na swoj€љ siedzib€ё. !- Nie! - odpar€ѕ Aragorn. - By€ѕ kiedy€ђ wielki, godny swojej "s€ѕawy. Wiedz€ё mia€ѕ g€ѕ€ёbok€љ, my€ђl lotn€љ, r€ёce nad podziw zr€ёczne. Posiada€ѕ te€ї niezwyk€ѕ€љ w€ѕadz€ё nad umys€ѕami innych istot. M€ёdrc€њw przekonywa€ѕ, prostaczk€њw obezw€ѕadnia€ѕ strachem. T€ё w€ѕadz€ё z pewno€ђci€љ po dzi€ђ dzie€ј zachowa€ѕ. Nawet teraz, kiedy "poni€њs€ѕ tak ci€ё€їk€љ kl€ёsk€ё, ma€ѕo kto by mu si€ё opar€ѕ, gdyby z nim porozmawia€ѕ w cztery oczy. Gandalf, Elrond, !Galadriela - ci by mu nie ulegli,skoro jego przewrotno€ђ€ѓ wysz€ѕa na jaw, lecz poza nimi ma€ѕo kto. - O ent€њw jestem spokojny - rzek€ѕ Pippin. - Raz, o ile mi !wiadomo, dali si€ё oba€ѕamuci€ѓ, ale nie powt€њrzy si€ё to na pewno nigdy wi€ёcej. Zreszt€љ Saruman ich nie doceni€ѕ i %pope€ѕni€ѕ wielki b€ѕ€љd, nie licz€љcsi€ё z nimi w swoich rachubach.Pomin€љ€ѕ ich knuj€љc swoje plany, a kiedy stan€ёli pod Isengardem, za p€њ€ќno by€ѕo, €їeby b€ѕ€љd naprawi€ѓ. Gdy przypu€ђcili€ђmy szturm, resztkaszczur€њw kryj€љcych si€ё jeszcze w twierdzy zacz€ё€ѕa umyka€ѓ wszystkimi dziurami, kt€њre entowie wybili w murach.Ludzi entowie puszczali z €їyciem, wypytawszy przedtemka€їdego dok€ѕadnie; by€ѕo ich ze dwa, trzy tuziny. Ale ork€њwniewielu chyba ocala€ѕo. W ka€їdym razie €їadnemu nie !darowali €їycia huornowie, je€ђli!kt€њry na nich si€ё natkn€љ€ѕ, a by€ѕo to niemal nieuchronne, bootaczali Isengard g€ёstym lasem, pomimo €їe du€їy ich oddzia€ѕ odszed€ѕ w dolin€ё. Kiedy pod ciosami ent€њw wi€ёksza cz€ё€ђ€ѓ po€ѕudniowego muru rozpad€ѕa si€ё w proch, a reszta €їo€ѕdak€њw ucieka€ѕa opuszczaj€љc w€ѕadc€ё, Saruman umkn€љ€ѕ w pop€ѕochu. By€ѕ, jak si€ё zdaje, przy bramie w chwilirozpocz€ёcia szturmu, zapewneprzyszed€ѕ popatrze€ѓ na wymarsz swojej wspania€ѕej armii. Dopiero gdy entowie wtargn€ёli do twierdzy, wzi€љ€ѕ nogi za pas. Zrazu nikt go nie spostrzeg€ѕ. Noc jednak rozpogodzi€ѕa si€ё i gwiazdy jasno €ђwieci€ѕy, a to wystarczaoczom ent€њw. Nagle €wawiec krzykn€љ€ѕ: €єMorderca drzew! Morderca drzew!€і €wawiec ma serce €ѕagodne, lecz dlatego !w€ѕa€ђnie pa€ѕa nienawi€ђci€љ do Sarumana, wielu bowiem jego "wsp€њ€ѕbraci ucierpia€ѕo okrutnie od orkowych topor€њw. P€ёdem #rzuci€ѕ si€ё naprz€њd po €ђcie€їce prowadz€љcej do wewn€ёtrznychwr€њt, a biega bardzo szybko, gdy gniew go ponosi. Nik€ѕa posta€ѓ czarodzieja miga€ѕa namw oczach, to wynurzaj€љc si€ё, to nikn€љc w cieniu s€ѕup€њw; Saruman dopad€ѕ schod€њw pod wie€ї€љ w ostatnim momencie. Jeszcze chwila, a by€ѕby go "€wawiec dogoni€ѕ i zmia€їd€їy€ѕ; by€ѕ o krok za nim, gdy tamtenw€ђlizn€љ€ѕ si€ё w drzwi i zatrzasn€љ€ѕ je b€ѕyskawicznie. Saruman znalaz€ѕ si€ё wi€ёc bezpieczny w wie€їy i wkr€њtce potem uruchomi€ѕ swoje ukochane machiny. Wielu ent€њw by€ѕo ju€ї w€њwczas wewn€љtrz mur€њw Isengardu; jedni pobiegli tropem €wawca, inni wtargn€ёli od p€њ€ѕnocy i wschodu. Buszowali po kotlinie niszcz€љc, co si€ё da€ѕo. Nagle !buchn€ё€ѕy p€ѕomienie i cuchn€љcedymy. Wszystkie otwory i szyby zion€ё€ѕy ogniem. Niejeden ent dozna€ѕ ci€ё€їkich oparze€ј. Niejaki Brzozowiec, je€ђli dobrze zrozumia€ѕem jego imi€ё, wysoki, pi€ёkny ent, €ѕask€љ є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBАpq c „=Бс 7 c ч=В: c J>ГR" c ­>Дб- c ?Еш8: s?dosta€ѕ si€ё w strug€ё tryskaj€љcego p€ѕynnego ognia isp€ѕon€љ€ѕ jak pochodnia. Straszny to by€ѕ widok. Ent€њw ogarn€ё€ѕo istne szale€јstwo. Przedtem wydawalisi€ё wzburzeni, lecz w owej !chwili przekona€ѕem si€ё, €їe to by€ѕa tylko przygrywka. Teraz dopiero zobaczy€ѕem, jak wygl€љda prawdziwy gniew ent€њw. Zakot€ѕowa€ѕo si€ё wszystko. Ryczeli, pohukiwali, tr€љbili tak, €їe od samego zgie€ѕku kamienie p€ёka€ѕy. My obaj z Merrym le€їeli€ђmy na ziemi zatykaj€љc p€ѕaszczami uszy. Entowie za€ђ miotali si€ё tam i sam po ska€ѕach wok€њ€ѕ Orthanku z hukiem, szumem i wyciem huraganu druzgoc€љc s€ѕupy, lawinami g€ѕaz€њw zasypuj€љc szyby; ci€ё€їkie kamienne p€ѕyty fruwa€ѕy niby li€ђcie w powietrzu. Wie€їa tkwi€ѕa jak gdyby w oku cyklonu. Widzia€ѕem, jak €їelazne belki i bry€ѕy skalne wzlatywa€ѕy na setki st€њp w g€њr€ё wal€љc w okna Orthanku. Drzewiec jednak nie straci€ѕ #g€ѕowy. Na szcz€ё€ђcie nie tkn€ё€ѕy"go p€ѕomienie. Nie chcia€ѕ, €їeby "jego wsp€њ€ѕbracia nara€їali si€ё !w furii walki na rany, i obawia€ѕsi€ё, €їe Saruman skorzysta z zam€ёtu, €їeby uciec przez jak€љ€ђ dziur€ё. T€ѕum ent€њw napiera€ѕ, lecz ska€ѕa Orthanku nie uleg€ѕa. G€ѕadka jest i twarda. Mo€їe tkwi w niej jaka€ђ czarodziejska moc dawniejsza jeszcze i pot€ё€їniejsza ni€ї w€ѕadza Sarumana. To pewne, €їe entowie nie mogli jej pokona€ѓ ani nawet zadrasn€љ€ѓ, kaleczyli$si€ё tylko i t€ѕukli o jej €ђciany. !Drzewiec wyst€љpi€ѕ na €ђrodek i !krzykn€љ€ѕ. Jego pot€ё€їny g€ѕos wybi€ѕ si€ё nad zgie€ѕk bitwy. Nagle zapad€ѕa g€ѕucha cisza. I w€ђr€њd tej ciszy z g€њrnego okna wie€їy rozleg€ѕ si€ё przera€ќliwy, €ђwidruj€љcy €ђmiech. Dziwne to zrobi€ѕo na entach wra€їenie. Przed chwil€љ kipieli, teraz b€ѕyskawicznie !ostygli, ucichli, jakby €ђci€ёci lodem. Opu€ђcili plac przed wie€ї€љ, skupili si€ё wok€њ€ѕ Drzewca, znieruchomieli. On za€ђ przem€њwi€ѕ do nich w ich w€ѕasnym j€ёzyku; my€ђl€ё, €їe t€ѕumaczy€ѕ im plan z dawna u€ѕo€їony w jego s€ёdziwej g€ѕowie. Potem wszyscy si€ё po prostu rozp€ѕyn€ёli cicho w szarym brzasku. Bo dzie€ј ju€ї wtedy €ђwita€ѕ. Przypuszczam, €їe rozstawili czaty wok€њ€ѕ wie€їy, ale wartownicy tak si€ё ukryli w cieniu i tak cicho si€ё zachowywali, €їe nie mog€ѕem ich dostrzec. Inni odeszli ku p€њ€ѕnocy. Przez ca€ѕy dzie€ј zajmowa€ѕa ich tam jaka€ђ !robota i nie by€ѕo ich wida€ѓ. O nas dw€њch nikt si€ё nie troszczy€ѕ. Dzie€ј wl€њk€ѕ si€ё "ponuro. Troch€ё kr€ёcili€ђmy si€ё !po kotlinie, lecz uwa€їaj€љc, by nas z wie€їy nikt nie m€њg€ѕ zobaczy€ѓ, bo okna jej patrza€ѕy ku nam bardzo gro€ќnie. Sporo czasu zaj€ё€ѕo nam poszukiwanie jakiego€ђ prowiantu. Gaw€ёdzili€ђmy te€ї zastanawiaj€љc si€ё, co tymczasem dzieje si€ё na po€ѕudniu, w Rohanie, i co "mog€ѕo si€ё sta€ѓ z reszt€љ naszejdru€їyny. Od czasu do czasu dochodzi€ѕ do naszych uszu z oddali grzechot wal€љcych si€ё kamieni i g€ѕuchy €ѕoskot odbijaj€љcy si€ё echem w€ђr€њd g€њr. Po po€ѕudniu wyszli€ђmy poza kr€љg mur€њw, €їeby zbada€ѓ, co !si€ё dzieje wko€ѕo nas. U wylotu doliny czernia€ѕ ogromny las huorn€њw, drugi otacza€ѕ p€њ€ѕnocn€љ €ђcian€ё. Nie "odwa€їyli€ђmy si€ё wej€ђ€ѓ w jego "cie€ј. S€ѕycha€ѓ by€ѕo w g€љszczu jakie€ђ ha€ѕasy, co€ђ tam rozdzierano, wleczono. Entowie i huornowie kopali ogromne jamy i rowy, budowali!zbiorniki i tamy, €ѕ€љczyli wody Iseny i wszystkich innych potok€њw czy strumieni. Zostawili€ђmy ich przy tej robocie. O zmierzchu wr€њci€ѕ pod bram€ё Drzewiec. Pod€ђpiewywa€ѕ, mrucza€ѕ co€ђ do siebie, zdawa€ѕ si€ё zadowolony.#Przeci€љgn€љ€ѕ si€ё, rozprostowa€ѕ d€ѕugie ramiona i nogi, odetchn€љ€ѕ g€ѕ€ёboko. Zapyta€ѕem, czy jest zm€ёczony. - Zm€ёczony? - powt€њrzy€ѕ. - Zm€ёczony? Nie, nie jestem zm€ёczony, tylko troch€ё "zdr€ёtwia€ѕem. Przyda€ѕby mi si€ё €ѕyk wody z Rzeki Ent€њw. #Ci€ё€їk€љ mieli€ђmy robot€ё. Przez #d€ѕugie lata nie na€ѕupali€ђmy tylekamieni, nie przerobili tyle ziemi, co przez dzisiejszy dzie€ј. Ale wszystko ju€ї prawiegotowe. Kiedy noc zapadnie, radz€ё wam nie kr€ёci€ѓ si€ё w pobli€їu bramy ani w starym tunelu. Woda pewnie si€ёgnie a€ї tutaj, a b€ёdzie to plugawa woda, przynajmniej na razie, dop€њki ca€ѕy brud Sarumana niesp€ѕynie. Wtedy Isena znowu b€ёdzie czysta. M€њwi€љc Drzewiec od niechcenia, jakby dla zabawy, rozbija€ѕ dalej mur. !Zastanawiali€ђmy si€ё w€ѕa€ђnie, gdzie by tu najbezpieczniej #po€ѕo€їy€ѓ si€ё do snu, gdy sta€ѕo si€ё co€ђ nieoczekiwanego. Od go€ђci€јca zat€ёtni€ѕy ko€јskie #kopyta, jaki€ђ je€ќdziec zbli€їa€ѕ si€ё galopem. Obaj z Meriadokiem le€їeli€ђmy cichutko, a Drzewiec schowa€ѕ si€ё w cie€ј pod sklepieniem bramy. Nagle mi€ёdzy nas wpad€ѕniby srebrna strza€ѕa ogromny rumak. Mimo zmroku widzia€ѕemwyra€ќnie twarz je€ќd€ќca. Zdawa€ѕo si€ё, €їe bije od niej blask, a ca€ѕa posta€ѓ ubrana by€ѕa w biel. Poderwa€ѕem si€ё, wlepi€ѕem w niego oczy, otwar€ѕem usta. Chcia€ѕem krzykn€љ€ѓ, lecz nie mog€ѕem doby€ѓ g€ѕosu. !Dobrze, €їe nie krzykn€љ€ѕem. Bo !je€ќdziec zatrzyma€ѕ si€ё tu€ї i spojrza€ѕ na nas z g€њry. - Gandalf! - zdo€ѕa€ѕem wreszciewym€њwi€ѓ, chocia€ї tylko szeptem. Czy my€ђlicie, €їe !odpowiedzia€ѕ: €єDobry wiecz€њr, Pippinie! C€њ€ї za mi€ѕa niespodzianka!€і? Wcale nie! Powiedzia€ѕ: - Wstawaj, Tuku, b€ёcwale jeden! Gdzie, u diaska, podziewa si€ё Drzewiec w€ђr€њd tego rumowiska? Mam do niegospraw€ё. I to piln€љ! Drzewiec pozna€ѕ jego g€ѕos i zaraz wyszed€ѕ z cienia. Osobliwe to by€ѕo spotkanie. Nie mog€ѕem si€ё nadziwi€ѓ, €їe €їaden z nich nie by€ѕ nim zdziwiony. Najwidoczniej !Gandalf spodziewa€ѕ si€ё zasta€ѓ Drzewca na tym miejscu, a Drzewiec mo€їe nawet dlatego "marudzi€ѕ pod bram€љ, €їe liczy€ѕ na przyjazd Gandalfa. A przecie€ї opowiedzieli€ђmy staremu entowi o przygodzie w Morii. Przypomnia€ѕem sobie dopiero wtedy, €їe s€ѕuchaj€љc tej cz€ё€ђci naszego sprawozdania Drzewiec dziwnie na nas jako€ђ patrza€ѕ. Tylko tak mog€ё to sobie !t€ѕumaczy€ѓ, €їe widywa€ѕ si€ё z Gandalfem albo mia€ѕ o nim wiadomo€ђci, lecz nie chcia€ѕ nam o tym przedwcze€ђnie m€њwi€ѓ. €єNie b€љd€ќmy zbyt pochopni€і - to jego has€ѕo. Co prawda nikt, nawet elfy nie m€њwi€љ o poczynaniach Gandalfa w jego nieobecno€ђci. - Hm, Gandalf! - rzek€ѕ Drzewiec. - Ciesz€ё si€ё, €їe !przyjecha€ѕe€ђ. Z wod€љ i lasem, z korzeniami i kamieniem sam sobie poradz€ё, tu jednak trzeba si€ё upora€ѓ z czarodziejem. - To ja potrzebuj€ё twojej pomocy - odpar€ѕ Gandalf. - #Zrobi€ѕe€ђ du€їo, ale jest wi€ёcej jeszcze do zrobienia. Trzeba rozgromi€ѓ dziesi€ё€ѓ tysi€ёcy ork€њw. Odeszli na bok, €їeby naradzi€ѓ "si€ё w jakim€ђ zak€љtku. Musia€ѕo to Drzewcowi wyda€ѓ si€ё bardzo pochopne, bo Gandalfowi by€ѕo tak pilno, €їe zacz€љ€ѕ m€њwi€ѓ strasznie szybko, zanim jeszcze znale€ќlisi€ё poza zasi€ёgiem naszych uszu. Narada trwa€ѕa kilkana€ђcie minut, mo€їe kwadrans. Potem Gandalf wr€њci€ѕ do nas, zdawa€ѕ si€ё spokojniejszy, niemal wes€њ€ѕ. Wtedy nareszcie powiedzia€ѕ, €їe cieszy si€ё ze spotkania z nami. - Gandalfie! - zawo€ѕa€ѕem. - Gdzie€їe€ђ ty bywa€ѕ? Czy "widzia€ѕe€ђ naszych przyjaci€њ€ѕ? - Gdziekolwiek by€ѕem, wr€њci€ѕem! - odpar€ѕ po swojemu weso€ѕo. - Tak, spotka€ѕem si€ё te€ї z innymi druhami. Ale nie czas teraz na pogaw€ёdk€ё. Gro€ќna to noc, musz€ё zaraz jecha€ѓ. Mo€їe €ђwit przyniesie odmian€ё, a w takim razie zobaczymy si€ё znowu. B€љd€ќcie"ostro€їni i trzymajcie si€ё z dalaod Orthanku. Do widzenia! Drzewiec po odje€ќdzie Gandalfa pogr€љ€їy€ѕ si€ё w zadumie. Najoczywi€ђciej dowiedzia€ѕ si€ё w tak kr€њtkim !czasie tylu nowin, €їe musia€ѕ je!przetrawi€ѓ. Popatrzy€ѕ na nas i rzek€ѕ: - Hm, przekonuj€ё si€ё, €їe nie jeste€ђcie tacy pochopni, jak my€ђla€ѕem. Powiedzieli€ђcie mi troch€ё mniej, ni€ї mogli€ђcie, a na pewno nie wi€ёcej, ni€ї wam by€ѕo wolno. Hm, nowiny, nowiny, nie ma co m€њwi€ѓ! No, ale teraz Drzewiec we€ќmie si€ё zn€њw do roboty! $Nim nas opu€ђci€ѕ, podzieli€ѕ si€ё znami naj€ђwie€їszymi wiadomo€ђciami. Nie by€ѕy zbyt pocieszaj€љce. Na razie jednak !wi€ёcej my€ђleli€ђmy o was trzechni€ї o Frodzie i Samie czy o biednym Boromirze. Bo wiedzieli€ђmy, €їe wielka bitwa ju€ї toczy si€ё albo wybuchnie lada godzina i €їe we€ќmiecie w niej udzia€ѕ, i kto wie, czy z niej wyjdziecie €їywi. - Huornowie pomog€љ - rzek€ѕ Drzewiec. Potem odszed€ѕ i nie zobaczyli€ђmy go a€ї do dzisiejszego ranka. Noc by€ѕa ciemna. Le€ї€љc na szczycie kamiennego usypiska nic wok€њ€ѕ nie widzieli€ђmy. Wszystko spowija€ѕy mg€ѕy czy mo€їe cienie jak olbrzymia zas€ѕona. Otacza€ѕo nas powietrze gor€љce i ci€ё€їkie, pe€ѕne szelest€њw, skrzypienia, szept€њw, jakby unosi€ѕy si€ё w !nim jakie€ђ g€ѕosy. My€ђl€ё, €їe setki huorn€њw przeci€љgn€ё€ѕy ko€ѕo nas spiesz€љc na odsiecz Rohirrimom. W p€њ€ќniejszych godzinach od strony po€ѕudnia !grzmia€ѕo pot€ё€їnie i daleko nadRohanem, niebo b€ѕyska€ѕo od piorun€њw. W ich €ђwietle ukazywa€ѕy nam si€ё od czasu do czasu odleg€ѕe g€њry; czarne !i bia€ѕe szczyty nagle zjawia€ѕy "si€ё na tle nieba i zaraz znika€ѕyw ciemno€ђci. Z przeciwnej strony, znad Isengardu, tak€їe znika€ѕy w ciemno€ђci. Z przeciwnej strony, znad "Isengardu, tak€їe rozlega€ѕy si€ё grzmoty, ale inne. Chwilami ca€ѕa dolina gra€ѕa echem. Jako€ђ oko€ѕo p€њ€ѕnocy entowie rozbili tamy i zgromadzona masa wody run€ё€ѕa przez wyrw€ё w p€њ€ѕnocnym murze na Isengard. Cie€ј huorn€њw #rozproszy€ѕ si€ё, grzmot oddali€ѕ. $Ksi€ё€їyc zni€їa€ѕ si€ё nad g€њry na zachodzie. Czarne strugi i ka€ѕu€їe "rozpe€ѕz€ѕy si€ё po ca€ѕym kr€ёgu Isengardu. Po€ѕyskuj€љc w ostatnich blaskach ksi€ё€їyca, !rozszerza€ѕy si€ё i wype€ѕnia€ѕy #kotlin€ё. Tu i €њwdzie natrafia€ѕy na otwarte szyby i wyloty podziemnych przej€ђ€ѓ; wzbija€ѕysi€ё z nich bia€ѕe sycz€љce $ob€ѕoki, dym k€ѕ€ёbi€ѕ si€ё grubymi "zwa€ѕami. Tryska€ѕy s€ѕupy ognia. Ogromna smuga zwe€ѕnionej pary dosi€ёg€ѕa Orthanku i owin€ё€ѕa si€ё wok€њ€ѕ wie€їy, kt€њra stercza€ѕa jak szczyt w chmurach, od do€ѕu roz€ђwietlona €ѕun€љ, od g€њry po€ђwiat€љ ksi€ё€їyca. Woda tymczasem wzbiera€ѕa i toczy€ѕa si€ё dalej, a€ї ca€ѕy Isengard zamieni€ѕ si€ё w olbrzymi€љ, p€ѕask€љ mis€ё, dymi€љc€љ i bulgoc€љc€љ. !- Zesz€ѕej nocy, gdy stan€ёli€ђmyu wylotu Nan Kurunir, widzieli€ђmy z daleka dymy i opary - rzek€ѕ Aragorn. - Obawiali€ђmy si€ё, €їe to Saruman przygotowuje w swoim kotle jakie€ђ diabelskie sztuki na nasze powitanie. - Nic podobnego! - odpar€ѕ "Pippin. - Ju€ї wtedy nie my€ђla€ѕ o psich figlach, dusi€ѕ si€ё pewnie z w€ђciek€ѕo€ђci. Rano --wczoraj rano - woda wype€ѕni€ѕa wszystkie dziury i kotlin€ё zaleg€ѕa g€ёsta mg€ѕa. !Schronili€ђmy si€ё do kordegardy w bramie, troch€ё wystraszeni. Jezioro przelewa€ѕo si€ё przez brzegi i stary tunel ju€ї by€ѕ pod wod€љ, kt€њra szybko wzbiera€ѕa si€ёgaj€љc schod€њw. "Strach nas zdj€љ€ѕ, €їe wpadli€ђmyrazem z orkami w pu€ѕapk€ё. Znale€ќli€ђmy jednak za spi€їarni€љ drugie kr€ёcone schody, kt€њre nas wyprowadzi€ѕy na szczyt bramy. Ledwie si€ё tam przecisn€ёli€ђmy, bo przej€ђcia by€ѕy zawalone kamieniami i gruzem. Wreszcie usiedli€ђmy wysoko ponad rozlan€љ wod€љ i spojrzeli€ђmy na zatopiony Isengard. Entowie wci€љ€ї jeszcze puszczali nowe fale wody, p€њki wszystkie pieczary!nie wype€ѕni€ѕy si€ё i wszystkie ognie nie zgas€ѕy. Opary z "wolna skupia€ѕy si€ё i unosi€ѕy nakszta€ѕt olbrzymiego parasola zchmur, stercz€љcego co najmniej na mil€ё ponad ziemi€љ.Wieczorem nad wschodni€љ €ђcian€љ g€њr pokaza€ѕa si€ё ogromna t€ёcza, a potem rz€ёsisty deszcz spad€ѕ na #przeciwleg€ѕe stoki i przes€ѕoni€ѕ #zachodz€љce s€ѕo€јce. Zrobi€ѕo si€ёcicho, tylko gdzie€ђ daleko wy€ѕy wilki. W nocy entowie zamkn€ёli upusty i zawr€њcili Isen€ё w jej dawne €ѕo€їysko. By€ѕo po wszystkim. Potem wody zacz€ё€ѕy opada€ѓ. Pod ziemi€љ musi by€ѓ chyba "jaki€ђ odp€ѕyw z loch€њw. Je€їeli Saruman wygl€љda€ѕ kt€њrym€ђ oknem z wie€їy, zobaczy€ѕ ponury, brudny €ђmietnik. Czuli€ђmy si€ё bardzo samotni. "W€ђr€њd gruz€њw nie pokaza€ѕ si€ё ani jeden ent, nie by€ѕo z kim pogada€ѓ ani od kogo dowiedzie€ѓ si€ё nowin. Sp€ёdzili€ђmy bezsenn€љ noc na szczycie bramy, dr€ї€љc z zimna#i wilgoci. Mieli€ђmy wra€їenie, €їelada chwila stanie si€ё co€ђ niezwyk€ѕego. Saruman dotychczas jest w swojej wie€їy. W nocy s€ѕyszeli€ђmy ha€ѕas, jakby wicher d€љ€ѕ w dolinie. My€ђl€ё, €їe to huornowie, kt€њrzy przedtem odeszli, powr€њcili; nie mam jednak poj€ёcia, dok€љd "chadzali. By€ѕ mglisty, d€їd€їystyranek, kiedy wreszcie !zeszli€ђmy na d€њ€ѕ i rozejrzeli si€ё wko€ѕo; nikogo jednak nie by€ѕo w pobli€їu. Wi€ёcej ju€ї chyba nie mam nic do opowiedzenia. Teraz, po wczorajszym zgie€ѕku i zam€ёcie, Isengard wydaje mi si€ё niemal zupe€ѕnie spokojny, a w dodatku bezpieczny, skoro Gandalf jest zn€њw z nami. Ch€ёtnie bym si€ё przespa€ѕ. !Wszyscy na chwil€ё umilkli. Gimlipo raz drugi napcha€ѕ tytoniem fajk€ё. - Jednej jeszcze rzeczy nie rozumiem - rzek€ѕ krzesz€љc iskr€ё za pomoc€љ hubki i krzesiwa. - M€њwi€ѕe€ђ Theodenowi, €їe Smoczy J€ёzyk jest u Sarumana. Jak si€ё tam dosta€ѕ? - Rzeczywi€ђcie, zapomnia€ѕem opowiedzie€ѓ o tym - odpar€ѕ Pippin. - Przyszed€ѕ dopiero dzisiaj rano. Rozpalili€ђmy w€ѕa€ђnie ogie€ј i zjedli jakie takie €ђniadanie, kiedy zjawi€ѕ "si€ё Drzewiec. Us€ѕyszeli€ђmy jego"g€ѕos, bo pohukiwa€ѕ i wo€ѕa€ѕ nas po imieniu. - Przybywam, €їeby sprawdzi€ѓ,co porabiacie - rzek€ѕ - no i wyja€ђni€ѓ wam, co si€ё dzieje. Huornowie wr€њcili. Wszystko posz€ѕo dobrze, tak, tak, nawet bardzo dobrze! - ze €ђmiechem poklepa€ѕ si€ё po udach. - Nie ma ju€ї w Isengardzie ork€њw, nie ma iskier! A zanim ten dzie€ј przeminie, b€ёdziemy mieli go€ђci z po€ѕudnia, miedzy nimi takich, kt€њrymi bardzo si€ё ucieszycie. Ledwie sko€јczy€ѕ m€њwi€ѓ, na go€ђci€јcu zat€ёtni€ѕy kopyta. Wybiegli€ђmy przed bram€ё; wypatrywa€ѕem oczy, bo my€ђla€ѕem, €їe ujrz€ё cwa€ѕuj€љcych na czele armii Gandalfa i Obie€їy€ђwiata. Zamiast nich wychyn€љ€ѕ z mg€ѕynieznajomy cz€ѕowiek na starej, zm€ёczonej szkapie, troch€ё pokraczny. Jecha€ѕ sam. Kiedy mg€ѕa przed nim si€ё rozst€љpi€ѕa, zobaczy€ѕ nagle bram€ё w gruzach i rozwalony !mur, wi€ёc stan€љ€ѕ jak wryty, a twarz mu niemal pozielenia€ѕa. Tak by€ѕ oszo€ѕomiony, €їe zrazuwcale nas nie zauwa€їy€ѕ. Dopiero po chwili spojrza€ѕ na nas, wrzasn€љ€ѕ i chcia€ѕ zawr€њci€ѓ konia, €їeby zwia€ѓ. Drzewiec jednak zrobi€ѕ trzy kroki naprz€њd, wyci€љgn€љ€ѕ "swoje d€ѕugie rami€ё i zdj€љ€ѕ go !z siod€ѕa. Ko€ј przera€їony da€ѕ szczupaka, cz€ѕowiek znalaz€ѕ si€ё na ziemi. Le€ї€љc plackiem przedstawi€ѕ si€ё jako Grima, przyjaciel i doradca kr€њla; "twierdzi€ѕ, €їe Theoden przys€ѕa€ѕgo z wa€їnym poselstwem do Sarumana. !- Nikt inny nie odwa€їy€ѕby si€ё jecha€ѓ przez otwarty step, #roj€љcy si€ё od ork€њw - m€њwi€ѕ. -Dlatego musia€ѕem si€ё tego podj€љ€ѓ sam. Jestem g€ѕodny i znu€їony po niebezpiecznej podr€њ€їy. Nad€ѕo€їy€ѕem wiele "drogi skr€ёcaj€љc na p€њ€ѕnoc, bo €ђciga€ѕy mnie wilki. Przy€ѕapa€ѕem jednak spojrzenie, kt€њre rzuca€ѕ ukradkiem na Drzewca, i powiedzia€ѕem sobie: €єTo !k€ѕamca€і. Drzewiec przygl€љda€ѕ mu si€ё d€ѕug€љ chwil€ё, po swojemu uparcie i przeci€љgle, "a nieszcz€ё€ђnik wi€ѕ si€ё pod tymwzrokiem jak piskorz. Wreszcie eny przem€њwi€ѕ: - Ha, hm... Spodziewa€ѕem si€ё ciebie, Smoczy J€ёzyku! - !Tamten wzdrygn€љ€ѕ si€ё s€ѕysz€љcto przezwisko. - Gandalf przyby€ѕ przed tob€љ. Dzi€ёki niemu wiem o tobie tyle, ile wiedzie€ѓ nale€їy, i wiem te€ї, "jak z tob€љ post€љpi€ѓ. €єZamknij wszystkie szczury w jednej !pu€ѕapce€і - radzi€ѕ mi Gandalf. Pos€ѕucham jego rady. Isengardem ja teraz rz€љdz€ё, lecz Saruman jest w swojej wie€їy. Mo€їesz i€ђ€ѓ tam do niego i powiedzie€ѓ mu wszystko, co ci na my€ђl przyjdzie. - Przepu€ђ€ѓ mnie! - rzek€ѕ Smoczy J€ёzyk. - Znam drog€ё. #- Zna€ѕe€ђ j€љ, o tym nie w€љtpi€ё !- odpar€ѕ Drzewiec. - Ale troch€ёsi€ё tutaj ostatnio zmieni€ѕo. Wejd€ќ i zobacz! Przepu€ђci€ѕ go. Smoczy J€ёzyk pokusztyka€ѕ pod bram€ё, a my szli€ђmy za nim. Kiedy znalaz€ѕ si€ё wewn€љtrz kr€ёgu mur€њw i zobaczy€ѕ spustoszenie, kt€њre dzieli€ѕo go od Orthanku, odwr€њci€ѕ si€ё do nas. "- Pozw€њlcie mi st€љd odej€ђ€ѓ! - zaskomli€ѕ. - Pozw€њlcie mi odej€ђ€ѓ! Moje poselstwo nie ma ju€ї teraz celu. - To prawda - przyzna€ѕ , pi€ёkny ent, €ѕask€љ є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBЖp\ c ­?ЗЬ І W @ИrТ c €g@Й4 і c Ъ@К*+0 c -AЛZ6 N ADrzewiec. - Ale masz do wyboru albo czeka€ѓ ze mn€љ naprzybycie Gandalfa i twojego kr€њla, albo przeprawi€ѓ si€ё przez ten zalew. Co wolisz? Smoczy J€ёzyk zadr€їa€ѕ na wspomnienie kr€њla i post€љpi€ѕ krok naprz€њd zanurzaj€љc jedn€љ nog€ё w wodzie. Zatrzyma€ѕ si€ё jednak. - Nie umiem p€ѕywa€ѓ - rzek€ѕ. - Woda nie jest g€ѕ€ёboka - odpar€ѕ Drzewiec. - Bardzo tylko brudna, ale to nie powinno ci przeszkadza€ѓ. Dalej€їe! Wtedy nieszcz€ё€ђnik wlaz€ѕ w topiel. Zanim go straci€ѕem z #oczu, nurza€ѕ si€ё ju€ї po brod€ё. Potem zn€њw mign€љ€ѕ mi z daleka, przylepiony do jakiej€ђ starej beczki czy mo€їe k€ѕody. Drzewiec wszak€їe wszed€ѕ za nim do wody i €ђledzi€ѕ t€ё €їeglug€ё. - No, dosta€ѕ si€ё do Ortahanku - powiedzia€ѕ, gdy wr€њci€ѕ do nas. - Widzia€ѕem, jak wczo€ѕgiwa€ѕ si€ё na schody nibyzmok€ѕy szczur. Kto€ђ czuwa w wie€їy, bo wyci€љgn€ё€ѕa si€ё z "niej r€ёka i wci€љgn€ё€ѕa go€ђcia do wn€ёtrza. Jest wi€ёc w Orthanku i mam nadziej€ё, €їe przyj€ёto go tam mile. Ale teraz"musz€ё si€ё op€ѕuka€ѓ ze szlamu i brudu. Gdyby kto€ђ o mnie pyta€ѕ, b€ёd€ё na p€њ€ѕnocnym stoku. Tutaj nie ma wody do€ђ€ѓczystej, €їeby ent m€њg€ѕ si€ё napi€ѓ albo wyk€љpa€ѓ. Prosz€ё was, trzymajcie tymczasem stra€ї przy bramie, a wypatrujcie go€ђci. B€ёdzie mi€ёdzy nimi w€ѕadca step€њw Rohanu. Powinni€ђcie go przywita€ѓ, jak umiecie najgodniej. Pami€ёtajcie, €їe jego wojsko stoczy€ѕo wielk€љ bitw€ё z orkami. My€ђl€ё, €їe lepiej ni€ї entowie znacie s€ѕowa, kt€њrymi wypada !przyj€љ€ѓ tak dostojnego kr€њla. Odk€љd €їyj€ё, wielu w€ѕadc€њw panowa€ѕo nad zielonymi €ѕ€љkamitego kraju, ale nie nauczy€ѕem si€ё nigdy ich mowy ani nie zapami€ёta€ѕem imion. B€ёdzie trzeba pocz€ёstowa€ѓ ich ludzkim jedzeniem, a na tym !tak€їe znacie si€ё z pewno€ђci€љ !lepiej ode mnie. Postarajcie si€ёznale€ќ€ѓ prowianty stosowne, waszym zdaniem, dla kr€њla. Na tym koniec opowie€ђci. Z kolei mo€їe wy mnie powiecie, co to za jeden €њw Smoczy J€ёzyk. Czy naprawd€ё by€ѕ kr€њlewskim doradc€љ? - Tak - odpar€ѕ Aragorn - ale zarazem szpiegiem Sarumana i jego s€ѕug€љ w Rohanie. Los obszed€ѕ si€ё z nim surowo, leczzas€ѕu€їy€ѕ sobie na to. Sam widok ruin tej pot€ёgi, kt€њr€љ uwa€їa€ѕ za niezwyci€ё€їon€љ i wspania€ѕ€љ, jest chyba dostateczn€љ dla niego kar€љ. Obawiam si€ё jednak, €їe czekago jeszcze gorsza. - I ja my€ђl€ё, €їe Drzewiec wyprawiaj€љc go do Orthanku nie zrobi€ѕ tego z dobroci serca- powiedzia€ѕ Merry. - Mia€ѕem wra€їenie, €їe znajduje w tym jak€љ€ђ ponur€љ uciech€ё, bo "€ђmia€ѕ si€ё do siebie odchodz€љc na poszukiwanie napoju i !k€љpieli. Mieli€ђmy potem pe€ѕne r€ёce roboty wy€ѕawiaj€љc z wody co si€ё da€ѕo i szperaj€љc po okolicy. W r€њ€їnych miejscach nie opodal znale€ќli€ђmy par€ё spi€їarni wzniesionych ponad poziom zalewu. Ale Drzewiec przys€ѕa€ѕ ent€њw, kt€њrzy zabrali sporo zapas€њw i wszelkiego dobra. - Potrzebujemy ludzkiego jedzenia dla dwudziestu pi€ёciuludzi - oznajmili. - Z tego "wida€ѓ, €їe policzyli kr€њlewsk€љ kompani€ё dok€ѕadnie jeszcze przed waszym przybyciem. Was trzech zamierzano oczywi€ђcie podejmowa€ѓ razemz najdostojniejszymi go€ђ€ѓmi. Nie stracili€ђcie jednak ucztuj€љc z nami. Zatrzymali€ђmy na wszelki wypadek po€ѕow€ё zapas€њw. Nawet lepsz€љ po€ѕow€ё, bo w tamtej nie by€ѕo wina. - We€ќmiecie trunki? - spyta€ѕem ent€њw. - W Isenie jest woda - odpowiedzieli. - To wystarczy dla ent€њw i ludzi. Mam nadziej€ё, €їe entowie zd€љ€їyli przyprawi€ѓ po swojemu#napoje z g€њrskich €ќr€њde€ѕ i €їe Gandalf wr€њci do nas z brod€љ bujniejsz€љ i k€ёdzierzaw€љ. Po odej€ђciu ent€њw czuli€ђmy si€ё bardzo zm€ёczeni i g€ѕodni, lecznie narzekali€ђmy, bo nasz trudprzyni€њs€ѕ obfite owoce. W€ѕa€ђnie przy poszukiwaniu prowiant€њw dla ludzi Pippin odkry€ѕ najcenniejszy €ѕup: beczu€ѕki z piecz€ёciami Hornblower€њw. €єFajka smakuje najlepiej po dobrym obiedzie€і - stwierdzi€ѕ. W ten spos€њb dosz€ѕo do sytuacji, w kt€њrej nas zastali€ђcie. - Teraz wszystko doskonale rozumiemy - rzek€ѕ Gimli. - Z wyj€љtkiem jednego szczeg€њ€ѕu - powiedzia€ѕ Aragorn. - Jakim sposobem !li€ђcie z Po€ѕudniowej Pwiartki dosta€ѕy si€ё do Isengardu? Im d€ѕu€їej si€ё nad tym zastanawiam, tym bardziej mnie to dziwi. W Isengardzie co prawda nigdy przedtem nie by€ѕem, ale znam dobrze wszystkie kraje le€ї€љce mi€ёdzyRohanem a Shire€ћem. Od wielu lat nie wedruj€љ t€љ drog€љ ani podr€њ€їni, ani towary, chyba €їe ukradkiem. Obawiam si€ё, €їeSaruman ma w Shire jakiego€ђ potajemnego sojusznika. Nie tylko na dworze kr€њla Theodena mo€їna spotka€ѓ Smocze J€ёzyki! Czy na beczu€ѕkach by€ѕy wypisane jakie€ђ daty? #- By€ѕy - odpar€ѕ Pippin. - Li€ђciepochodz€љ z roku 1417, czyli z !ostatnich zbior€њw... Co te€ї ja m€њwi€ё! Z zesz€ѕego roku. Urodzaj by€ѕ wtedy pi€ёkny. #- No, tak. Je€ђli kry€ѕa si€ё w tym"jaka€ђ nikczemno€ђ€ѓ, nale€їy ju€ї#b€љd€ќ co b€љd€ќ do przesz€ѕo€ђci, a w ka€їdym razie nie mo€їemy !na ni€љ teraz zaradzi€ѓ - rzek€ѕ Aragorn. - Mimo wszystko wspomn€ё o tym Gandalfowi, chocia€ї w€ђr€њd jego wielkich spraw ten szczeg€њ€ѕ mo€їe wyda si€ё b€ѕahy. - Ciekawe, co Gandalf tam robi tak d€ѕugo - zastanawia€ѕ $si€ё Merry. - Wiecz€њr si€ё zbli€їa.!Chod€ќmy si€ё przej€ђ€ѓ troch€ё. Skoro nigdy tu nie by€ѕe€ђ, Obie€їy€ђwiacie, masz teraz, je€ђli chcesz, wolny wst€ёp do Isengardu. Uprzedzam ci€ё, €їe widok jest nieweso€ѕy. Rozdzia€ѕ 10 G€ѕos Sarumana Przeszli przez zburzony tunel i!stan€ёli na stosie gruz€њw, €їebyprzyjrze€ѓ si€ё czarnej skale Orthanku i jej niezliczonym oknom, wci€љ€ї jeszcze wznosz€љcym si€ё jak gro€ќba nad okolicznym spustoszeniem.Woda niemal zupe€ѕnie ju€ї opad€ѕa. Tu i €њwdzie zosta€ѕy ciemne ka€ѕu€їe pe€ѕne szumowini szcz€љtk€њw, lecz wi€ёksza cz€ё€ђ€ѓ ogromnego kr€ёgu !rozpo€ђciera€ѕa si€ё zn€њw naga, o€ђliz€ѕa od mu€ѕu, zasypana rumowiskiem, podziurawiona "le€ї€љcymi bez€ѕadnie i pogi€ёtymis€ѕupami czy filarami. Na kraw€ёdzi tej strzaskanej misy #pi€ёtrzy€ѕy si€ё rozleg€ѕe stoki i kopce jak zwa€ѕy €їwiru i piarguwyrzuconego na brzeg przez "straszliw€љ burz€ё. Dalej zielona "i kr€ёta dolina zw€ё€їa€ѕa si€ё w d€ѕugi, czarny w€љw€њz, obj€ёty dwoma ciemnymi ramionami g€њr. Mrodkiem spustoszonej !kotliny przedziera€ѕa si€ё grupa je€ќd€ќc€њw; zmierzali od p€њ€ѕnocy i byli ju€ї blisko Orthanku. - To Gandalf i Theoden ze swoj€љ kompani€љ - rzek€ѕ Legolas. - Chod€ќmy do nich! !- Uwa€їajcie! - ostrzeg€ѕ Merry. "- Trzeba i€ђ€ѓ bardzo ostro€їnie. "Pe€ѕno tu chwiejnych p€ѕyt, je€ђli!na kt€њr€љ nast€љpicie, mo€їe wasodrzuci€ѓ prosto w jak€љ€ђ dziur€ё! Trzymali si€ё €ђlad€њw dawnej drogi wiod€љcej od bramy do wie€їy i posuwali si€ё wolno, bruk bowiem by€ѕ sp€ёkany i $o€ђliz€ѕy. Je€ќd€ќcy spostrzeg€ѕszy id€љcych wstrzymali konie w cieniu ska€ѕy i czekali, a Gandalf wysun€љ€ѕ si€ё na ich spotkanie. - Odby€ѕem z Drzewcem bardzointeresuj€љc€љ rozmow€ё i u€ѕo€їyli€ђmy dalsze plany - powiedzia€ѕ. - Za€їyli€ђmy te€ї bardzo po€ї€љdanego odpoczynku. Czas rusza€ѓ zn€њw w drog€ё. Mam nadziej€ё, €їe wy r€њwnie€ї najedli€ђcie si€ё i odpocz€ёli? - Owszem - odpar€ѕ Merry. - Ale nasze rozmowy zacz€ё€ѕy si€ёod fajki i na fajce si€ё sko€јczy€ѕy. Mimo to nasza z€ѕo€ђ€ѓ na Sarumana nieco ostyg€ѕa. - Doprawdy? - rzek€ѕ Gandalf. -Moja jest r€њwnie gor€љca jak przedtem. Zanim st€љd odjad€ё, musz€ё dope€ѕni€ѓ jednego jeszcze obowi€љzku: z€ѕo€ї€ё Sarumanowi po€їegnaln€љ wizyt€ё. Niebezpieczna i prawdopodobnie daremna pr€њba, lecz nie wolno jej zaniecha€ѓ. Kto ma ochot€ё, mo€їe mi towarzyszy€ѓ, pami€ёtajcie jednak - bez €їart€њw. Nie pora na to. - Ja p€њjd€ё - rzek€ѕ Gimli. - Chc€ё go zobaczy€ѓ i przekona€ѓ si€ё, czy rzeczywi€ђcie jest do ciebie podobny. - Jak€їe si€ё o tym przekonasz,mo€ђci krasnoludzie? - odpowiedzia€ѕ Gandalf. - Saruman mo€їe dla twoich oczu"upodobni€ѓ si€ё do mnie, je€ђli touzna za potrzebne, €їeby ci€ё u€їy€ѓ do swoich plan€њw. Czy€ђ zm€љdrza€ѕ ju€ї na tyle, €їeby pozna€ѓ si€ё na jego oszustwach? Ano, zobaczymy. Mo€їliwe te€ї, €їe nie zechce !pokaza€ѓ si€ё tak wielu r€њ€їnym oczom naraz. Poleci€ѕem jednakentom usun€љ€ѓ si€ё tak, €їeby !ich nie widzia€ѕ, mo€їe wi€ёc da "si€ё nam€њwi€ѓ i wyjdzie z wie€їy.- Na czym polega niebezpiecze€јstwo? - spyta€ѕ Pippin. - Czy b€ёdzie do nas !strzela€ѕ albo pra€їy€ѕ ogniem z okien, czy te€ї rzuci urok z daleka? - To ostatnie niebezpiecze€јstwo jest najbardziej prawdopodobne, je€їeli podejdziesz pod jego pr€њg z lekkim sercem - odpar€ѕ Gandalf. - Nie spos€њb wszak€їeprzewidzie€ѓ, jak€љ ma jeszcze moc i czego zechce pr€њbowa€ѓ.Osaczona bestia zawsze jest gro€ќna. A Saruman rozporz€љdza w€ѕadz€љ, o jakiej wy nie macie nawet poj€ёcia. Strze€їcie si€ё jego g€ѕosu! Stan€ёli u st€њp Orthanku. Wznosi€ѕ si€ё czarny, a ska€ѕa l€ђni€ѕa wilgoci€љ. Mciany kamiennego wieloboku mia€ѕy kraw€ёdzie ostre, jak gdyby !€ђwie€їo wyszlifowane. W€ђciek€ѕyatak ent€њw zostawi€ѕ na nich ledwie par€ё szram i od€ѕupanych, drobnych jak €ѕuska drzazg w podstawie wie€їy. Od wschodu, w naro€їniku utworzonym przez dwa filary, by€ѕy ogromne drzwi, wzniesione wysoko nad ziemi€љ.Ponad nimi zas€ѕoniete okiennic€љ okno otwiera€ѕo si€ё na ganek, chroniony €їelazn€љ krat€љ. Dwadzie€ђcia siedem szerokich stopni, wykutych niezwyk€ѕ€љ sztuk€љ w jednym czarnym kamieniu, prowadzi€ѕo na pr€њg. By€ѕo to jedyne wej€ђcie do wie€їy, lecz mn€њstwo okien wyziera€ѕo z g€ѕ€ёbokich wn€ёk na ca€ѕej wysoko€ђci €ђcian; najwy€їsze wygl€љda€ѕy niby oczy otwarte w g€ѕadkiej powierzchni wygi€ёtego na kszta€ѕt rog€њw szczytu. U st€њp schod€њw Gandalf i kr€њl zsiedli z koni. - Ja wejd€ё wy€їej - rzek€ѕ Gandalf. - By€ѕem w Orthanku i zdaj€ё sobie spraw€ё z niebezpiecze€јstwa, jaki mi tutaj grozi. !- P€њjd€ё z tob€љ - o€ђwiadczy€ѕ "kr€њl. - Jestem stary i nie l€ёkamsi€ё ju€ї niczego. Chc€ё !rozm€њwi€ѓ si€ё z przeciwnikiem, #kt€њry wyrz€љdzi€ѕ mi tyle z€ѕego. Eomer b€ёdzie mi towarzyszy€ѕ, wspieraj€љc, gdyby moje stare nogi zawiod€ѕy. - Twoja wola - odpar€ѕ Gandalf.!- Ze mn€љ p€њjdzie Aragorn. Inni niech czekaj€љ u st€њp schod€њw."B€ёd€љ z tego miejsca s€ѕyszeli i "widzieli do€ђ€ѓ, je€їeli w og€њle b€ёdzie czego s€ѕucha€ѓ i na co patrze€ѓ. !- Nie! - zaprotestowa€ѕ Gimli. - Obaj z Legolasem chcemy wszystko widzie€ѓ z bliska. Jeste€ђmy tu jedynymi przedstawicielami naszych plemion. P€њjdziemy za tob€љ. "- A wi€ёc dobrze! - zgodzi€ѕ si€ё "Gandalf. Zacz€љ€ѕ wspina€ѓ si€ё po schodach, a kr€њl szed€ѕ u jego boku. Je€ќd€ќcy Rohanu, zgrupowani po obu stronach schod€њw, niespokojnie kr€ёcili si€ё w !siod€ѕach i pos€ёpnie patrzyli nawie€ї€ё, l€ёkaj€љc si€ё o los swojego kr€њla. Merry i Pippin przycupneli na najni€їszym "stopniu; nie czuli si€ё tutaj ani potrzebni, ani bezpieczni. - St€љd do bramy jest co najmniej p€њ€ѕ mili - mrukn€љ€ѕ Pippin. - Ch€ёtnie bym ukradkiem pomkn€љ€ѕ do naszej kordegardy. Po co€ђmy tu przyszli? Nikt nas nie potrzebuje. Gandalf stan€љ€ѕ przed drzwiamiOrthanku i zapuka€ѕ w nie r€њ€їd€їk€љ. Drzwi zadudni€ѕy g€ѕucho. - Sarumanie! Sarumanie! - krzykn€љ€ѕ Gandalf g€ѕo€ђno i rozkazuj€љco. - Wyjd€ќ do nas, Sarumanie! D€ѕugo nie by€ѕo odpowiedzi. Wreszcie w oknie nad wej€ђciem uchyli€ѕy si€ё okiennice, lecz nikt nie pokaza€ѕ si€ё w ciemnym otworze. - Kto tam? - zapyta€ѕ kto€ђ z wn€ёtrza. - Czego chcecie? Theoden wzdrygn€љ€ѕ si€ё. !- Poznaj€ё ten g€ѕos - rzek€ѕ. - Przeklinam dzie€ј, w kt€њrym gopo raz pierwszy pos€ѕucha€ѕem. - Sprowad€ќ Sarumana, skoro !zosta€ѕe€ђ teraz jego s€ѕugusem, Grimo, Smoczy J€ёzyku! - !zawo€ѕa€ѕ Gandalf. - Nie tra€ѓ napr€њ€їno czasu. Okno zamkn€ё€ѕo si€ё znowu. Czekali. Nagle z wie€їy przem€њwi€ѕ inny g€ѕos, niski i melodyjny; samo jego brzmienie rzuca€ѕo czar. Kto s€ѕucha€ѕ nieopatrznie tego g€ѕosu, nie umia€ѕ zwykle !powt€њrzy€ѓ zas€ѕyszanych s€ѕ€њw,a je€ђli je powtarza€ѕ, ze zdziwieniem stwierdza€ѕ, €їe w jego w€ѕasnych ustach niewiele zachowa€ѕy si€ѕy. Najcz€ё€ђciej !pamieta€ѕ jedynie, €їe s€ѕuchanieich sprawia€ѕo mu rozkosz, €їe "zdawa€ѕy si€ё m€љdre i s€ѕuszne i €їe gorliwie pragn€љ€ѕ im przytakiwa€ѓ, by okaza€ѓ si€ё r€њwnie m€љdrym. Wszystko, co m€њwili inni, brzmia€ѕo przez kontrast szorstko i prostacko,$a je€ђli sprzeciwia€ѕo si€ё g€ѕosowiSarumana, wznieca€ѕo gniew w sercu oczarowanego. Nad niekt€њrymi s€ѕuchaczami czar panowa€ѕ tylko dop€њty, dop€њki Saruman m€њwi€ѕ do nich, kiedy za€ђ zwraca€ѕ si€ё do innych, u€ђmiechali si€ё jak kto€ђ, kto przejrza€ѕ na wylot sztuki kuglarza, budz€љce zachwyt i zdumienie w niedo€ђwiadczonych widzach. Wielu jednak sam d€ќwi€ёk tego !g€ѕosu ujarzmia€ѕ, a je€ђli czar nimi zaw€ѕadn€љ€ѕ, nawet z dala od Sarumana s€ѕyszeli wci€љ€ї jego s€ѕodkie podszepty i natr€ёtne polecenia. Nikt w "ka€їdym razie nie m€њg€ѕ s€ѕucha€ѓ!tego g€ѕosu oboj€ёtnie. Nikt nie m€њg€ѕ bez wielkiego wysi€ѕku umys€ѕu i woli odtr€љci€ѓ jego pr€њ€ђb czy rozkaz€њw, dop€њki Saruman w€ѕada€ѕ swoim czarodziejskim g€ѕosem. - O co chodzi? - zapyta€ѕ bardzo €ѕagodnie. - Dlaczego zak€ѕ€њcacie m€њj spoczynek? Czy nie dacie mi chwili spokoju w dzie€ј ani w nocy? M€њwi€ѕ to wszystko tonem istoty dobrotliwej, roz€їalonej niezas€ѕu€їon€љ zniewag€љ. Zaskoczeni spojrzeli na wie€ї€ё,bo nie s€ѕyszeli €їadnego szmeru, kiedy Saruman wychodzi€ѕ na ganek. Sta€ѕ u kraty, przygl€љdaj€љc im si€ё z g€њry, spowity w obszerny p€ѕaszcz, kt€њrego koloru nie %umieli okre€ђli€ѓ, bo mieni€ѕ si€ё w ich oczach za ka€їdym poruszeniem coraz inn€љ barw€љ.Saruman twarz mi€љ€ѕ d€ѕug€љ, !czo€ѕo wysokie, oczy g€ѕ€ёbokie iciemne, nieodgadnione, w tej chwili jednak zdawa€ѕy si€ё powa€їne, €їyczliwe i troch€ё znu€їone. W siwych w€ѕosach i brodzie pozosta€ѕy jeszcze ko€ѕo ust i uszu ciemne pasma. - Podobny i niepodobny - mrukn€љ€ѕ Gimli. - Porozmawiajmy jednak - #ci€љgn€љ€ѕ dalej €ѕagodny g€ѕos. - Dw€њch przynajmniej z was znam z imienia. Gandalfa znamnawet tak dobrze, €їe nie $€ѕudz€ё si€ё nadziej€љ, i€ї szuka u mnie pomocy lub rady. Lecz ty,Theodenie, w€ѕadco Rohanu, s€ѕyniesz ze szlachetnych czyn€њw, a bardziej jeszcze z pi€ёknej odwagi, cnoty rodu Eorla. O, godny synu Thengla, po trzykro€ѓ ws€ѕawionego! Czemu€ї nie przyby€ѕe€ђ tu wcze€ђniej i jako przyjaciel? "Gor€љco pragn€љ€ѕem ujrze€ѓ ci€ё, najpot€ё€їniejszy kr€њlu zachodnich kraj€њw, szczeg€њlnie ostatnimi laty, chcia€ѕem bowiem ostrzec ci€ё przed nieroztropnymi i z€ѕymi !doradcami, kt€њrzy ci€ё otoczyli. Czy dzi€ђ jest ju€ї za p€њ€ќno? Mimo krzywd, kt€њre mi wyrz€љdzono, a do kt€њrych, niestety, ludzie z Rohanu %przy€ѕo€їyli r€њwnie€ї r€ёki, got€њw "jestem ratowa€ѓ ci€ё i ocali€ѓ od zguby, nieuchronnej, je€їeli niezawr€њcisz z obranej na swoje nieszcz€ё€ђcie drogi. Wierz mi, tylko ja mog€ё ci teraz pom€њc. Theoden ju€ї otworzy€ѕ usta, €їeby co€ђ odpowiedzie€ѓ, lecz rozmy€ђli€ѕ si€ё wida€ѓ, bo nie rzek€ѕ nic. Podni€њs€ѕ wzrok w !g€њr€ё i popatrzy€ѕ na wychylon€љz ganku twarz Sarumana, w jego ciemne, powa€їne oczy; potem spojrza€ѕ na stoj€љcego tu€ї obok Gandalfa. Wida€ѓ "by€ѕo, €їe kr€њl jest w rozterce. Gandalf jednak nie drgn€љ€ѕ nawet. Sta€ѕ milcz€љcy, skamienia€ѕy, jak kto€ђ, kto cierpliwie czeka na wezwanie. Je€ќd€ќcy poruszyli si€ё w siod€ѕach, zacz€ёli szepta€ѓ mi€ёdzy sob€љ, pochwalaj€љc s€ѕowa Sarumana, ale po chwili umilkli i znieruchomieli !urzeczeni. My€ђleli, €їe Gandalf nigdy nie przemawia€ѕ do ich kr€њla tak pi€ёknie i tak grzecznie. Wyda€ѕo im si€ё, €їe od pocz€љtku traktowa€ѕ Theodena szorstko i dumnie. !Cie€ј zakrad€ѕ si€ё do ich serc, strach przed okropnym niebezpiecze€јstwem, przed zag€ѕad€љ Rohanu, przed ciemno€ђci€љ, ku kt€њrej popychaich Gandalf, podczas gdy Saruman stoi u jedynych drzwiprowadz€љcych do szcz€ё€ђliwej przysz€ѕo€ђci i uchyla je, aby przepu€ђci€ѓ promie€ј nadziei. Zapad€ѕo ci€ё€їkie milczenie. Przerwa€ѕ je nagle krasnolud Gimli. - Ten czarodziej u€їywa mowy na opak - mrukn€љ€ѕ €ђciskaj€љc trzonek toporka w gar€ђci. - W j€ёzyku Orthanku pomoc znaczy zguba, a ratowa€ѓ znaczy zabija€ѓ, to jasne. Ale !my nie przyszli€ђmy tu €їebra€ѓ. - Spokojnie - rzek€ѕ Saruman i na kr€њtk€љ chwil€ё g€ѕos jego , pi€ёkny ent, €ѕask€љ є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBМpD c оAНД Ž c ABОBљ c ЄBП;"| c CРЗ-i c jCС 9S8 ЭCstraci€ѕ s€ѕodycz, a w oczach b€ѕysn€ё€ѕy p€ѕomyki. - Tymczasem nie m€њwi€ё jeszcze do ciebie, Gimli, synu Gloina. Ojczyzna twoje le€їy daleko st€љd i ma€ѕo ci€ё obchodz€љ sprawy tej krainy. Lecz wiem, €їe nie z w€ѕasnej ochoty zosta€ѕe€ђ w nie uwik€ѕany, nie &b€ёd€ё wi€ёc pot€ёpia€ѕ ci€ё za rol€ё,kt€њr€љ odegra€ѕe€ђ, zreszt€љ bardzo m€ё€їnie, o tym nie #w€љtpi€ё. Prosz€ё ci€ё jednak, nie przeszkadzaj, gdy rozmawiam z kr€њlem Rohanu, moim s€љsiadem i do niedawna przyjacielem. C€њ€ї mi odpowiesz, Theodenie? Czy pragniesz pokoju mi€ёdzy nami i wszelkiej pomocy, jakiej mo€їe ci udzieli€ѓ moja m€љdro€ђ€ѓ, oparta na wiekowym do€ђwiadczeniu? Czy chcesz, "aby€ђmy wsp€њlnie naradzili si€ё, jak dzia€ѕa€ѓ w tych dniach grozy, jak naprawi€ѓ wyrz€љdzone sobie wzajemnie krzywdy i do€ѕo€їy€ѓ najlepszej woli, €їeby oba nasze pa€јstwa rozkwit€ѕy pi€ёkniej ni€ї kiedykolwiek? Theoden i tym razem nie odpowiedzia€ѕ. Trudno by€ѕo odgadn€љ€ѓ, czy zmaga si€ё z gniewem, czy te€ї z w€љtpliwo€ђciami. Odezwa€ѕ si€ё natomiast Eomer. - Pos€ѕuchaj mnie, kr€њlu - rzek€ѕ. - Zawis€ѕo nad nami niebezpiecze€јstwo, przed kt€њrym nas przestrzegano. Czy"po to walczyli€ђmy i zwyci€ё€їyli,"€їeby da€ѓ si€ё teraz oba€ѕamuci€ѓstaremu k€ѕamcy, kt€њry miodemposmarowa€ѕ sw€њj jadowity j€ёzyk? Tak samo przemawia€ѕbywilk, osaczony przez sfor€ё, gdyby umia€ѕ m€њwi€ѓ. Jak€љ pomoc mo€їe ci ofiarowa€ѓ? Chodzi mu jedynie o to, by ocali€ѓ w€ѕasn€љ sk€њr€ё z tej kl€ёski. Czy zgodzisz si€ё rokowa€ѓ z tym oszustem i morderc€љ? Wspomnij mogi€ѕ€ё Hamy w Helmowym Jarze. - Skoro mowa o jadowitych j€ёzykach, c€њ€ї powiedzie€ѓ o twoim, m€ѕoda €їmijo? - rzek€ѕ Saruman i tym razem p€ѕomie€ј gniewu jeszcze wyra€ќniej b€ѕysn€љ€ѕ w jego €ќrenicach. - Ale nie uno€ђmy si€ё, Eomerze, synu Eomunda - doda€ѕ !€ѕagodz€љc zn€њw g€ѕos. - Ka€їdy ma swoje pole dzia€ѕania. Tobie przystoj€љ zbrojne czyny i #zas€ѕu€їy€ѕe€ђ nimi na najwy€їsz€љ "cze€ђ€ѓ. Nie mieszaj si€ё wszak€їe!do polityki, na kt€њrej si€ё nie znasz. Mo€їe, gdy sam zostaniesz kr€њlem, zrozumiesz,€їe w€ѕadca musi by€ѓ bardzo ostro€їny w wyborze !przyjaci€њ€ѕ. Nie godzi wam si€ё lekkomy€ђlnie odtr€љca€ѓ Sarumana i pot€ёgi Orthanku, cho€ѓby mi€ёdzy nami by€ѕy w !przesz€ѕo€ђci urazy, s€ѕuszne czyurojone. Wygrali€ђcie bitw€ё, lecz nie wojn€ё, a i to z pomoc€љ sprzymierze€јca, na kt€њrego nie mo€їecie nadal liczy€ѓ. Kto wie, czy nie ujrzycie wkr€њtce cieni lasu u w€ѕasnych prog€њw. Las jest kapry€ђny i bezrozumny, nie kocha te€ї wcale ludzi. Czy zas€ѕuguj€ё na miano mordercy, kr€њlu Rohanu, !dlatego tylko €їe w boju zgin€ёlitwoi m€ё€їni wojownicy? Skoro podj€љ€ѕe€ђ wojn€ё - niepotrzebnie, bo ja jej nie !chcia€ѕem - musia€ѕy by€ѓ ofiary.Je€їeli mnie z tego powodu uznasz za morderc€ё, odpowiem, €їe ta sama plama ci€љ€їy na ca€ѕym rodzie Eorla. Czy€ї bowiem r€њd ten nie toczy€ѕ wielu wojen, czy€ї nie zwalcza€ѕ tych, kt€њrzy mu si€ё przeciwstawiali? A przecie€ї z niejednym przeciwnikiem !zawiera€ѕ po wojnie pok€њj i nie wychodzi€ѕ €ќle na takiej polityce. Raz jeszcze pytam, kr€њlu Theodenie, czy chcesz pokoju i przyja€ќni ze mn€љ? Odciebie to tylko zale€їy. - Chcemy pokoju - rzek€ѕ wreszcie Theoden, g€ѕosem zd€ѕawionym, jakby z wysi€ѕkiem. Kilku je€ќd€ќc€њw "krzykn€ё€ѕo rado€ђnie. Lecz kr€њl podni€њs€ѕ r€ёk€ё. - Chcemy pokoju - powt€њrzy€ѕ czystym ju€ї g€ѕosem - i b€ёdziemy go mieli, gdy rozgromimy ciebie i udaremnimy wszystkie zamys€ѕytwoje i twego ponurego w€ѕadcy, kt€њremu chcesz nas "wyda€ѓ w r€ёce. Jeste€ђ k€ѕamc€љ, Sarumanie, i trucicielem serc ludzkich. Wyci€љgasz do mnie #r€ёk€ё, lecz ja widz€ё, €їe to s€љ szpony Mordoru, okrutne i zimne! Cho€ѓby€ђ by€ѕ dziesi€ёciokrotnie m€љdrzejszy, "ni€ї jeste€ђ, i tak nie mia€ѕby€ђ prawa rz€љdzi€ѓ mn€љ i moim ludem ku w€ѕasnej korzy€ђci, jak!to sobie planowa€ѕe€ђ. Nie by€ѕa wi€ёc sprawiedliwa wojna, "kt€њr€љ przeciw mnie wszcz€љ€ѕe€ђ;lecz nawet gdyby€ђ jej cel umia€ѕ usprawiedliwi€ѓ, jak wyt€ѕumaczysz si€ё z po€їogi, w kt€њrej sp€ѕon€ё€ѕy osiedla Zachodniej Bruzdy, jak zado€ђ€ѓuczynisz za €ђmier€ѓ pomordowanych tam dzieci? Twoi siepacze por€љbali martwe!ju€ї cia€ѕo Hamy, le€ї€љce u bramRogatego Grodu. Zawr€ё pok€њj ztob€љ i z Orthankiem dopiero wtedy, kiedy zawi€ђniesz na haku w oknie swojej wie€їy, wydany na pastw€ё drapie€їnych ptak€њw, kt€њre ci dzisiaj s€ѕu€ї€љ. Tak ci odpowiadam w imieniu rodu Eorla. Jestem tylko ma€ѕym potomkiem wielkich kr€њl€њw, %lecz nie b€ёd€ё liza€ѕ twojej r€ёki. Gdzie indziej szukaj s€ѕug. Obawiam si€ё jednak, €їe tw€њj g€ѕos straci€ѕ czarodziejsk€љ moc. Je€ќd€ќcy patrzyli na Theodena,jakby ich nagle zbudzi€ѕ z marze€ј. Jego g€ѕos po muzyce s€ѕ€њw Sarumana zabrzmia€ѕ w ichuszach niby krakanie s€ёdziwego kruka. Lecz Sarumanna chwil€ё da€ѕ si€ё ponie€ђ€ѓ z€ѕo€ђci. Wychyli€ѕ si€ё przez kraty gwa€ѕtownie, jakby chcia€ѕ kr€њla uderzy€ѓ sw€љ "r€њ€їd€їk€љ. Niekt€њrym spo€ђr€њd €ђwiadk€њw tej sceny wyda€ѕo &si€ё, €їe widz€љ €їmij€ё, spr€ё€їon€љ i gotow€љ k€љsa€ѓ. !- Szubienice i wrony! - sykn€љ€ѕ,!a€ї dreszcz przej€љ€ѕ s€ѕuchaczy,zaskoczonych tak nag€ѕ€љ i okropn€љ zmian€љ. - Brednie starego ramola! Czym€їe jest "dw€њr Eorla? Cha€ѕup€љ, w kt€њrej zb€њje w€ёdz€љ si€ё w dymie i "pij€љ, a ich bachory tarzaj€љ si€ёpo pod€ѕodze razem z psami. Towas zbyt d€ѕugo omija€ѕ stryczek. Ale ju€ї zaciska si€ё !p€ёtla, powoli j€љ zarzucano, alemocno i twardo €ђci€ђnie was w !ko€јcu. B€ёdziesz wisia€ѕ, skoro #chcia€ѕe€ђ. - W miar€ё jak m€њwi€ѕ,g€ѕos mu znowu €ѕagodnia€ѕ. Saruman wida€ѓ odzyskiwa€ѕ zimn€љ krew. - Nie wiem, dlaczego okazuj€ё wam tyle cierpliwo€ђci i tak d€ѕugo was przekonuj€ё. Nie jeste€ђ mi przecie€ї potrzebny ani ty, Theodenie, mistrzu koni, ani twoja banda, r€њwnie skora do galopu w ucieczce jak w marszu naprz€њd. Przed laty ofiarowa€ѕem ci wspania€ѕe pa€јstwo, dar ponad miar€ё twoich zas€ѕug i rozumu. Ofiarowa€ѕem ci je teraz powt€њrnie, €їeby podw€ѕadni, kt€њrych prowadzisz ku zgubie,jasno u€ђwiadomili sobie, mi€ёdzy jakimi dwiema drogami masz wyb€њr. Odpowiedzia€ѕe€ђ mi przechwa€ѕkami i obelgami. Niech tak b€ёdzie. Wracajcie do swoich cha€ѕup! Ale ty, Gandalfie! Twoja postawa naprawd€ё mnie zasmuca i boli mnie twoje poni€їenie. Jak€їe mo€їesz cierpie€ѓ tak€љ kompani€ё? Jeste€ђ przecie€ї dumny, Gandalfie, i s€ѕusznie, bo masz umys€ѕ szlachetny, a wzrokiem !si€ёgasz g€ѕ€ёboko i daleko. Czy nawet teraz nie zechcesz pos€ѕucha€ѓ mojej rady? Gandalf drgn€љ€ѕ i podni€њs€ѕ wzrok. - Czy masz dzisiaj do powiedzenia co€ђ wi€ёcej ni€ї podczas naszej ostatniej rozmowy? - spyta€ѕ. - A mo€їe "chcia€ѕby€ђ odwo€ѕa€ѓ co€ђ z tego,co w€њwczas m€њwi€ѕe€ђ? Saruman milcza€ѕ przez chwil€ё. - Odwo€ѕa€ѓ? - powt€њrzy€ѕ po namy€ђle, jakby niezmiernie zdziwiony. - Odwo€ѕa€ѓ? Usi€ѕowa€ѕem radzi€ѓ ci dale twojego dobra, lecz ty nie chcia€ѕe€ђ mnie nawet wys€ѕucha€ѓ. Jeste€ђ dumny, nie lubisz rad, maj€љc zaprawd€ё do€ђ€ѓ w€ѕasnego rozumu. W tym przypadku jednak pope€ѕni€ѕe€ђ !b€ѕ€љd, jak mi si€ё zdaje, przez up€њr przekr€ёcaj€љc moje intencje. Niestety, tak bardzo !pragn€љ€ѕem ci€ё przekona€ѓ, €їe "w zapale straci€ѕem cierpliwo€ђ€ѓ.€a€ѕuj€ё tego szczerze. Nie €їyczy€ѕem ci €ќle, nawet teraz €ќle ci nie €їycz€ё, chocia€ї wr€њci€ѕe€ђ w kompanii gwa€ѕtownik€њw i nieuk€њw. Jak€їe m€њg€ѕbym? Czy€ї nie nale€їymy do tego samego staro€їytnego i zaszczytnego bractwa, do grona najdostojniejszego na obszarze Mr€њdziemia? Obaj skorzystamy, je€ђli zawrzemy przyja€ќ€ј. Razem mo€їemy !zdzia€ѕa€ѓ wiele i uleczy€ѓ rany €ђwiata. My dwaj zrozumiemy si€ё na pewno, a podlejszych ras nie b€ёdziemy pytali o zdanie. Niech czekaj€љ na nasze rozkazy. W imi€ё wsp€њlnego dobra got€њw jestemwymaza€ѓ dawne spory i przyj€љ€ѓ ci€ё w swoim domu. Czy zechcesz naradzi€ѓ si€ё ze mn€љ? Czy wejdziesz do Orthanku? Tyle by€ѕo mocy w tych s€ѕowach Sarumana, €їe nikt niem€њg€ѕ s€ѕucha€ѓ ich bez wzruszenia. Lecz czar teraz "dzia€ѕa€ѕ w inny spos€њb. Zdawa€ѕosi€ё wszystkim, €їe s€љ €ђwiadkami €ѕagodnych wym€њwek, kt€њre dobrotliwy kr€њl robi swojemu zb€ѕ€љkanemu,ale kochanemu dworzaninowi. Nie ich dotyczy€ѕa ta przemowa, s€ѕuchali nie dla nichprzeznaczonych argument€њw, jak €ќle wychowane dzieci albo g€ѕupi s€ѕu€ї€љcy, gdy pods€ѕuchuj€љ pod drzwiami i podchwytuj€љ oderwane s€ѕowa ze sporu doros€ѕych czy zwierzchnik€њw, usi€ѕuj€љc odgadn€љ€ѓ, jak wp€ѕynie on na ich w€ѕasny los. Ze szlachetniejszej ni€ї oni gliny ulepieni byli dwaj czarodzieje, czcigodni m€ёdrcy. Nie dziw, €їezawr€љ sojusz. Gandalf wejdzie do wie€їy, aby w g€њrnych komnatach Orthanku radzi€ѓ z Sarumanem o donios€ѕych sprawach, niepoj€ёtych dla umys€ѕ€њw zwyk€ѕych ludzi. Drzwisi€ё zatrzasn€љ przed nimi i b€ёd€љ czekali, by wyznaczono im prac€ё albo wymierzono kar€ё.Nawet przez g€ѕow€ё Theodena przemkn€ё€ѕa cieniem zw€љtpienia my€ђl: €єGandalf zdradzi nas, wejdzie,b€ёdziemy zgubieni€і. Nagle Gandalf wybuchn€љ€ѕ !€ђmiechem. Czar rozwia€ѕ si€ё jakdym. - Ach, Sarumanie, Sarumanie! -m€њwi€ѕ wci€љ€ї €ђmiej€љc si€ё Gandalf. - Rozmin€љ€ѕe€ђ si€ё z powo€ѕaniem. Powiniene€ђ zosta€ѓkr€њlewskim trefnisiem, zarobi€ѕby€ђ na chleb, a mo€їe tak€їe na zaszczyty, przedrze€ќniaj€љc doradc€њw $kr€њla. M€њwisz - ci€љgn€љ€ѕ dalej, opanowuj€љc weso€ѕo€ђ€ѓ - €їe mydwaj zrozumiemy si€ё z !pewno€ђci€љ. Obawiam si€ё, €їe tymnie nigdy nie zrozumiesz. Ale ja widz€ё ci€ё teraz na wylot. Dok€ѕadniej pami€ёtam twoje argumenty i post€ёpki, ni€ї ci si€ё wydaje. Kiedy odwiedzi€ѕem "ci€ё poprzednio, by€ѕe€ђ dozorc€љ wi€ёziennym Mordoru i tam #zamierza€ѕe€ђ mnie odes€ѕa€ѓ. Nie! Go€ђ€ѓ, kt€њry raz uciek€ѕ z twojej wie€їy przez dach, dobrze si€ё namy€ђli, zanim wejdzie do niej powt€њrnie przez drzwi. Nie, nie przyjm€ё twego zaproszenia. Ale ostatniraz pytam: czy nie zejdziesz tu mi€ёdzy nas? Isengard, jak widzisz, jest mniej pot€ё€їny, ni€ї si€ё spodziewa€ѕe€ђ i ni€ї sobie uroi€ѕe€ђ. Podobnie mog€љ zawie€ђ€ѓ ci€ё inne pot€ёgi, kt€њrym dzi€ђ jeszcze ufasz. Mo€їe warto by je opu€ђci€ѓ na czas jaki€ђ? Zwr€њci€ѓ si€ё ku nowym? Zastan€њw si€ё dobrze, Sarumanie. Czy zejdziesz? Cie€ј przemkn€љ€ѕ po twarzy Sarumana, a potem okry€ѕa j€љ $€ђmiertelna blado€ђ€ѓ. Nim zd€љ€їy€ѕzn€њw przybra€ѓ mask€ё, wszyscy dostrzegli i zrozumieli, €їe Saruman nie €ђmie pozosta€ѓ w wie€їy, lecz !jednocze€ђnie boi si€ё opu€ђci€ѓ to schronienie. Przez chwil€ё waha€ѕ si€ё, a wszyscy wstrzymali dech w piersiach. Gdy wreszcie przem€њwi€ѕ, g€ѕos zabrzmia€ѕ ostro i zimno. Pychai nienawi€ђ€ѓ wzi€ё€ѕy g€њr€ё. - Czy zejd€ё? - powt€њrzy€ѕ szyderczo. - Czy bezbronny cz€ѕowiek wyszed€ѕby paktowa€ѓze zb€њjami przed sw€њj pr€њg? St€љd s€ѕysz€ё doskonale, co macie mi do powiedzenia. Nie jestem g€ѕupcem i nie ufam ci, Gandalfie. Dzikie le€ђne potworynie stoj€љ wprawdzie jawnie naschodach mojej wie€їy, lecz wiem, gdzie si€ё czaj€љ z twojego rozkazu. - Zdrajcy zwykle bywaj€љ podejrzliwi - odpar€ѕ Gandalf zeznu€їeniem. - Ale mo€їesz by€ѓ spokojny o swoj€љ sk€њr€ё. Nie chc€ё ci€ё zabi€ѓ ani zrani€ѓ, powiniene€ђ o tym wiedzie€ѓ, gdyby€ђ naprawd€ё mnie rozumia€ѕ. Mam moc, €їeby ci€ё obroni€ѓ. Daj€ё ci ostatni€љ szans€ё. Je€їeli si€ё zgodzisz, wolny opu€ђcisz Orthank. - To brzmi pi€ёknie! - zadrwi€ѕ Saruman. - Jak przystoi s€ѕowom Gandalfa Szarego, nader €ѕaskawie i dobrotliwie. Nie w€љtpi€ё, €їe odchodz€љc !u€ѕatwi€ѕbym twoje plany i €їe w Orthanku znalaz€ѕby€ђ wygodn€љ siedzib€ё. Ale nic mnie do "odej€ђcia st€љd nie sk€ѕania. Nie wiem te€ї, co w twoich ustach znaczy €єwolny€і. Przypuszczam, €їe postawi€ѕby€ђpewne warunki, czy tak? - Do odej€ђcia m€њg€ѕby ci€ё sk€ѕoni€ѓ cho€ѓby widok, kt€њry ogl€љdasz ze swoich okien - powiedzia€ѕ Gandalf. - Inne powody r€њwnie€ї chyba znajdziesz, je€ђli si€ё zastanowisz. S€ѕudzy twoi padli albo poszli w rozsypk€ё. Z s€љsiad€њw zrobi€ѕe€ђ sobie wrog€њw, a nowego swego panaoszuka€ѕe€ђ albo zamierza€ѕe€ђ oszuka€ѓ. Gdy zwr€њci w t€ё stron€ё oko, b€ёdzie ono z pewno€ђci€љ czerwone od krwawego gniewu. M€њwi€љc €єwolny€і mia€ѕem na my€ђli wolno€ђ€ѓ prawdziw€љ, bez !wi€ёz€њw, bez €ѕa€јcuch€њw i bez !rozkaz€њw. Pozwol€ё ci odej€ђ€ѓ, dok€љd chcesz, cho€ѓby do Mordoru, je€їeli taka jest twoja wola, Sarumanie. Przedtem oddasz mi tylko klucz Orthanku i swoj€љ r€њ€їd€їk€ё. Zatrzymam je jako zastaw i zwr€њc€ё p€њ€ќniej, je€їeli swoim zachowaniem na to zas€ѕu€їysz. Sarumanowi twarz posinia€ѕa i wykrzywi€ѕa si€ё ze z€ѕo€ђci, w oczach mu rozb€ѕys€ѕy czerwone#€ђwiate€ѕka. Za€ђmia€ѕ si€ё dziko. - P€њ€ќniej! - zawo€ѕa€ѕ podnosz€љc g€ѕos do krzyku. - P€њ€ќniej! Pewnie wtedy, kiedy zdob€ёdziesz r€њwnie€ї klucze doBarad-Duru, a mo€їe tak€їe korony siedmiu kr€њl€њw i "r€њ€їd€їki pi€ёciu czarodziej€њw, kiedy kupisz sobie buty znacznie wi€ёksze od tych, w kt€њrych teraz chodzisz. Skromne plany! Spe€ѕnisz je bez mojej pomocy. Mam co innego do roboty. Nie b€љd€ќ g€ѕupcem. Je€їeli chcesz ze mn€љ rokowa€ѓ,p€њki jeszcze czas, odejd€ќ i wr€њ€ѓ, gdy wytrze€ќwiejesz. I nie ci€љgnij za sob€љ tych morderc€њw i ca€ѕej tej ha€ѕastry, kt€њra trzyma si€ё twojej po€ѕy. Do widzenia! $Odwr€њci€ѕ si€ё i znik€ѕ z balkonu. - Wracaj, Sarumanie! - rzek€ѕ Gandalf tonem rozkazu. Ku zdumieniu €ђwiadk€њw Saruman ukaza€ѕ si€ё zn€њw na balkonie, lecz tak wolno podchodzi€ѕ do €їelaznej kraty i tak ci€ё€їko dysza€ѕ opieraj€љc si€ё o ni€љ, jakby jaka€ђ obca si€ѕa przywlok€ѕa go tutaj wbrew jego woli. Twarz mia€ѕ €ђci€љgni€ёt€љ i pooran€љ zmarszczkami. Palce jak szpony wpija€ѕ w masywn€љ czarn€љ laske. "- Nie pozwoli€ѕem ci oddali€ѓ si€ё- surowo rzek€ѕ Gandalf. - Nie sko€јczy€ѕem jeszcze. Oszala€ѕe€ђ, Sarumanie, lecz budzisz we mnie lito€ђ€ѓ. !M€њg€ѕby€ђ nawet teraz porzuci€ѓ #szale€јstwo i z€ѕo i odda€ѓ us€ѕugidobrej sprawie. Wolisz zosta€ѓ w swojej wie€їy i prze€їuwa€ѓ resztki swoich dawnych zdradzieckich plan€њw. Sied€ќ wi€ёc tam! Ostrzegam ci€ё !jednak, €їe nie€ѕatwo ci b€ёdzie wyj€ђ€ѓ p€њ€ќniej. Chyba €їe ciemne r€ёce s€ѕug Saurona dosi€ёgn€љ ci€ё i wywlok€љ. !S€ѕuchaj, Sarumanie! - krzykn€љ€ѕ g€ѕosem pot€ё€їnym i w€ѕadczym. - Nie jestem ju€ї Gandalfem Szarym, kt€њrego zdradzi€ѕe€ђ. !Stoi przed tob€љ Gandalf Bia€ѕy, kt€њry powr€њci€ѕ z krainy !€ђmierci. Ty nie masz ju€ї teraz w€ѕasnej barwy, tote€ї wykluczam ci€ё z bractwa i #Rady! - Podni€њs€ѕ r€ёk€ё i z wolnajasnym, ch€ѕodnym g€ѕosem powiedzia€ѕ: - Sarumanie, twojar€њ€їd€їka jest z€ѕamana! - "Rozleg€ѕ si€ё trzask i r€њ€їd€їka p€ёk€ѕa w r€ёku Sarumana, a g€ѕ€њwka jej upad€ѕa do st€њp Gandalfowi. - Precz! - zawo€ѕa€ѕ Gandalf. #Saruman krzykn€љ€ѕ, cofn€љ€ѕ si€ё iwyczo€ѕga€ѕ z ganku. W tej samej chwili ci€ё€їki kulisty %pocisk ci€ђni€ёty z g€њry b€ѕysn€љ€ѕ w powietrzu, tr€љci€ѕ €їelazn€љ #krat€ё, od kt€њrej ledwie zd€љ€їy€ѕodsun€љ€ѓ si€ё Saruman, przelecia€ѕ o w€ѕos od g€ѕowy Gandalfa i run€љ€ѕ na stopie€ј schod€њw, tu€ї pod stopy Czarodzieja. €elazna krata za€ѕama€ѕa si€ё ze szcz€ёkiem. Stopie€ј rozsypa€ѕ si€ё w roziskrzone kamienne drzazgi. Lecz ciemna kryszta€ѕowa kula prze€ђwiecaj€љca p€ѕomiennym j€љdrem, nie uszkodzona, spada€ѕa po schodach ni€їej. Kiedy w podskokach toczy€ѕa "si€ё do rozlanej ka€ѕu€їy, Pippin !pu€ђci€ѕ si€ё za ni€љ w pogo€ј i chwyci€ѕ j€љ. #- Notr! Skrytob€њjca! - krzykn€љ€ѕEomer. Gandalf jednak sta€ѕ niewzruszony w miejscu. - Nie, tego pocisku nie rzuci€ѕ ani te€ї nie kaza€ѕ rzuci€ѓ !Saruman - rzek€ѕ. - Kula spad€ѕa ze znacznie wy€їszego pi€ёtra. Je€ђli si€ё nie myl€ё, by€ѕ to po€їegnalny strza€ѕ Smoczego J€ёzyka, ale chybi€ѕ celu. - Chybi€ѕ pewnie dlatego, €їe nie m€њg€ѕ si€ё zdecydowa€ѓ, kogo bardziej nienawidzi, ciebie czy Sarumana - powiedzia€ѕ Aragorn. - Bardzo mo€їliwe - odpar€ѕ Gandalf. - Ci dwaj niewiele znajd€љ pociechy w przymusowym sam na sam; b€ёd€љ si€ё wzajem ranili z€ѕym s€ѕowem. Ale s€ѕuszna spotyka ich kara. Je€їeli Smoczy J€ёzyk ujdzie z Orthanku €їywy, b€ёdzie mia€ѕ szcz€ё€ђcie, na kt€њre nie zas€ѕu€їy€ѕ. - Ej€їe, hobbicie, oddaj mi to! - zawo€ѕa€ѕ odwracaj€љc nagle g€ѕow€ё i spostrzegaj€љc, €їe Pippin wspina si€ё po schodach ego , pi€ёkny ent, €ѕask€љ є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBТ€` c DУр  c hDФєУ c ЫDХЗ! .EЦК!С c €1EЧ{,k c ”EШц7КE їEz wolna, jak gdyby ni€њs€ѕ niezwykle ci€ё€їkie brzemi€ё. - Nie prosi€ѕem ci€ё, €їeby€ђ to !podnosi€ѕ! - Zbieg€ѕ na spotkaniehobbita, spiesznie wzi€љ€ѕ z "jego r€љk ciemn€љ kul€ё, owin€љ€ѕ "j€љ w po€ѕ€ё p€ѕaszcza. - Ju€ї ja "si€ё ni€љ zaopiekuj€ё - rzek€ѕ. - Saruman z w€ѕasnej woli nigdy by jej nie wyrzuci€ѕ. - Ale mo€їe ma co€ђ innego do wyrzucenia - powiedzia€ѕ Gimli. "- Je€їeli sko€јczy€ѕe€ђ rozmow€ё, !wola€ѕbym odsun€љ€ѓ si€ё stamt€љdco najmniej o rzut kamienia! - Sko€јczy€ѕem - odpar€ѕ Gandalf. - Chod€ќmy! !Odwr€њcili si€ё plecami do drzwi Orthanku i zeszli w d€њ€ѕ. !Je€ќd€ќcy powitali swego kr€њla zrado€ђci€љ, a Gandalfa z szacunkiem. Czar Sarumana prysn€љ€ѕ. Wszyscy bowiem widzieli, jak na rozkaz Gandalfa stawi€ѕ si€ё, a potem, odprawiony przez niego, pos€ѕusznie odszed€ѕ. - No, tak, jedno zadanie spe€ѕnione - rzek€ѕ Gandalf. - Teraz musz€ё odszuka€ѓ Drzewca i opowiedzie€ѓ mu, jaki jest wynik rokowa€ј. - Chyba sam odgad€ѕ - powiedzia€ѕ Merry. - Czy mo€їnaby€ѕo spodziewa€ѓ si€ё czego€ђ innego? - Nadzieja by€ѕa niewielka - !odpar€ѕ Gandalf - chocia€ї w€ѕos #m€њg€ѕ przewa€їy€ѓ szal€ё. Mia€ѕem jednak swoje powody, by mimowszystko pr€њbowa€ѓ, niekt€њre wielkoduszne, inne mniej. Po pierwsze przekona€ѕem Sarumana, €їe czar jego g€ѕosu s€ѕabnie. Nie mo€їna by€ѓ zarazem tyranem i doradc€љ. Spisek, gdy dojrzeje, nie da si€ё utrzyma€ѓ w tejemnicy. Jednak€їe Saruman wpad€ѕ w !pu€ѕapk€ё i usi€ѕowa€ѕ ka€їd€љ z upatrzonych ofiar omotywa€ѓ zosobna, podczas gdy inne przys€ѕuchiwa€ѕy si€ё temu. Po drugie da€ѕem mu po raz ostatni mo€їno€ђ€ѓ wyboru, i to uczciwie; zaproponowa€ѕem, €їeby poniecha€ѕ zar€њwno sojuszu z Mordorem jak w€ѕasnych plan€њw i naprawi€ѕ b€ѕ€ёdy pomagaj€љc nam w naszych zamierzeniach. Zna nasze trudno€ђci lepiej ni€ї ktokolwiek. M€њg€ѕby odda€ѓ nam wielkie us€ѕugi. Lecz wola€ѕ odm€њwi€ѓ i zachowa€ѓ panowanie nad Orthankiem. $Nie chce s€ѕu€їy€ѓ, lecz rz€љdzi€ѓ. Dr€їy teraz ze strachu przed cieniem Mordoru, ale wci€љ€ї jeszcze €ѕudzi si€ё, €їe przetrzyma nawa€ѕnic€ё. Nieszcz€ёsny szaleniec! Pot€ёga Mordoru zmia€їd€їy go, je€їeli !jej rami€ё dosi€ёgnie Isengardu. My z zewn€љtrz nie mo€їemy zburzy€ѓ Orthanku, ale Sauron...Kto wie, jak€љ on moc€љ rozporz€љdza? - Ale je€їeli Sauron nie zwyci€ё€їy? Co zrobisz z Sarumanem? - spyta€ѕ Pippin. - Ja? Nic mu nie zrobi€ё - odpar€ѕ Gandalf. - Nic. Nie pragn€ё w€ѕadzy. Co si€ё z nim wszak€їe stanie? Nie wiem. Bolimnie, €їe tyle si€ѕy, niegdy€ђ dobrej, teraz w z€ѕej s€ѕu€їbie niszczeje w tej wie€їy. Dla nas jednak u€ѕo€їy€ѕy si€ё sprawy !do€ђ€ѓ pomy€ђlnie. Dziwnie toczy $si€ё ko€ѕo losu. Cz€ёsto nienawi€ђ€ѓ sama sobie zadaje rany. My€ђl€ё,€їe nawet gdyby€ђmy zaj€ёli Orthank, nie znale€ќliby€ђmy tam skarbu cenniejszego ni€ї ta kula, kt€њr€љ Smoczy J€ёzyk rzuci€ѕ, chc€љc nas ugodzi€ѓ. Przera€ќliwy krzyk dobieg€ѕ z otwartego wysoko w wie€їy okna. - Jak si€ё zdaje, Saruman jest tego samego zdania - rzek€ѕ Gandalf. - Zostawmy tych dw€њch wsp€њlnik€њw samych. Powr€њcili do zburzonej bramy. !Ledwie wydostali si€ё za ni€љ, z cienia pod stosem rumowisk wychyn€љ€ѕ Drzewiec, a za nim kilkunastu ent€њw. Aragorn, !Gimli i Legolas patrzyli na nich z podziwem. - Oto moi towarzysze - rzek€ѕ Gandalf zwracaj€љc si€ё do Drzewca. - M€њwi€ѕem ci o nich, "lecz jeszcze ich nie widzia€ѕe€ђ. I wymieni€ѕ kolejno imiona przyjaci€њ€ѕ. Stary ent badawczo i d€ѕugo przygl€љda€ѕ si€ё ka€їdemu z osobna, witaj€љc kilku s€ѕowy. Ostatniego zagadn€љ€ѕ Legolasa:- A wi€ёc przyby€ѕe€ђ do nas z Mrocznej Puszczy, szlachetny #elfie? Wielki to by€ѕ kiedy€ђ las. - Wielki pozosta€ѕ do dzi€ђ - odpar€ѕ elf. - Lecz €їadnemu z jego mieszka€јc€њw nie uprzykrzy€ѕy si€ё mimo to drzewa i wszyscy ch€ёtnie ogl€љdaj€љ nowe. Bardzo bym chcia€ѕ pozna€ѓ lepiej las Fangorna. W€ёdrowa€ѕem ledwie "jego skrajem, a ju€ї €їal by€ѕo migo opuszcza€ѓ. Oczy Drzewca b€ѕysn€ё€ѕy z rado€ђci. "- Mam nadziej€ё, €їe spe€ѕni si€ё twoje €їyczenie, zanim te g€њryzd€љ€ї€љ si€ё postarze€ѓ - powiedzia€ѕ. $- Przyjd€ё, je€їeli los oka€їe si€ё €ѕaskawy - rzek€ѕ Legolas. - Zawar€ѕem umow€ё z !przyjacielem, €їe je€ђli wszystkop€њjdzie szcz€ё€ђliwie, razem odwiedzimy Fangorn, oczywi€ђcie za twoim przyzwoleniem. - Ka€їdy elf, kt€њrego przyprowadzisz, b€ёdzie dla nasmi€ѕym go€ђciem - powiedzia€ѕ Drzewiec. !- Przyjaciel, o kt€њrym m€њwi€ё, !nie jest elfem - odpar€ѕ Legolas.- To Gimli, syn Gloina. "Gimli sk€ѕoni€ѕ si€ё nisko i przy tym ge€ђcie toporek wysun€љ€ѕ mu si€ё zza pasa, z g€ѕo€ђnym brz€ёkiem padaj€љc na ziemi€ё. - Hm, hum. Aha. Krasnolud z toporem! - rzek€ѕ Drzewiec. - !Hm... Lubie elfy, ale ty za wieleode mnie €ї€љdasz. Osobliwa to przyja€ќ€ј. - Mo€їe wydaje si€ё osobliwa - powiedzia€ѕ Legolas - p€њki wszak€їe Gimli €їyje, nie przyjd€ё sam do Fangornu, w€ѕadco lasu. Ten krasnolud €ђci€љ€ѕ w bitwie czterdzie€ђci dwa orkowe €ѕby. - Ho, ho! Tak powiadaj - rzek€ѕDrzewiec. - To mi si€ё podoba. No, zobaczymy, co b€ёdzie, to "b€ёdzie, nie trzeba si€ё spieszy€ѓani wyprzedza€ѓ wypadk€њw. Teraz musimy zn€њw rozsta€ѓ si€ё"na czas jaki€ђ. Dzie€ј chyli si€ё ku wieczorowi, Gandalf m€њwi, €їe chce wyruszy€ѓ przed zmrokiem, a kr€њlowi Rohanu tak€їe pilno wraca€ѓ do domu. - Tak, musimy jecha€ѓ, i to zaraz - rzek€ѕ Gandalf. - Wybacz, €їe zabior€ё twoich od€ќwiernych. Mam jednak nadziej€ё, €їe jako€ђ sobie bez nich poradzisz? - Mo€їe sobie poradz€ё - powiedzia€ѕ Drzewiec - ale b€ёdzie mi ich brakowa€ѕo. Chyba na staro€ђ€ѓ staj€ё si€ё pochopny, bo zaprzyja€ќni€ѕem si€ё z nimi bardzo, mimo kr€њtkiej znajomo€ђci; wida€ѓ z wiekiem m€ѕodo€ђ€ѓ wraca. Co prawda od wielu, wielu lat nie spotka€ѕem nic nowego pod s€ѕo€јcem lub pod ksi€ё€їycem, p€њki nie zobaczy€ѕem tych hobbit€њw. Nigdy te€ї o nich nie!zapomn€ё. Ju€ї do€ѕ€љczy€ѕem ich !imi€ё do D€ѕugiego Spisu. Entowieb€ёd€љ ich pami€ёta€ѓ. Entowie z ziemi zrodzeni, starzy jak g€њry, Co chodz€љ lasami i wod€љ si€ё poj€љ, I weso€ѕe hobbity, €їar€ѕoczne jak my€ђliwi, Skore do €ђmiechu, a ma€ѕe jak dzieci. Przyja€ќ€ј mi€ёdzy nami przetrwa, p€њki na €ђwiecie "b€ёd€љ si€ё li€ђcie zieleni€ѕy co wiosn€ё. Bywajcie zdrowi! Gdyby€ђcie w swoim mi€ѕym ojczystym kraju zas€ѕyszeli jakie€ђ nowiny, przy€ђlijcie mi s€ѕ€њwko. Rozumiecie chyba, o co mi chodzi: czy nie widzianotam gdzie€ђ entowych €їon. A !je€ђli zdarzy si€ё sposobno€ђ€ѓ, odwied€ќcie mnie koniecznie. - Odwiedzimy Fangorn na pewno! - jednocze€ђnie odpowiedzieli Merry i Pippin, po czym szybko odwr€њcili oczy. Drzewiec d€ѕug€љ chwil€ё patrza€ѕ na nich w milczeniu i kiwa€ѕ g€ѕow€љ. Wreszcie zagadn€љ€ѕ Gandalfa: - A wi€ёc Saruman nie chce opu€ђci€ѓ Orthanku? Niczego innego nie spodziewa€ѕem si€ё po nim. Serce ma zbutwia€ѕe jakczarny huorn. Swoj€љ drog€љ przyznam si€ё, €їe gdyby mnie pokonano i wyci€ёto wszystkie drzewa, ja te€ї bym nie odszed€ѕ, p€њki zosta€ѕaby mi chocia€ї jedna ciemna kryj€њwka. - Tak, ale ty nie knu€ѕe€ђ spisk€њw, €їeby ca€ѕy €ђwiat obsadzi€ѓ drzewami i zdusi€ѓ wszelkie inne €їycie na ziemi - odpar€ѕ Gandalf. - Saruman zosta€ѕ, by dalej hodowa€ѓ swoj€љ nienawi€ђ€ѓ i w miar€ё mo€їno€ђci snu€ѓ nowe sieci zdrady. Ma klucz Orthanku. Lecz nie dajcie mu uciec. - Nie damy. Entowie go !przypilnuj€љ - rzek€ѕ Drzewiec. -Saruman bez mego pozwolenia "kroku nie zrobi poza t€ё ska€ѕ€ё. Entowie b€ёd€љ trzymali stra€ї. - Dobrze! - powiedzia€ѕ Gandalf.- Na to liczy€ѕem. Mog€ё wi€ёc "opu€ђci€ѓ Isengard i zaj€љ€ѓ si€ё innymi sprawami zrzuciwszy t€ё trosk€ё z serca. Musicie jednak czuwa€ѓ pilnie. Woda ju€ї #opad€ѕa. Stra€їe wok€њ€ѕ wie€їy nie wystarcz€љ. Na pewno s€љ jakie€ђpodziemne lochy, kt€њrymi Saruman zechce mo€їe wkr€њtce!wydosta€ѓ si€ё niepostrze€їenie. !Je€їeli nie wzdragacie si€ё przed#t€љ ci€ё€їk€љ prac€љ, prosz€ё was, zalejcie kotlin€ё znowu wod€љ i utrzymujcie pow€њd€ќ, dop€њki Isengard nie zamieni si€ё w !stoj€љc€љ sadzawk€ё albo dop€њki nie odkryjecie tajemnych $przej€ђ€ѓ. Je€їeli podziemia b€ёd€љ zalane, a wyj€ђcia zabarykadowane, Saruman b€ёdzie musia€ѕ siedzie€ѓ na g€њrze i tylko wygl€љda€ѓ przez okna na €ђwiat. - Zdaj to na ent€њw - rzek€ѕ Drzewiec. - Zbadamy dolin€ё od szczyt€њw do dna i zajrzymy pod ka€їdy kamie€ј. Wr€њc€љ do niej zn€њw drzewa. Nazwiemy to miejsce Lasem Stra€їnik€њw. Nawet wiewi€њrka nie przemknie si€ё t€ёdy bez mojej wiedzy. Zdaj to na ent€њw. P€њkinie up€ѕynie siedemkro€ѓ tyle lat, ile Saruman nas dr€ёczy€ѕ, nie zejdziemy z warty. Rozdzia€ѕ 11 Palantir S€ѕo€јce ju€ї zachodzi€ѕo za wyd€ѕu€їone rami€ё g€њr, gdy Gandalf ze swoj€љ dru€їyn€љ i kr€њl ze swymi je€ќd€ќcami wyruszyli wreszcie z Isengardu.Gandalf wzi€љ€ѕ na konia Meriadoka, Aragorn za€ђ Pippina. Dwaj kr€њlewscy wojownicy wyprzedzaj€љc oddzia€ѕ pu€ђcili si€ё zaraz za bram€љ w cwa€ѕ i wkr€њtce znikn€ёli towarzyszom z oczu. Reszta posuwa€ѕa si€ё bez zbytniego po€ђpiechu. Entowie ustawili si€ё szpalerem po obu stronach bramy wznosz€љc d€ѕugie ramiona po€їegnalnym gestem, lecz zachowali milczenie. Gdy ujechali kr€ёt€љ drog€љ do€ђ€ѓ daleko w g€њr€ё doliny, hobbici obejrzeli si€ё za siebie. Na niebie jeszcze €ђwieci€ѕo s€ѕo€јce, ale nad Isengardem !rozpostar€ѕy si€ё cienie i szare gruzy ledwie majaczy€ѕy w mroku. Drzewiec sta€ѕ przed bram€љ samotnie i z daleka wygl€љda€ѕ jak pie€ј starego drzewa. Hobbitom ten widok przypomnia€ѕ pierwsze spotkanie z entem na s€ѕonecznej p€њ€ѕce skalnej u "skraju Fangornu. Zbli€їali si€ё do s€ѕupa z god€ѕem Bia€ѕej R€ёki. S€ѕup sta€ѕ po dawnemu, lecz rze€ќbiona r€ёka le€їa€ѕa strzaskana na ziemi. Po€ђrodku drogi biela€ѕ d€ѕugi kamienny palec wskazuj€љcy, a niegdy€ђ czerwony paznokie€ѓ teraz pociemnia€ѕ i sczernia€ѕ. - Entowie nie pomijaj€љ najdrobniejszych nawet szczeg€њ€ѕ€њw - rzek€ѕ Gandalf. Ruszyli dalej w€ђr€њd g€ёstniej€љcych ciemno€ђci. - Czy b€ёdziemy jechali przez !ca€ѕ€љ noc? - spyta€ѕ po jakim€ђ czasie Merry. - Nie wiem, Gandalfie, jak ty si€ё czujesz zuczepion€љ twojej po€ѕy "ha€ѕastr€љ, ale ha€ѕastra chetnie !by si€ё odczepi€ѕa i po€ѕo€їy€ѕa spa€ѓ. #- A wi€ёc s€ѕysza€ѕe€ђ te obelgi? -odpar€ѕ Gandalf. - Nie pozw€њl !im j€љtrzy€ѓ si€ё w swoim sercu. B€љd€ќ zadowolony, €їe Saruman nie pocz€ёstowa€ѕ was d€ѕu€їszymprzem€њwieniem. Nigdy przedtem nie spotka€ѕ hobbit€њwi nie wiedzia€ѕ, w jaki ton !uderzy€ѓ zwracaj€љc si€ё do nich.Dobrze jednak wam si€ё "przyjrza€ѕ. Je€їeli to mo€їe by€ѓ plastrem na twoj€љ zranion€љ dum€ё, to wiedz, €їe w tej chwili pewnie wi€ёcej my€ђli o tobie i Pippinie ni€ї o nas wszystkich. Kim jeste€ђcie? Jak!si€ё dostali€ђcie do Isengardu i !po co? Ile wiecie? Czy byli€ђcie w niewoli, a je€ђli tak, jakim sposobem uratowali€ђcie €їycie, skoro orkowie wygin€ёli co do nogi? Nad tymi zagadkami biedzi si€ё teraz m€љdra g€ѕowa Sarumana. Szyderstwo z tych ust, Meriadoku, jest zaszczytem, je€ђli cenisz sobie jego zainteresowanie. "- Dzi€ёkuj€ё ci - odpar€ѕ Merry - ale najwi€ёkszym zaszczytem jest dla mnie czepianie si€ё twojej po€ѕy, Gandalfie. Po pierwsze dlatego, €їe dzi€ёki temu mog€ё powt€њrzy€ѓ raz jeszcze to samo pytanie: czy b€ёdziemy jechali przez ca€ѕ€љ noc? Gandalf roze€ђmia€ѕ si€ё. - Nie pozwolisz nikomu wykr€ёci€ѓ si€ё sianem. Ka€їdy czarodziej powinien mie€ѓ hobbita albo kilku hobbit€њw stale u boku; ju€ї oni by go #nauczyli wyra€їa€ѓ si€ё €ђci€ђle i nie buja€ѓ w ob€ѕokach. Przepraszam ci€ё, Merry. Dobrzewi€ёc, pom€њwmy wi€ёc o tych przyziemnych szczeg€њ€ѕach. B€ёdziemy jechali jeszcze par€ё godzin, bez po€ђpiechu zreszt€љ, a€ї do wylotu doliny. Jutro ruszymy szybciej. Zamierza€ѕem z Isengardu wraca€ѓ prosto przez step do kr€њlewskiego domu w Edoras, ale po namy€ђle zmienili€ђmy plany. Wys€ѕali€ђmy go€јc€њw do Helmowego Jaru, €їeby zapowiedzieli tam na jutro powr€њt kr€њla. Stamt€љd Theoden z liczniejsz€љ €ђwit€љ pojedzie do Warowni Dunharrow przebieraj€љc si€ё €ђcie€їkami przez g€њry. Odt€љd bowiem nie b€ёdziemy si€ё w wi€ёkszej gromadzie pokazywa€ѓ na otwartym polu we dnie ani w !nocy, chyba €їe nie da€ѕoby si€ё !tego w €їaden spos€њb unikn€љ€ѓ. - Z tob€љ tak zawsze: albo nic,albo wszystko na raz - rzek€ѕ Merry. - Mnie tymczasem interesowa€ѕ tylko dzisiejszy nocleg. Gdzie jest €њw HelmowyJar i co to za miejsce? Pamietaj, €їe nie znam wcale tych okolic. "- A wi€ёc warto, by€ђ si€ё o nich czego€ђ dowiedzia€ѕ, je€їeli chcesz zrozumie€ѓ, co si€ё doko€ѕa nas dzieje. Ale nie ode mnie si€ё tego dowiesz i nie w tej chwili. Za du€їo mam teraz pilnych spraw do przemy€ђlenia. - Dobrze, wezm€ё na spytki Obie€їy€ђwiata podczas najbli€їszego popasu. On jest mniej obra€ќliwy od ciebie. Ale powiedz mi przynajmniej, dlaczego musimy si€ё kry€ѓ? #My€ђla€ѕem, €їe wygrali€ђmy bitw€ё.- Owszem, wygrali€ђmy, lecz todopiero pierwsze zwyci€ёstwo, a odni€њs€ѕszy je, tym bardziej jeste€ђmy zagro€їeni. Mi€ёdzy Isengardem a Mordorem %istnieje jaka€ђ €ѕ€љczno€ђ€ѓ, kt€њrejnie podejrzewa€ѕem. Nie wiem dok€ѕadnie, w jaki spos€њb si€ё porozumiewaj€љ, lecz na pewnowymieniali wiadomo€ђci. Oko Barad-Duru b€ёdzie, jak s€љdz€ё,!z niecierpliwo€ђci€љ wpatrywa€ѕo si€ё w Dolin€ё Czarodzieja, a tak€їe w stepy Rohanu. Im mniej zobaczy, tym dla nas lepiej. Z wolna posuwali si€ё kr€ёt€љ drog€љ w d€њ€ѕ doliny. Isena w swoim kamiennym korycie to przybli€їa€ѕa si€ё, to zn€њw oddala€ѕa. Noc zesz€ѕa z g€њr. !Mg€ѕa ust€љpi€ѕa ju€ї zupe€ѕnie. Dmuchn€љ€ѕ ch€ѕodny wiatr. Ksi€ё€їyc, bliski tego wieczora pe€ѕni, rozlewa€ѕ na wschodniej cz€ё€ђci nieba blad€љ, zimn€љ po€ђwiat€ё. Z prawej strony ramiona g€њry zni€їy€ѕy si€ё opadaj€љc nagimi stokami. !Przed podr€њ€їnymi ukaza€ѕa si€ё szeroka, szara r€њwnina. Wreszcie zatrzymali si€ё, a potem skr€ёcili z go€ђci€јca na mi€ёkk€љ traw€ё p€ѕaskowy€їu. Przejechali niewiele ponad mil€ёw kierunku na wsch€њd i !znale€ќli si€ё w ma€ѕej dolince, otwartej od po€ѕudnia, a wspartej o zbocza ostatniego w po€ѕudniowym €ѕa€јcuchu kopulastego wzg€њrza Dol Baran, zanurzonego w zieleni izwie€јczonego u szczytu k€ёpami wrzos€њw. Stoki dolinki zarasta€ѕ g€љszcz zesz€ѕorocznych paproci, w€ђr€њdkt€њrych mocno zwini€ёte wiosenne p€ёdy ledwie si€ё przebija€ѕy przez pachn€љc€љ €ђwie€їo€ђci€љ ziemi€ё. Ni€їej krzewi€ѕy si€ё bujnie kolczaste zaro€ђla i w ich cieniu w€ёdrowcy rozbili ob€њz na dwiegodziny przed p€њ€ѕnoc€љ. Rozpalili ognisko w wykrocie mi€ёdzy rozcapierzonymi korzeniami g€ѕogu, wysokiego jak drzewo, pokrzywionego zestaro€ђci, ale zdrowego i krzepkiego. Na ka€їdej jego ga€ѕ€љzce ju€ї nabrzmiewa€ѕy p€љczki. Wyznaczono stra€їe, po dw€њchna ka€їd€љ wart€ё. Reszta kompanii zjad€ѕszy wieczerz€ё owin€ё€ѕa si€ё w p€ѕaszcze i !posn€ё€ѕa. Hobbici le€їeli nieco odosobnieni w jakim€ђ zak€љtku na pod€ђci€њ€ѕce z suchych paproci. Merry by€ѕ senny, lecz Pippina ogarn€љ€ѕ dziwny niepok€њj. Paprocie trzeszcza€ѕy$i szele€ђci€ѕy pod nim, gdy kr€ёci€ѕ si€ё i przewraca€ѕ ustawicznie. - Co ci jest? - spyta€ѕ Merry. -Mo€їe€ђ trafi€ѕ na mrowisko? - Nie - odpar€ѕ Pippin - ale okropnie mi niewygodnie. Usi€ѕuj€ё sobie przypomnie€ѓ, kiedy ostatni raz spa€ѕem w €ѕ€њ€їku. Merry ziewn€љ€ѕ. - Policz na palcach - rzek€ѕ. - Chyba wiesz, ile czasu "up€ѕyn€ё€ѕo, odk€љd opu€ђcili€ђmy Lorien? - Ech, to si€ё nie liczy - powiedzia€ѕ Pippin. - My€ђl€ё o prawdziwej sypialni i €ѕ€њ€їku. - W takim razie trzeba liczy€ѓ od pobytu w Rivendell - rzek€ѕ Merry. - Ale ja usn€љ€ѕbym dzisiaj na ka€їdym pos€ѕaniu. - Szcz€ё€ђciarz z ciebie - !odezwa€ѕ si€ё po chwili milczeniaPippin €ђciszonym g€ѕosem - jecha€ѕe€ђ razem z Gandalfem. - No to co z tego? - Mo€їe z niego wydoby€ѕe€ђ jakie€ђ wiadomo€ђci i nowiny? - Nawet mn€њstwo. Wi€ёcej ni€ї kiedykolwiek. Chyba jednak s€ѕysza€ѕe€ђ, co m€њwi€ѕ, bo !jechali€ђcie blisko nas, a my nierobili€ђmy z nasze rozmowy sekretu. Skoro my€ђlisz, €їe dowiesz si€ё od Gandalfa #wi€ёcej ni€ї ja, usi€љd€ќ jutro na !jego konia. Oczywi€ђcie, je€їeli Gandalf zgodzi si€ё na zamian€ё pasa€їera. - Ust€љpisz mi miejsca? Mwietnie. Ale Gandalf jest okropnie skryty. Nic si€ё nie zmieni€ѕ, prawda? - Owszem, zmieni€ѕ si€ё - odpar€ѕ Merry, trze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПЩp c (ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBЯpі c eHаf & c ШHбŒ c +Iв›!R c ŽIгэ, c ёIд8uB TJm€њg€ѕby wiedzie€ѓ, €їe jest !inaczej? S€љdzi wi€ёc, €їe hobbittam przebywa uwi€ёziony i €їe Saruman torturuj€љc je€јca zmusi€ѕ go do spojrzenia w kryszta€ѕ. W jego ponurym umy€ђle utkwi€ѕ g€ѕos i obraz hobbita, oczekuje teraz na skutki wydanych polece€ј. Up€ѕynie troch€ё czasu, nim zrozumie swoj€љ omy€ѕk€ё. Nie wolno nam tego czasu zmarnowa€ѓ. Zbyt d€ѕugo zwlekamy. Trzeba si€ё pospieszy€ѓ. Nie nale€їy marudzi€ѓ w takim bliskim s€љsiedztwie Isengardu. Co do mnie, rusz€ё st€љd natychmiast iwezm€ё z sob€љ Peregrina Tuka. Lepiej, €їeby podr€њ€їowa€ѕ ze mn€љ, zamiast le€їe€ѓ w ciemno€ђciach i czuwa€ѓ w€ђr€њd €ђpi€љcych towarzyszy. - Ja zatrzymam Eomera i !dziesi€ёciu je€ќd€ќc€њw - rzek€ѕ kr€њl. - O €ђwicie pojedziemy dalej. Aragorn niech obejmie dow€њdztwo nad reszt€љ i rozstrzygnie, kiedy chce z nimi wyruszy€ѓ. - Twoja wola, Theodenie - "odpar€ѕ Gandalf. - Ale staraj si€ё"jak najpr€ёdzej schroni€ѓ w€ђr€њd g€њr, w Helmowym Jarze. Jeszcze nie sko€јczy€ѕ tych !s€ѕ€њw, gdy dziwny cie€ј pad€ѕ na!dolink€ё. Co€ђ nagle odgrodzi€ѕo jasny ksi€ё€їyc od ziemi. Kilku je€ќd€ќc€њw krzykn€ё€ѕo i przysiad€ѕo na trawie, os€ѕaniaj€љc g€ѕowy r€ёkami, jakby z g€њry zagra€їa€ѕ cios; zimny dreszcz przej€љ€ѕ wszystkich i porazi€ѕ trwog€љ. Przyczajeni spojrzeli ukradkiem w niebo. Ogromny skrzydlaty kszta€ѕt niby czarnachmura przesuwa€ѕ si€ё na tle "tarczy ksi€ё€їyca. Zatoczy€ѕ €ѕuk i skr€ёci€ѕ na p€њ€ѕnoc lec€љc szybciej ni€ї najszybsze wichryMr€њdziemia. Gwiazdy przy nim gas€ѕy. Znikn€љ€ѕ. Ludzie w dolince podnie€ђli si€ё z ziemi oszo€ѕomieni. Gandalf wci€љ€ї patrza€ѕ w niebo, ramiona wyci€љgn€љ€ѕ sztywno przed siebie i zaciska€ѕ splecione d€ѕonie. - Nazgul! - krzykn€љ€ѕ. - Wys€ѕannik Mordoru. Burza jest ju€ї blisko. Nazgule przeby€ѕy granic€ё Wielkiej Rzeki. W drog€ё! W drog€ё! Nie czekajcie €ђwitu! Nie ogl€љdajcie si€ё na maruder€њw! W drog€ё! Odskoczy€ѕ od gromady i biegn€љc przyzywa€ѕ Gryfa. Aragorn pospieszy€ѕ za Czarodziejem, kt€њry tymczasem dopad€ѕ do !legowiska hobbit€њw i podni€њs€ѕ w ramionach Pippina. - Pojedziesz teraz ze mn€љ - rzek€ѕ. - Przekonasz si€ё, jak niesie Gryf. Pedem wr€њci€ѕ na miejsce, gdzie przedtem spa€ѕ. Gryf ju€ї tam na niego czeka€ѕ. Zarzuciwszy na rami€ё ma€ѕ€љ !torb€ё, w kt€њrej mie€ђci€ѕ si€ё ca€ѕy jego podr€њ€їny dobytek, Czarodziej skoczy€ѕ na konia. Aragorn poda€ѕ mu Pippina, a Gandalf usadowi€ѕ przed sob€љ hobbita, otulonego w p€ѕaszcz ipled. - B€љd€ќcie zdrowi! Pospieszajcie za mn€љ! - zawo€ѕa€ѕ Gandalf. - Ruszaj, Gryfie! Wspania€ѕy rumak potrzasn€љ€ѕ €ѕbem, machn€љ€ѕ rozwianym !ogonem, b€ѕysn€љ€ѕ srebrzy€ђcie w€ђwietle ksi€ё€їyca i skoczy€ѕ naprz€њd, a€ї grudki ziemi "bryzn€ё€ѕy spod kopyt. Mmign€љ€ѕ z miejsca jak g€њrski wiatr. - Pi€ёkna noc i znakomity odpoczynek - powiedzia€ѕ Merry zwracaj€љc si€ё do Aragorna. - S€љ na €ђwiecie "szcz€ё€ђciarze! Pippin nie chcia€ѕ!spa€ѓ, a mia€ѕ ochot€ё na jazd€ё z Gandalfem. No i prosz€ё! "Pojecha€ѕ, zamiast obr€њci€ѓ si€ё w kamie€ј i stercze€ѓ tu ku przestrodze potomno€ђci. - A gdyby€ђ tak ty, nie Pippin, podni€њs€ѕ kryszta€ѕ Orthanku, kto wie, co by si€ё sta€ѕo - rzek€ѕ Aragorn. - Mo€їe !spisa€ѕby€ђ si€ё jeszcze gorzej? Nic nie wiadomo... Teraz wi€ёc b€ёdziesz podr€њ€їowa€ѕ na moim siodle. Jedziemy natychmiast !dalej. Przygotuj si€ё i pozbierajwszystkie manatki Pippina. A pospiesz si€ё, m€њj hobbicie. !Gryf gna€ѕ przez r€њwnin€ё i nie trzeba by€ѕo nim kierowa€ѓ ani !te€ї go pop€ёdza€ѓ. W niespe€ѕna godzin€ё dotarli do brod€њw na "Isenie i przeprawili si€ё na drugi!brzeg. Min€ёli Kurhan Rohirrim€њw"zje€їony zimn€љ stal€љ w€ѕ€њczni. Pippinowi si€ѕy wraca€ѕy. By€ѕo !mu ciep€ѕo, lecz wiatr rze€ќwi€ѕ jego twarz ch€ѕodem. Czu€ѕ blisko€ђ€ѓ Gandalfa. Groza kryszta€ѕu i przera€їaj€љcego cienia, kt€њry za€ѓmi€ѕ nad #dolink€љ ksi€ё€їyc, blad€ѕa w jego pami€ёci jak co€ђ, co zosta€ѕo daleko we mgle g€њr albo zdarzy€ѕo si€ё tylko we €ђnie. Odetchn€љ€ѕ g€ѕ€ёboko. !- Nie wiedzia€ѕem, €їe je€ќdzisz na oklep, gandalfie - rzek€ѕ. - Nie masz ani siod€ѕa, ani uzdy. $- Na og€њ€ѕ nie je€їd€ї€ё na mod€ѕ€ёelf€њw, ale inna sprawa, gdy dosiadam Gryfa - odpar€ѕ Gandalf. - Ten ko€ј nie zni€њs€ѕby w€ёdzid€ѕa. Nikt nie jest jego panem, niesie tylko !tego, kogo chce nosi€ѓ. A je€ђli chce, niczego wi€ёcej nie trzeba. Sam przypilnuje, €їebys utrzyma€ѕ si€ё na jego grzbiecie, chyba €їe wyskoczy€ѕby€ђ w powietrze dobrowolnie. !- Z jak€љ szybko€ђci€љ biegnie? -spyta€ѕ Pippin. - S€љdz€љc z podmuchu wiatru, mknie bardzo pr€ёdko, ale nie czuje #si€ё zupe€ѕnie wstrz€љs€њw. Jak€їe lekki ma ch€њd. - P€ёdzi teraz tak, €їe naj€ђciglejszy ko€ј z trudem dotrzymywa€ѕby mu kroku w pe€ѕnym galopie - odrzek€ѕ Gandalf - lecz dla Gryfa to fraszka. Teren tutaj wzni€њs€ѕ si€ё nieco i jest mniej r€њwny !ni€ї za rzek€љ. Sp€њjrz jednak na#Bia€ѕe G€њry, jak zdaj€љ si€ё ju€ї bliskie pod gwiazdami. Tam niby czarne w€ѕ€њcznie stercz€љ szczyty Tr€њjroga. Wkr€њtce znajdziemy si€ё u rozstajnych dr€њg i w Zielonej Rozterce, gdzie przed dwoma dniami rozegra€ѕa si€ё bitwa. Pippin jeszcze przez d€ѕug€љ !chwil€ё milcza€ѕ. S€ѕysza€ѕ, €їe Gandalf co€ђ sobie z cicha nucii mruczy jakie€ђ urywki wierszyw r€њ€їnych j€ёzykach. Tymczasem ziemia mila za mil€љumyka€ѕa spod ko€јskich kopyt. Wreszcie Czarodziej za€ђpiewa€ѕg€ѕo€ђniej, tak €їe hobbit !zrozumia€ѕ s€ѕowa pie€ђni; kilka linijek wyra€ќnie dobieg€ѕo do jego uszu poprzez szum wiatru: Wysokie statki, wysocy kr€њle, Trzy razy trzy, "C€њ€ї to przywie€ќli z zapad€ѕych krain Przez morskie mg€ѕy? Siedem gwiazdeczek, siedem kamieni, #Drzewo, co biel€љ ga€ѕ€љzek l€ђni. - Co m€њwisz, Gandalfie? - spyta€ѕ Pippin. - Przepowiada€ѕem sobie z pami€ёci par€ё zwrotek Pie€ђni Dziej€њw - odpar€ѕ Czarodziej. -Hobbici pewnie o niej zapomnieli, je€ђli w og€њle kiedykolwiek j€љ znali. - Nie, nie zapomnieli€ђmy - rzek€ѕ Pippin. - Mamy te€ї podobne w€ѕasne pie€ђni, chocia€ї mo€їe ciebie by one nie interesowa€ѕy. Tej jednak, kt€њr€љ nuci€ѕe€ђ, nigdy nie s€ѕysza€ѕem. O czym to jest? Coto za siedem gwiazd i siedem kamieni? - Pie€ђ€ј m€њwi o palantirach dawnych kr€њl€њw - powiedzia€ѕ Gandalf. - Palantiry? Co to takiego? - Nazwa ta znaczy €єten, kt€њry widzi daleko€і. Jednym z palantir€њw jest kryszta€ѕ Orthanku. !- A wi€ёc nie jest dzie€ѕem... - #Pippin zaj€љkn€љ€ѕ si€ё - nie jest dzie€ѕem Nieprzyjaciela? - Nie - odpar€ѕ Gandalf. - Ani te€ї Sarumana. Bo ani jemu, aniSauronowi nie starczy€ѕoby na to wiedzy i w€ѕadzy. Palantiry pochodz€љ z dalekiego kraju, z !Eldamaru. S€љ dzie€ѕem Noldor€њw,mo€їe nawet samego Feanora, ale to by€ѕo tak dawno temu, €їe nie spos€њb nawet przemierzy€ѓ tego czasu latami.Nie ma jednak takiej rzeczy pod s€ѕo€јcem, kt€њrej by Sauronnie m€њg€ѕ obr€њci€ѓ na z€ѕy u€їytek. Na nieszcz€ё€ђcie dla Sarumana! To bowiem, jak teraz zrozumia€ѕem, przywiod€ѕogo do upadku. Dla ka€їdego z nas niebezpieczne s€љ "narz€ёdzia wiedzy g€ѕ€ёbszej ni€ї ta, kt€њr€љ sami posiadamy. Ale Saruman zawini€ѕ tak€їe. Szalony! Chcia€ѕ zachowa€ѓ kryszta€ѕ w tajemnicy, dla w€ѕasnej tylko korzy€ђci. Nigdy ani s€ѕowem o nim nie wspomnia€ѕ nikomu z cz€ѕonk€њw Rady. Nie wiedzieli€ђmy wcale, "€їe jeden z palantir€њw ocala€ѕ z kl€ёski Gondoru. Poza Rad€љ wszyscy w€ђr€њd ludzi i elf€њw zapomnieli, €їe takie rzeczy istnia€ѕy kiedy€ђ, jedynie r€њd Aragorna przechowa€ѕ o nich pami€ё€ѓ w swojej Pie€ђni Dziej€њw. - Do czego ludzie w dawnych czasach u€їywali tych palantir€њw? - spyta€ѕ Pippin, zachwycony i zdziwiony, €їe otrzymuje odpowiedzi na tak wiele pyta€ј, i ciekawy, czy ten humor Czarodzieja d€ѕugo potrwa. - Widzieli za ich pomoc€љ na wielk€љ odleg€ѕo€ђ€ѓ i mogli wymienia€ѓ z sob€љ my€ђli - odpar€ѕ Gandalf. - Dzi€ёki temu przez d€ѕugie wieki strzegli bezpiecze€јstwa i jedno€ђci !kr€њlestwa Gondoru. Rozmie€ђcili po jednym krysztale w Minas Anor, w Minas Ithil i w Orthanku, w kr€ёgu Isengardu. Najwa€їniejszy palantir, panuj€љcy nad innymi, !znajdowa€ѕ si€ё pod Gwia€ќdzist€љKopu€ѕ€љ, dop€њki nie zburzono Osgiliath, a trzy pozosta€ѕe w !bardzo odleg€ѕych krajach. Dzi€ђ ma€ѕo kto wie, gdzie mianowicie, bo tego €їadna pie€ђ€ј nie wyjawia. Lecz w domu Elronda powiadaj€љ, €їe tetrzy przechowywano w Annuminas, na Amon Sul i jednym z Wie€їowych Wzg€њrz, zwr€њconych ku Zatoce Ksi€ё€їycowej, gdzie szare !okr€ёty mia€ѕy swoj€љ przysta€ј. "Ka€їdy palantir m€њg€ѕ nawi€љza€ѓ "€ѕ€љczno€ђ€ѓ z drugim palantirem, !lecz tylko kryszta€ѕ z Osgiliath panowa€ѕ nad wszystkimi !jednocze€ђnie. Okazuje si€ё, €їe palantir z Orthanku przetrwa€ѕ na miejscu po dzi€ђ dzie€ј, !poniewa€ї ta ska€ѕa opar€ѕa si€ё burzom dziejowym. Lecz sam, wobec zagini€ёcia innych kryszta€ѕ€њw, nie na wiele si€ё zda€ѕ, pokazywa€ѕ jedynie male€јkie obrazy rzeczy odleg€ѕych i czas€њw zamierzch€ѕych. Niew€љtpliwie by€ѕ u€їyteczny Sarumanowi, ale to go nie zadowala€ѕo. Si€ёga€ѕ poprzez palantir wzrokiem coraz dalej, a€ї dosi€ёgn€љ€ѕ Barad-Duru. W ten spos€њb wpad€ѕ pod w€ѕadz€ё Saurona. Kto wie, gdzie podzia€ѕy si€ё palantiry Gondoru i Arnoru, strzaskane, zakopane pod ziemi€љ czy mo€їe zatopione w g€ѕ€ёbinach? Lecz jeden co najmniej dosta€ѕ si€ё w r€ёce Saurona, kt€њry pos€ѕuguje si€ё nim do w€ѕasnych cel€њw. Przypuszczam, €їe to jest kryszta€ѕ z Minas Ithil, bo t€љ fortec€љ od bardzo dawna "zaw€ѕadn€љ€ѕ i przeobrazi€ѕ j€љ w siedlisko z€ѕa, zwane teraz Minas Morgul. !Natwo wyobrazi€ѓ sobie, jak si€ёsta€ѕo, €їe zab€ѕ€љkane oczy Sarumana trafi€ѕy do pu€ѕapki, zkt€њrej ju€ї nie m€њg€ѕ si€ё wyrwa€ѓ; jak z dala nim kierowano, najpierw perswazj€љ, a je€ђli nie skutkowa€ѕa perswazja - "postrachem. Nosi€ѕ wilk, ponie€ђliwilka! Sok€њ€ѕ wpad€ѕ w szpony or€ѕa, paj€љk uwik€ѕa€ѕ si€ё w stalowej sieci. Ciekaw jestem, od jak dawna by€ѕ ju€ї zmuszany zg€ѕasza€ѓ si€ё regularnie za po€ђrednictwem palantiru do apelu i po rozkazy; od jak dawna kryszta€ѕ Orthanku tak €ђci€ђle by€ѕ po€ѕ€љczony z Barad-Durem,€їe kiedykolwiek w niego "spojrza€ѕ, je€ђli nie opar€ѕ si€ё $niez€ѕomn€љ si€ѕ€љ woli, przenosi€ѕ si€ё b€ѕyskawicznie my€ђl€љ i spojrzeniem do twierdzy Czarnego W€ѕadcy. A jak ten kryszta€ѕ przyci€љga! Czy€ї sam nie zna€ѕem jego si€ѕy? Nawet wtej chwili kusi mnie, €їeby wypr€њbowa€ѓ pot€ёgi mojej woli, przekona€ѓ si€ё, czy nie zdo€ѕamgo wyrwa€ѓ spod w€ѕadzy Nieprzyjaciela i skierowa€ѓ tam, gdzie pragn€ё, ponad morzami wody i czasu zobaczy€ѓ Tiriona Pi€ёknego, #pozna€ѓ niezg€ѕ€ёbion€љ m€љdro€ђ€ѓ Feanora i podpatrzy€ѓ mistrzostwo jego r€ёki przy pracy, ujrze€ѓ €ђwiat z tamtychdni, kiedy zar€њwno Bia€ѕe jak Z€ѕote Drzewa kwit€ѕy! Gandalf westchn€љ€ѕ i umilk€ѕ. - Szkoda, €їe wcze€ђniej tego wszystkiego nie wiedzia€ѕem - rzek€ѕ Pippin. - Nie mia€ѕem poj€ёcia, co robi€ё! - Owszem, pewne poj€ёcie mia€ѕe€ђ - odpar€ѕ Gandalf. - "Wiedzia€ѕe€ђ, €їe postepujesz €ќlei g€ѕupio. Nawet m€њwi€ѕe€ђ to sobie, ale sam siebie nie chcia€ѕe€ђ s€ѕucha€ѓ. A ja nie powiedzia€ѕem ci o tym wcze€ђniej dlatego, €їe dopiero teraz, przed chwil€љ, rozwa€їaj€љc wszystkie zdarzenia ostatnich dni zrozumia€ѕem jasno ca€ѕ€љ histori€ё. Ale gdybym nawet przestrzeg€ѕ ci€ё zawczasu, nie uchroni€ѕbym ci€ё od pokusy ani nie u€ѕatwi€ѕ jej odparcia. Przeciwnie! Musia€ѕe€ђ sparzy€ѓ si€ё, €їeby zapami€ёta€ѓ, €їe p€ѕomie€ј piecze. Dopiero teraz przestroga przed ogniem trafiaci do rozumu. !- Trafi€ѕa - przyzna€ѕ Pippin. - Cho€ѓby przede mn€љ po€ѕo€їono siedem kryszta€ѕ€њw, zamkn€љ€ѕbym oczy i schowa€ѕ r€ёce do kieszeni. - Znakomicie! - powiedzia€ѕ Gandalf. - Tego si€ё w€ѕa€ђnie spodziewa€ѕem. !- Chcia€ѕbym jednak wiedzie€ѓ... - zacz€љ€ѕ Pippin. - Lito€ђci! - wykrzykn€љ€ѕ Gandalf. - Je€їeli na to, €їeby ci€ё oduczy€ѓ w€ђcibstwa, musz€ёodpowiada€ѓ na wszystkie twoje pytania, nie b€ёd€ё mia€ѕ ju€ї do ko€јca €їycia czasu na €їadne inne zaj€ёcie. C€њ€ї ty chcesz jeszcze wiedzie€ѓ? - Imiona wszystkich gwiazd i wszystkich stworze€ј €їyj€љcychna €ђwiecie, ca€ѕ€љ histori€ё Mr€њdziemia, a tak€їe Krain nadniebnych i M€њrz Roz€ѕ€љki - za€ђmia€ѕ si€ё Pippin. - Oczywi€ђcie! Czy m€њg€ѕbym chcie€ѓ mniej? Ale nie spieszy mi si€ё, nie €ї€љdam tego wszystkiego dzisiejszej nocy. Na razie interesuje mnie g€ѕ€њwnie Czarny Cie€ј. S€ѕysza€ѕem, jak krzycza€ѕe€ђ: €єWys€ѕannik Mordoru!€і Kto to by€ѕ? Po co spieszy€ѕ do Isengardu? - To by€ѕ Czarny Je€ќdziec uskrzydlony, Nazgul - odpar€ѕ Gandalf. - Chcia€ѕ zabra€ѓ ci€ё do Czarnej Wie€їy. - Ale€ї jego przecie€ї nie po mnie wys€ѕano? - dr€ї€љcym g€ѕosem spyta€ѕ Pippin. - Chyba #nie wiedzia€ѕ, €їe to w€ѕa€ђnie ja dorwa€ѕem si€ё do... !- Nie wiedzia€ѕ - rzek€ѕ Gandalf.- Lotem ptaka z Barad-Duru do Orthanku jest dwie setki staj, a mo€їe wi€ёcej, nawet Nazgul na przebycie tej drogi potrzebuje kilku godzin. Ale Saruman od dnia, w kt€њrym wyprawi€ѕ ork€њw na wojn€ё, nieraz pewnie zagl€љda€ѕ w kryszta€ѕ i wi€ёcej tego tajnychmy€ђli odczytano po drugiej "stronie, ni€ї zamierza€ѕ ujawni€ѓ. Wys€ѕano pos€ѕa, €їeby zbada€ѕ, co Saruman robi. A po zdarzeniach ostatniego wieczora przyb€ёdzie, jak !s€љdz€ё, nast€ёpny wys€ѕannik, i to niebawem. Zaciska si€ё potrzask, w kt€њry Saruman !nieopatrznie wsadzi€ѕ r€ёce. Nie ma je€јca, kt€њrego obieca€ѕ dostarczy€ѓ. Nie ma kryszta€ѕu, a wi€ёc nie mo€їe ani zobaczy€ѓ,co si€ё w oddali dzieje, ani odpowiedzie€ѓ na wezwania w€ѕadcy. Sauron podejrzewa, €їeSaruman je€јca zatrzyma€ѕ sobie!i €їe uchyla si€ё od spojrzenia wkryszta€ѕ. Nie u€ѕatwi to Sarumanowi rozmowy z pos€ѕem.Jakkolwiek bowiem Isengard le€їy w gruzach, on ca€ѕy i €їywy siedzi w nietkni€ёtej wie€їy Orthank. Czy chce, czy nie chce, wygl€љda w oczach Saurona na buntownika. A przecie€ї odtr€љci€ѕ nasze propozycje, €їeby tego w€ѕa€ђnieunikn€љ€ѓ! Jak wybrnie z tych tarapat€њw, nie mam poj€ёcia. My€ђl€ё, €їe p€њki siedzi w Orthanku, ma do€ђ€ѓ si€ѕ, €їeby oprze€ѓ si€ё Dziewi€ёciu Je€ќd€ќcom. Mo€їliwe, €їe spr€њbuje oporu. Mo€їliwe, €їe uwi€ёzi Nazgula albo przynajmniej zabije jego skrzydlatego wierzchowca. A wtedy Rohan niech dr€їy o bezpiecze€јstwo swoich stadnin! Nie umiem przewidzie€ѓ, czy wyjdzie to nam na dobre, czy te€ї na z€ѕe. Mo€їe wa€ђ€ј z Sarumanem pokrzy€їuje lub nawet unicestwi plany Nieprzyjaciela. Zapewne Saurondowie si€ё, €їe ja by€ѕem w Isengardzie i sta€ѕem na schodach Orthanku, z hobbitami uczepionymi mojej po€ѕy. Tego najbardziej si€ё l€ёkam. Wiedz, €їe uciekaj€љc przed jednym niebezpiecze€јstwem p€ёdzimy na spotkanie drugiego, jeszcze gro€ќniejszego. Ka€їdy skok Gryfa zbli€їa nas do Krainy Cienia, Peregrinie Tuku! Pippin nie odpowiedzia€ѕ, lecz zatuli€ѕ si€ё p€ѕaszczem, jakby go nagle dreszcz przeszed€ѕ. A tymczasem szara ziemia umyka€ѕa spod kopyt rumaka. !- Sp€њjrz! - powiedzia€ѕ Gandalf.- Doliny Zachodniej Bruzdy otwieraj€љ si€ё przed nami. Wr€њcili€ђmy na drog€ё, kt€њra prowadzi ku wschodowi. Ta ciemna plama to wylot ZielonejRoztoki. Tam le€їy Aglarond i Kolorowe Groty. Ale o nich nie ja ci opowiem! Zapytaj Gimlego, a przynajmniej raz w €їyciu us€ѕyszysz odpowied€ќ zancznie obszerniejsz€љ, "ni€їby€ђ pragn€љ€ѕ. Nie zobaczysz jednak grot, w ka€їdym razie nie w tej jeszcze podr€њ€їy. Zostawimy je wkr€њtce za sob€љ.!- My€ђla€ѕem, €їe zatrzymamy si€ёw Helmowym Jarze! - rzek€ѕ Pippin. - Dok€љd zmierzamy? - Do Minas Tirith, p€њki tej twierdzy morze wojny nie ogarnie. - Ha! A daleko st€љd do Minas Tirith? - Wiele, wiele staj - odpar€ѕ Gandalf. - Trzy razy dalej ni€ї do dworu kr€њla Theodena, a jego stolica znajduje si€ё o stomil na wsch€њd st€љd, w linii powietrznej, na przyk€ѕad dla skrzydlatych pos€ѕ€њw Mordoru. Nasz Gryf musi biec d€ѕu€їsz€љ !drog€љ. Kto oka€їe si€ё szybszy? Nie zatrzymamy si€ё do €ђwitu, to znaczy jeszcze przez par€ё godzin. Potem nawet niestrudzony Gryf b€ёdzie musia€ѕ odpocz€љ€ѓ w jakiej€ђ kotlinie g€њrskiej, a mo€їe w #Edoras. Radz€ё ci, prze€ђpij si€ё, #je€ђli zdo€ѕasz teraz usn€љ€ѓ. Kto wie, czy w pierwszych promieniach brzasku nie ujrzysz z€ѕotego dachu dworu Eorla. A za dwa dni zobaczysz fioletowy cie€ј pod g€њr€љ Mindolluin€љ i bia€ѕe €ђciany ry, trze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBеp–JжК @ЌJзК c€ЖJивB cKйu c|Kк‰%1 cпKлК0N cBLм<“ЅLwie€їy Denethora w blasku poranka. Naprz€њd, Gryfie! P€ёd€ќ, m€њj dzielny, jak nigdy jeszcze nie $p€ёdzi€ѕe€ђ w €їyciu! Jeste€ђmy ju€їna twojej rodzinnej ziemi, znasz tutaj ka€їdy kamie€ј. P€ёd€ќ, bo ca€ѕa nadzieja w po€ђpiechu! Gryf podni€њs€ѕ €ѕeb i zar€їa€ѕ "g€ѕo€ђno, jakby us€ѕysza€ѕ tr€љby bitewne. Skoczy€ѕ naprz€њd. Skry#sypn€ё€ѕy si€ё spod podk€њw, pru€ѕ ciemno€ђ€ѓ nocy jak b€ѕyskawica.Zapadaj€љc z wolna w sen Pippin mia€ѕ dziwne wra€їenie, jak gdyby Gandalf z nim razemzastyg€ѕ w kamienn€љ posta€ѓ napos€љgu p€ёdz€љcego konia, a €ђwiat ca€ѕy ucieka€ѕ im spod st€њp w pot€ё€їnym szumie wichru. QRSTUVWXYZ[\]^_`abcdefghijklmnopqrstuvwxyz{|}~€‚ƒ„…†‡ˆ‰Š‹ŒŽ‘’“”•–—˜™š›œžŸ  Rozdzia€ѕ 1 Ob€ѕaskawienie Smeagola - No, prosz€ё pana, €ќle z nami - rzek€ѕ Sam Gamgee. Sta€ѕ zrozpaczony kul€љc si€ё obok Froda i wytrzeszczonymi oczyma wpatrywa€ѕ si€ё w mrok.By€ѕ wiecz€њr trzeciego dnia ucieczki Froda z obozowiska dru€їyny, tak przynajmniej im "si€ё zdawa€ѕo, bo niemal stracili rachunek czasu, wytrwale #wspinaj€љc si€ё i trudz€љc w€ђr€њd nagich, kamienistych zboczy €ѕa€јcucha Emyn Muil, cz€ёsto zawracaj€љc, bo droga urywa€ѕasi€ё przed nimi, nieraz stwierdzaj€љc, €їe zatoczywszy!kr€љg znale€ќli si€ё na tym samymmiejscu, z kt€њrego przed wielugodzinami wyszli. Mimo wszystko posun€ёli si€ё znacznie"na wsch€њd, starali si€ё wci€љ€ї wmiar€ё mo€їno€ђci trzyma€ѓ zewn€ёtrznej kraw€ёdzi spl€љtanego dziwacznie w€ёz€ѕa g€њr. Jednak najcz€ё€ђciej zewn€ёtrzne zbocza okazywa€ѕysi€ё strome, wynios€ѕe, niedost€ёpne, spi€ёtrzone nad "rozleg€ѕ€љ r€њwnin€љ; u ich st€њp spod rumowiska osypanych ska€ѕ ci€љgn€ё€ѕy si€ё w sinych oparach zgni€ѕe bagna, na kt€њrych oko nie dostrzega€ѕo €ђladu €їycia, nawet przelatuj€љcego ptaka. Hobbici stali na skraju wysokiego, nagiego i ponuregourwiska, kt€њrego podn€њ€їa gin€ё€ѕy we mgle; za plecami w€ёdrowc€њw wznosi€ѕa si€ё poszarpana €ђciana g€њr, nad nimi p€ѕyn€ё€ѕy chmury. Zimny wiatr d€љ€ѕ od wschodu. Wiecz€њrju€ї zapada€ѕ nad pos€ёpn€љ okolic€љ, zgni€ѕa ziele€ј trz€ёsawisk nabiera€ѕa o zmrokuszarobrunatnej barwy. Po prawej stronie Anduina, kt€њra za dnia, ilekro€ѓ s€ѕo€јce przedziera€ѕo si€ё przez chmury,po€ѕyskiwa€ѕa z oddali, teraz ukry€ѕa si€ё w ciemno€ђciach. Lecz wzrok hobbit€њw nie zwraca€ѕ si€ё na rzek€ё ani wstecz, ku Gondorowi, ku przyjacio€ѕom i krajom "€їyczliwych ludzi. Spogl€љdali na po€ѕudnie i na wsch€њd, gdzie nagranicy nadci€љgaj€љcej nocy !rysowa€ѕ si€ё ciemny wa€ѕ, jakby odleg€ѕe pasmo g€њr albo nieruchoma smuga dymu. Od czasu do czasu w miejscu, gdzie ziemia spotyka€ѕa si€ё z niebem, wzbija€ѕo si€ё w g€њr€ё czerwone €ђwiate€ѕko. #- Ale€ї €ќle z nami! - powt€њrzy€ѕ Sam. - Z wszystkich kraj€њw #€ђwiata, o kt€њrych s€ѕyszeli€ђmy, tego jednego woleliby€ђmy nigdy z bliska nie ogl€љda€ѓ. I w€ѕa€ђnie tam musimy si€ё dosta€ѓ. Co prawda bieda w tym, €їe chyba si€ё nie dostaniemy. Co€ђ mi si€ё zdaje, %€їe wybrali€ђmy z€ѕ€љ drog€ё. Zej€ђ€ѓ!na d€њ€ѕ nie spos€њb, a gdyby€ђmy%nawet jako€ђ zle€ќli, za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe pod t€љ zieleni€љ czeka nas paskudne bagno. Fe! Czuje pan, panie Frodo, jak cuchnie?Sam poci€љgn€љ€ѕ nosem pod wiatr. - Czuj€ё - odpar€ѕ Frodo, nie poruszy€ѕ si€ё jednak ani nie oderwa€ѕ oczu od ciemnego wa€ѕu na widnokr€ёgu i od migoc€љcych na jego tle !p€ѕomyk€њw. - Mordor! - szepn€љ€ѕledwie dos€ѕyszalnie. - Skoro "ju€ї musz€ё tam i€ђ€ѓ, chcia€ѕbym !jak najpr€ёdzej znale€ќ€ѓ si€ё u celu i niechby si€ё wreszcie to "wszystko sko€јczy€ѕo. - Zadr€їa€ѕ.Wiatr by€ѕ lodowaty, a przy tym przesycony zimnym smrodem zgnilizny. - No trudno- rzek€ѕ odwracaj€љc w ko€јcu wzrok - czy z nami €ќle, czy dobrze, w ka€їdym razie nie mo€їemy tu sta€ѓ do rana. Trzeba wyszuka€ѓ jaki€ђ zaciszniejszy k€љt i jedn€љ !wi€ёcej noc sp€ёdzi€ѓ na biwaku. Mo€їe jutro w €ђwietle dnia znajdziemy €ђcie€їk€ё. - Mo€їe jutro, a mo€їe pojutrzealbo popojutrze - mrukn€љ€ѕ Sam"- a mo€їe nigdy. Poszli€ђmy z€ѕ€љ drog€љ. - Nie wiem - odpar€ѕ Frodo. - My€ђl€ё, €їe skoro los chce, €їebym zaw€ёdrowa€ѕ do Krainy !Cienia, droga si€ё znajdzie. Ale czy poka€їe mi j€љ przyjaciel, czy wr€њg? Je€ђli jest dla nas jaka€ђ nadzieja, to jedynie w !po€ђpiechu. Ka€їda chwila zw€ѕokiprzewa€їa szal€ё na korzy€ђ€ѓ #nieprzyjaciela - i jak na z€ѕo€ђ€ѓ !wci€љ€ї wstrzymuj€љ mnie r€њ€їne przeszkody. Czy mo€їe to wola Czarnej Wie€їy kieruje tak naszymi krokami? Wszystkie moje dotychczasowe decyzje okaza€ѕy si€ё b€ѕ€ёdne. Powinienem by€ѕ znacznie wcze€ђniej porzuci€ѓ dru€їyn€ё, zaj€ђ€ѓ od p€њ€ѕnocy wschodnim brzegiem Anduiny i wschodnim skrajem g€њr Emyn Muil, przez twardy grunt r€њwniny, kt€њr€љ nazwano Polem Bitwy, prosto do bram Mordoru. Teraz jednaknie odnajdziemy drogi powrotnej, a zreszt€љ na wschodnim brzegu grasuj€љ bandy ork€њw. Ka€їdy up€ѕywaj€љcy dzie€ј to strata cennego czasu. Jestem bardzo znu€їony, Samie. Nie wiem, co robi€ѓ. Czy mamy jeszcze jakie€ђ zapasy €їywno€ђci? - Tylko te, jak je tam zw€љ, lembasy. Nawet sporo ich jeszcze zosta€ѕo. Lepsze to !b€љd€ќ co b€љd€ќ ni€ї nic. Kiedy pierwszy raz wzi€љ€ѕem je do ust, nie my€ђla€ѕem, ze !kiedykolwiek mi si€ё uprzykrz€љ. Ale teraz ch€ёtnie bym zjad€ѕ dla odmiany cho€ѓby kromk€ё zwyk€ѕego chleba z kwaterk€љ czy niechby p€њ€ѕkwaterkiem piwa dla sp€ѕukania gard€ѕa. Zabra€ѕem z ostatniego obozu ca€ѕy sprz€ёt kuchenny i taszcz€ё go na plecach, ale, jak wida€ѓ, niepotrzebnie. Przede wszystkim nie ma z czego ogniska rozpali€ѓ, a poza tym nie ma nic, co by si€ё da€ѕodo garnka w€ѕo€їy€ѓ, nawet trawy! Zawr€њcili, wyszukali kamienist€љ jamk€ё i zeszli na jej dno. Chmury przes€ѕania€ѕy zachodz€љce s€ѕo€јce, wi€ёc noc szybko zapad€ѕa. Noc sp€ёdzili #jak si€ё da€ѕo, kul€љc si€ё z zimnai przewracaj€љc z boku na bok w€ђr€њd ogromnych kamiennych drzazg stercz€љcych ze zwietrza€ѕej ska€ѕy. B€љd€ќ co b€љd€ќ w zapadlinie byli os€ѕoni€ёci od wschodniego wiatru. - Widzia€ѕ je pan znowu, panieFrodo? - spyta€ѕ Sam, gdy %zdr€ёtwiali i zzi€ёbni€ёci podnie€ђli si€ё w szary ch€ѕodny poranek i siedzieli €їuj€љc lembasy. - Nie - odpar€ѕ Frodo. - Nic nie!s€ѕysza€ѕem i nic nie widzia€ѕem ju€ї od dw€њch nocy. - Ja te€ї - m€њwi€ѕ Sam. - Brr! Ciarki po mnie chodz€љ, jak wspomn€ё te €ђlepia. Mo€їe w ko€јcu pozbyli€ђmy si€ё tego paskudnego szpiega. Gollum! Ju€ї on by zagulgota€ѕ, €їebym !tak kiedy€ђ dobra€ѕ si€ё pazuramido jego gardzieli. - Mam nadziej€ё, €їe nigdy nie b€ёdziesz musia€ѕ do niego si€ё dobiera€ѓ - powiedzia€ѕ Frodo. -Nie wiem, jakim sposobem nas przedtem wytropi€ѕ, ale mo€їliwe, €їe, jak powiadasz, pozbyli€ђmy si€ё go teraz. W tymsuchym, ja€ѕowym kraju nie zostawiamy €ђlad€њw st€њp na ziemi ani €їadnych trop€њw, kt€њre m€њg€ѕby wyw€ёszy€ѓ swoimczujnym nosem. !- Oby tak by€ѕo! - rzek€ѕ Sam. - !Chcia€ѕbym, €їeby odczepi€ѕ si€ё od nas raz na zawsze. - Pewnie, €їe chcia€ѕbym tego r€њwnie€ї - powiedzia€ѕ Frodo - ale nie Gollum jest moim najwi€ёkszym zmartwieniem. Przede wszystkim marz€ё, €їeby wydosta€ѓ si€ё z tych g€њr. Nie cierpi€ё ich. Tak si€ё czuj€ё, jakbym sta€ѕ nagi, ods€ѕoni€ёty od wschodu, z dala widoczny na tej wysoko€ђci, oddzielony tylko pust€љ p€ѕaszczyzn€љ od Krainy Cienia. Stamt€љd przecie€ї wypatruje mnie wrogie Oko. No, w drog€ё! Musimy dzi€ђ jakim€ђ sposobem zej€ђ€ѓ na d€њ€ѕ. Lecz dzie€ј up€ѕyn€љ€ѕ, popo€ѕudnie chyli€ѕo si€ё ku wieczorowi, a dwaj hobbici !wci€љ€ї w€ёdrowali grzbietem g€њrnie mog€љc znale€ќ€ѓ zej€ђcia. Niekiedy wydawa€ѕo im si€ё, €їe w ciszy pustkowia s€ѕysz€љ jakie€ђ szmery za sob€љ, szelestosuwaj€љcego si€ё kamienia czy te€ї mo€їe cz€ѕapi€љce kroki w€ђr€њd ska€ѕ. Gdy jednak zatrzymywali si€ё i wyt€ё€їali #s€ѕuch, nic ju€ї nie mogli z€ѕowi€ѓuchem pr€њcz westchnie€ј wiatru ocieraj€љcego si€ё o kamienn€љ gra€ј, ale ten g€ѕos przypomina€ѕ im tak€їe oddech €ђwiszcz€љcy mi€ёdzy ostrymi z€ёbami. Tego jednak dnia zauwa€їyli, €їe w miar€ё jak posuwaj€љ si€ё mozolnie naprz€њd, €ѕa€јcuch Emyn Muil stopniowo, lecz wyra€ќnie skr€ёca na p€њ€ѕnoc. "Grzbiet by€ѕ tutaj do€ђ€ѓ szeroki,p€ѕaski, zasypany rumowiskiem zwietrza€ѕych ska€ѕ, poprze€їynany €їlebami, w€љskimi jak fosa, ostro opadaj€љcymi po urwistej #€ђcianie w d€њ€ѕ. €eby przedosta€ѓsi€ё przez coraz cz€ёstsze i coraz g€ѕ€ёbsze szczerby, Frodoi Sam musieli obchodzi€ѓ je od !lewej strony, oddalaj€љc si€ё od zewn€ёtrznej kraw€ёdzi; uszli !par€ё mil, nim si€ё spostrzegli, €їe z wolna wprawdzie, lecz stale schodz€љ coraz ni€їej; gra€ј by€ѕa lekko pochylona. Wreszcie musieli si€ё zatrzyma€ѓ. Grzbiet w tym miejscu ostro skr€ёca€ѕ ku p€њ€ѕnocy, a przed hobbitami zia€ѕ w€љw€њz gro€ќniejszy ni€ї wszystkie dotychczasowe. Po !drugiej stronie pi€ёtrzy€ѕa si€ё nad w€љwozem €ђciana, pr€њg na kilkadziesi€љt st€њp wysoki i niedost€ёpny, ogromna, szara !ska€ѕa podci€ёta ostro, jakby j€љkto€ђ no€їem odr€љba€ѕ. Nie $spos€њb by€ѕo i€ђ€ѓ naprz€њd, mieli do wyboru p€њj€ђ€ѓ na zach€њd albo na wsch€њd. Ale wybieraj€љc!zach€њd musieliby si€ё liczy€ѓ z dalsz€љ utrudzaj€љc€љ wspinaczk€љ i strat€љ czasu, bowr€њciliby ku sercu g€њr. Od wschodu natomiast otwiera€ѕa si€ё przepa€ђ€ѓ. - Nie ma innej rady, trzeba $spu€ђci€ѓ si€ё w g€ѕ€љb tego €їlebu,m€њj Samie - rzek€ѕ Frodo. - Zobaczymy, dok€љd nas on zaprowadzi. "- Za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe do jakiej€ђ paskudnej dziury - odpar€ѕ Sam.€leb okaza€ѕ si€ё d€ѕu€їszy i g€ѕ€ёbszy, ni€ї si€ё zrazu wydawa€ѕo. Zszed€ѕszy nieco ni€їej, napotkali k€ёp€ё skarla€ѕych i ko€ђlawych drzew; by€ѕy to od kilku dni pierwsze drzewa na ich drodze, przewa€їnie mizerne brzozy, "ale trafia€ѕ si€ё w€ђr€њd nich od czasu do czasu tak€їe €ђwierk. Wiele mi€ёdzy nimi by€ѕo martwych, wysch€ѕych, do rdzenia prze€їartych ostrym wschodnim wichrem. Kiedy€ђ, za lepszych dni musia€ѕ tu szumie€ѓpi€ёkny, bujny las, teraz jednak ledwie garstka drzew zosta€ѕa, tylko stare, !spr€њchnia€ѕe pie€јki stercza€ѕy !niemal a€ї po kraw€ёd€ќ urwiska. €leb ci€љgn€љ€ѕ si€ё wzd€ѕu€ї skalnego uskoku, dno mia€ѕ #piar€їyste i ostro spada€ѕ w d€њ€ѕ.Kiedy doszli wreszcie do jego ko€јca, Frodo przykucn€љ€ѕ i pochyli€ѕ si€ё nad kraw€ёdzi€љ. - Popatrz! - rzek€ѕ do Sama. - Albo uszli€ђmy spory kawa€ѕ drogi, albo te€ї ska€ѕa si€ё obni€їy€ѕa. St€љd wydaje si€ё znacznie bli€їej do r€њwniny i zej€ђcie €ѕatwiejsze. Sam przykl€ёkn€љ€ѕ obok Froda i bardzo niech€ёtnie spojrza€ѕ w !d€њ€ѕ. Potem podni€њs€ѕ wzrok na urwisko spi€ёtrzone nad ich g€ѕowami po lewej stronie. !- Natwiejsze! - mrukn€љ€ѕ. - No,z dwojga z€ѕego rzeczywi€ђcie $€ѕatwiej zle€ќ€ѓ ni€ї wdrapa€ѓ si€ё na t€ё g€њr€ё. Kto nie umie fruwa€ѓ, zawsze potrafi skoczy€ѓ. - Skok rzeczywi€ђcie niema€ѕy -powiedzia€ѕ Frodo. Chwil€ё mierzy€ѕ wzrokiem €ђcian€ё. - B€ёdzie ze sto, sto dziesi€ё€ѓ st€њp na oko. Nie wi€ёcej. - Wystarczy - rzek€ѕ Sam. - Uf!Nie cierpi€ё nawet patrze€ѓ z wysoko€ђci w d€њ€ѕ. A przecie€ї !patrze€ѓ €ѕatwiej ni€ї z€ѕazi€ѓ. - Mimo wszystko my€ђl€ё, €їe "tutaj mo€їna by zle€ќ€ѓ - odpar€ѕ !Frodo. - Patrz, €ђciana inna ni€їna ca€ѕej dotychczasowej d€ѕugo€ђci grzbietu. Nieco nachylona i pop€ёkana. Rzeczywi€ђcie kraw€ёd€ќ w tym miejscu nie obrywa€ѕa si€ё prostopadle, lecz opada€ѕa nieco uko€ђnie, jak olbrzymi wa€ѕ ochronny lub falochron, pod kt€њrym fundamenty si€ё osun€ё€ѕy i wskutek tego w nieregularnej, skrzywionej €ђcianie powsta€ѕy rysy, ostre szczerby, gdzieniegdzie tak niemal szerokie jak stopnie schod€њw. - Ale je€ђli chcemy dzisiaj spr€њbowa€ѓ szcz€ё€ђcia, nie ma na co czeka€ѓ. Mciemnia si€ё dzisiaj wcze€ђnie. Mam wra€їenie, €їe zbiera si€ё na burz€ё. Osnuty dymem wa€ѕ g€њr na wschodzie gin€љ€ѕ w g€ѕ€ёbszej ni€ї zwykle ciemno€ђci, kt€њra !ju€ї wyci€љga€ѕa d€ѕugie ramiona ku zachodowi. Z daleka dochodzi€ѕ st€ѕumiony jeszcze, g€ѕuchy pomruk burzy. Frodo wystawi€ѕ nos pod wiatr i nieufnie popatrza€ѕ na niebo. Zacisn€љ€ѕ pas na p€ѕaszczu i umocowa€ѕ lekki worek na !plecach, potem zbli€їy€ѕ si€ё do kraw€ёdzi. - Spr€њbuj€ё - powiedzia€ѕ. - Niech b€ёdzie! - markotnie rzek€ѕ Sam. - Ale ja p€њjd€ё pierwszy. - Ty? - zdziwi€ѕ si€ё Frodo. - Czemu€ї to zmieni€ѕe€ђ tak naglezdanie? - Wcale nie zmieni€ѕem zdania, ale rozs€љdek dyktuje, €їe pierwszy musi i€ђ€ѓ ten, kto najpewniej na €ѕeb na szyj€ё poleci. Nie chc€ё spa€ђ€ѓ na pana, panie Frodo, po co jednym strza€ѕem dw€њch od razu zabija€ѓ. I zanim Frodo zd€љ€їy€ѕ go powstrzyma€ѓ, Sam usiad€ѕ, !przerzuci€ѕ nogi przez kraw€ёd€ќ, odwr€њci€ѕ si€ё i zawisn€љ€ѕ na r€ёkach szukaj€љc stopami jakiego€ђ punktu oparcia. Nigdy!w €їyciu chyba nie zdoby€ѕ si€ё zzimn€љ krwi€љ na czyn r€њwnie bohaterski i r€њwnie niem€љdry. - Nie! Nie! Samie, kochany "stary o€ђle! - zawo€ѕa€ѕ Frodo. - "Zabijesz si€ё niechybnie z€ѕa€ї€љcw ten spos€њb, nawet nie wypatrzywszy przedtem drogi. Wracaj natychmiast! - Chwyci€ѕSama pod pachy i wywindowa€ѕ z powrotem. - Czekaj chwil€ё, $cierpliwo€ђci! - rzek€ѕ. Po€ѕo€їy€ѕ #si€ё na skale, wychyli€ѕ g€ѕow€ё i uwa€їnie popatrzy€ѕ w d€њ€ѕ. S€ѕo€јce jeszcze nie zasz€ѕo, lecz €ђciemnia€ѕo si€ё szybko #doko€ѕa. - My€ђl€ё, €їe damy rad€ё - powiedzia€ѕ Frodo. - Ja w ka€їdym razie zlez€ё, a ty tak€їe pod warunkiem, €їe nie stracisz g€ѕowy i b€ёdziesz ostro€їnie szed€ѕ moim €ђladem. - Boj€ё si€ё, €їe pan jest zbyt pewny siebie, panie Frodo - odpar€ѕ Sam. - Przecie€ї w tej ciemno€ђci nawet nie wida€ѓ, copod nami. A je€ђli pan ni€їej trafi na takie miejsce, gdzie nie b€ёdzie o co ani n€њg, ani r€љk zaczepi€ѓ? #- No, to wr€њc€ё na g€њr€ё - rzek€ѕFrodo. - Natwo powiedzie€ѓ! - westchn€љ€ѕ Sam. - Ja radz€ё czeka€ѓ do rana, a€ї si€ё rozwidni. - Nie! To ju€ї by€ѕaby ostateczno€ђ€ѓ! - uni€њs€ѕ si€ё nagle Frodo. - Szkoda ka€їdej godziny, ka€їdej minuty. Zlez€ё !troch€ё ni€їej, zbadam drog€ё. Tynie id€ќ za mn€љ, p€њki nie zawo€ѕam. Wczepi€ѕ palce w kamienny #pr€њg i ostro€їnie spuszcza€ѕ si€ё po €ђcianie; ramiona ju€ї mia€ѕ !wypr€ё€їone w ca€ѕej d€ѕugo€ђci, gdy wreszcie zmaca€ѕ stop€љ ma€ѕy wyst€ёp skalny. - Pierwszy krok zrobiony! - o€ђwiadczy€ѕ. - Ta p€њ€ѕeczka rozszerza si€ё ku prawej #stronie! Tam b€ёd€ё m€њg€ѕ stan€љ€ѓ!bez pomocy r€љk. Zaraz... Urwa€ѕ nagle. "Ciemno€ђ€ѓ g€ёstniej€љca z ka€їd€љsekund€љ gna€ѕa z wiatrem od wschodu i ju€ї ogarn€ё€ѕa ca€ѕe niebo. Tu€ї nad ich g€ѕowami suchy trzask gromu rozdar€ѕ powietrze. Wraz z gwa€ѕtownym podmuchem wichury, zmieszany z jej szumem rozleg€ѕ si€ё wysoki, przenikliwy okrzyk. Hobbici znali ten g€ѕos: s€ѕyszeli go z oddali na Moczarach uchodz€љcz Hobbitonu, a nawet tam, w swojskich lasach rodzinnego !kraju mrozi€ѕ im krew w €їy€ѕach.Tu, daleko od ojczyzny, na pustkowiu, zabrzmia€ѕ jeszcze straszniej, przeszy€ѕ ich zimnym ostrzem grozy i rozpaczy. Na chwil€ё zabrak€ѕo im tchu, serca jakby usta€ѕy w piersiach. Sam pad€ѕ plackiem na ziemi€ё. Frodo mimo woli oderwa€ѕ r€ёce od ska€ѕy, €їeby !zas€ѕoni€ѓ sobie uszy. Zachwia€ѕ %si€ё, po€ђlizn€љ€ѕ i z przeci€љg€ѕym j€ёkiem osun€љ€ѕ w d€њ€ѕ. #Sam us€ѕysza€ѕ j€ёk i podczo€ѕga€ѕ si€ё na sam skraj urwiska. !- Panie Frodo! - wo€ѕa€ѕ. - PanieFrodo! Nie by€ѕo odpowiedzi. Sam !trz€љs€ѕ si€ё ca€ѕy, ale nabra€ѕ tchu w p€ѕuca i znowu krzykn€љ€ѕ: - Panie! - Wiatr wpycha€ѕ mu g€ѕos z powrotem do gard€ѕa, lecz w€ђr€њd huku i szumu, rozbijaj€љcego si€ё echem po g€њrach, do uszu Sama dolecia€ѕ nik€ѕy, znajomy g€ѕos. - W porz€љdku, w porz€љdku. !Jestem tutaj. Ale nic nie widz€ё. - Frodo ledwie dobywa€ѕ g€ѕosu. Nie by€ѕ wcale daleko. Nie #spad€ѕ, lecz tylko osun€љ€ѕ si€ё i wyl€љdowa€ѕ wprawdzie !brutalnie, lecz na r€њwne nogi i na szerszej p€њ€ѕeczce skalnej, #ledwie o kilkana€ђcie st€њp ni€їej.Szcz€ё€ђciem €ђciana w tym miejscu by€ѕa odchylona, a wiatr przycisn€љ€ѕ do niej hobbita tak, €їe nie run€љ€ѕ w przepa€ђ€ѓ. Chwil€ё odpoczywa€ѕ tul€љc twarz do zimnego kamienia; serce wali€ѕo mu jak m€ѕotem, nie rozumia€ѕ, czy zapad€ѕy nagle nieprzeniknione ciemno€ђci, czy tylko jemu €ѓmi si€ё w oczach. Otacza€ѕa go zewsz€љd czarna noc. !Przemkn€ё€ѕo mu przez my€ђl, €їe o€ђlep€ѕ. Zaczerpn€љ€ѕ w p€ѕuca ry, trze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€ЃkнpL cФLоМ z c'Mп6Е cŠMры"T cэMс?.^ cPNт9к3ГN powietrze. - Niech pan wraca! Niech pan wraca! - w ciemno€ђci, gdzie€ђ nad nim wo€ѕa€ѕ Sam. - Nie mog€ё - odpowiedzia€ѕ. - Nic nie widz€ё. Nie znajduj€ё €їadnego uchwytu w skale. Nie mog€ё si€ё na razie ruszy€ѓ. - Jak panu pom€њc? Co robi€ѓ?! - krzycza€ѕ Sam wychylaj€љc si€ёz nara€їeniem €їycia przez kraw€ёd€ќ. Dlaczego Frodo nic "nie widzia€ѕ? By€ѕo do€ђ€ѓ ciemno,nie tak jednak, by nie m€њc rozezna€ѓ najbli€їszego otoczenia. Sam widzia€ѕ Froda, ma€ѕ€љ, samotn€љ figurk€ё "przytulon€љ do €ђciany. Nie m€њg€ѕjednak dosi€ёgn€љ€ѓ go pomocnym ramieniem. "Zn€њw trzasn€љ€ѕ piorun i lun€љ€ѕ deszcz. G€ёste strugi ulewy zmieszanej z gradem smaga€ѕy €ђcian€ё lodowatym biczem. - Zejd€ё do pana! - krzykn€љ€ѕ !Sam, chocia€ї nie mia€ѕ poj€ёcia,jakim sposobem zdo€ѕa pom€њc Frodowi. - Nie! Nie! Czekaj! - odkrzykn€љ€ѕ Frodo mocniejszymju€ї g€ѕosem. - Ju€ї troch€ё wracam do siebie. Czekaj! Bez !liny i tak mi nic nie pomo€їesz. - Lina! - zawo€ѕa€ѕ Sam. Rozgor€љczkowany i nagle podniesiony na duchu, zacz€љ€ѕ "gada€ѓ do siebie: - Zas€ѕu€їy€ѕem,€їeby zadynda€ѓ na linie ku przestrodze innym !p€њ€ѕg€ѕ€њwkom. G€ѕ€љb z ciebie, Samie Gamgee, s€ѕusznie mi to m€њj Dziadunio powtarza€ѕ, €ђwi€ёte jego s€ѕowa. Lina! "- Przesta€ј ple€ђ€ѓ! - krzykn€љ€ѕ Frodo, odzyskuj€љc na tyle !si€ѕy, by zarazem zirytowa€ѓ si€ёi roze€ђmia€ѓ. - Daj spok€њj swojemu Dziaduniowi. Czy chcesz wm€њwi€ѓ sobie i mnie, "€їe masz lin€ё w kieszeni? Je€ђli tak, dawaj j€љ tu! - W€ѕa€ђnie, prosz€ё pana, €їe mam w worku lin€ё. Taszcz€ё j€љ setki mil, a na €ђmier€ѓ o niej zapomnia€ѕem. - No, to rusz si€ё wreszcie i spu€ђ€ѓ mi j€љ pr€ёdko! Sam co pr€ёdzej rozwi€љza€ѕ tobo€ѕek i zacz€љ€ѕ w nim szpera€ѓ. Rzeczywi€ђcie na dnie wymaca€ѕ zw€њj jedwabistej szarej liny skr€ёconej przez !elfy z Lorien. Rzuci€ѕ jej koniecFrodowi. W tym samym momencie albo ciemno€ђci zrzed€ѕy, albo hobbitowi w oczach poja€ђnia€ѕo. Widzia€ѕ szary sznur ko€ѕysz€љcy si€ё w powietrzu, a nawet wyda€ѕo musi€ё, €їe dostrzega bij€љcy od niego nik€ѕy srebrzysty blask. Mia€ѕ ju€ї punkt ja€ђniejszy w€ђr€њd nocy, na kt€њrym m€њg€ѕ wzrok skupi€ѓ, i dzi€ёki temu zaraz przesta€ѕo mu si€ё w #g€ѕowie kr€ёci€ѓ. Odklei€ѕ si€ё od "€ђciany, owi€љza€ѕ w pasie lin€љ, !chwyci€ѕ si€ё jej mocno obur€љcz. Sam cofn€љ€ѕ si€ё o krok czy dwa od kraw€ёdzi i zapar€ѕ nogami o stercz€љcy pieniek. Troch€ё o w€ѕasnych si€ѕach, a przede wszystkim ci€љgni€ёty na linie, Frodo wreszcie wywindowa€ѕ "si€ё na g€њr€ё i pad€ѕ na ziemi€ё obok przyjaciela. Grzmoty przetacza€ѕy si€ё ju€ї gdzie€ђ dalej, deszcz jednak "wci€љ€ї la€ѕ jak z cebra. Hobbici #podpe€ѕzli w g€ѕ€љb €їlebu, lecz i tam nie znale€ќli zbyt zacisznego schronienia. Zewsz€љd ciek€ѕy strugi wody, wkr€њtce dnem €їlebu p€ѕyn€љ€ѕ bystry, spieniony na kamieniach potok i !przelewaj€љc si€ё przez kraw€ёd€ќchlusta€ѕ jak z rynny olbrzymiego dachu. !- Zala€ѕoby mnie albo sp€ѕuka€ѕo w przepa€ђ€ѓ, gdybym zosta€ѕ na!tej p€њ€ѕce - rzek€ѕ Frodo. - Co &za szcz€ё€ђcie, €їe mi€ёli€ђmy lin€ё! - By€ѕoby jeszcze wi€ёksze szcz€ё€ђcie, gdybym sobie o niejw czas przypomnia€ѕ - powiedzia€ѕ Sam. - Mo€їe pan pami€ёta, €їe gdy opuszczali€ђmyLorien, elfy da€ѕy do ka€їdej "€ѕodzi zw€њj liny. Tak mi si€ё ta !lina spodoba€ѕa, €їe jeden zw€њj wpakowa€ѕem do swojego worka. Zdaje si€ё, €їe to by€ѕo nie wiedzie€ѓ ile lat temu! €єMo€їe wam si€ё przyda€ѓ w niejednej potrzebie€і - powiedzia€ѕ kt€њry€ђ z elf€њw, Haldir chyba. Mia€ѕ racj€ё! - Szkoda, €їe nie przysz€ѕo mi na my€ђl zabra€ѓ jeszcze drugiego zwoju - rzek€ѕ Frodo. - Rozstawa€ѕem si€ё z dru€їyn€љ w takim po€ђpiechu i zam€ёcie, €їe o tym nie pomy€ђla€ѕem. Gdyby€ђmy mieli wi€ёcej liny, mogliby€ђmy jej u€їy€ѓ do zjazduw d€њ€ѕ. Ciekaw jestem, ile ta twoja lina ma d€ѕugo€ђci? Sam z wolna zacz€љ€ѕ rozwija€ѓ lin€ё mierz€љc j€љ ramieniem. %- Pi€ё€ѓ, dziesi€ё€ѓ, dwadzie€ђcia...b€ёdzie ze trzydzie€ђci €ѕokci mniej wi€ёcej - oznajmi€ѕ. - No, no! Kto by si€ё spodziewa€ѕ! - wykrzykn€љ€ѕ Frodo. - Ha! - odpar€ѕ Sam. - Elfy to wspania€ѕe plemi€ё. Lina zdaje si€ё cienka, ale jest bardzo mocna, a przy tym mi€ёkka i nie drapie r€ёki. Zwija si€ё ciasno, a lekka jak pi€њrko. Wspania€ѕe plemi€ё, ani s€ѕowa! - Trzydzie€ђci €ѕokci! - w !zamy€ђleniu powt€њrzy€ѕ Frodo. - To chyba wystarczy. Je€їeli burza ucichnie przed noc€љ, spr€њbuj€ё dzi€ђ jeszcze. - Deszcz prawie ju€ї usta€ѕ - powiedzia€ѕ Sam - ale niech panpo ciemku nie ryzykuje, panie Frodo. Nie wiem, czy pan ju€ї zapomnia€ѕ, ale ja jeszcze mamw uszach krzyk, kt€њry z wichrem do nas dolecia€ѕ. Taki "g€ѕos maj€љ Czarni Je€ќd€ќcy, ale ten chyba w powietrzu galopowa€ѕ, bo krzyk szed€ѕ znad g€њr. Na m€њj rozum trzebaw tej dziurze przeczeka€ѓ do rana. - A na m€њj rozum ani chwili d€ѕu€їej nie wolno marudzi€ѓ na tym grzbiecie, gdzie nas oczy,patrz€љce z Czarnego Kraju poprzez bagniska, jak na d€ѕonizobacz€љ - odpar€ѕ Frodo. Z tymi s€ѕowy zerwa€ѕ si€ё i znowu zszed€ѕ na skraj w€љwozu. Wyjrza€ѕ przez kraw€ёd€ќ. Na wschodzie niebo si€ё ju€ї przetar€ѕo. Boczne skrzyd€ѕa burzy, postrz€ёpione i"mokre, rozprasza€ѕy si€ё; g€ѕ€њwnabitwa stoczona zosta€ѕa na szerokim froncie ponad €ѕa€јcuchem Emyn Muil, gdzie !zatrzyma€ѕy si€ё d€ѕu€їej ponure my€ђli Saurona. St€љd posz€ѕo natarcie na dolin€ё Anduiny, zasypuj€љc j€љ gradem i piorunami, potem czarny cie€ј gro€ќb€љ wojny pad€ѕ na Minas !Tirith. Wreszcie burza osun€ё€ѕa si€ё z g€њr i sk€ѕ€ёbionymi chmurami przep€ѕyn€ё€ѕa z wolna nad Gondorem i pograniczem Rohanu; rycerze Theodena jad€љc na zach€њd widzieli z daleka nad r€њwnin€љ jej czarne,pionowe smugi jak wie€їe sun€љce za s€ѕo€јcem. Tu jednak,nad pustkowiem bagien, otworzy€ѕo si€ё czyste, ciemnoszafirowe wieczorne niebo i kilka bladych gwiazd #b€ѕysn€ё€ѕo niby male€јkie, bia€ѕe okienka w baldachimie rozpi€ёtym nad sierpem ksi€ё€їyca. - Jak przyjemnie zn€њw ogl€љda€ѓ €ђwiat! - powiedzia€ѕ Frodo, wzdychaj€љc g€ѕ€ёboko. - Wyobra€ќ sobie, przez chwil€ё !mia€ѕem wra€їenie, €їe straci€ѕemwzrok. Od pioruna czy mo€їe od gorszego jeszcze wstrz€љsu.Nic a nic nie widzia€ѕem, $dop€њki nie spu€ђci€ѕe€ђ mi liny. Ta#lina jakby €ђwieci€ѕa w€ђr€њd nocy.- Tak, w ciemno€ђci l€ђni srebrem. Przedtem nigdy tego nie zauwa€їy€ѕem. Co prawda nie pami€ёtam, €їebym si€ё jej !kiedy€ђ przygl€љda€ѕ, odk€љd j€љ zwini€ёt€љ wpakowa€ѕem do "worka. Ale je€їeli pan si€ё upierazje€їd€їa€ѓ na linie, jak to !zrobimy? Trzydzie€ђci €ѕokci, to mniej wi€ёcej tyle, na ile pan oceni€ѕ wysoko€ђ€ѓ €ђciany, prawda? Frodo chwil€ё si€ё namy€ђla€ѕ. - Umocujesz lin€ё wok€њ€ѕ tego pie€јka - rzek€ѕ. - Tym razem spe€ѕni€ё twoje €їyczenie i pozwol€ё ci zjecha€ѓ pierwszemu. B€ёd€ё po trochu "zwalnia€ѕ lin€ё, a ty musisz tylko!odpycha€ѓ si€ё r€ёkami i stopami #od ska€ѕy. Swoj€љ drog€љ b€ёd€ё ci wdzi€ёczny, je€їeli od czasu do czasu ul€їysz mi, staj€љc o w€ѕasnych si€ѕach na kt€њrej€ђ "p€њ€ѕeczce. Jak ju€ї b€ёdziesz na dole, zjad€ё do ciebie. Czuj€ё si€ё zn€њw w dobrej formie. - Dobrze - odpar€ѕ Sam niezbytochoczo. - Raz kozie €ђmier€ѓ. Owi€љza€ѕ lin€ё wok€њ€ѕ pnia stercz€љcego tu€ї nad kraw€ёdzi€љ. Drugim ko€јcem !owin€љ€ѕ si€ё w pasie. Markotnie zwr€њci€ѕ si€ё ku przepa€ђci, got€њw po raz drugi przekroczy€ѓ jej pr€њg. Zjazd okaza€ѕ si€ё jednak mniej straszny, ni€ї si€ё Sam spodziewa€ѕ. Lina jakby mu dodawa€ѕa ducha, chocia€ї co !pr€ёdzej zamyka€ѕ oczy, ilekro€ѓ !zerkn€љ€ѕ w d€њ€ѕ. Jedno miejsce by€ѕo szczeg€њlnie przykre; nie m€њg€ѕ zmaca€ѓ stopami €їadnej szczeliny w stromej, a nawet $podci€ёtej €ђcianie; obsun€љ€ѕ si€ё !i zawis€ѕ na srebrnej nici. Lecz "Frodo opuszcza€ѕ lin€ё €ѕagodnie ipewnie, tak €їe wreszcie powietrzna jazda sko€јczy€ѕa si€ё szcz€ё€ђliwie. Najbardziej l€ёka€ѕ si€ё Sam, €їe liny nie starczy i €їe znajdzie si€ё w€њwczas bezradny mi€ёdzy niebem a ziemi€љ; lecz Frodo mia€ѕ jeszcze spor€љ p€ёtl€ё w r€ёku, gdy Sam stan€љ€ѕ u podn€њ€їa €ђciany i krzykn€љ€ѕ: €єWyl€љdowa€ѕem!€і G€ѕos zabrzmia€ѕ wyra€ќnie, Frodo jednak nie widzia€ѕ przyjaciela,!bo szary p€ѕaszcz elf€њw stopi€ѕ si€ё ze zmierzchem. Frodowi zej€ђcie zaj€ё€ѕo nieco "wi€ёcej czasu. Zw€њj liny owin€љ€ѕsobie w pasie, umocowa€ѕ koniec wok€њ€ѕ pnia, tak miarkuj€љc d€ѕugo€ђ€ѓ, €їeby go podtrzymywa€ѕa, zanim stopamidotknie gruntu. Nie ryzykowa€ѕ jednak zbytnio, stara€ѕ si€ё #raczej schodzi€ѓ ni€ї zje€їd€їa€ѓ, bo nie mia€ѕ tej wiary co Sam wniezawodn€љ moc cienkiej liny. Mimo to dwakro€ѓ po drodze trafi€ѕ na takie miejsce, gdzie !musia€ѕ ca€ѕkowicie jej zaufa€ѓ, bo na g€ѕadkiej €ђcianie nawet krzepkie hobbickie palce nie znajdowa€ѕy nic, czego by si€ё !mog€ѕy uczepi€ѓ, a p€њ€ѕki by€ѕy zbyt odleg€ѕe jedna od drugiej. W ko€јcu Frodo tak€їe stan€љ€ѕ na r€њwninie. - Uda€ѕo si€ё! - krzykn€љ€ѕ. - Umkn€ёli€ђmy g€њrom Emyn Muil. Pytam, co dalej? Kto wie, czy wkr€њtce nie zat€ёsknimy do twardej ska€ѕy pod nogami. Lecz Sam nie odpowiada€ѕ; patrza€ѕ uparcie do g€њry, ku szczytowi urwiska. - Och, p€њ€ѕg€ѕ€њwek ze mnie! Gamo€ј! - j€ёkn€љ€ѕ. - Moja pi€ёkna lina! Uwi€љzana tam w g€њrze do pnia, a my tutaj na dole! Nie mogli€ђmy dostarczy€ѓ wygodniejszej drabiny dla tegoszpiega Golluma! Ju€ї lepiej by€ѕo postawi€ѓ drogowskaz z napisem €єT€ёdy droga!€і Przeczuwa€ѕem, €їe jakie€ђ szyd€ѕo wylezie z worka, za €ѕatwo nam posz€ѕo. - Je€їeli masz spos€њb, €їeby zjecha€ѓ na linie i mie€ѓ j€љ nadal przy sobie, mo€їesz mi "odst€љpi€ѓ tytu€ѕ p€њ€ѕg€ѕ€њwka i gamonia, a tak€їe wszystkie inne, jakimi ci€ё Dziadunio !obdarzy€ѕ - rzek€ѕ Frodo. - Wle€ќz powrotem na gra€ј, odwi€љ€ї lin€ё i zjed€ќ raz jeszcze, prosz€ё bardzo. Sam podrapa€ѕ si€ё w g€ѕow€ё. - Niech pan wybaczy, panie Frodo, nie znam takiego sposobu - odpar€ѕ. - Ale przykromi t€ё lin€ё zostawi€ѓ mimo wszystko. - Pog€ѕaska€ѕ koniec $liny i potrz€љsn€љ€ѕ ni€љ z lekka. -!Ci€ё€їko rozsta€ѓ si€ё z ka€їd€љ rzecz€љ, kt€њra pochodzi z kraju elf€њw. Mo€їe Galadriela !sama sznur plot€ѕa? Galadriela! -szepn€љ€ѕ, ze smutkiem kiwaj€љc#g€ѕow€љ. Spojrza€ѕ zn€њw do g€њry ipo raz ostatni, jakby na !po€їegnanie, poci€љgn€љ€ѕ lin€ё. Ku zdumieniu hobbit€њw w€ёze€ѕ pu€ђci€ѕ. Sam pad€ѕ na wznak, a d€ѕugie szare zwoje cicho $osun€ё€ѕy si€ё i u€ѕo€їy€ѕy na jego brzuchu. Frodo wybuchn€љ€ѕ €ђmiechem. - Kto zaci€љgn€љ€ѕ tak dobrze #w€ёze€ѕ? - spyta€ѕ. - Szcz€ё€ђcie, €їe nie pu€ђci€ѕ wcze€ђniej! Pomy€ђle€ѓ, €їe zawierzy€ѕem twojemu supe€ѕkowi ca€ѕ€љ moj€љ €їyw€љ wag€ё. "Sam jednak nie €ђmia€ѕ si€ё wcale.- Zgoda, prosz€ё pana, €їe po g€њrach wspina€ѓ si€ё nie umiem - rzek€ѕ ura€їonym tonem - ale na linach i w€ёz€ѕach znam si€ё naprawd€ё. To u nas, €їe tak powiem, rodzinne rzemios€ѕo. M€њj dziadek, a po nim stryj Andy, najstarszy brat Dziadunia, prowadzili warsztat powro€ќniczy przez d€ѕugie lata.Ani w Shire, ani gdzie indziej na €ђwiecie nie ma mistrza, $kt€њry by lepszy w€ёze€ѕ za€ѕo€їy€ѕ na ten pniak, ni€ї ja za€ѕo€їy€ѕem. - W takim razie lina musia€ѕa si€ё zerwa€ѓ, przetrze€ѓ na ostrej kraw€ёdzi ska€ѕy - powiedzia€ѕ Frodo. $- Za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe nie - odpar€ѕ Sam, jeszcze bardziej tym drugim przypuszczeniem dotkni€ёty. - Nie, nie zerwa€ѕa si€ё, nie przetar€ѕa nawet jednanitka. "- A wi€ёc jednak supe€ѕ zawini€ѕ. "Sam potrz€љsn€љ€ѕ g€ѕow€љ nic nie odpowiadaj€љc. W zamy€ђleniu przesuwa€ѕ lin€ё w palcach. - Niech pan m€њwi, co chce, panie Frodo - powiedzia€ѕ #wreszcie - ale ja my€ђl€ё, €їe linasama z siebie przybieg€ѕa, kiedy na ni€љ zawo€ѕa€ѕem. Zwin€љ€ѕ lin€ё i pieczo€ѕowicie schowa€ѕ do worka. - Jakimkolwiek sposobem to !si€ё sta€ѕo, najwa€їniejsze, €їe jest - stwierdzi€ѕ Frodo. - Teraz jednak trzeba si€ё zastanowi€ѓ nad nast€ёpnym krokiem. Wkr€њtce noc zapadnie. Jakie €ђliczne !gwiazdy! Jaki pi€ёkny ksi€ё€їyc! - To dodaje otuchy, prawda? -rzek€ѕ Sam podnosz€љc wzrok kuniebu. - Gwiazdy przypominaj€љ!o elfach. Ksi€ё€їyc ro€ђnie. Nie widzieli€ђmy go przez dwie ostatnie noce, bo by€ѕo !chmurno. Teraz ju€ї do€ђ€ѓ jasno €ђwieci. - Tak - powiedzia€ѕ Frodo - ale!w pe€ѕni b€ёdzie dopiero za kilkadni. Nie s€љdz€ё, by€ђmy mogli w€ёdrowa€ѓ przez bagnisko przy€ђwietle p€њ€ѕksi€ё€їyca. Z zapadni€ёciem nocnego mrokurozpocz€ёli nowy etap marszu. Po jakim€ђ czasie sam obejrza€ѕ si€ё na przebyt€љ drog€ё. Wylot €їlebu znaczy€ѕ si€ё czarn€љ plam€љ na szarym urwisku. %- Ciesz€ё si€ё, €їe €ђci€љgn€ёli€ђmy lin€ё - powiedzia€ѕ. - Przynajmniej zadali€ђmy tej pokrace niez€ѕ€љ zagadk€ё. Niechpopr€њbuje cz€ѕapa€ѓ swoim "sposobem z p€њ€ѕki na p€њ€ѕk€ё po skalnej €ђcianie. Od podn€њ€їy urwiska poszli dzikim pustkowiem, klucz€љc w€ђr€њd g€ѕaz€њw i kamieni, mokrych i o€ђliz€ѕych po ulewnym deszczu. Teren wci€љ€їjeszcze opada€ѕ do€ђ€ѓ stromo. "Nie oddalili si€ё od g€њr wi€ёcej !ni€ї kilkadziesi€љt krok€њw, gdy !drog€ё zagrodzi€ѕa im szczelina, kt€њra znienacka ukaza€ѕa si€ё !tu€ї przed nimi, ziej€љc czarn€љ #g€ѕ€ёbi€љ. Nie by€ѕa zbyt szeroka, lecz nie tak w€љska, by odwa€їyli si€ё przez ni€љ przeskoczy€ѓ, i to po ciemku. Wydawa€ѕo im si€ё, €їe s€ѕysz€љ bulgot wody na dnie. Na lewo od nich szczelina skr€ёca€ѕa ku p€њ€ѕnocy, z powrotem pod g€њry, t€ёdy wi€ёc w €їaden spos€њb i€ђ€ѓ nie mogli, przynajmniej dop€њki noc trwa€ѕa. - Trzeba chyba zawr€њci€ѓ na po€ѕudnie wzd€ѕu€ї urwiska - rzek€ѕ Sam. - Mo€їe znajdziemy jaki€ђ zaciszny k€љt albo nawet jaskini€ё czy co€ђ w tym rodzaju. - Masz racj€ё - odpar€ѕ Frodo. -Jestem zm€ёczony i nie &mia€ѕbym si€ѕy d€ѕu€їej le€ќ€ѓ w€ђr€њdkamieni po nocy, mimo €їe ka€їda chwila droga. Gdyby takmie€ѓ r€њwn€љ €ђcie€їk€ё przed sob€љ, maszerowa€ѕbym, p€њki by"si€ё pode mn€љ nogi nie ugi€ё€ѕy! Droga wzd€ѕu€ї podn€њ€їy Emyn Muil nie okaza€ѕa si€ё wcale !mniej uci€љ€їliwa. Nie znale€ќli te€ї nigdzie przytulnego schronu, nic pr€њcz nagich kamiennych stok€њw, coraz wy€їszych i bardziej stromych w miar€ё, jak cofali si€ё na po€ѕudnie. W ko€јcu wyczerpani "rzucili si€ё po prostu na ziemi€ё pod os€ѕon€љ g€ѕazu, stercz€љcego niemal u st€њp urwiska. Jaki€ђ czas siedzieli !skuleni i smutni dr€ї€љc z zimna na kamieniach, lecz potem sen!ich zm€њg€ѕ, mimo €їe usi€ѕowali "si€ё przed nim broni€ѓ. Ksi€ё€їyc p€ѕyn€љ€ѕ wysoko po bezchmurnym ju€ї niebie. Nik€ѕa bia€ѕa po€ђwiata rozja€ђnia€ѕa skalne stoki i zalewa€ѕa ch€ѕodnym blaskiem urwisko pod €їlebem tak, €їe ogromna €ђcianazdawa€ѕa si€ё jasnoszar€љ p€ѕacht€љ poznaczon€љ gdzieniegdzie czarnymi plamami. - Wiesz co, Samie - rzek€ѕ w pewnej chwili Frodo wstaj€љc i otulaj€љc si€ё szczelniej p€ѕaszczem - prze€ђpij si€ё troch€ё i we€ќ tymczasem r€њwnie€ї m€њj koc, a ja pospaceruj€ё i b€ёd€ё pe€ѕni€ѕ #wart€ё. - Nagle wzdrygn€љ€ѕ si€ё i chwyci€ѕ Sama za r€ёkaw. - Co to? - szepn€љ€ѕ. - Sp€њjrz na urwisko! #Sam spojrza€ѕ i zach€ѕysn€љ€ѕ si€ё z wra€їenia. "- Tss! - rzek€ѕ. - To on. Gollum. #Do stu €їmij i padalc€њw! A ja si€ёcieszy€ѕem, €їe zadali€ђmy mu "zagadk€ё i €їe nie b€ёdzie umia€ѕ zle€ќ€ѓ ze ska€ѕy! Niech pan patrzy! Lezie jak obrzyd€ѕy paj€љk po €ђcianie. Po prostopad€ѕej i zupe€ѕnie g€ѕadkiej, jak si€ё zdawa€ѕo w bladym €ђwietle ksi€ё€їyca, €ђcianie spuszcza€ѕ si€ё ma€ѕy, ciemny stw€њr, lgn€љc do ska€ѕy rozcapierzonymi ko€јczynami. Mo€їe jego mi€ёkkie, czepliwe !r€ёce i palce u n€њg znajdowa€ѕy szpary i chwyty, kt€њrych €їaden hobbit nie zmaca€ѕby aninie umia€ѕ wykorzysta€ѓ, wygl€љda€ѕo to jednak tak, jakby spe€ѕza€ѕ po prostu na lepkich €ѕapach niby olbrzymi !drapie€їny owad. Laz€ѕ g€ѕow€љ w #d€њ€ѕ, w€ёsz€љc drog€ё przed sob€љ.Od czasu do czasu z wolna #podnosi€ѕ g€ѕow€ё, obraca€ѕ j€љ na d€ѕugiej, chudej szyi, a w€њwczas hobbitom miga€ѕy dwa#blade, l€ђni€љce €ђwiate€ѕka: oczy Golluma na jedno mgnienie b€ѕyskaj€љce w po€ђwiacie ksi€ё€їyca, co pr€ёdzej zn€њw zas€ѕoni€ёte powiekami. - Czy pan my€ђli, €їe on nas widzi? - spyta€ѕ Sam. - Nie wiem - odpar€ѕ Frodo cichutko - s€љdz€ё, €їe nie. Nawet przyjaznym oczom trudno rozr€њ€їni€ѓ w zmroku p€ѕaszcze elf€њw. Ja ledwie dostrzegam ci€ё z odleg€ѕo€ђci "dw€њch krok€њw. S€ѕysza€ѕem te€ї, €їe on nie znosi s€ѕo€јca ani ksi€ё€їyca. - To czemu z€ѕazi w€ѕa€ђnie w tym miejscu? - spyta€ѕ Sam. - Cicho! - ostrzeg€ѕ Frodo. - Mo€їliwe, €їe nas wyczu€ѕ nosem.uca ry, trze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBуpГ cцNф# B cIOхeW cЌOцМ"[ cPч.) crPш@9;8еPS€ѕuch ma te€ї, zdaje si€ё, #bystry jak elfy. My€ђl€ё, €їe co€ђ us€ѕysza€ѕ, mo€їe nasze g€ѕosy. Nakrzyczeli€ђmy si€ё niema€ѕo schodz€љc z g€њry, a przed #chwil€љ tak€їe g€ѕo€ђno gadali€ђmy.- No, ja mam go ju€ї wy€їej uszu - rzek€ѕ Sam. - Tym razemprzebra€ѕ miark€ё i w ko€јcu powiem mu s€ѕ€њwko prawdy, #je€їeli go dopadn€ё. I tak ju€ї nie!zdo€ѕaliby€ђmy wymkn€љ€ѓ mu si€ё niepostrze€їenie. I Sam naci€љgn€љwszy szary kaptur na twarz zakrad€ѕ si€ё chy€ѕkiem pod urwisko. - Ostro€їnie! - szepn€љ€ѕ Frodo id€љc za nim. - Nie sp€ѕosz go. !Jest gro€ќniejszy, ni€їby mo€їna przypuszcza€ѓ. !Spe€ѕzaj€љcy czarny stw€њr mia€ѕ ju€ї za sob€љ trzy czwarte !drogi, znajdowa€ѕ si€ё o jakie€ђ pi€ёtna€ђcie st€њp czy mo€їe nawet mniej od podn€њ€їa €ђciany. Hobbici, przyczajeni bez ruchu w cieniu wielkiego g€ѕazu, nie odrywali od Golluma oczu. S€ѕyszeli sapanie, a nawetod czasu do czasu €ђwiszcz€љcyoddech, kt€њry brzmia€ѕ jak przekle€јstwa. Kiedy podnosi€ѕ $g€ѕow€ё, wyda€ѕo im si€ё, €їe pluje."Potem zn€њw ruszy€ѕ dalej w d€њ€ѕ.By€ѕ ju€ї tak blisko, €їe skrzekliwy, €ђwiszcz€љcy g€ѕos dochodzi€ѕ zupe€ѕnie wyra€ќnie. !- Sss! Ostro€їnie, m€њj skarbie! Spiesz si€ё powoli. Nie wolno nam nara€їa€ѓ karku, m€њj skarbie, nie! Glum, glum! - Zn€њw podni€њs€ѕ g€ѕow€ё, zamruga€ѕ w blasku ksi€ё€їyca i szybko zamkn€љ€ѕ €ђlepia. - Wstr€ёtne, wstr€ёtne, zimne $€ђwiat€ѕo... sss... szpieguje ci€ё, m€њj skarbie, rani ci oczy. Im ni€їej si€ё opuszcza€ѕ, tym !lepiej rozr€њ€їniali w jego syku s€ѕowa. "- Gdzie si€ё podzia€ѕ m€њj skarb, m€њj ssskarb? Bo to nasz ssskarb, nasz w€ѕasssny, musimy go odebra€ѓ. Z€ѕodzieje, z€ѕodzieje, wstr€ёtne ma€ѕe z€ѕodziejaszki. Gdzie si€ё ssschowali z moim ssskarbem? Niech ich licho. Nienawidzimy ich. - Z tego by wynika€ѕo, €їe nie wie, gdzie jeste€ђmy - szepn€љ€ѕSam. - Co on nazywa swoim skarbem? Czy€їby...? - Cicho! - szepn€љ€ѕ Frodo. - Zbli€їa si€ё, m€њg€ѕby ju€ї dos€ѕysze€ѓ nasze szepty. Gollum rzeczywi€ђcie zatrzyma€ѕsi€ё nagle i chwia€ѕ ogromn€љ g€ѕow€љ na chudej szyi z boku na bok, jakby nas€ѕuchuj€љc. Na!wp€њ€ѕ odemkn€љ€ѕ blade €ђlepia. Sam pohamowa€ѕ si€ё, chocia€ї !r€ёka go €ђwierzbi€ѕa. Z gniewem i wstr€ёtem wlepi€ѕ wzrok w obrzyd€ѕego stwora, kt€њry "zn€њw si€ё ruszy€ѕ nie przestaj€љcmrucze€ѓ i sycze€ѓ pod nosem. W ko€јcu znajdowa€ѕ si€ё ju€ї tylko o kilka st€њp od ziemi, wprost nad g€ѕowami hobbit€њw. Mciana w tym miejscu opada€ѕa gwa€ѕtownie i by€ѕa podci€ёta, nawet Gollum nie m€њg€ѕ w niej znale€ќ€ѓ punktu oparcia. Hobbici mieli wra€їenie, €їe potw€њr chce si€ё odwr€њci€ѓ g€ѕow€љ ku g€њrze, lecz w tym momencie odpad€ѕ od €ђciany, run€љ€ѕ w d€њ€ѕ z przera€ќliwym !€ђwiszcz€љcym wrzaskiem. Skuli€ѕ si€ё w powietrzu jak paj€љk, gdy p€ёknie ni€ѓ paj€ёczyny, na kt€њrej zwisa€ѕ. Sam poderwa€ѕ "si€ё b€ѕyskawicznie z kryj€њwki i w paru susach dopad€ѕ podn€њ€їa urwiska. Nim Gollum d€ќwign€љ€ѕ !si€ё z ziemi, hobbit siedzia€ѕ muna karku. Lecz Gollum, nawet zaskoczony znienacka i rozbity, okaza€ѕ si€ё gro€ќnym !przeciwnikiem. Sam nie zd€љ€їy€ѕ przycisn€љ€ѓ stwora, gdy ju€ї tamten opl€њt€ѕ go d€ѕugimi ramionami i nogami, obezw€ѕadniaj€љc r€ёce, obejmuj€љc mi€ёkkim, lecz straszliwym uchwytem, zacie€ђniaj€љc z wolna oplot jak!stryczek; lepkie palce si€ёga€ѕy hobbitowi do gard€ѕa, ostre !z€ёby wpija€ѕy mu si€ё w rami€ё. Sam, nie mog€љc si€ё broni€ѓ inaczej, usi€ѕowa€ѕ przynajmniej#t€ѕuc okr€љg€ѕ€љ, tward€љ g€ѕow€љ w twarz Golluma. Stw€њr sycza€ѕ i plu€ѕ, ale nie rozlu€ќnia€ѕ uchwytu. Ole zapewne sko€јczy€ѕaby si€ё dla Sama ta przygoda, gdyby nie Frodo, kt€њry skoczy€ѕ naprz€њd z obna€їonym $€€љde€ѕkiem w gar€ђci. Lew€љ r€ёk€љz€ѕapa€ѕ Golluma za rzadkie w€ѕosy, tak by blade, zion€љce jadem z€ѕo€ђci oczy musia€ѕy spojrze€ѓ prosto w niebo. - Pu€ђ€ѓ mego przyjaciela, Gollumie - rzek€ѕ. - To jest €€љd€ѕo. Ju€їe€ђ je w €їyciu !widzia€ѕ przed laty. Pu€ђ€ѓ mego przyjaciela, bo inaczej !poznasz si€ё z tym €€љde€ѕkiem zbliska. Utn€ё ci €ѕeb. Gollum nagle opad€ѕ z si€ѕ, zmi€ёk€ѕ niby mokry postronek. Sam wsta€ѕ obmacuj€љc posiniaczone ramiona. Oczy p€ѕon€ё€ѕy mu gniewem, lecz nie m€њg€ѕ si€ё zem€ђci€ѓ, gdy nieszcz€ёsny przeciwnik le€їa€ѕ na kamieniach kul€љc si€ё i skaml€љc. - Nie r€њb nam krzywdy! Nie pozw€њl mu skrzywdzi€ѓ nas, m€њj ssskarbie! Nie zechc€љ nas przecie€ї skrzywdzi€ѓ dobre ma€ѕe hobbity? Nie mieli€ђmy !z€ѕych zamiar€њw, to oni rzucili si€ё na nas jak kocury na biedn€љ mysz. My tacy biedni, samotni, glum, glum. B€ёdziemy grzeczni, bardzo grzeczni, #je€ђli ma€ѕe hobbity dla nas b€ёd€љtak€їe grzeczne... - No i co z tym paskudztwem zrobimy? - spyta€ѕ Sam. - Ja radz€ё sp€ёta€ѓ dobrze nogi, "€їeby nie m€њg€ѕ d€ѕu€їej za nami cz€ѕapa€ѓ. - Ale€ї to by€ѕaby dla nas %€ђmier€ѓ, €ђmier€ѓ - chlipa€ѕ Gollum.- Okrutne ma€ѕe hobbity. Sp€ёta€ѓ nas chc€љ i porzuci€ѓ w€ђr€њd zimnych kamieni, glum, glum. Nkanie bulgota€ѕo mu w gardle. - Nie! - rzek€ѕ Frodo. - "Je€ђliby€ђmy musieli go zabi€ѓ, tojednym ciosem, na miejscu. Alew tej sytuacji nie mo€їemy go zabi€ѓ. Nieszcz€ёsny stw€њr! Ostatecznie nic z€ѕego nam nie zrobi€ѕ. - Jak to? - odpar€ѕ Sam !rozcieraj€љc obola€ѕe rami€ё. - Wka€їdym razie na pewno mia€ѕ ku temu jak najlepsze ch€ёci, aza€ѕo€ї€ё si€ё, €їe je ma w dalszym ci€љgu. Udusi nas, gdy po€ђniemy, o tym tylko marzy. - Zapewne masz s€ѕuszno€ђ€ѓ - rzek€ѕ Frodo. - Ale nie w tym $rzecz. - Zamy€ђli€ѕ si€ё na d€ѕug€љ chwil€ё. Gollum le€їa€ѕ cicho, "przesta€ѕ chlipa€ѓ. Sam sta€ѕ nad nim, nie spuszczaj€љc go z oczu. A Frodowi zabrzmia€ѕy w uszach wyra€ќne, chocia€ї odleg€ѕe g€ѕosy przesz€ѕo€ђci: !€єSzkoda, €їe Bilbo nie przebi€ѕ mieczem pod€ѕego stwora, !skoro mia€ѕ sposobno€ђ€ѓ! Szkoda:"lito€ђ€ѓ wstrzyma€ѕa jego r€ёk€ё. Lito€ђ€ѓ i mi€ѕosierdzie nie pozwoli€ѕy mu zabija€ѓ bez koniecznej potrzeby. Nie czuj€ё%lito€ђci dla Golluma. Zas€ѕu€їy€ѕ na %€ђmier€ѓ. Zas€ѕu€їy€ѕ! Racja. Wielu z#tych, kt€њrzy €їyj€љ, zas€ѕu€їy€ѕo na €ђmier€ѓ. Niejeden te€ї z tych, kt€њrzy zas€ѕu€їyli na €їycie, umar€ѕ. Czy mo€їesz tym umar€ѕym zwr€њci€ѓ €їycie? Nie szafuj wi€ёc pochopnie €ђmierci€љ w imi€ё sprawiedliwo€ђci, bo narazisz w€ѕasne bezpiecze€јstwo. Nawetnajm€љdrzejsi m€ёdrcy nie wszystko wiedz€љ€і. - Dobrze - odpowiedzia€ѕ $g€ѕo€ђno i opu€ђci€ѕ miecz. - Boj€ё !si€ё, ale jak widzisz, nie tkn€ё tego stwora. Teraz, gdy go zobaczy€ѕem, poczu€ѕem nad nim lito€ђ€ѓ. Sam zdziwiony patrza€ѕ na swego pana, kt€њry przemawia€ѕjakby do kogo€ђ niewidzialnego.Gollum podni€њs€ѕ g€ѕow€ё. - Tak, tak, jeste€ђmy nieszcz€ё€ђliwi - zaskomla€ѕ. - $Lito€ђci, lito€ђci! Hobbici nas nie zabij€љ, dobrzy mali hobbici. - Nie zabijemy ci€ё - rzek€ѕ Frodo - lecz nie pu€ђcimy ci€ё !tak€їe na wolno€ђ€ѓ. Bo po tobie mo€їna si€ё spodziewa€ѓ tylko podst€ёp€њw i z€ѕo€ђliwo€ђci, Gollumie. P€њjdziesz z nami, !b€ёdziemy ci€ё mieli na oku. Nic gorszego ci€ё nie spotka, ale musisz nam pom€њc w miar€ё swoich mo€їliwo€ђci. Odp€ѕa€ѓ !nam, €їe€ђmy ci darowali €їycie. - Tak, tak, odp€ѕacimy - zasycza€ѕ Gollum. - Zacne ma€ѕe hobbity! P€њjdziemy z nimi. Znajdziemy w ciemno€ђciach !bezpieczne €ђcie€їki. Ale dok€љd to spieszycie przez te dzikie pustkowia, bardzo jeste€ђmy ciekawi, bardzo ciekawi? Podni€њs€ѕ wzrok na hobbit€њw i !chytry, €їywy b€ѕysk mign€љ€ѕ mu w bladych, przymru€їonych oczach. Sam zmarszczy€ѕ brew i zagryz€ѕusta. Czu€ѕ jednak, €їe w postawie Froda jest co€ђ niezwyk€ѕego i €їe €їadnym argumentem nie zmusi go do zmiany decyzji. Mimo wszystkozdumia€ѕa go odpowied€ќ Froda. Frodo patrzy€ѕ prosto w oczy Gollumowi, a nieszcz€ёsny "stw€њr kuli€ѕ si€ё i wi€ѕ pod tym spojrzeniem. - Wiesz du€їo albo przynajmniej domy€ђlasz si€ё, Smeagolu, wielu rzeczy - powiedzia€ѕ surowym, spokojnym tonem. - Zd€љ€їamy oczywi€ђcie do Mordoru. A ty, $je€ђli si€ё nie myl€ё, znasz drog€ё do tego kraju. - Ach! Sss! - sykn€љ€ѕ Gollum zatykaj€љc uszy r€ёkami, jak gdyby ta otwarta mowa, te g€ѕo€ђno wymawiane imiona #rani€ѕy go. - Domy€ђlali€ђmy si€ё, domy€ђlali - szepn€љ€ѕ. - I nie chcieli€ђmy, €їeby hobbici tam doszli. Nie, ssskarbie, ma€ѕe, dobre hobbity nie powinny tam#i€ђ€ѓ. Popio€ѕy, popio€ѕy, prochy, susza, kopalnie, szyby, orkowie, tysi€љce ork€њw. Dobre hobbity niech tam nie id€љ, nie,to nie jest miejsce dla nich. - A wi€ёc ty tam by€ѕe€ђ? - "nalega€ѕ Frodo. - I ci€љgnie ci€ё tam znowu, co? - Tak. Tak. Nie! - wrzasn€љ€ѕ Gollum. - Raz zaszli€ђmy przypadkiem, prawda, m€њj skarbie, €їe to by€ѕ przypadek? Ale nie wr€њcimy ju€ї, nie! - Nagle zmieni€ѕ g€ѕos, a tak€їe !j€ёzyk i szlochaj€љc m€њwi€ѕ jak gdyby nie do hobbit€њw: - Zostaw mnie w spokoju, glum! Och, jak boli. Moje biedne r€ёce, glum! Ja... my... ja nie chc€ё wraca€ѓ. Nie mog€ё go odnale€ќ€ѓ. Jestem zm€ёczony. Ja... my nie mo€їemy go !znale€ќ€ѓ, glum, glum, nigdzie gonie ma. Tamci czuwaj€љ nieustannie. Krasnoludy, ludzie,elfy, straszliwe elfy ze €ђwietlistymi oczyma. Nie mog€ё.Ach! - Wsta€ѕ i zaciskaj€љc d€ѕugie r€ёce w ko€ђcisty, bezcielesny w€ёze€ѕ potrz€љsa€ѕ nimi w stron€ё wschodu. - Nie! "- krzykn€љ€ѕ. - Nie dla ciebie! - Zn€њw os€ѕab€ѕ. - Glum, glum - zachlipia€ѕ przypadaj€љc twarz€љdo ziemi. - Nie patrz na nas! Odejd€ќ! Id€ќ spa€ѓ! - On nie odejdzie ani te€ї nie za€ђnie na tw€њj rozkaz, Smeagolu - rzek€ѕ Frodo. - Ale je€ђli naprawd€ё chcesz si€ё od niego zn€њw uwolni€ѓ, musisz mi pom€њc. W tym celu, niestety, trzeba znale€ќ€ѓ najpierw "€ђcie€їk€ё prowadz€љc€љ do niego. Nie b€ёd€ё jednak od ciebie wymaga€ѕ, €їeby€ђ szed€ѕ z nami a€ї do ko€јca, a€ї za bram€ё tego kraju. Gollum usiad€ѕ i popatrza€ѕ na Froda spod przymru€їonych powiek. - On jest tam - zaskrzecza€ѕ. -Jak zawsze. Orkowie zaprowadz€љ ci€ё na miejsce. Ork€њw bez trudu spotkasz na wschodnim brzegu rzeki. Nie pro€ђ o to Smeagola. Biedny, biedny Smeagol odszed€ѕ bardzodawno temu. Zabrali mu jego skarb i Smeagol jest zgubiony. - Mo€їe go odnajdziemy, je€ђli p€њjdziesz z nami - powiedzia€ѕ Frodo. - Nie, nie, przenigdy! Straci€ѕ sw€њj skarb - odpar€ѕ Gollum. - Wsta€ј! - rozkaza€ѕ Frodo. "Gollum wsta€ѕ i cofn€љ€ѕ si€ё pod urwisko. - M€њw! - rzek€ѕ Frodo. - Czy €ѕatwiej ci wskaza€ѓ nam drog€ё za dnia, czy te€ї noc€љ? Jeste€ђmy zm€ёczeni, ale je€ђli wolisz noc, ruszymy natychmiast. !- Wielkie €ђwiat€ѕa ra€ї€љ nasze #oczy, to boli - j€ёkn€љ€ѕ Gollum. - Ta bia€ѕa twarz na niebie tak€їeprzeszkadza, ale wkr€њtce schowa si€ё za g€њry, wtedy p€њjdziemy. Teraz niech sobie dobre hobbity chwil€ё odpoczn€љ. - Siadaj wi€ёc i nie wa€ї si€ё ruszy€ѓ - rzek€ѕ Frodo. Hobbici usiedli przy nim, bior€љc go mi€ёdzy siebie; plecami oparli si€ё o kamienn€љ €ђcian€ё, nogi rozprostowali swobodnie. Obesz€ѕo si€ё bez s€ѕ€њw, obaj rozumieli, €їe €їadnemu z nich nie wolno oka #zmru€їy€ѓ ani na chwil€ё. Ksi€ё€їyc!sun€љ€ѕ leniwie po niebie. Cie€ј %od g€њr wyd€ѕu€їa€ѕ si€ё i zatapia€ѕ ca€ѕy krajobraz przed nimi w mroku, ale nad ich g€ѕowami "g€ёsto i jasno €ђwieci€ѕy gwiazdy.Wszyscy trzej trwali bez !ruchu. Gollum, skulony, opiera€ѕ "brod€ё o kolana, p€ѕaskie d€ѕonie !i stopy po€ѕo€їy€ѕ na ziemi, oczymia€ѕ zamkni€ёte; hobbici spostrzegli jednak, €їe stw€њr czuwa w napi€ёciu, rozmy€ђlaj€љc!i nas€ѕuchuj€љc. Frodo chy€ѕkiem spojrza€ѕ na Sama. Oczy ich spotka€ѕy si€ё i porozumia€ѕy. Osun€ёli si€ё, odchylili g€ѕowy wstecz, przymru€їyli powieki. Po chwili ju€ї obaj oddychali "r€њwno, g€ѕo€ђno. Gollumowi r€ёce zadr€їa€ѕy lekko. Niemal niedostrzegalnym ruchem obr€њci€ѕ g€ѕow€ё w lewo, w prawo, odemkn€љ€ѕ najpierw jedno, potem drugie oko. Hobbici nie drgn€ёli nawet. Nagle ze zdumiewaj€љc€љ "zwinno€ђci€љ i szybko€ђci€љ Gollum da€ѕ susa, podrywaj€љc si€ё jak pasikonik czy te€ї €їaba jednymzamachem z ziemi, i skoczy€ѕ wciemno€ђ€ѓ. Ale Frodo i Sam na !to w€ѕa€ђnie czekali. Gollum nie "zd€љ€їy€ѕ zrobi€ѓ drugiego kroku, gdy Sam ju€ї siedzia€ѕ mu na karku, a Frodo nadbiegaj€љc #szarpn€љ€ѕ go za nog€ё i powali€ѕ. - Twoja lina przyda nam si€ё, Samie - powiedzia€ѕ. Sam wydoby€ѕ lin€ё z tobo€ѕka. - Dok€љd to pan si€ё wybiera€ѕ wtej kamienistej i zimnej okolicy, panie Gollumie? - mrukn€љ€ѕ. - Bardzo jeste€ђmy tego ciekawi, bardzo ciekawi. Pewnie chcia€ѕe€ђ poszuka€ѓ swoich kumotr€њw ork€њw, co? #Obrzyd€ѕy zdrajco! Zas€ѕu€їy€ѕe€ђ, €їeby ci sznur na szyj€ё %za€ѕo€їy€ѓ i przyci€љgn€љ€ѓ p€ёtl€ё. Gollum le€їa€ѕ cicho i nie pr€њbowa€ѕ stawia€ѓ oporu. Za !ca€ѕ€љ odpowied€ќ rzuci€ѕ Samowi szybkie, nienawistne spojrzenie. - Chodzi tylko o to, €їeby nam !nie umkn€љ€ѕ - powiedzia€ѕ Frodo.- Chcemy, €їeby szed€ѕ z nami, !wi€ёc nie mo€їna p€ёta€ѓ mu n€њg !ani r€љk, bo u€їywa ich na r€њwniniemal z nogami. Zawi€љ€ї mu w kostce jeden koniec liny, a drugi trzymaj mocno w gar€ђci. Sta€ѕ nad Gollumem, podczas gdy Sam zaci€љga€ѕ w€ёze€ѕ. Skutek tego zabiegu by€ѕ dla obu hobbit€њw zgo€ѕa niespodziany: Gollum zacz€љ€ѕ wrzeszcze€ѓ cienkim, rozdzieraj€љcym g€ѕosem, trudnym dla s€ѕuchaczy do $zniesienia. Zwija€ѕ si€ё, usi€ѕowa€ѕz€ёbami dosi€ёgn€љ€ѓ kostki i przegry€ќ€ѓ sznur. Krzycza€ѕ coraz okropniej. Wreszcie Frodo musia€ѕ uwierzy€ѓ, €їe "stw€њr naprawd€ё cierpi nad si€ѕy.Nie mog€ѕy jednak sprawia€ѓ mu takiego b€њlu wi€ёzy. Frodo zbada€ѕ je uwa€їnie, p€ёtla nie by€ѕa wcale zbyt ciasno zaci€ђni€ёta, a nawet zdawa€ѕa !si€ё zupe€ѕnie lu€ќna. Sam mia€ѕ !r€ёce znacznie €ѕagodniejsze ni€їj€ёzyk. - Co ci jest? - spyta€ѕ Frodo. -Skoro pr€њbowa€ѕe€ђ uciec, musimy ci€ё zwi€љza€ѓ, ale nie chcemy ci€ё dr€ёczy€ѓ. #- Boli, boli! - chlipa€ѕ Gollum. - Mrozem przejmuje, gryzie! Robota elf€њw, przekl€ёtych elf€њw! Och, niedobre, okrutne hobbity! W€ѕa€ђnie dlatego chcieli€ђmy od nich uciec, m€њj skarbie. Przeczuwali€ђmy, €їe tos€љ okrutne, z€ѕe hobbity. Zadaj€љ si€ё z elfami, ze strasznym elfami, kt€њre maj€љ !€ђwietliste oczy. Zdejmijcie to! Boli! - Nie, nie zdejm€ё z ciebie wi€ёz€њw - odpar€ѕ Frodo - #chyba €їe... - urwa€ѕ i namy€ђla€ѕ si€ё przez chwil€ё - chyba €їe !istnieje taka przysi€ёga, kt€њrej"m€њg€ѕbym, gdyby€ђ j€љ z€ѕo€їy€ѕ, zaufa€ѓ. - Przysi€ёgniemy, €їe b€ёdziemy robili, co ka€їesz, tak, tak! - powiedzia€ѕ Gollum, wci€љ€ї wij€љc si€ё i chwytaj€љc za "sp€ёtan€љ kostk€ё u nogi. - Boli! - Przysi€ёgniesz? - spyta€ѕ Frodo. - Smeagol - rzek€ѕ Gollum niespodzianie wyra€ќnym g€ѕosem, otwieraj€љc szeroko oczy i patrz€љc na Froda z dziwnym b€ѕyskiem w €ќrenicach - Smeagol przysi€ёgnie na sw€њj skarb. Frodo wyprostowa€ѕ si€ё i gdy przem€њwi€ѕ, znowu zdumia€ѕ Sama tre€ђci€љ i surowym tonem swoich s€ѕ€њw. - Na skarb? Czy€їby€ђ si€ё !o€ђmieli€ѕ? - rzek€ѕ. - Pomy€ђl! Jeden, by wszystkimi rz€љdzi€ѓ iw ciemno€ђci zwi€љza€ѓ. - Czy zechcesz wobec niego zobowi€љza€ѓ si€ё, Smeagolu? !Taka przysi€ёga zwi€љ€їe ci€ё na pewno. Ale on jest bardziej jeszcze ni€ќli ty zdradziecki. !Mo€їe przekr€ёci€ѓ twoje s€ѕowa. Strze€ї si€ё, Smeagolu. Gollum skuli€ѕ si€ё na ziemi. - Na skarb! Na skarb! - powtarza€ѕ. - A co przysi€ёgniesz? - spyta€ѕFrodo. !- €e b€ёd€ё dobry, bardzo dobry!#- odpar€ѕ Gollum. Czo€ѕga€ѕ si€ё u n€њg Froda, wi€ѕ si€ё, szepta€ѕ ochryp€ѕym g€ѕosem, dygota€ѕ, jakby do szpiku ko€ђci przej€ёtygroz€љ w€ѕasnych s€ѕ€њw: - Smeagol przysi€ёgnie, €їe nigdy,nigdy nie dopu€ђci, €їeby go Tamten dosta€ѕ. Nigdy. Smeagol was ocali. Ale musi przysi€љc na sw€њj skarb. - Nie! - odpar€ѕ Frodo !spogl€љdaj€љc na Golluma z g€њry okiem surowym, lecz pe€ѕnym "lito€ђci. - Chodzi ci tylko o to, €їeby go zobaczy€ѓ i dotkn€љ€ѓ, !chocia€ї wiesz, €їe to ci€ё mo€їe przyprawi€ѓ o szale€јstwo. Nie! Przysi€ёgniesz, ale tylko w jego obecno€ђci, nie k€ѕad€љc na nim r€ёki. Wiesz, gdzie on jest. Wiesz, Smeagolu. Masz go przed sob€љ. Przez moment zdawa€ѕo si€ё Samowi, €їe jego pan ur€њs€ѕ, a Gollum si€ё skurczy€ѕ. Wysoki, powa€їny cie€ј, w€ѕadca, ukrywaj€љcy blask swej pot€ёgi pod szarym ob€ѕokiem; u jego "st€њp za€ђ ma€ѕy, skoml€љcy psiak.Lecz nie byli sobie mimo wszystko obcy, istnia€ѕo mi€ёdzy nimi dziwne jakie€ђ podobie€јstwo i rozumieli nawzajem swoje my€ђli. Gollum $podni€њs€ѕ si€ё i zacz€љ€ѕ si€ёga€ѓ !r€ёkoma do piersi Froda, €ѕasz€љcsi€ё u jego kolan. - Napy przy sobie! - rozkaza€ѕ Frodo. - Z€ѕ€њ€ї teraz przyrzeczenie. ry, trze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBщp_ U QъЯ Ь c€bQы›\ cХQьї9 c(Rэ0*S c‹Rюƒ5№ UюR- Przyrzekamy, tak, przyrzekamy - powiedzia€ѕ Gollum - s€ѕu€їy€ѓ panu mojego skarbu. Pan dobry, Smeagol dobry, glum, glum. !Nagle si€ё rozp€ѕaka€ѕ chwytaj€љcz€ёbami kostk€ё u swej nogi. - Zdejmij wi€ёzy, Samie - rzek€ѕFrodo. Sam pos€ѕucha€ѕ, chocia€ї niech€ёtnie. Gollum wyprostowa€ѕsi€ё b€ѕyskawicznie jak zbity kundel, co s€ѕu€їy na dw€њch €ѕapach, kiedy pan go wreszciepog€ѕaszcze. Od tej chwili dokona€ѕa si€ё w nim jakby "przemiana, kt€њra utrwali€ѕa si€ё na pewien czas. Mniej sycza€ѕ, !mniej chlipa€ѕ, m€њwi€ѕ wprost dohobbit€њw, a nie do siebie nazywaj€љc si€ё skarbem. %Kurczy€ѕ si€ё i cofa€ѕ, gdy zbli€їali si€ё do niego lub sp€ѕoszyli go jakim€ђ €їywszym ruchem, !unika€ѕ zetkni€ёcia z p€ѕaszczamielf€њw, lecz zdawa€ѕ si€ё przyjazny i rozbrajaj€љco !zabiega€ѕ o ich €ѕaski. Ilekro€ѓ "kt€њry€ђ z hobbit€њw za€їartowa€ѕ lub gdy Frodo odezwa€ѕ si€ё do niego €ѕagodnie, Gollum wybucha€ѕ gdacz€љcym !€ђmiechem i bryka€ѕ z rado€ђci, a!najl€їejsz€љ nagan€ё z ust Froda !oblewa€ѕ €ѕzami. Sam rzadko si€ё do niego odzywa€ѕ. Ufa€ѕ mu jeszcze mniej ni€ї przedtem, ten odmieniony Smeagol budzi€ѕw nim gorsze obrzydzenie ni€ї dawny Gollum. - Ano, Gollumie, czy jak ci€ё tam zw€љ - rzek€ѕ - jazda! !Ksi€ё€їyc zaszed€ѕ, noc up€ѕywa. Ruszajmy. - Tak, tak - przytakn€љ€ѕ Gollum!podryguj€љc gorliwie. - Idziemy. Jest tylko jedno przej€ђcie mi€ёdzy p€њ€ѕnocnym a po€ѕudniowym trz€ёsawiskiem. Jaje wypatrzy€ѕem. Orkowie tamt€ёdy nie chodz€љ, nie znaj€љ€ђcie€їki. Orkowie nie przeprawiaj€љ si€ё przez bagna, #wol€љ je okr€љ€їa€ѓ na mile wko€ѕo.#Szcz€ё€ђcie, €їe przyszli€ђcie t€љ #w€ѕa€ђnie drog€љ. Szcz€ё€ђcie, €їe spotkali€ђcie Smeagola. Smeagol was poprowadzi! "Odbieg€ѕ par€ё krok€њw i obejrza€ѕsi€ё pytaj€љco, jak pies, gdy zaprasza swego pana na przechadzk€ё. !- Czekaj€їe! - krzykn€љ€ѕ Sam. - Nie wyprzedzaj nas zanadto. !B€ёd€ё ci depta€ѕ po pi€ёtach, a link€ё mam w pogotowiu. !- Nie, nie! - powiedzia€ѕ Gollum.- Smeagol przyrzek€ѕ. Ruszyli w g€ѕ€ёbok€љ noc pod jasnymi, surowymi gwiazdami. Zrazu Gollum prowadzi€ѕ na p€њ€ѕnoc, z powrotem drog€љ, kt€њr€љ tu przyszli, potem skr€ёci€ѕ sko€ђnie w prawo, oddalaj€љc si€ё od stromej kraw€ёdzi Emyn Muil piar€їystymstokiem, kt€њry zbiega€ѕ ku rozleg€ѕym bagnom ci€љgn€љcym "si€ё w dole. Szybko, cicho sun€ёliprzez ciemno€ђci. Czarna cisza zalega€ѕa ogromne pustkowia na przedpro€їu Mordoru. Rozdzia€ѕ 2 Przez moczary Gollum szed€ѕ ra€ќno, wysuwa€ѕ #szyj€ё i g€ѕow€ё naprz€њd, cz€ёsto pomaga€ѕ sobie r€ёkami. Frodo i Sam musieli dobrze wyci€љga€ѓ nogi, €їeby mu dotrzyma€ѓ !kroku; zdawa€ѕo si€ё jednak, €їe !stw€њr ju€ї nie my€ђli ucieka€ѓ, ilekro€ѓ bowiem hobbici zostali w tyle, przystawa€ѕ i czeka€ѕ nanich. Po pewnym czasie doprowadzi€ѕ ich na skraj tej samej rozpadliny, kt€њr€љ ju€ї raz napotkali na swej drodze, lecz teraz w miejscu bardziej oddalonym od g€њr. - Tutaj! - wykrzykn€љ€ѕ Gollum. "- Tak, tu jest €ђcie€їka w d€њ€ѕ. T€ёdy dojdziemy a€ї tam, daleko! - t€ѕumaczy€ѕ pokazuj€љcna po€ѕudnio-wsch€њd, ku trz€ёsawiskom. Bi€ѕ od nich smr€њd ci€ё€їki i przykry nawet w ch€ѕodnym nocnym powietrzu.Gollum kr€ёci€ѕ si€ё tam i sam wzd€ѕu€ї kraw€ёdzi rozpadliny, wreszcie zawo€ѕa€ѕ: !- Tutaj! Mo€їna zej€ђ€ѓ. Smeagol $raz ju€ї przeszed€ѕ t€љ €ђcie€їk€љ. Schowa€ѕ si€ё przed orkami. Schodzi€ѕ pierwszy, a hobbici za nim w g€ѕ€љb ciemnego parowu. Zej€ђcie okaza€ѕo si€ё nietrudne, bo rozpadlina mia€ѕa !tu nie wi€ёcej ni€ї pi€ёtna€ђcie st€њp g€ѕ€ёboko€ђci, a ze dwana€ђcie szeroko€ђci. Na dnie p€ѕyn€ё€ѕa woda, jedna z wielu ma€ѕych rzeczu€ѕek €ђciekaj€љcych z g€њr do stoj€љcych staw€њw i rozlewisk na moczarach. Gollum skr€ёci€ѕ wprawo, mniej wi€ёcej na po€ѕudnie, i brn€љ€ѕ p€ѕytkim kamienistym potokiem cz€ѕapi€љc p€ѕaskimi stopami. "Cieszy€ѕ si€ё wod€љ, chichota€ѕ dosiebie, a nawet pr€њbowa€ѕ skrzecz€љcym g€ѕosem nuci€ѓ jak€љ€ђ niby - piosenk€ё: Ziemia zmarzni€ёta Stopy nam p€ёta I rani r€ёce. G€ѕazy jak gnaty, Kt€њre przed laty By€ѕy czym€ђ wi€ёcej - Lecz w stawie woda - C€њ€ї za och€ѕoda R€ёkom i stopom. Naszym €їyczeniem... - Aha! Czego sobie €їyczymy? -rzek€ѕ zerkaj€љc z ukosa na hobbit€њw. - Zaraz powiemy! - zagdaka€ѕ. - On to kiedy€ђ odgad€ѕ, Baggins odgad€ѕ. Oczy mu zal€ђni€ѕy, a Samowi, kt€њry spostrzeg€ѕ ten b€ѕysk w !ciemno€ђciach, nie wyda€ѕ on si€ёwcale przyjemny. Nie dyszy pier€ђ, Zimny jak €ђmier€ѓ; Nie €ѕaknie, a pije wci€љ€ї wi€ёcej, W kolczudze - €їelazem nie brz€ёczy; Sucha ziemia - on tonie, Wyspa - a on w tej stronie Widzi olbrzymi€љ g€њr€ё; Fontanna tryska w chmur€ё - On okiem swym W fontannie widzi dym. O, c€њ€ї to za wesele! A dla nas chyba Jaka€ђ by ryba Po€ѕaskota€ѕa gardziele... Piosenka przypomnia€ѕa Samowi!natr€ёtnie pewn€љ trosk€ё, kt€њra n€ёka€ѕa go ju€ї od chwili, gdy zrozumia€ѕ, €їe jego pan chce Golluma wzi€љ€ѓ za przewodnika:spraw€ё wy€їywienia. Nie przypuszcza€ѕ, €їeby Frodo o !tym my€ђla€ѕ, lecz podejrzewa€ѕ, €їe Gollum my€ђli na pewno. Czym ten stw€њr €їywi€ѕ si€ё przez ca€ѕy czas samotnej w€ёdr€њwki? €єNie jada€ѕ za dobrze - m€њwi€ѕ sobie Sam - wygl€љda na g€ѕodomora. Nie jest wybredny, na bezrybiu !zgodzi€ѕby si€ё spr€њbowa€ѓ, jak smakuje hobbit, gdyby mu si€ё !uda€ѕo przy€ѕapa€ѓ nas we €ђnie. Ale nie przy€ѕapie, chyba €їeby tu Sama Gamgee nie by€ѕo€і. Maszerowali ciemnym, kr€ёtym w€љwozem do€ђ€ѓ d€ѕugo, a przynajmniej marsz zdawa€ѕ si€ёd€ѕugi znu€їonym stopom Sama iFroda. W€љw€њz skr€ёca€ѕ ku wschodowi, rozszerza€ѕ si€ё !stopniowo i coraz by€ѕ p€ѕytszy. Wreszcie niebo nad nimi zblad€ѕo pierwszym szarym brzaskiem przed€ђwitu. Gollum dotychczas nie zdradza€ѕ zm€ёczenia, teraz jednak podni€њs€ѕ wzrok w g€њr€ё i przystan€љ€ѕ. "- Dzie€ј ju€ї bliski - szepn€љ€ѕ, jakby dzie€ј uwa€їa€ѕ za niebezpieczn€љ istot€ё, kt€њra !mo€їe pods€ѕucha€ѓ jego s€ѕowa i rzuci€ѓ mu si€ё do gard€ѕa. - Smeagol tu zostanie, ja tu zostan€ё, €їeby €€њ€ѕta Twarz mnie nie dostrzeg€ѕa. - Ch€ёtnie by€ђmy zobaczyli s€ѕo€јce - rzek€ѕ Frodo - ale zostaniemy z tob€љ, zbyt !jeste€ђmy zm€ёczeni, €їeby i€ђ€ѓ dalej bez odpoczynku. - Niem€љdrze m€њwisz, €їe $ch€ёtnie by€ђcie zobaczyli €€њ€ѕt€љTwarz - powiedzia€ѕ Gollum. - Ona by was pokaza€ѕa innym. Dobre, roztropne hobbity zostan€љ ze Smeagolem. Tu wko€ѕo pe€ѕno ork€њw i z€ѕych stworze€ј. Maj€љ dobre oczy. Schowajcie si€ё razem ze mn€љ. Przycupn€ёli wszyscy trzej pod "skalist€љ €ђcian€љ w€љwozu, kt€њratutaj nie by€ѕa wy€їsza od ros€ѕego cz€ѕowieka; u jej podn€њ€їy le€їa€ѕy kamienie "p€ѕaskie i suche; potok p€ѕyn€љ€ѕ w€љskim korytem bli€їej przeciwleg€ѕej €ђciany. Frodo i Sam siedli na jednym kamieniu,!plecami oparci o ska€ѕ€ё. Gollum z pluskiem brodzi€ѕ po wodzie. - Trzeba co€ђ przegry€ќ€ѓ - rzek€ѕ Frodo. - Pewnie jeste€ђ g€ѕodny, Smeagolu? Niewiele mamy prowiantu, ale podzielimy si€ё z tob€љ, czym mo€їemy. Na d€ќwi€ёk s€ѕowa: €єg€ѕodny€і "zielonkawe €ђwiate€ѕka b€ѕysn€ё€ѕyw bladych oczach Golluma, wytrzeszczonych tak, €їe #niemal z orbit wy€ѕazi€ѕy po€ђr€њd mizernej, chudej twarzy. Na chwil€ё wr€њci€ѕ do dawnego swojego j€ёzyka: "- G€ѕodni jeste€ђmy, g€ѕodni, m€њj ssskarbie - zasycza€ѕ. - Co te€їoni jadaj€љ? Mo€їe maj€љ sssmaczne rybki? Wysun€љ€ѕ j€ёzyk spomi€ёdzy ostrych, €ї€њ€ѕtych z€ёb€њw i obliza€ѕ bezkrwiste wargi. - Nie, ryb nie mamy - odpar€ѕ Frodo. - Tylko to - rzek€ѕ pokazuj€љc kawa€ѕek lembasa - !no i wod€ё, je€ђli tutejsza woda nadaje si€ё do picia. - Tak, tak, dobra woda - powiedzia€ѕ Gollum. - Pijcie, "pijcie, p€њki mo€їecie. Ale co onitam maj€љ, m€њj ssskarbie? Czy to kruche? Czy smaczne? Frodo u€ѕama€ѕ k€ёs suchara i poda€ѕ mu na li€ђciu, w kt€њry lembas by€ѕ zawini€ёty. Gollum #pow€љcha€ѕ li€ђ€ѓ i nagle zmieni€ѕ si€ё na twarzy; grymas obrzydzenia wykrzywi€ѕ mu usta, w oczach mign€љ€ѕ wyraz dawnej z€ѕo€ђliwo€ђci. - Smeagol zna ten zapach! - $rzek€ѕ. - Li€ђcie z lasu elf€њw, fu!Cuchn€љ. Smeagol wlaz€ѕ tam na drzewo i nie m€њg€ѕ p€њ€ќniej zmy€ѓ zapachu z r€љk, ze swoich biednych, z naszych biednych r€љk. Odrzucaj€љc li€ђ€ѓ ukruszy€ѕ !odrobin€ё lembasa i w€ѕo€їy€ѕ do ust. Splun€љ€ѕ natychmiast i zani€њs€ѕ si€ё kaszlem. "- Och, nie! - krzykn€љ€ѕ pluj€љc iprychaj€љc. - Chcecie otru€ѓ, zadusi€ѓ biednego Smeagola. Kurz, popi€њ€ѕ, tego nie mo€їemy!je€ђ€ѓ. Smeagol musi g€ѕodowa€ѓ. Trudno, nie b€ёdziemy si€ё gniewa€ѓ. Hobbity dobre. Smeagol przyrzek€ѕ. Umrzemy z g€ѕodu. Nie mo€їemy je€ђ€ѓ hobbickiego jedzenia. Umrzemyz g€ѕodu. Biedny, chudy Smeagol. - Bardzo mi przykro - powiedzia€ѕ Frodo - nic jednak nie mog€ё na to poradzi€ѓ. "My€ђl€ё, €їe te suchary posz€ѕyby ci na zdrowie, gdyby€ђ ich zechcia€ѕ spr€њbowa€ѓ. Ale pewnie nawet spr€њbowa€ѓ nie mo€їesz, jeszcze na to nie czas. Hobbici w milczeniu €їuli lembasy. Samowi od dawna smak ich nie wydawa€ѕ si€ё tak znakomity jak tego ranka, mo€їe dlatego, €їe dziwne zachowanie si€ё Golluma przypomnia€ѕo mu o niezwyk€ѕych w€ѕa€ђciwo€ђciach suchar€њw. Czu€ѕ si€ё jednak skr€ёpowany, bo Gollum przeprowadza€ѕ wzrokiem #ka€їdy k€ёs, kt€њry hobbici nie€ђlido ust, niczym pies czekaj€љcypod sto€ѕem na resztki z obiadupana. Dopiero gdy sko€јczyli #posi€ѕek i zacz€ёli si€ё uk€ѕada€ѓ na spoczynek, Gollum uwierzy€ѕwreszcie, €їe nie schowali przed nim €їadnych #smako€ѕyk€њw. Oddali€ѕ si€ё o par€ёkrok€њw i siad€ѕ samotnie, chlipi€љc z cicha. - Prosz€ё pana! - szepn€љ€ѕ Sam do Froda, niezbyt zreszt€љ dbaj€љc, czy Gollum te dwa s€ѕowa us€ѕyszy, czy nie. - Musimy troch€ё si€ё przespa€ѓ koniecznie, ale nie obaj naraz, skoro jest tu€ї obok ten stw€њr,bo przyrzeczenie przyrzeczeniem, a g€ѕ€њd %g€ѕodem. Za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe chocia€їz Golluma przezwa€ѕ si€ё Smeagolem, lepszych obyczaj€њw tak pr€ёdko nie nabierze. Niech pan teraz €ђpi, panie Frodo, zbudz€ё pana, kiedy ju€ї w €їaden spos€њb nie b€ёd€ё m€њg€ѕ oczu trzyma€ѓ otwartych. On si€ё przecie€ї kr€ёci i wije tak samo jak przedtem, a jest nie uwi€љzany. - Masz racj€ё, Samie - odrzek€ѕ Frodo nie zni€їaj€љc g€ѕosu. - !Zmieni€ѕ si€ё, nie jestem jednak pewny, jak g€ѕ€ёboko ta zmiana !si€ёga. W gruncie rzeczy my€ђl€ё,€їe nie ma powodu do obaw, przynajmniej tymczasem. Czuwaj, je€ђli chcesz. Pozw€њl mi przespa€ѓ dwie godziny, nie wi€ёcej, a potem mnie obud€ќ. Frodo by€ѕ tak zm€ёczony, €їe !zanim sko€јczy€ѕ m€њwi€ѓ, g€ѕowa ju€ї mu opad€ѕa na piersi i zasn€љ€ѕ natychmiast. Gollum jakgdyby wyzby€ѕ si€ё strachu. %Zwini€ёty w k€ѕ€ёbek, u€ѕo€їy€ѕ si€ё do snu nie pytaj€љc o nic wi€ёcej. Oddycha€ѕ z lekkim po€ђwistem przez zaci€ёte €їeby,le€їa€ѕ jednak nieruchomo jak #g€ѕaz. Sam zl€љk€ѕ si€ё po chwili, €їe regularne oddechy towarzyszy uko€ѕysz€љ jego tak€їe do snu, wi€ёc wsta€ѕ i $zacz€љ€ѕ si€ё przechadza€ѓ. Tr€љci€ѕGolluma lekko nog€љ. Tamtemu !tylko r€ёce drgn€ё€ѕy i rozwar€ѕ !zwini€ёte pi€ё€ђci, zaraz jednak znieruchomia€ѕ znowu. Sam pochyli€ѕ si€ё i prosto w ucho szepn€љ€ѕ mu: - Ryba! - lecz "Gollum i na to has€ѕo ani si€ё nie odezwa€ѕ, ani nawet nie sapn€љ€ѕ g€ѕo€ђniej. Sam podrapa€ѕ si€ё w g€ѕow€ё. - Chyba rzeczywi€ђcie €ђpi - mrukn€љ€ѕ do siebie. - Gdybym ja by€ѕ taki jak Gollum, nie zbudzi€ѕby si€ё ju€ї nieborak nigdy. Za€ђwita€ѕa mu my€ђl o mieczu i powrozie, lecz odtr€љci€ѕ j€љ i usiad€ѕ u boku swego pana. Kiedy si€ё ockn€љ€ѕ, niebo w g€њrze by€ѕo szare i ciemniejszeni€ї w€њwczas, gdy jedli €ђniadanie. Sam zerwa€ѕ si€ё na r€њwne nogi. Zdziwi€ѕ si€ё, €їe jest taki €їwawy i g€ѕodny, a€ї nagle zrozumia€ѕ, €їe przespa€ѕ ca€ѕy dzie€ј, co najmniej "dziewi€ё€ѓ godzin. Frodo, wci€љ€ї jeszcze pogr€љ€їony we €ђnie, le€їa€ѕ obok wyci€љgni€ёty jak d€ѕugi. Golluma nigdzie w pobli€їu nie by€ѕo wida€ѓ. Sam, czerpi€љc z Dziaduniowego skarbca wyzwisk, robi€ѕ sobie gorzkie wyrzuty, lecz $pocieszy€ѕ si€ё my€ђl€љ, €їe Frodo, jak si€ё okaza€ѕo, mia€ѕ "s€ѕuszno€ђ€ѓ: na razie Gollum nie by€ѕ niebezpieczny. B€љd€ќ co #b€љd€ќ obaj hobbici €їyli i nikt im#we €ђnie garde€ѕ nie poder€їn€љ€ѕ. - Biedaczysko! - powiedzia€ѕ z niejakim zawstydzeniem. - Ciekawe, gdzie si€ё podziewa? - Niedaleko, niedaleko! - odpowiedzia€ѕ mu g€ѕos z g€њry. Sam podni€њs€ѕ wzrok i zobaczy€ѕna tle wieczornego nieba wielk€љ g€ѕow€ё Golluma i jego odstaj€љce uszy. - Ej€їe, co ty tam robisz? - krzykn€љ€ѕ Sam, bo na ten widok!nieufno€ђ€ѓ ockn€ё€ѕa si€ё znowu w jego sercu. - Smeagol jest g€ѕodny - rzek€ѕ Gollum. - Wkr€њtce wr€њci. - Wracaj natychmiast! - !krzykn€љ€ѕ Sam. - Ej€їe! Wracaj! Ale Gollum ju€ї znikn€љ€ѕ. Krzyk obudzi€ѕ Froda. Usiad€ѕ tr€љc oczy pi€ё€ђciami. - Co tam znowu? - spyta€ѕ. - #Czy si€ё co€ђ z€ѕego sta€ѕo? Kt€њra to godzina? - Nie wiem - odpar€ѕ Sam. - Po zachodzie s€ѕo€јca, jak si€ё zdaje. Gollum poszed€ѕ sobie. M€њwi€ѕ, €їe jest g€ѕodny. !- Nie martw si€ё - rzek€ѕ Frodo. - Nic na to nie poradzimy. Zobaczysz, on wr€њci. Przyrzeczenie jeszcze go jaki€ђ!czas b€ёdzie wi€љza€ѕo. Zreszt€љ nie zechce rozsta€ѓ si€ё ze swoim skarbem. Frodo wcale si€ё nie przej€љ€ѕ, gdy mu Sam powiedzia€ѕ, €їe obaj spali jak sus€ѕy przez wiele godzin tu€ї obok Golluma,w dodatku zg€ѕodnia€ѕego i nie sp€ёtanego. - Nie przemawiaj do siebie j€ёzykiem swego Dziadunia - rzek€ѕ. - By€ѕe€ђ wyczerpany, a wreszcie wszystko dobrze si€ё sko€јczy€ѕo: obaj jeste€ђmy wypocz€ёci. Czeka nas ci€ё€їka, najci€ё€їsza droga. - My€ђl€ё, jak b€ёdzie z zaprowiantowaniem - rzek€ѕ Sam. - Ile czasu zajmie nam doprowadzenie naszej sprawy do ko€јca? I co potem zrobimy,jak ju€ї wykonamy zadanie? Ten chleb podr€њ€їny elf€њw rzeczywi€ђcie krzepi nadzwyczajnie, ale, €їe tak powiem, brzucha nie nape€ѕnia jak nale€їy; przynajmniej mojego, bez obrazy szanownych os€њb, co te sucharki piek€ѕy. W ka€їdym razie cho€ѓ po trosze je€ђ€ѓ co dzie€ј trzeba, a lembas€њw nie przybywa. Licz€ё, €їe zapas starczy najwy€їej na jakie€ђ trzy tygodnie, i to je€ђli b€ёdziemy zaciskali pas€њw. Dotychczas szafowali€ђmy jad€ѕem troch€ё zbyt hojnie. - Nie wiem, ile czasu zajmie nam doprowadzenie sprawy "do... do ko€јca - odpar€ѕ Frodo. -Zamarudzili€ђmy niestety w g€њrach. Ale, Samie Gamgee, hobbicie kochany, najukocha€јszy, najlepszy z przyjaci€њ€ѕ, nie s€љdz€ё, €їeby€ђmy potrzebowali !troszczy€ѓ si€ё o to, co b€ёdzie potem. Powiedzia€ѕe€ђ: wykona€ѓ zadanie. Czy wolno nam €їywi€ѓ nadziej€ё, €їe je wykonamy kiedykolwiek? A je€ђli nawet to si€ё uda, kto wie, co z tego wyniknie? Kiedy Jedyny zginie,a my zostaniemy w pobli€їu Ognia? Zastan€њw si€ё, Samie, czy jest prawdopodobne, €їebynam w€њwczas by€ѕ chleb potrzebny? My€ђl€ё, €їe nie. !Zebra€ѓ si€ѕy, €їeby dotrze€ѓ do G€њry Przeznaczenia - oto wszystko, czego mo€їemy od siebie wymaga€ѓ. Ale to du€їo, obawiam si€ё nawet, €їe za du€їo, przynajmniej dla mnie. "Sam skin€љ€ѕ g€ѕow€љ w milczeniu. $Uj€љ€ѕ r€ёk€ё Froda, pochyli€ѕ si€ё nad ni€љ. Nie poca€ѕowa€ѕ jej, lecz skropi€ѕ €ѕzami. Potem odwr€њci€ѕ si€ё, otar€ѕ nos r€ёkawem, wsta€ѕ, przeszed€ѕ par€ё krok€њw usi€ѕuj€љc pogwizdywa€ѓ i powtarzaj€љc cochwila mi€ёdzy jednym a drugimgwizdem: - Gdzie si€ё ta pokraka zawieruszy€ѕa? Gollum zreszt€љ zjawi€ѕ si€ё wkr€њtce z powrotem, nadszed€ѕjednak cichcem, tak €їe us€ѕyszeli go dopiero w€њwczas, !gdy stan€љ€ѕ przed nimi. Palce i g€ёb€ё mia€ѕ umazane b€ѕotem. &Mlini€ѕ si€ё i €їu€ѕ jeszcze, ale co €їu€ѕ - hobbici nie pytali, a nawet woleli si€ё nad tym nie zastanawia€ѓ. €єJakie€ђ gady, robaki, czy inne o€ђliz€ѕe paskudztwa z bagien - !pomy€ђla€ѕ Sam. - Brr! Obrzydliwy stw€њr. Nieszcz€ёsna pokraka€і. Gollum nic nie m€њwi€ѕ, dop€њki "nie napi€ѕ si€ё wody i nie umy€ѕ w!strudze. Potem zbli€їy€ѕ si€ё do hobbit€њw, oblizuj€љc wargi. !- Teraz mi lepiej - powiedzia€ѕ. - Czy wypocz€ёli€ђmy? Czy€ђmy gotowi do drogi? Dobre hobbity, spa€ѕy smacznie. Ufaj€љSmeagolowi, prawda? To dobrze, to bardzo dobrze. Nast€ёpny etap marszu podobny by€ѕ do poprzedniego. W miar€ё jak si€ё posuwali, w€љw€њz stawa€ѕ si€ё coraz !p€ѕytszy, zbiega€ѕ w d€њ€ѕ coraz "€ѕagodniej. Dno by€ѕo nie tak ju€їkamieniste, grunt pod nogami "mi€ёkszy, €ђciany zmieni€ѕy si€ё wniewysokie ziemne skarpy. #W€љw€њz wi€ѕ si€ё i skr€ёca€ѕ. Noc mia€ѕa si€ё ku ko€јcowi, lecz chmury zas€ѕoni€ѕy i gwiazdy, i czenie. ry, trze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBяpR cCS№Т  cІSёж c TђW"* clTѓ-2 cЯTєГ8Э<2Uksi€ё€їyc tak, €їe w€ёdrowcy poznawali blisko€ђ€ѓ €ђwitu jedynie po rozlewaj€љcym si€ё z wolna nik€ѕym szarym brzasku. O zimnej godzinie przed€ђwitu doszli do ko€јca strumienia. Brzegi tu wznosi€ѕy si€ё p€ѕaskimi, poros€ѕymi mchem wzg€њrkami. Przez kamienny, wyszczerbiony pr€њg strumie€ј zbulgotem spada€ѕ w brunatne bagnisko i gin€љ€ѕ. Suche trawy chwia€ѕy si€ё i szele€ђci€ѕy, chocia€ї w€ёdrowcy nie czuli wcale wiatru. Na prawo, na lewo i na wprost %jak okiem si€ёgn€љ€ѓ ci€љgn€ё€ѕy si€ё"w m€ёtnym p€њ€ѕ€ђwietle w stron€ё po€ѕudnia i wschodu moczary i bagna. Znad czarnych, cuchn€љcych rozlewisk podnosi€ѕy si€ё k€ѕ€ёby mg€ѕy i opar€њw. Nieruchome powietrze nasycone by€ѕo dusz€љcym smrodem. Daleko, niemal dok€ѕadnie na po€ѕudniu, majaczy€ѕy g€њrskie €ђciany Mordoru niby czarny wa€ѕ postrz€ёpionych chmur zbitych nad gro€ќnym, zasnutym mg€ѕ€љ morzem. Hobbici byli teraz ca€ѕkowicie zdani na €ѕask€ё i nie€ѕask€ё Golluma. Nie wiedzieli i nie mogli zgadn€љ€ѓ w nik€ѕym, $m€ёtnym €ђwietle, €їe znale€ќli si€ёledwie na p€њ€ѕnocnym skraju bagien, kt€њrych g€ѕ€њwny obszar#ci€љgn€љ€ѕ si€ё dalej na po€ѕudnie st€љd. Gdyby znali okolic€ё, mogliby, nieco op€њ€ќniaj€љc marsz, zawr€њci€ѓ, skr€ёci€ѓ na wsch€њd i dotrze€ѓ po twardym gruncie do ja€ѕowej r€њwniny Dagorlad, gdzie ongi rozegra€ѕa si€ё wielka bitwa pod bramami Mordoru. Co prawda niewiele tadroga dawa€ѕa im nadziei. Nie by€ѕo si€ё gdzie ukry€ѓ na otwartej, kamienistej p€ѕaszczy€ќnie, przez kt€њr€љ prowadzi€ѕ szlak ork€њw i €їo€ѕnierzy nieprzyjacielskiej armii. Nawet p€ѕaszcze z Loriennie stanowi€ѕyby tutaj dla hobbit€њw ochrony. - Jaki teraz kurs obierzemy, Smeagolu? - spyta€ѕ Frodo. - Czy musimy brn€љ€ѓ przez te cuchn€љce moczary? - Nie musimy - odpar€ѕ Gollum. - Nie musimy, je€їeli hobbici !chc€љ jak najszybciej doj€ђ€ѓ do ciemnych g€њr i stan€љ€ѓ przed W€ѕadc€љ. Mo€їna si€ё troch€ё cofn€љ€ѓ, obej€ђ€ѓ ko€ѕo - zatoczy€ѕ chudym ramieniem od!p€њ€ѕnocy na wsch€њd - i tward€љ,zimn€љ drog€љ dojdziemy wprostdo bram jego kraju. Tam mn€њstwo s€ѕug gospodarza wypatruje go€ђci i z rado€ђci€љ prowadzi ich od razu do niego.Tak, tak. Jego Oko strze€їe tejdrogi nieustannie. Dawno, dawno temu dostrzeg€ѕo na niej Smeagola. - Gollum zadr€їa€ѕ. - Ale od tego czasu Smeagol nie pr€њ€їnowa€ѕ, tak, tak, pracowa€ѕy moje oczy, nogi, nos. Teraz znam inne drogi. Trudniejsze, dalsze, !powolniejsze, ale lepsze, je€їelinie chcemy, €їeby Tamten nas zobaczy€ѕ. Id€ќcie za Smeagolem!On was poprowadzi przez moczary, przez mg€ѕy, przez dobre, g€ёste mg€ѕy. Id€ќcie za Smeagolem ostro€їnie, a mo€їe zajdziecie daleko, bardzo daleko, zanim Tamten was z€ѕapie. Dzie€ј ju€ї by€ѕ niemal bia€ѕy, ranek bezwietrzny i pos€ёpny, nad bagnami k€ѕ€ёbi€ѕy si€ё ci€ё€їkie opary. Ani jeden !promie€ј s€ѕo€јca nie przebija€ѕ niskiego pu€ѕapu chmur, a Gollum przynagla€ѕ, €їeby maszerowa€ѓ dalej nie !zwlekaj€љc ani chwili. Tote€ї po !kr€њtkim popasie ruszyli zn€њw i zanurzyli si€ё w ciemnym, milcz€љcym €ђwiecie, trac€љc z oczu wszystkie inne krainy, g€њry, z kt€њrych niedawno zeszli, i g€њry, ku kt€њrym zd€љ€їali. Szli cicho, pojedynczym szeregiem: pierwszy Gollum, potem Sam, na ko€јcu Frodo. Frodo zdawa€ѕ si€ё najbardziej zm€ёczony i chocia€ї posuwali si€ё wolno, cz€ёsto zostawa€ѕ w tyle. Hobbici wkr€њtce przekonali si€ё, €їe obszar, kt€њry z dala wygl€љda€ѕ jak jedno ogromne trz€ёsawisko, jest w rzeczywisto€ђci pokryty niezmierzon€љ siatk€љ rozlanych"w€њd, mi€ёkkich b€ѕot i kr€ёtych, ledwie ciekn€љcych strumieni. Bystre oko i zwinne nogi mog€ѕy w€ђr€њd nich odnale€ќ€ѓ !€ђcie€їk€ё. Gollum z pewno€ђci€љ mia€ѕ i wzrok bystry, i nogi zwinne, i bardzo mu te przymioty by€ѕy tutaj !u€їyteczne. Ustawicznie kr€ёci€ѕ g€ѕow€љ to w prawo, to w lewo, w€ёszy€ѕ i mrucza€ѕ co€ђ pod !nosem. Niekiedy podnosi€ѕ r€ёk€ё zatrzymuj€љc hobbit€њw, a sam szed€ѕ naprz€њd na czworakach,pr€њbuj€љc gruntu r€ёkami i stopami lub nas€ѕuchuj€љc z uchem przyci€ђni€ёtym do ziemi. Krajobraz by€ѕ ponury i monotonny. Ch€ѕodna, lepka zima trwa€ѕa jeszcze na tym pustkowiu. Nic si€ё nie zieleni€ѕo, pr€њcz bladego ko€їucha wodorost€њw na ciemnych zwierciad€ѕach m€ёtnych, g€ёstych w€њd. Zwi€ёd€ѕa trawa i butwiej€љce trzciny stercza€ѕy z morza mg€ѕy jak n€ёdzne pami€љtki po zapomnianym od dawna lecie. "Oko€ѕo po€ѕudnia dzie€ј si€ё niecorozwidni€ѕ, a mg€ѕy podnios€ѕy wy€їej, rozcie€јczone i troch€ё bardziej przejrzyste. Wysoko ponad zgnilizn€љ i oparami tej "krainy z€ѕote s€ѕo€јce w€ёdrowa€ѕopi€ёknym €ђwiatem, kt€њrego fundament stanowi€ѕy #ol€ђniewaj€љce bia€ѕe ob€ѕoki, lecztu, w dole, w€ёdrowcy dostrzegali jedynie wyblak€ѕe, !nik€ѕe, bezbarwne €ђwiat€ѕo, nie !daj€љce ciep€ѕa. Gollum wszak€їe #krzywi€ѕ si€ё i kuli€ѕ nawet przed tak w€љt€ѕym dowodem obecno€ђci s€ѕo€јca. Wstrzyma€ѕ poch€њd, przycupn€ёli na odpoczynek niby ma€ѕe, zaszczute zwierz€љtka na skraju wielkiej, brunatnej k€ёpysitowia. Cisza panowa€ѕa "doko€ѕa g€ѕ€ёboka, ledwie m€љci€ѕ jej powierzchni€ё kruchy szelest pustych pi€њropuszy trzcin i po€ѕamanych traw, ko€ѕysz€љcych si€ё w lekkim podmuchu, niedostrzegalnym przez hobbit€њw. - Ani ptaszka! - markotnie zauwa€їy€ѕ Sam. - Ani ptaszka! - powt€њrzy€ѕ Gollum. - Ptaszki dobre! - Obliza€ѕ si€ё. - Tu nie ma ptaszk€њw. S€љ tylko w€ё€їe, gady, robaki w ka€ѕu€їach. Mn€њstwo stworze€ј, paskudnych stworze€ј. Ale ptaszk€њw nie ma - zako€јczy€ѕ €їa€ѕo€ђnie. Sam spojrza€ѕ na niego z obrzydzeniem. Tak min€љ€ѕ trzeci dzie€ј w€ёdr€њwki hobbit€њw z Gollumem.Zanim w szcz€ё€ђliwszych krajach wyd€ѕu€їy€ѕy si€ё wieczorne cienie, ruszyli dalej; posuwali si€ё wytrwale naprz€њd,rzadko i na kr€њtko zatrzymuj€љc si€ё w marszu, a i to nie tyle dla odpoczynku, ile przez wzgl€љd na Golluma, bo tutaj ju€ї i on musia€ѕ by€ѓ bardzo ostro€їny, i cz€ёsto waha€ѕ si€ё d€ѕug€љ chwil€ё nad wyborem drogi. Znale€ќli si€ё w samym sercu Martwych Bagien i w zupe€ѕnych ciemno€ђciach. Szli wolno, pochyleni, jeden tu€ї za drugim, na€ђladuj€љc pilnie ka€їdy ruch przewodnika.Teren by€ѕ coraz bardziej podmok€ѕy, wsz€ёdzie doko€ѕa !rozlewa€ѕy si€ё wielkie stoj€љce ka€ѕu€їe i z ka€їdym krokiem trudniej by€ѕo miedzy nimi trafi€ѓ na pewny grunt, gdzie by mo€їna postawi€ѓ nog€ё nie zapadaj€љc si€ё w chlupocz€љce b€ѕoto. Gdyby nie to, €їe wszyscy trzej w€ёdrowcy nie wa€їyli wiele, €їaden by nie przebrn€љ€ѕ przez trz€ёsawisko. Noc zapad€ѕa g€ѕ€ёboka, nawet powietrze wydawa€ѕo si€ё czarne i tak g€ёste, €їe zapiera€ѕo dech w piersiach. "Gdy zjawi€ѕy si€ё €ђwiate€ѕka, Samprzetar€ѕ oczy, podejrzewaj€љc,"€їe mu si€ё co€ђ przywidzia€ѕo ze zm€ёczenia. Najpierw k€љtem lewego oka zobaczy€ѕ jedno !€ђwiate€ѕko, bladozielony ognik, kt€њry zgas€ѕ zaraz w oddali; potem wszak€їe rozb€ѕys€ѕy nowe, niekt€њre jak dym prze€ђwiecaj€љcy czerwieni€љ, inne jak przymglone p€ѕomyki rozchwiane nad niewidzialn€љ €ђwiec€љ; tu i €њwdzie rozpo€ђciera€ѕy si€ё nagle szeroko, jakby widmowe r€ёce strzepywa€ѕy je z upiornych ca€ѕun€њw. Lecz ani Frodo, ani !Gollum nie odzywali si€ё s€ѕowem.!Sam nie m€њg€ѕ d€ѕu€їej znie€ђ€ѓ milczenia. - Co to jest? - spyta€ѕ szeptem Golluma. - Co to za €ђwiat€ѕa? Otaczaj€љ nas ze wszystkich stron. Czy to pu€ѕapka? Kto j€љ zastawia? !Gollum podni€њs€ѕ g€ѕow€ё. Przed nim rozlewa€ѕa si€ё ciemna woda, czo€ѕga€ѕ si€ё na czworakach to w jedn€љ, to w !drug€љ stron€ё, szukaj€љc drogi. - Tak, otaczaj€љ nas - odszepn€љ€ѕ. - B€ѕ€ёdne ogniki. Mwiece umar€ѕych, tak, tak. Niezwracaj na nie uwagi. Nie patrz na nie! Nie go€ј ich! Gdzie jest pan? "Sam obejrza€ѕ si€ё i stwierdzi€ѕ, €їe Frodo znowu zamarudzi€ѕ. "Nie by€ѕo go wida€ѓ w€ђr€њd nocy. "Sam cofn€љ€ѕ si€ё o kilka krok€њw,"nie €ђmiej€љc jednak oddala€ѓ si€ёani nawo€ѕywa€ѓ g€ѕo€ђno; ochryp€ѕym g€ѕosem powtarza€ѕ tylko imi€ё swego pana. Niespodzianie natkn€љ€ѕ si€ё na niego w ciemno€ђci. Frodo sta€ѕ zatopiony w my€ђlach, wpatrzony w blade €ђwiate€ѕka. Rece trzyma€ѕ sztywno opuszczone wzd€ѕu€ї cia€ѕa, kapa€ѕo z nich b€ѕoto i woda. - Panie Frodo, chod€ќmy - rzek€ѕ Sam. - Nie wolno na nie patrze€ѓ, Gollum m€њwi, €їe nie wolno. Musimy trzyma€ѓ si€ё !Golluma i nie ustawa€ѓ, p€њki nieprzebrniemy przez te przekl€ёte moczary... je€ђli w og€њle przez nie przebrniemy. - Dobrze - odpar€ѕ Frodo, jakbyzbudzony ze snu. - Chod€ќmy! Wracaj€љc pospiesznie, sam potkn€љ€ѕ si€ё zahaczywszy nog€љo jaki€ђ stary korze€ј czy o $stercz€љc€љ k€ёp€ё. Upad€ѕ ci€ё€їko,!wyci€љgaj€љc przed siebie r€ёce, kt€њre zapad€ѕy g€ѕ€ёboko w g€ёst€љ ma€ќ; twarz jego znalaz€ѕa si€ё tu€ї nad powierzchni€љ czarnego rozlewiska. Rozleg€ѕ si€ё syk, wion€ё€ѕo cuchn€љcym oparem, €ђwiate€ѕka zamigota€ѕy, zata€јczy€ѕy, zawirowa€ѕy. Przezjedno okamgnienie czarna tafla wody wyda€ѕa si€ё oknem powleczonym ciemn€љ, brudn€љ glazur€љ, przez kt€њre zajrza€ѕ do wn€ёtrza. Wyszarpn€љ€ѕ r€ёce z b€ѕota i odskoczy€ѕ z krzykiem. - Tam s€љ pod wod€љ umarli! - powiedzia€ѕ ze zgroz€љ. - Trupietwarze! Gollum roze€ђmia€ѕ si€ё. - Tak, tak, Martwe Bagna, przecie€ї tak si€ё nazywaj€љ! - zaskrzecza€ѕ. - Nie trzeba w "nie zagl€љda€ѓ, kiedy si€ё €ђwiecepal€љ. - Kto tam jest? Co? - pyta€ѕ Sam dygoc€љc i odwracaj€љc si€ё !do Froda, kt€њry sta€ѕ teraz tu€їza nim. - Nie wiem - odpar€ѕ Frodo sennym g€ѕosem. - Ale ja tak€їe co€ђ widzia€ѕem. W stawach, kiedy si€ё €ђwiece pal€љ. !G€ѕ€ёboko, g€ѕ€ёboko pod czarn€љ wod€љ wida€ѓ wsz€ёdzie blade oblicza. Widzia€ѕem. Twarze pos€ёpne, z€ѕe, inne za€ђ szlachetne i smutne. Wiele dumnych i pi€ёknych, wodorosty wpl€љta€ѕy si€ё w ich srebrzyste w€ѕosy. Ale wszystkie martwe, $rozk€ѕadaj€љce si€ё, zgni€ѕe. Jarz€љsi€ё okropnym €ђwiat€ѕem. - Frodo zakry€ѕ d€ѕo€јmi oczy. - Nie wiem, kto to jest, #zdawa€ѕo mi si€ё, €їe rozr€њ€їniam ludzi i elf€њw, ale pr€њcz nich tak€їe ork€њw. - Tak, tak - rzek€ѕ Gollum. - Wszyscy martwi, wszyscy zgnili. Elfy, ludzie, orkowie. Martwe Bagna. Dawno, dawno temu odby€ѕa si€ё tutaj wielka bitwa, opowiadano o niej Smeagolowi, kiedy by€ѕ ma€ѕy, kiedy by€ѕem ma€ѕy, zanim skarb"si€ё znalaz€ѕ. Wielka bitwa. Duzi ludzie, miecze, straszliwe elfy,wrzask ork€њw. Bili si€ё na r€њwninie pod Czarn€љ Bram€љ przez d€ѕugie dni, przez ca€ѕe miesi€љce. Ale od tamtych czas€њw moczary rozla€ѕy si€ё szerzej i poch€ѕon€ё€ѕy groby; wci€љ€ї dalej si€ё rozlewaj€љ, wci€љ€ї dalej. !- Ale€ї wieki min€ё€ѕy od tamtej bitwy - powiedzia€ѕ Sam. - Umarli nie mog€љ naprawd€ё by€ѓ po dzi€ђ dzie€ј tutaj. To chyba !jakie€ђ z€ѕe czary Krainy Cienia?- Kto wie? Smeagol nie wie - powiedzia€ѕ Gollum. - Nie mo€їna!ich dosi€ёgn€љ€ѓ, nie mo€їna ich #dotkn€љ€ѓ. Pr€њbowali€ђmy kiedy€ђ, m€њj skarbie. Ja kiedy€ђ spr€њbowa€ѕem, ale nie mog€ѕem !ich dosi€ёgn€љ€ѓ. To s€љ cienie, mo€їna je tylko widzie€ѓ, nie mo€їna dotkn€љ€ѓ. Nie, m€њj skarbie. Oni wszyscy umarli. Sam ponuro spojrza€ѕ na niego iwzdrygn€љ€ѕ si€ё, bo mia€ѕ wra€їenie, €їe odgad€ѕ, po co Gollum usi€ѕowa€ѕ dosi€ёgn€љ€ѓ tych cieni. - Wola€ѕbym ich nie widzie€ѓ !nigdy wi€ёcej! - o€ђwiadczy€ѕ. - Czy nie my€ђlisz, €їe warto by pr€ёdzej st€љd odej€ђ€ѓ? - Tak, tak, chod€ќmy, ale powolutku, powolutku - odpar€ѕ Gollum. - Bardzo ostro€їnie! Bo inaczej hobbici zapadn€љ si€ё w bagna i przy€ѕ€љcz€љ si€ё do umar€ѕych, i zapal€љ swoje €ђwieczki. Trzymajcie si€ё Smeagola! Nie patrzcie na €ђwiat€ѕa! #Czo€ѕgaj€љc si€ё skr€ёci€ѕ w prawo w poszukiwaniu €ђcie€їki okr€љ€їaj€љcej rozlan€љ wod€ё. Hobbici szli tu€ї za nim, przychyleni do ziemi, cz€ёsto jego wzorem uciekaj€љc si€ё do pomocy r€љk. €єJe€ђli to potrwa d€ѕu€їej, b€ёdzie z nas trzech €ђlicznych Gollum€њw sun€љcych g€ёsiego€і - my€ђla€ѕ Sam. Wreszcie dotarli do ko€јca czarnego rozlewiska i "przeprawili si€ё za nie pe€ѕzn€љc lub skacz€љc z jednej zdradzieckiej k€ёpy na drug€љ. Cz€ёsto musieli brodzi€ѓ po wodzie cuchn€љcej jak gnoj€њwka, cz€ёsto wpadali w !ni€љ po kolana lub nurzali w niej"r€ёce, a€ї wreszcie byli od st€њp do g€ѕ€њw umazani lepkim !b€ѕotem i ka€їdy czu€ѕ, €їe jego towarzysze €ђmierdz€љ. Noc mia€ѕa si€ё ku ko€јcowi, gdynareszcie wydostali si€ё na pewny grunt. Gollum sycza€ѕ i szepta€ѕ do siebie, lecz zdawa€ѕsi€ё zadowolony; tajemniczym sposobem, dzi€ёki po€ѕ€љczonym zmys€ѕom dotyku i powonienia, a tak€їe dzi€ёki niezwyk€ѕej pami€ёci odtwarzaj€љcej w ciemno€ђciach kszta€ѕty raz widziane, poznawa€ѕ miejsce, #na kt€њrym si€ё znale€ќli, i zn€њw bez wahania wskazywa€ѕ dalsz€љdrog€ё. !- Teraz naprz€њd! - powiedzia€ѕ. - Dobre hobbity! Dzielne hobbity! Bardzo, bardzo zm€ёczone, pewnie, €їe zm€ёczone. My tak€їe, m€њj skarbie. Ale trzeba jak najpr€ёdzej wyprowadzi€ѓ naszego pana spo€ђr€њd tych €ђwiate€ѕ, tak, tak, trzeba koniecznie! I z tymi s€ѕowy ruszy€ѕ niemal biegiem, skr€ёcaj€љc w d€ѕug€љ jak gdyby miedz€ё, kt€њra dzieli€ѕa dwie €ђciany wysokich !trzcin. Hobbici pod€љ€їali za nim jak mogli najspieszniej. Gollum jednak po chwili przystan€љ€ѕ nagle i zacz€љ€ѕ podejrzliwie !w€ёszy€ѓ wko€ѕo, sycz€љc i zn€њw objawiaj€љc niepok€њj czy mo€їeniezadowolenie. - Co tam znowu? - fukn€љ€ѕ Sam, fa€ѕszywie t€ѕumacz€љc sobie to zachowanie Golluma. -Czemu kr€ёcisz nosem? Nawet zatykaj€љc nos o ma€ѕo nie mdlej€ё od tego smrodu. Cuchniesz ty, cuchnie pan Frodo, wszystko tutaj cuchnie.- Tak, tak, Sam tak€їe cuchnie.Biedny Smeagol czuje, ale dobry Smeagol znosi to cierpliwie. Chce pom€њc dobremu panu. Nie o to chodzi."Wiatr si€ё odwr€њci€ѕ, pogoda si€ё zmienia. Smeagol niepokoi si€ё, martwi. Ruszy€ѕ zn€њw naprz€њd, ale wyra€ќnie by€ѕ zaniepokojony, co chwila przystawa€ѕ, prostowa€ѕ grzbiet, kr€ёci€ѕ szyj€љ obracaj€љc twarz to na wsch€њd, to na po€ѕudnie. Hobbici jednak wci€љ€ї jeszcze !nie s€ѕyszeli ani nie czuli nic, co by t€ѕumaczy€ѕo obawy Golluma. Nagle stan€ёli wszyscy trzej jak wryci i wyt€ё€їyli s€ѕuch. Frodowi i Samowi wyda€ѕo si€ё, €їe z daleka dolatuje przeci€љg€ѕy, ponury krzyk, wysoki, przenikliwy i okrutny. Zadr€їeli. W tym samym momencie wyczuli jaki€ђ ruch w powietrzu. Zrobi€ѕo si€ё bardzo zimno. Gdy stali tak, nadstawiaj€љc uszu, us€ѕyszeli szum, jakby z oddali nadci€љga€ѕwicher. Mwiat€ѕa we mgle zachybota€ѕy si€ё, przy€ѓmi€ѕy, zgas€ѕy. "Gollum nie rusza€ѕ si€ё z miejsca."Trz€љs€ѕ si€ё i be€ѕkota€ѕ cos do siebie, dop€њki podmuch wiatru nie owia€ѕ ich €ђwiszcz€љc i hucz€љc nad moczarami. Rozwidni€ѕo si€ё na tyle, €їe widzieli, cho€ѓ niewyra€ќnie, bezkszta€ѕtne smugi mg€ѕy !k€ѕ€ёbi€љce si€ё i przewalaj€љce nad ich g€ѕowami. Podnie€ђli !wzrok i stwierdzili, €їe powa€ѕa chmur p€ёka i rozprasza si€ё szybko. Od po€ѕudnia spo€ђr€њd strz€ёpk€њw p€ёdz€љcej chmury wychyn€љ€ѕ jasny ksi€ё€їyc. Zrazu jego widok ucieszy€ѕ !Froda i Sama, lecz Gollum skuli€ѕsi€ё przy ziemi przeklinaj€љc Bia€ѕ€љ Twarz. I wtedy hobbici patrz€љc w niebo i chciwie wdychaj€љc €ђwie€їszy powiew zobaczyli ma€ѕy ob€ѕoczek nadlatuj€љcy od wrogich g€њr, czarny cie€ј oderwany od ciemno€ђci Mordoru, z€ѕowieszczy, skrzydlaty kszta€ѕt. Przemkn€љ€ѕ na tle ksi€ё€їycowej tarczy i ze straszliwym okrzykiem oddali€ѕ !si€ё na wsch€њd prze€ђcigaj€љc w p€ёdzie wiatr. Padli na twarze, odruchowo przywarli do zimnej ziemi. Lecz gro€ќny cie€ј zatoczy€ѕ kr€љg i wr€њci€ѕ przelatuj€љc tym razem ni€їej, wprost nad nimi, zgarniaj€љc potwornymi skrzyd€ѕami cuchn€љce opary bagniska. Potem znikn€љ€ѕ, odlecia€ѕ z powrotem do Mordoru, jakby gnany gniewemSaurona. Za nim z szumem pomkn€љ€ѕ wiatr opuszczaj€љc ziemne pustkowie Martwych Bagien. Nag€љ p€ѕaszczyzn€ё jak #okiem si€ёgn€љ€ѓ, a€ї po odleg€ѕ€љ gro€ќn€љ €ђcian€ё g€њr, zala€ѕa zwodnicza ksi€ё€їycowa po€ђwiata. Frodo i sam wstali przecieraj€љc oczy, jak dzieci zbudzone z koszmarnego snu, i ze zdumieniem stwierdzili, €їenoc spokojna i zwyczajna trwa nad €ђwiatem. Gollum jednak le€їa€ѕ wci€љ€ї na ziemi jakby og€ѕuszony. Z trudem go d€ќwign€ёli, lecz przez d€ѕug€љ chwil€ё jeszcze nie chcia€ѕ podnie€ђ€ѓ twarzy, kl€ёcza€ѕ !podpieraj€љc si€ё na €ѕokciach i wielkimi p€ѕaskimi d€ѕo€јmi €ђciska€ѕ g€ѕow€ё. "- Upiory! - j€ёcza€ѕ. - Skrzydlateupiory! Skarb jest ich panem. Widz€љ wszystko, wszystko. Nic si€ё przed nimi nie ukryje. rze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBѕ€P cnUіа $ cбUїє- c4Vј!"К c—Vљл,K cњVњ&8О+]Wћф<ž€ˆWPrzekl€ёta Bia€ѕa Twarz! I wszystko powiedz€љ jemu. On widzi, on wie. Och, glum, glum,glum! !Dopiero gdy ksi€ё€їyc zaszed€ѕ i skry€ѕ si€ё za Tolbrandirem, #nieszcz€ёsny Gollum o€ђmieli€ѕ si€ёwsta€ѓ i poruszy€ѓ. Od tej przygody Sam !zauwa€їy€ѕ, €їe Gollum znowu si€ёzmienia. Nasi€ѕ si€ё jeszcze #gorliwiej i udawa€ѕ €їyczliwo€ђ€ѓ, lecz Sam spostrzeg€ѕ ukradkowe, niewyra€ќne spojrzenia, kt€њre rzuca€ѕ niekiedy na hobbit€њw, szczeg€њlnie na Froda, A poza tym Gollum zn€њw be€ѕkota€ѕ i u€їywa€ѕ swoich dziwacznych wyra€їe€ј. Nie by€ѕo to jedyne zmartwienie Sama: Frodo zdawa€ѕ si€ё bardzo zm€ёczony, bliski zupe€ѕnego wyczerpania. Nic nie m€њwi€ѕ o tym, bo w og€њle rzadko teraz si€ё #odzywa€ѕ, nie skar€їy€ѕ si€ё, lecz robi€ѕ wra€їenie istoty obarczonej za ci€ё€їkim i z ka€їd€љ chwil€љ ci€ё€їszym brzemieniem. Wl€њk€ѕ si€ё teraz coraz wolniej, tak €їe Sam !musia€ѕ cz€ёsto prosi€ѓ Golluma, "€їeby zatrzyma€ѕ si€ё i poczeka€ѕ,inaczej bowiem Frodo zosta€ѕbysamotny na pustkowiu. Frodo rzeczywi€ђcie czu€ѕ, jak zka€їdym krokiem zbli€їaj€љcym go do bram Mordoru ro€ђnie i !przyt€ѕacza go do ziemi ci€ё€їar Pier€ђcienia, kt€њry ni€њs€ѕ na €ѕa€јcuszku u szyi. Bardziej "jeszcze ni€ї to brzemi€ё gn€ёbi€ѕago my€ђl o Oku, bo tak sobie nazwa€ѕ Nieprzyjaciela. Nie "tylko Pier€ђcie€ј zgina€ѕ mu kark,zmusza€ѕ do kulenia si€ё i garbienia w marszu. Oko! Corazwyra€ќniej, z coraz wi€ёksz€љ groz€љ wyczuwa€ѕ wrog€љ, napi€ёt€љ pot€ё€їnie wol€ё, #usi€ѕuj€љc€љ przebi€ѓ ciemno€ђ€ѓ i chmury, ziemi€ё i cia€ѕo, €їeby go dostrzec, sp€ёta€ѓ morderczym spojrzeniem, obna€їy€ѓ i obezw€ѕadni€ѓ. Os€ѕony, kt€њre go jeszcze !dotychczas chroni€ѕy, sta€ѕy si€ёbardzo cienkie i s€ѕabe. Frodo !wiedzia€ѕ dok€ѕadnie, gdzie jest siedlisko i o€ђrodek tej woli. Wiedzia€ѕ to tak, jak cz€ѕowiek z zamkni€ёtymi oczyma umie pokaza€ѓ, gdzie jest s€ѕo€јce. Sta€ѕ twarz€љ w twarz z obc€љ pot€ёg€љ, promienie bij€љce od niej pada€ѕy wprost na jego czo€ѕo. Gollum zapewne czu€ѕ co€ђ bardzo podobnego. Lecz hobbici nie mogli zgadn€љ€ѓ, co si€ё dzieje w jego udr€ёczonym sercu, gdy si€ё szamocze mi€ёdzy rozkazami Oka, #po€ї€љdliwo€ђci€љ, kt€њr€љ budzi w nim blisko€ђ€ѓ Pier€ђcienia, i wi€ёzami obietnicy, danej pod naciskiem strachu, pod groz€љ miecza. Frodo o tym nie my€ђla€ѕ, a Sam przede wszystkim troszczy€ѕ si€ё o swego pana i nie zwa€їa€ѕ nawet na ciemn€љ chmur€ё, kt€њra okry€ѕa jego w€ѕasne serce. Pilnowa€ѕ, €їeby Frodo szed€ѕ zawsze przed nim, nie spuszcza€ѕ go ani na chwil€ё z oka, got€њw chwiej€љcego si€ё podtrzyma€ѓ ramieniem, pokrzepi€ѓ zacnym, cho€ѓ nieudolnym s€ѕowem. Gdy wreszcie za€ђwita€ѕ dzie€ј, hobbici ze zdumieniem !zobaczyli, jak bardzo zbli€їy€ѕy si€ё do nich z€ѕowrogie g€њry. By€ѕo zimno, w do€ђ€ѓ czystym powietrzu €ђciany Mordoru, jakkolwiek wci€љ€ї jeszcze !odleg€ѕe, nie majaczy€ѕy mglist€љgro€ќb€љ na widnokr€ёgu, lecz "pi€ёtrzy€ѕy si€ё czarnymi wie€їamiu drugiego kra€јca ponurego pustkowia. Doszli do granicy bagien, kt€њre tu przechodzi€ѕy w rozleg€ѕ€љ p€ѕaszczyzn€ё torfowisk i wysch€ѕego, sp€ёkanego b€ѕota. Teren nieco si€ё podnosi€ѕ i wyd€ѕu€їonymi, niskimi fa€ѕdami, ja€ѕowy i "bezlitosny ci€љgn€љ€ѕ si€ё a€ї ku pustkowiu, le€ї€љcemu u bram Saurona. P€њki szary dzie€ј nie #przemin€љ€ѕ, kryli si€ё skuleni jakrobaki pod czarnym kamieniem, €їeby nie wypatrzy€ѕich okrutnymi oczyma przelatuj€љcy skrzydlaty potw€њr. Reszta w€ёdr€њwki zapad€ѕa w cie€ј strachu, w kt€њrym pami€ё€ѓ nie odnajdywa€ѕa p€њ€ќniej €їadnego ja€ђniejszego momentu. Dwie noce jeszcze brn€ёli przez puste bezdro€їa. Powietrze, jakim si€ё zdawa€ѕo, nabra€ѕo dziwnej ostro€ђci i przesycone by€ѕo gorzkim, przykrym zapachem, dusznym i wysuszaj€љcym gard€ѕa. Wreszcie pi€љtego ranka wsp€њlnego marszu z Gollumem zatrzymali si€ё zn€њw na popas. Przed nimi w nik€ѕym €ђwietle !brzasku olbrzymie g€њry si€ёga€ѕypu€ѕapu chmur i dym€њw. Od ich "podn€њ€їy wysuwa€ѕy si€ё pot€ё€їneszkarpy i skalne rumowiska; od"najbli€їszych z nich nie dzieli€ѕohobbit€њw wi€ёcej ni€ї kilkana€ђcie mil. Frodo ze "zgroz€љ rozgl€љda€ѕ si€ё wok€њ€ѕ. Straszne by€ѕy Martwe Bagna i ja€ѕowe pustkowia Ziemi Niczyjej, lecz jeszcze okropniej przedstawia€ѕ si€ё kraj, kt€њry wstaj€љcy dzie€ј z wolna ods€ѕania€ѕ przed jego przera€їonymi oczyma. Nawet na rozlewiskach topielc€њw musia€ѕo o swojej porze zjawia€ѓ si€ё blade widmo wiosny, ale tutaj z pewno€ђci€љ nigdy nie mog€ѕa zakwitn€љ€ѓ wiosna ani lato. Nie by€ѕo ani €ђladu €їycia, nawet marnych porost€њw czy grzyb€њw, karmi€љcych si€ё zgnilizn€љ. Sadzawki dymi€ѕy oparami, zasypane popio€ѕem i pe€ѕne "b€ѕota, sinobia€ѕe i szare, jakby g€њry wszystkie nieczysto€ђci ze swoich trzewi wyrzyga€ѕy naokoliczne pola. Wysokie kopu€ѕy sp€ёkanej i pokruszonej ska€ѕy, olbrzymie sto€їki ziemi poznaczone ognistymi pi€ёtnami rdzy i truj€љcych jad€њw wznosi€ѕy si€ё niby potworne nagrobki niezliczonymi szeregami, kt€њrewy€ѕania€ѕy si€ё stopniowo, w miar€ё jak rozja€ђnia€ѕ si€ё z "wolna dzie€ј. Dotarli na granic€ё spustoszonej ziemi u wr€њt Mordoru, by€ѕ to wieczny pomnik niszczycielskiej pracy dokonanej przez niewolnik€њw Czarnego W€ѕadcy, pomnik, kt€њry mia€ѕ przetrwa€ѓ nawet w€њwczas, gdy inne jego dzie€ѕazostan€љ unicestwione; kraj splugawiony i ska€їony nieodwracalnie, chyba €їe Wielkie Morze wtargn€ё€ѕoby tutaj i zatopi€ѕo t€ё ziemi€ё w falach niepami€ёci. - Mdli mnie od tego widoku - powiedzia€ѕ Sam. Frodo milcza€ѕ. D€ѕug€љ chwil€ё stali tak, jak ludzie zatrzymuj€љ si€ё na kraw€ёdzi snu, w kt€њrym czaj€љ si€ё okropne koszmary, wiedz€љc jednak, €їe tylko przez ich mroki prowadzi droga do nast€ёpnego jasnego ranka. Dzie€ј rozwidnia€ѕ si€ё coraz !ostrzejszym €ђwiat€ѕem. Ziej€љce rozpadliny i zatrute wzg€њrza ukaza€ѕy si€ё w okrutnej jasno€ђci. S€ѕo€јce wzesz€ѕo wysoko, posuwa€ѕo si€ё w€ђr€њd chmur i k€ѕ€ёb€њw dymu, lecz nawet blask s€ѕoneczny by€ѕ tutaj bezsilny. Hobbici nie !powitali €ђwiat€ѕa z rado€ђci€љ, zdawa€ѕo si€ё bowiem nieprzyjazne, ujawniaj€љce "ca€ѕ€љ ich bezsilno€ђ€ѓ; byli jak ma€ѕe, kwil€љce widma zab€ѕ€љkane w€ђr€њd popielisk Czarnego W€ѕadcy. "Zbyt znu€їeni, €їeby i€ђ€ѓ dalej, wyszukali jakie€ђ zaciszniejsze miejsce na odpoczynek. Chwil€ёsiedzieli w milczeniu pod !kopcem €їu€їla, lecz wype€ѕza€ѕy z niego cuchn€љce dymy, kt€њrewgryza€ѕy si€ё w gard€ѕa i zapiera€ѕy oddech. Gollum wsta€ѕ pierwszy. Splun€љ€ѕ, zakl€љ€ѕ i odsun€љ€ѕ si€ё na czworakach bez s€ѕowa, bez spojrzenia w stron€ё hobbit€њw. Frodo i Sam !powlekli si€ё za nim. Trafili na szeroki, niemal dok€ѕadnie kolisty lej, odgrodzony od zachodu wysok€љ skarp€љ. Zia€ѕo z niego ch€ѕodem i pustk€љ, a na dnie sta€ѕa g€ёsta, cuchn€љca, mieni€љca si€ё t€ёczowo oleista ma€ќ. W tym wstr€ёtnym dole ukryli si€ё maj€љc nadziej€ё, €їe nie dosi€ёgnie ich tutaj czujne Oko. Dzie€ј up€ѕywa€ѕ leniwie. W€ёdrowcom dokucza€ѕo pragnienie, lecz wypili tylko pokilka kropel wody z manierek, nape€ѕnionych przed czterema dniami w w€љwozie, kt€њry teraz, gdy go wspominali, zdawa€ѕ im si€ё zacisznym i pi€ёknym zak€љtkiem. Hobbici kolejno pe€ѕnili wart€ё. Zrazu mimo zm€ёczenia obaj czuli, €їenie zasn€љ, ale potem, gdy !s€ѕo€јce zacz€ё€ѕo si€ё zni€їa€ѓ w€ђr€њd powolnie przep€ѕywaj€љcych chmur, Sam !zdrzemn€љ€ѕ si€ё wreszcie. Frodo mia€ѕ czuwa€ѓ. Le€їa€ѕ oparty plecami o zbocze leja, ci€ё€їar jednak nie zel€їa€ѕ wcale na jego piersi. Frodo patrzy€ѕ w g€њr€ё na zasnute dymami niebo i widzia€ѕ na nim dziwne zjawy,ciemne sylwety je€ќd€ќc€њw, twarze znajome z przesz€ѕo€ђci. !Straci€ѕ rachub€ё czasu, chwil€ё waha€ѕ si€ё mi€ёdzy snem a jaw€љ, a€ї w ko€јcu zapad€ѕ w sen. !Sam zbudzi€ѕ si€ё nagle: wyda€ѕo mu si€ё, €їe jego pan go wo€ѕa. By€ѕ wiecz€њr. Frodo nie m€њg€ѕ wo€ѕa€ѓ, bo spa€ѕ i we €ђnie #osun€љ€ѕ si€ё ni€їej, niemal na dnoleja. Gollum przysiad€ѕ obok niego. Sam w pierwszej chwili my€ђla€ѕ, €їe Gollum usi€ѕuje obudzi€ѓ Froda, lecz wkr€њtce "spostrzeg€ѕ, €їe dzieje si€ё co€ђ zupe€ѕnie innego. Gollum gada€ѕ sam ze sob€љ. Smeagol toczy€ѕ sp€њr z jak€љ€ђ tkwi€љc€љ w nim drug€љ istot€љ, kt€њra przemawia€ѕa jego w€ѕasnym g€ѕosem, ale nadaj€љc mu skrzecz€љce i sycz€љce brzmienie. - Smeagol przyrzek€ѕ - m€њwi€ѕ jeden g€ѕos. - Tak, tak, m€њj skarbie - zasycza€ѕ drugi. - Przyrzekli€ђmy, €їeby ocali€ѓ skarb, nie dopu€ђci€ѓ do oddaniago w r€ёce Tamtego. Ale on do Tamtego zd€љ€їa. Tak, ka€їdy krok zbli€їa go do Tamtego. Co hobbit zamierza zrobic ze skarbem, chcieliby€ђmy wiedzie€ѓ, bardzo by€ђmy chcieli wiedzie€ѓ. - Nie wiem. Nic nie poradz€ё. Pan ma go przy sobie. Smeagol przyrzek€ѕ dopom€њc panu. - Tak, tak, bo to pan skarbu. Ale je€ђli to my b€ёdziemy panemskarbu, mogliby€ђmy dotrzyma€ѓ przyrzeczenia pomagaj€љc samisobie. !- A Smeagol obieca€ѕ, €їe b€ёdziebardzo, bardzo dobry. Hobbit !dobry. Zdj€љ€ѕ okrutny powr€њz z nogi Smeagola. Zawsze do niego przemawia grzecznie. - Bardzo, bardzo dobry, m€њj skarbie! B€љd€ќmy dobrzy, dobrzy jak ryby, ale sami dla siebie. Nic z€ѕego nie zrobimy hobbitom, nie. - Ale skarb dotrzymuje przyrzeczenia - powiedzia€ѕ Smeagol. - Wi€ёc go sobie we€ќ - odpar€ѕ drugi g€ѕos. - Wtedy my b€ёdziemy panem skarbu, glum! Niech przed nami pe€ѕza na brzuchu ten drugi hobbit, ten niemi€ѕy, podejrzliwy hobbit, glum! - Ale tego dobrego hobbita nieb€ёdziemy kara€ѓ? - Je€їeli nie masz ochoty, to nie. Jednak€їe to jest Baggins, m€њj skarbie, tak, Baggins. A Baggins ci€ё okrad€ѕ. Znalaz€ѕ skarb i nie przyzna€ѕ si€ё do tego. Nienawidzimy Bagginsa. - Nie, nie tego przecie€ї. - Tak, tak, ka€їdego Bagginsa. Ka€їdego, kto ma w r€ёku skarb.Musimy skarb odzyska€ѓ. - Tamten zobaczy. Tamten si€ё dowie. Tamten zabierze nam go znowu. - Tamten widzi. Wie. S€ѕysza€ѕ, jak sk€ѕadali€ђmy to g€ѕupie przyrzeczenie wbrew jego rozkazom. Musimy skarb odzyska€ѓ. Upiory go szukaj€љ. Trzeba go wzi€љ€ѓ. - Nie dla Tamtego. - Nie, m€њj najmilszy. Pomy€ђl, !skarbie, jak b€ёdziesz go mia€ѕ, mo€їesz uciec, nawet przed Tamtym. Mo€їe nabierzemy te€ї si€ѕy wielkiej, wi€ёkszej, ni€ї !maj€љ Upiory. Ksi€љ€ї€ё Smeagol. Gollum Wielki. S€ѕawny Gollum. Co dzie€ј €ђwie€їa ryba, trzy razy dziennie €ђwie€їe ryby, prosto z morza. M€њj prze€ђliczny Gollumku! Musisz godosta€ѓ. Chcemy, chcemy, chcemy go mie€ѓ. - Hobbit€њw jest dw€њch. Obudz€љ si€ё przed czasem i !zabij€љ nas - j€ёkn€љ€ѕ Smeagol, sprzeciwiaj€љc si€ё ostatnim !jeszcze wysi€ѕkiem. - Nie dzi€ђ. Nie teraz. "- Chcemy go mie€ѓ! Ale... - G€ѕos #urwa€ѕ i d€ѕug€љ chwil€ё milcza€ѕ, nim podj€љ€ѕ znowu: - Nie teraz?Mo€їe racja. Ona mog€ѕaby nam potem pom€њc. Mog€ѕaby, tak, tak. - Nie, nie! Nie chc€ё w ten spos€њb! - zaskomli€ѕ Smeagol. - Tak! Chcemy go mie€ѓ! Chcemy! Za ka€їdym razem, gdy przemawia€ѕ ten drugi !skrzecz€љcy g€ѕos, d€ѕugie ramie Golluma wysuwa€ѕo si€ё z wolna naprz€њd, pe€ѕzn€љc ku piersi Froda, lecz cofa€ѕo si€ё gwa€ѕtownie, gdy odzywa€ѕ si€ё g€ѕos Smeagola. W ko€јcu obie r€ёce z drgaj€љcymi, zakrzywionymi palcami "si€ёgn€ё€ѕy hobbitowi do gard€ѕa. Sam le€їa€ѕ bez ruchu zafascynowany tym dwug€ѕosem, lecz spod p€њ€ѕprzymkni€ёtych powiek czujnie €ђledzi€ѕ ka€їdy ruch Golluma. W prostocie ducha uwa€їa€ѕ dotychczas, €їe Gollum mo€їe by€ѓ niebezpieczny tylko !dlatego, poniewa€ї by€ѕ g€ѕodny; ba€ѕ si€ё, €їe stw€њr zechce wreszcie zje€ђ€ѓ hobbit€њw. Dopiero teraz zrozumia€ѕ, €їe nie na tym polega gro€ќba. Gollum odczuwa€ѕ straszliwy czar Pier€ђcienia. Tamten - to by€ѕ oczywi€ђcie Czarny !W€ѕadca, ale kogo mia€ѕ na my€ђli!Gollum m€њwi€љc: €єona pomo€їe€і?Zapewne w swoich !w€ёdr€њwkach zawar€ѕ przyja€ќ€ј zjak€љ€ђ nikczemn€љ poczwar€љ. Sam nie mia€ѕ jednak czasu "zastanawia€ѓ si€ё d€ѕu€їej nad t€љzagadk€љ, bo sytuacja sta€ѕa si€ё zbyt gro€ќna. Musia€ѕ dzia€ѕa€ѓ. Ci€ё€їki bezw€ѕad przykuwa€ѕ go do ziemi, ale "hobbit zdoby€ѕ si€ё na wysi€ѕek i usiad€ѕ. Instynkt ostrzeg€ѕ go, €їe trzeba zachowa€ѓ wielk€љ ostro€їno€ђ€ѓ i nie wolno !zdradzi€ѓ, €їe s€ѕysza€ѕ narad€ё Golluma ze Smeagolem. !Westchn€љ€ѕ g€ѕo€ђno i ziewn€љ€ѕ pot€ё€їnie. - Kt€њra to godzina? - spyta€ѕ zaspanym g€ѕosem. Gollum sykn€љ€ѕ przez z€ёby $przeci€љgle. Zerwa€ѕ si€ё i chwil€ё sta€ѕ napi€ёty, gro€ќny, potem zwiotcza€ѕ nagle, opad€ѕ na !czworaki i dope€ѕzn€љ€ѕ na skraj leja. - Dobre hobbity! - powiedzia€ѕ. !- Dobry Sam. Mpiochy, €ђpiochy. Spa€ѕy pod opiek€љ Smeagola. Ale ju€ї jest wiecz€њr. Ciemno. Czas rusza€ѓ. "€єWielki czas! - pomy€ђla€ѕ Sam. -Czas te€ї, €їeby€ђmy si€ё rozstali€і. Ale potem przysz€ѕo mu do g€ѕowy, €їe Gollum b€ѕ€љkaj€љcy !si€ё po €ђwiecie nie b€ёdzie dla hobbit€њw mniej niebezpieczny ni€ї w roli przewodnika i towarzysza w€ёdr€њwki. - Licho go nada€ѕo! Szkoda, €їe si€ё w€ѕasn€љ €ђlina nie ud€ѕawi€ѕ - mrukn€љ€ѕ Sam. Zsun€љ€ѕ si€ё po zboczu ni€їej i obudzi€ѕ swego pana. Ku w€ѕasnemu zdziwieniu Frodo czu€ѕ si€ё znacznie pokrzepiony.!Mia€ѕ sny. Czarny Cie€ј oddali€ѕ si€ё, a hobbita na tej spustoszonej ziemi nawiedzi€ѕa !€ђwietlista zjawa. Nic z niej niezosta€ѕo w jego pami€ёci, mimo to by€ѕo mu weselej i l€їej na #sercu. Brzemi€ё nie ci€љ€їy€ѕo tak strasznie jak przedtem. Gollum powita€ѕ przebudzenie Froda rado€ђnie, jak pies powracaj€љcego pana. Chichota€ѕ, gada€ѕ, prztyka€ѕ w palce, ociera€ѕ si€ё o kolana "hobbita. Frodo u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё do niego. #- S€ѕuchaj no! - rzek€ѕ. - By€ѕe€ђ przewodnikiem dobrym i wiernym. Zaczyna si€ё ostatni etap w€ёdr€њwki. Poprowad€ќ nasdo Bramy, niczego wi€ёcej od ciebie nie b€ёdziemy €ї€љdali. Podprowad€ќ nas do Bramy, a potem id€ќ, dok€љd chcesz, bylenie do naszych wrog€њw. - Do Bramy? - zaskrzecza€ѕ Gollum, jakby zdziwiony i przera€їony. - Do Bramy, powiada nasz pan? Tak, tak powiedzia€ѕ. Dobry Smeagol robi wszystko, co pan ka€їe. Tak. Ale jak podejdziemy bli€їej, zobaczymy, zobaczymy, co wtedy pan powie. Nie b€ёdzie to pi€ёkny widok, nie, o nie! - Przesta€ј skrzecze€ѓ - rzek€ѕ Sam - i ruszajmy wreszcie. O zmierzchu wygramolili si€ё z g€ѕ€ёbi leja i z wolna zacz€ёli torowa€ѓ sobie drog€ё przez martwy kraj. Wkr€њtce jednak "ogarn€љ€ѕ ich zn€њw ten sam l€ёk, kt€њrego zaznali, kiedy !skrzydlaty upi€њr przelecia€ѕ nadbagniskiem. Zatrzymali si€ё, przypadli do cuchn€љcej ziemi, lecz nie zobaczyli nic na ponurym wieczornym niebie i groza szybko przemin€ё€ѕa; potw€њr lecia€ѕ zapewne bardzo !wysoko i spieszy€ѕ si€ё, wys€ѕanyz jakim€ђ rozkazem z Barad-Duru. Po chwili Gollum !wsta€ѕ i pomrukuj€љc, dr€ї€љc na #ca€ѕym ciele powl€њk€ѕ si€ё dalej. W godzin€ё mniej wi€ёcej po p€њ€ѕnocy cie€ј grozy spad€ѕ na nich po raz trzeci, lecz zdawa€ѕ si€ё jeszcze bardziej odleg€ѕy, jakby przemkn€љ€ѕ nad chmurami p€ёdz€љc ze straszliw€љ szybko€ђci€љ ku zachodowi. Golluma jednak #obezw€ѕadni€ѕ l€ёk, nieszcz€ё€ђnik #trz€љs€ѕ si€ё, prze€ђwiadczony, €їe"s€љ €ђledzeni i €їe Nieprzyjaciel wie o ich obecno€ђci. - Trzy razy! - chlipa€ѕ. - Trzy razy to ostrze€їenie. Wyczu€ѕ nas, wyczuli skarb. Skarb jest !ich panem. Nie mo€їna dalej i€ђ€ѓt€љ drog€љ. Nie mo€їna, nie! Nic nie pomaga€ѕy pro€ђby ani €ѕagodne s€ѕowa. Dopiero gdy Frodo gniewnym tonem wyda€ѕ "rozkaz i r€ёk€ё opar€ѕ na g€ѕowicy"miecza, Gollum d€ќwign€љ€ѕ si€ё z ziemi, ale burcza€ѕ pod nosem i szed€ѕ przed hobbitami niby obity pies. Tak wlekli si€ё do ko€јca ponurej nocy, p€њki nie za€ђwita€ѕ nowy dzie€ј trwogi; szli w milczeniu, ze spuszczonymi g€ѕowami, nie widz€љc nic, nie s€ѕysz€љc nic pr€њcz wichru €ђwiszcz€љcego im ko€ѕo uszu. Rozdzia€ѕ 3 Czarna Brama jest zamkni€ёta Nim za€ђwita€ѕ nowy dzie€ј, sko€јczyli sw€њj marsz do Mordoru. Za sob€љ mieli bagna i pustkowia. Przed sob€љ pot€ё€їne, czarne g€њry, hardo wznosz€љce g€ѕowy na tle bladego nieba. Od zachodu strzeg€ѕ Mordoru mroczny €ѕa€јcuch Efel Duath, G€њr Cienia, od p€њ€ѕnocy - poszarpane szczyty i €ѕyse grzbiety Ered Lithui, G€њr Popielnych, szare jak popi€њ€ѕ. Dwa te €ѕa€јcuchy stanowi€ѕy dwie €ђciany jednego muru opasuj€љcego pos€ёpne r€њwniny Lithlad i Gorgoroth wraz z rozlanym po€ђr€њd nich olbrzymim gorzkim jeziorem czy morzem wewn€ёtrznym Nurnen, w miejscu za€ђ, gdzie !si€ё styka€ѕy, wysuwa€ѕy d€ѕugie i nie ukryje. rze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПќp„ cЃW§є ƒ cXўwZ ciXџб"p cЬXA.} c/YО9Ж3’Yramiona ku p€њ€ѕnocy; mi€ёdzy tymi ramionami otwiera€ѕ si€ё "g€ѕ€ёboki w€љw€њz. To by€ѕ Kirith Gorgor, Straszny Przesmyk, wej€ђcie do kraju Nieprzyjaciela. Z dw€њch stron "pi€ёtrzy€ѕy si€ё nad nim urwiska, a wst€ёpu broni€ѕy dwie pionowe ska€ѕy, czarne i nagie. Na nich stercza€ѕy Z€ёby Mordoru, dwie pot€ё€їne, wysokie wie€їe. Ongi wznie€ђli je ludzie z Gondoru, dumni i silni po obaleniu Saurona i jego ucieczce; z tych wie€ї mia€ѕy czuwa€ѓ stra€їe, by go nie dopu€ђci€ѓ, gdyby kiedykolwiek pr€њbowa€ѕ wr€њci€ѓ do swego kr€њlestwa. Lecz pot€ёga Gondoru !zmierzch€ѕa, ludzie zgnu€ђnieli, !na wiele lat wie€їe opustosza€ѕy.W€њwczas powr€њci€ѕ Sauron. Rozsypuj€љce si€ё w gruzy !stra€їnice odbudowa€ѕ, uzbroi€ѕ, obsadzi€ѕ czujn€љ za€ѕog€љ. Z kamiennych €ђcian czarne okna!patrza€ѕy na p€њ€ѕnoc, na wsch€њdi zach€њd, a w ka€їdym z nich zawsze czuwa€ѕy bystre oczy. Wylot w€љwozu od urwiska zagrodzi€ѕ Czarny W€ѕadca kamiennym sza€јcem. By€ѕa w nim jedna jedyna brama, ca€ѕa z €їelaza, a po jej blankach nieustannie przechadzali si€ё stra€їnicy. W skale u podn€њ€їy g€њr wywiercono z obu stron setki jaski€ј i loch€њw, w kt€њrych czai€ѕy si€ё zast€ёpy ork€њw, gotowe na jeden znak W€ѕadcy wype€ѕzn€љ€ѓ niby armie czarnych mr€њwek na wojn€ё. Z€ёby Mordoru zmia€їd€їy€ѕyby ka€їdego, kto by spr€њbowa€ѕ mi€ёdzy nimi si€ё przemkn€љ€ѓ, chyba €їe szed€ѕby na wezwanieSaurona lub zna€ѕ tajemne has€ѕo, otwieraj€љce Morannon, Czarn€љ Bram€ё tego kr€њlestwa. Frodo i Sam z rozpacz€љ patrzyli na wie€їe i obronny szaniec. Nawet z dala i w m€ёtnym porannym €ђwietle wida€ѓ by€ѕo ruch czarnych stra€їnik€њw na murach i warty pod bram€љ. Hobbici wygl€љdali zza kraw€ёdzi skalistej !rozpadliny, gdzie le€їeli ukryci w cieniu najdalej na p€њ€ѕnoc wysuni€ёtej skarpy G€њr Cienia. Kruk mkn€љc przez zamglone powietrze z tej kryj€њwki wprost na czarny szczyt !najbli€їszej wie€їy mia€ѕby mniej#ni€ї €ѓwier€ѓ mili do przelecenia. Cienka, kr€ёta smuga dymu bi€ѕaz niej w g€њr€ё, jakby u jej fundament€њw we wn€ёtrzu ska€ѕy tli€ѕ si€ё ogie€ј. !Dzie€ј wsta€ѕ, zblak€ѕe s€ѕo€јce ukaza€ѕo si€ё zza martwego grzbietu G€њr Popielnych. Nagle wrzask buchn€љ€ѕ z mosi€ё€їnych gardzieli tr€љb, z wie€ї stra€їniczych odezwa€ѕ si€ё hejna€ѕ, a zewsz€љd z tajemnych kazamat i wysuni€ёtych plac€њwek odpowiedziano tr€љbieniem; w $dali za€ђ, odleg€ѕe, lecz g€ѕ€ёbokiei z€ѕowieszcze, zadudni€ѕy zwielokrotnione echem w€ђr€њd wydr€љ€їonych g€њr b€ёbny i zagra€ѕy wojenne rogi Barad-Duru. Nowy dzie€ј trwogii trudu €ђwita€ѕ dla Mordoru; nocne stra€їe odwo€ѕane zesz€ѕydo swoich podziemnych kwater, a na ich miejsca "nadci€љgn€ёli €їo€ѕdacy o srogich,okrutnych oczach i obj€ёli wart€ё. Blanki warownej bramy zal€ђni€ѕy stal€љ. !- Ano, doszli€ђmy! - rzek€ѕ Sam. - Jeste€ђmy pod Bram€љ, ale zdaje mi si€ё, €їe dalej nie zajdziemy. Ale€їby mi Dziaduniowygarn€љ€ѕ s€ѕowa prawdy, gdybymnie tu zobaczy€ѕ. Nieraz powtarza€ѕ, €їe €ќle sko€јcz€ё, #je€їeli nie b€ёd€ё ostro€їniejszy. Co prawda w€љtpi€ё, czy jeszcze w €їyciu z Dziaduniem si€ё spotkam. Straci okazj€ё tryumfowania "a co, nie m€њwi€ѕem"? Szkoda. Ch€ёtnie bym si€ё zgodzi€ѕ wys€ѕucha€ѓ wszystkiego, co mia€ѕby do powiedzenia, niechby gdera€ѕ ile si€ѕ w p€ѕucach, bylebym zn€њw m€њg€ѕ popatrze€ѓ w twarz mojego staruszka. Musia€ѕbym tylko wyk€љpa€ѓ si€ё przedtem, "boby mnie nie pozna€ѕ... My€ђl€ё, €їe nie trzeba ju€ї pyta€ѓ, kt€њr€ёdy dalej p€њjdziemy; nie ruszymy ani kroku dalej, chyba€їe poprosimy ork€њw o pomoc. !- Nie, nie! na nic! - powiedzia€ѕ"Gollum. - Nie mo€їna i€ђ€ѓ dalej. Smeagol wam to m€њwi€ѕ: dojdziemy do Bramy, a tam zobaczymy. Zobaczyli€ђmy. Tak,tak, m€њj skarbie, zobaczyli€ђmy. Smeagol z g€њry wiedzia€ѕ, €їe hobbici t€ёdy przej€ђ€ѓ nie mog€љ. tak, tak, Smeagol wiedzia€ѕ. - To po jakie licho tutaj nas !przyprowadzi€ѕe€ђ? - rzek€ѕ Sam, zbyt roz€їalony, €їeby si€ё zdoby€ѓ na rozs€љdek i sprawiedliwo€ђ€ѓ. - Pan kaza€ѕ. Pan powiedzia€ѕ: prowad€ќ do Bramy. Dobry Smeagol pos€ѕucha€ѕ pana. Pan kaza€ѕ, pan m€љdry. - Kaza€ѕem - przyzna€ѕ Frodo. Twarz jego mia€ѕa wyraz #surowy i zaci€ёty, ale nieul€ёk€ѕy.By€ѕ brudny, wyn€ёdznia€ѕy, ledwie €їywy ze zm€ёczenia, !lecz trzyma€ѕ si€ё teraz prosto ioczy €ђwieci€ѕy mu jasno. - Kaza€ѕem, bo postanowi€ѕem wej€ђ€ѓ do Mordoru, a nie znam "innej drogi. Tote€ї p€њjd€ё przez Bram€ё. €adnego z was nie prosz€ё, €їeby mi towarzyszy€ѕ. - Nie, nie, panie! - j€ёkn€љ€ѕ Gollum wyci€љgaj€љc do niego r€ёce z rozpacz€љ. - T€ёdy nie mo€їna! To na nic! Nie zano€ђ skarbu Tamtemu! Tamten wszystkich nas po€їre, je€ђli dostanie skarb, po€їre ca€ѕy €ђwiat. zachowaj skarb, dobry panie, i zlituj si€ё nad Smeagolem. Nie oddawaj skarbuTamtemu. Albo odejd€ќmy st€љd, pow€ёdrujemy do pi€ёknych kraj€њw, a skarb zwr€њ€ѓ ma€ѕemuSmeagolowi. Tak, tak, panie, zwr€њ€ѓ skarb Smeagolowi! Smeagol b€ёdzie go strzeg€ѕ pilnie. Zrobi wiele dobrego, a najwi€ёcej dobrym hobbitom. Hobbici niech id€љ do domu. !Niech si€ё nie zbli€їaj€љ do tej Bramy! - Kazano nam i€ђ€ѓ do Mordoru, wi€ёc p€њjd€ё - rzek€ѕ Frodo. - Je€ђli jest tylko jedna jedyna droga, nie mam wyboru. Niech !si€ё stanie, co si€ё sta€ѓ musi. Sam milcza€ѕ. Patrz€љc w twarz Froda zrozumia€ѕ, €їe s€ѕowa na nic si€ё nie zdadz€љ. W gruncie rzeczy od pocz€љtku nie mia€ѕ nadziei na szcz€ё€ђliwe zako€јczenie wyprawy, lecz jako dzielny i pogodny hobbit !obywa€ѕ si€ё bez nadziei, dop€њkim€њg€ѕ odsuwa€ѓ od siebie rozpacz. Teraz nadszed€ѕ kres wysi€ѕk€њw. Sam przez ca€ѕ€љ drog€ё wytrwa€ѕ wiernie przy swoim panu, po to w€ѕa€ђciwie znim poszed€ѕ, by€ѕ wi€ёc zdecydowany nie opu€ђci€ѓ go do ko€јca. jego pan nie p€њjdziedo Mordoru samotnie. On b€ёdzie mu towarzyszy€ѕ, tyle przynajmniej zyskaj€љ, €їe !pozb€ёd€љ si€ё wreszcie Golluma. Gollum jednak wcale nie chcia€ѕ"si€ё z nimi rozsta€ѓ, jeszcze nie.Ukl€љk€ѕ przed Frodem za€ѕamuj€љc r€ёce i skrzecz€љc. "- Nie t€ёdy, panie! - b€ѕaga€ѕ. - Jest inna droga. Naprawd€ё jest! Inna, ciemniejsza, trudniejsza do odszukania, bardziej ukryta. Ale Smeagol j€љ wam wska€їe. - Inna droga? - z pow€љtpiewaniem spyta€ѕ Frodo patrz€љc z g€њry badawczo w oczy Golluma. - Tak, tak! naprawd€ё! By€ѕa !inna droga. Smeagol j€љ znalaz€ѕ.Chod€ќmy, przekonamy si€ё, czyjeszcze jest. - Nic o tym przedtem nie wspomina€ѕe€ђ. - Nie. Pan nie pyta€ѕ. Pan nie m€њwi€ѕ, jakie ma zamiary. Nic nie m€њwi€ѕ biednemu Smeagolowi. Powiedzia€ѕ: zaprowad€ќ do Bramy, a potem id€ќ, gdzie chcesz. Smeagol !m€њg€ѕby teraz odej€ђ€ѓ, uczciwie!m€њg€ѕby odej€ђ€ѓ. Ale teraz pan !m€њwi: postanowi€ѕem p€њj€ђ€ѓ do Mordoru przez Bram€ё. Wi€ёc Smeagol bardzo si€ё !przestraszy€ѕ. Nie chce straci€ѓ dobrego pana. Obieca€ѕ, pan mu"kaza€ѕ obieca€ѓ, €їe ocali skarb. Ale pan chce skarb zanie€ђ€ѓ Tamtemu, i€ђ€ѓ prosto w czarne r€ёce Tamtego. Smeagol musi !ocali€ѓ i pana, i skarb, dlatego przypomnia€ѕ sobie o innej drodze, kt€њra kiedy€ђ na pewno by€ѕa. Dobry pan. Smeagol tak€їedobry, bardzo dobry, zawsze pomaga. Sam zmarszczy€ѕ brwi. Gdyby m€њg€ѕ wzrokiem przewierci€ѓ Golluma na wylot, stw€њr by€ѕby ju€ї dziurawy jak sito. Hobbita osaczy€ѕy w€љtpliwo€ђci. Pozory przemawia€ѕy za tym, €їe Gollumjest szczerze zrozpaczony i gor€љco pragnie pom€њc Frodowi.Lecz Sam pami€ёta€ѕ pods€ѕuchany dwug€ѕos i nie m€њg€ѕ uwierzy€ѓ, by Smeagol, przez tak d€ѕugie lata !ujarzmiany, wzi€љ€ѕ teraz g€њr€ё nad Gollumem. Nie jego przecie€ї g€ѕos wypowiedzia€ѕ ostatnie s€ѕowo w dyspucie. Sam przypuszcza€ѕ, €їe dwie po€ѕowy tego stwora, Smeagol iGollum (czy te€ї Kr€ёtacz i Mmierdziel, jak ich w my€ђlach przezwa€ѕ), zawar€ѕy rozejm i chwilowy sojusz. €aden z nich nie chcia€ѕ, €їeby Pier€ђcie€ј dosta€ѕ si€ё Nieprzyjacielowi. Obaj chcieli ustrzec Froda od wpadni€ёcia Tamtemu w r€ёce i woleli nie spuszcza€ѓ go z oka jak najd€ѕu€їej, w ka€їdym razie dop€њty, p€њki Gollumowi nie uda!si€ё zdoby€ѓ skarbu. W istnienie innej drogi do Mordoru Sam niebardzo wierzy€ѕ. "Dobrze chocia€ї, €їe ani jedna,ani druga po€ѕowa tego starego€ѕotra nie wie, co pan Frodo naprawd€ё zamierza zrobi€ѓ - my€ђla€ѕ. - Gdyby Gollum !wiedzia€ѕ, €їe pan Frodo b€ёdzie !si€ё stara€ѕ zniszczy€ѓ ten jego skarb raz na zawsze, nied€ѕugoczekaliby€ђmy na awantur€ё. !Mmierdziel tak si€ё trz€ёsie ze strachu przed Nieprzyjacielem - a w jaki€ђ spos€њb jest czy przynajmniej by€ѕ od jego rozkaz€њw zale€їny - €їe raczej nas zdradzi, ni€ї da si€ё przy€ѕapa€ѓ na udzielaniu nam pomocy, a mo€їe te€ї b€ёdzie wola€ѕ nas wyda€ѓ tamtemu w €ѕapy, ni€ї pozwoli€ѓ, by jego skarb stopnia€ѕ w ogniu. Na m€њjrozum tak to wygl€љda. Miejmy !nadziej€ё, €їe pan Frodo namy€ђlisi€ё, zanim co€ђ postanowi. Rozumu przecie€ї mu nie brakuje, tylko serce ma za mi€ёkkie. €aden Gamgee nie zgadnie, co panu Frodowi mo€їe przyj€ђ€ѓ do g€ѕowy". Frodo nie od razu odpowiedzia€ѕ Gollumowi. Podczas gdy Sam w swojej sprytnej, lecz nieco powolnej m€њzgownicy rozwa€їa€ѕ te w€љtpliwo€ђci, Frodo sta€ѕ z oczyma zwr€њconymi ku czarnym urwiskom Kirith Gorgor. Rozpadlina, do kt€њrej "si€ё schronili, by€ѕa wydr€љ€їona w stoku niewielkiego wzg€њrza,nieco powy€їej poziomu r€њwniny. Mi€ёdzy wzg€њrzem a wysuni€ёt€љ skarp€љ g€њrskiej #€ђciany ci€љgn€ё€ѕa si€ё d€ѕuga na !kszta€ѕt rowu dolina. W €ђwietle ranka wyra€ќnie st€љd by€ѕo wida€ѓ szare, zapylone drogi zbiegaj€љce si€ё pod Bram€љ !Mordoru; jedna z nich wi€ѕa si€ё kr€ёto na p€њ€ѕnoc, druga zbacza€ѕa ku wschodowi w #mg€ѕ€ё czepiaj€љc€љ si€ё podn€њ€їy G€њr Popielnych; trzecia za€ђ ostrym €ѕukiem otacza€ѕa "zachodni€љ wie€ї€ё stra€їnicz€љ, apotem prowadzi€ѕa wzd€ѕu€ї doliny do st€њp pag€њrka, na kt€њrego zboczu przyczaili si€ё hobbici, i przebiega€ѕa o kilka zaledwie st€њp pod ich kryj€њwk€љ. Nieco dalej skrajem !g€њrskiego ramienia skr€ёca€ѕa napo€ѕudnie w g€ѕ€ёboki cie€ј os€ѕaniaj€љcy ca€ѕy zachodni sk€ѕon G€њr Cienia i gin€ё€ѕa z oczu na w€љskim pasie ziemi, dziel€љcym €ѕa€јcuch g€њr od Wielkiej Rzeki. Patrz€љc tak Frodo wyczu€ѕ niezwyk€ѕy ruch na r€њwninie. Jak gdyby ca€ѕa ogromna armia ruszy€ѕa przez ni€љ marszem, lecz ukryta za zas€ѕon€љ opar€њwi dym€њw unosz€љcych si€ё nad bagniskiem i pustkowiem. Tu i €њwdzie przeb€ѕyskiwa€ѕy jednak !w€ѕ€њcznie i he€ѕmy, a p€ѕaskimi polami wzd€ѕu€ї dr€њg przemyka€ѕy oddzia€ѕy konne. Frodowi stan€љ€ѕ w pami€ёci widok ogl€љdany z Amon Hen ledwie kilka dni temu, chocia€ї tamta godzina zdawa€ѕa mu si€ёteraz odleg€ѕa o lata ca€ѕe. !Zrozumia€ѕ, €їe nadzieja, kt€њra !na kr€њtk€љ chwil€ё oszo€ѕomi€ѕa jego serce, by€ѕa zwodnicza. Tr€љby zagra€ѕy nie na pobudk€ё do boju, lecz na powitanie. To nie zast€ёpy ludzi z Gondoru naciera€ѕy na twierdz€ё Czarnego W€ѕadcy, to nie polegli przed wiekami m€ё€їni rycerze szukali pomsty za dawn€љ kl€ёsk€ё. Ludzie z obcychplemion, osiad€ѕych na rozleg€ѕych przestrzeniach wschodu, zbierali si€ё na rozkaz swego wodza; armie, kt€њre obozowa€ѕy przez noc u jego Bramy, teraz mia€ѕy wej€ђ€ѓprzez ni€љ, by powi€ёkszy€ѓ jeszcze rosn€љc€љ pot€ёg€ё Mordoru. Jakby nagle u€ђwiadamiaj€љc sobie groz€ё po€ѕo€їenia i teraz dopiero spostrzegaj€љc, €їe stoi w €ђwietle ranka tak blisko straszliwego Nieprzyjaciela, Frodo szybko naci€љgn€љ€ѕ cienkiszary kaptur na g€ѕow€ё i #cofn€љ€ѕ si€ё w g€ѕ€љb rozpadliny. Zwr€њci€ѕ si€ё do Golluma: - Smeagolu, raz jeszcze ci zaufam. Zdaje si€ё, €їe to los ka€їe mi przyj€љ€ѓ pomoc od ciebie, od istoty, od kt€њrej najmniej tego oczekiwa€ѕem, a tobie ka€їe, by€ђ udzieli€ѕ pomocy hobbitowi, kt€њrego tak d€ѕugo tropi€ѕe€ђ z jak najgorszymi zamiarami. Jak dot€љd odda€ѕe€ђ mi wielk€љ przys€ѕug€ё i dotrzyma€ѕe€ђ wiernie obietnicy. Tak, got€њw jestem to potwierdzi€ѓ - doda€ѕ zerkaj€љc na Sama - bo dwakro€ѓ byli€ђmy zdani na !twoje wol€ё i nie zrobi€ѕe€ђ nam krzywdy. Nie pr€њbowa€ѕe€ђ nawet odebra€ѓ mi tego, czegoszuka€ѕe€ђ i pragn€љ€ѕe€ђ od dawna. Oby po raz trzeci uda€ѕa si€ё sztuka! Ostrzegam ci€ё jednak, Smeagolu: jeste€ђ wniebezpiecze€јstwie. - Tak, tak, panie! - odpar€ѕ Gollum. - W okropnym niebezpiecze€јstwie! Smeagol trz€ёsie si€ё ca€ѕy ze strachu, ale nie ucieka. Musi pom€њc dobremu panu. - Nie mam na my€ђli niebezpiecze€јstwa, kt€њre namwszystkim trzem grozi - powiedzia€ѕ Frodo. - Jest inne, kt€њre ciebie wy€ѕ€љcznie !dotyczy. Zaprzysi€љg€ѕe€ђ na to, co nazywasz swoim skarbem. Pami€ёtaj! Si€ѕa tego skarbu wi€љ€їe ci€ё i zmusza do dotrzymania s€ѕowa, ale b€ёdzie !stara€ѕa si€ё na sw€њj przewrotnyspos€њb zwie€ђ€ѓ ci€ё, ku twej &zgubie. Ju€ї si€ё da€ѕe€ђ uwie€ђ€ѓ. I !g€ѕupio si€ё z tym zdradzi€ѕe€ђ. Powiedzia€ѕe€ђ: €єzwr€њ€ѓ skarb Smeagolowi€і. Nigdy wi€ёcej nie powt€њrz tego! Nie pozwalaj tej"my€ђli zagnie€ќdzi€ѓ si€ё w twojejg€ѕowie. Nie odzyskasz go nigdy. Ale je€ђli b€ёdziesz go po€ї€љda€ѕ, mo€їesz bardzo €ќle sko€јczy€ѓ. Powiadam ci: nie odzyskasz go nigdy. W ostatecznym niebezpiecze€јstwie w€ѕo€ї€ё go na palec, Smeagolu, on za€ђ, !kt€њry tak d€ѕugo mia€ѕ nad tob€љw€ѕadz€ё, ujarzmi ci€ё znowu. Cokolwiek ci w€њwczas rozka€ї€ё, pos€ѕuchasz mnie, skoczysz w przepa€ђ€ѓ albo rzucisz si€ё w ogie€ј. Bo taki dam rozkaz. Ostrzegam ci€ё, pami€ёtaj Smeagolu! Sam spojrza€ѕ na Froda z uznaniem a zarazem ze zdumieniem, bo takiego wyrazu na jego twarzy nigdy jeszcze nie widzia€ѕ i nigdy nies€ѕysza€ѕ takiego tonu w jego g€ѕosie. Zawsze w g€ѕ€ёbi duszy !my€ђla€ѕ, €їe niepoj€ёta dobro€ѓ pana Froda wyp€ѕywa z pewnego za€ђlepienia. Oczywi€ђcie, nie w€љtpi€ѕ mimo to, wbrew logice, €їe pan Frodojest najm€љdrzejsz€љ osob€љ pod$s€ѕo€јcem, ma si€ё rozumie€ѓ, je€ђlipomin€љ€ѓ Gandalfa i starego pana Bilba. Tym bardziej m€њg€ѕ podobn€љ omy€ѕk€ё pope€ѕni€ѓ Gollum, kt€њry Froda zna€ѕ %kr€њcej i €ѕatwo da€ѕ si€ё z€ѕudzi€ѓ !bior€љc dobro€ѓ za za€ђlepienie. Niespodziane s€ѕowa hobbita przerazi€ѕy go i zgn€ёbi€ѕy. Przypad€ѕ do ziemi i be€ѕkota€ѕ niezrozumiale, wci€љ€ї tylko powtarzaj€љc: €єdobry pan!€і !Frodo chwil€ё czeka€ѕ cierpliwie,potem odezwa€ѕ si€ё nieco mniejsurowo: - A teraz, Gollumie czy "Smeagolu, je€ђli wolisz to imi€ё, powiedz, jaka jest ta inna droga, i wyt€ѕumacz mi, je€ђli mo€їesz, czy daje ona do€ђ€ѓ nadziei, €їebym mia€ѕ prawo zboczy€ѓ dla niej z prostej €ђcie€їki. M€њw, bo czas nagli! Lecz Gollum by€ѕ zanadto oszo€ѕomiony, pogr€њ€їka z ust Froda zam€љci€ѕa mu w g€ѕowie zupe€ѕnie. Trudno by€ѕo wydoby€ѓod niego jakie€ђ zrozumia€ѕe wyja€ђnienie, tak chlipa€ѕ, skrzecza€ѕ, urywa€ѕ w p€њ€ѕ s€ѕowa, czo€ѕgaj€љc si€ё u n€њg !hobbit€њw i b€ѕagaj€љc ich obu o lito€ђ€ѓ nad €єbiednym ma€ѕym Smeagolem€і. Dopiero po d€ѕugiej"chwili, gdy si€ё nieco uspokoi€ѕ, Frodo zdo€ѕa€ѕ z jego be€ѕkotu zrozumie€ѓ, €їe id€љc drog€љ skr€ёcaj€љc€љ ku zachodowi od G€њr Cienia trafi€љ wreszcie na rozdro€їe w kr€ёgu ciemnych drzew. Stamt€љd w prawo wiedzie droga do Osgiliath i mostu na Anduinie; druga za€ђ droga, €ђrodkowa, prowadzi daleko na po€ѕudnie. - Daleko, daleko, daleko - "m€њwi€ѕ Gollum. - Nigdy t€љ drog€љnie szli€ђmy, ale m€њwi€љ, €їe !biegnie sto mil, a€ї nad wielk€љ wod€ё, kt€њra nigdy nie !przestaje si€ё burzy€ѓ. Tam jest mn€њstwo ryb i ogromnych ptak€њw, kt€њre jedz€љ ryby. Dobre ptaki. Ale my€ђmy tam nigdy nie byli, niestety, nie! "Nie mieli€ђmy tego szcz€ё€ђcia. A jeszcze dalej podobno s€љ kraje, gdzie €€њ€ѕta Twarz bardzo mocno grzeje, gdzie rzadko wida€ѓ chmury, gdzie mieszkaj€љ ludzie o ciemnych twarzach, wielcy wojownicy. Nie chcemy wcale pozna€ѓ tych kraj€њw. - Nie! - rzek€ѕ Frodo. - Ale do rzeczy. Dok€љd prowadzi trzecia droga? - Tak, tak, jest trzecia droga - przyzna€ѕ Gollum. - Skr€ёca w lewo. Od razu wspina si€ё pod g€њr€ё, wije si€ё i pnie ku ogromnym cieniom. A kiedy okr€љ€їy czarn€љ ska€ѕ€ё, zobaczysz, nagle zobaczysz tu€ї nad sob€љ i zechcesz si€ё schowa€ѓ cho€ѓby pod ziemi€ё. - Co zobacz€ё? Co takiego? - Star€љ, bardzo star€љ twierdz€ё, teraz bardzo straszn€љ. S€ѕyszeli€ђmy opowie€ђci o niej od podr€њ€їnych z po€ѕudnia, dawnotemu, kiedy Smeagol by€ѕ m€ѕody. Tak, tak, s€ѕuchali€ђmy wielu opowie€ђci wieczorami, siedz€љc nad brzegiem Wielkiej Rzeki w cieniu wierzb, kiedy rzeka tak€їe by€ѕa jeszcze nie ukryje. rze€ќwiej€љc ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBpX cХYШ S c(Zb c‹Z}"œ cюZ.D cQ[]9/>Д[m€ѕoda, glum, glum. Zacz€љ€ѕ p€ѕaka€ѓ i mrucze€ѓ. Hobbici czekali cierpliwie. - Opowie€ђci z po€ѕudnia - podj€љ€ѕ znowu Gollum - o wysokich ludziach z b€ѕyszcz€љcymi oczyma, o domach jak g€њry z kamieni, o !srebrnej koronie kr€њla i o jego Bia€ѕym Drzewie. Pi€ёkne opowie€ђci! Duzi Ludzie budowali wysokie wie€їe; jednaby€ѕa srebrnobia€ѕa, przechowywano w niej kamie€ј jasny jak ksi€ё€їyc, a doko€ѕa opasywa€ѕy j€љ grube mury. Tak,!mn€њstwo opowie€ђci s€ѕyszeli€ђmyo Ksi€ё€їycowej Wie€їy. - To pewnie Minas Ithil, wie€їa,kt€њr€љ zbudowa€ѕ Isildur, syn #Elendila - rzek€ѕ Frodo. - Isildur w€ѕa€ђnie obci€љ€ѕ palec Nieprzyjacielowi. - Tak, tak, ma tylko cztery palce u Czarnej R€ёki, ale i cztery mu wystarczaj€љ - powiedzia€ѕ wzdrygaj€љc si€ё Gollum. - Znienawidzi€ѕ gr€њd Isildura. - Czy€ї on nie nienawidzi wszystkiego? - rzek€ѕ Frodo. - Ale co ma wsp€њlnego Wie€їa Ksi€ё€їycowa z nasz€љ drog€љ? - Wie€їa, panie, by€ѕa i jest, wielka wie€їa, bia€ѕe domy i !mury, ale teraz ju€ї nie pi€ёkne,nie dobre. Tamten podbi€ѕ je dawno temu. Teraz to okropne "miejsce. Podr€њ€їni dr€ї€љ na jegowidok, uciekaj€љ, unikaj€љ nawet jego cienia. Ale pan musia€ѕby tamt€ёdy i€ђ€ѓ. To jedyna inna droga. Bo tam g€њry s€љ ni€їsze, a stara droga pnie si€ё wy€їej, wy€їej, a€ї na ciemn€љ prze€ѕ€ёcz i potem !spada w d€њ€ѕ, w d€њ€ѕ, znowu do "Gorgoroth. - Gollum zni€їy€ѕ g€ѕosdo szeptu i dygota€ѕ ca€ѕy. - Co to nam pomo€їe? - spyta€ѕSam. - Nieprzyjaciel z pewno€ђci€љ zna swoje g€њry i strze€їe tej drugiej drogi, tak jak i tej przez Bram€ё. Wie€їa chyba nie stoi pustk€љ? !- O, nie, nie! - odpar€ѕ Gollum. - Wydaje si€ё pusta, ale nie jest, nie! Mieszkaj€љ w niej okropne stwory, orkowie, tak, orkowie, s€љ tam zawsze, ale pr€њcz nich gorsze stwory, gorsze s€љ tam tak€їe. Droga wspina si€ё prosto w cie€ј mur€њw i prowadzi przez bram€ё.Nikt na niej kroku nie zrobi, €їeby go nie dostrzegli. Ci, co siedz€љ w wie€їy, wszystko widz€љ. Milcz€љcy Wartownicy. - A wi€ёc ty radzisz odby€ѓ nowy d€ѕugi marsz na po€ѕudnie po to, €їeby wpa€ђ€ѓ w taka !sam€љ albo gorsz€љ pu€ѕapk€ё jak tutaj - rzek€ѕ Sam. - Je€їeli w og€њle doszliby€ђmy tak daleko. !- Nie, nie! - powiedzia€ѕ Gollum.- Hobbici musz€љ si€ё zastanowi€ѓ, zrozumie€ѓ. Tamten nie spodziewa si€ё ataku od strony Ksi€ё€їycowej Wie€їy. Jego Oko jest okr€љg€ѕe,ale niekt€њrych miejsc pilnuje czujniej ni€ї innych. Wszystkiego naraz nie mo€їe widzie€ѓ, nie, jeszcze nie mo€їe. Podbi€ѕ ca€ѕy kraj na zach€њd od G€њr Cienia a€ї po Rzek€ё i ma w swoim r€ёku "mosty. My€ђl€ё, €їe nikt nie mo€їepodej€ђ€ѓ pod Wie€ї€ё Ksi€ё€їycow€љ bez wielkiej bitwy na mostach albo te€ї bez €ѕodzi,kt€њre on by na Rzece zawczasu dostrzeg€ѕ. - Ty, jak si€ё zdaje, wiesz du€їo o nim i jego my€ђlach - rzek€ѕ Sam. - Czy€ђ z nim niedawno rozmawia€ѕ? Czy te€ї nas€ѕucha€ѕe€ђ si€ё plotek od swoich kumotr€њw ork€њw? - Niedobry hobbit, nieroztropny - odpar€ѕ Gollum, z gniewem odwracaj€љc si€ё od Sama do Froda. - Smeagol rozmawia€ѕ z orkami, tak, rozmawia€ѕ, zanim spotka€ѕ pana, rozmawia€ѕ z r€њ€їnymi !stworami. M€њwi to, co s€ѕysza€ѕ od wielu. Najwi€ёksze niebezpiecze€јstwo grozi Tamtemu od p€њ€ѕnocy, wi€ёc nam tak€їe tu najniebezpieczniej. Tamten wyjdzie przez Czarn€љ Bram€ё, "mo€їe ju€ї wkr€њtce, lada dzie€ј. "Tylko t€ёdy mo€їe wyj€ђ€ѓ wielkie wojsko. Ale od zachodu Tamtenniczego si€ё nie boi, tam czuwaj€љ Milcz€љcy Wartownicy.- Ot€њ€ї to! - powiedzia€ѕ Sam #nie daj€љc si€ё zbi€ѓ z tropu. - A my p€њjdziemy tam, zapukamy do bramy i spytamy grzecznie,czy jeste€ђmy na w€ѕa€ђciwej drodze do Mordoru. Czy mo€їe ci wartownicy s€љ tak milcz€љcy, €їe nic nam nie odpowiedz€љ? Bzdura. Z tym samym powodzeniem mo€їemy tutaj pr€њbowa€ѓ szcz€ё€ђcia, przynajmniej n€њg oszcz€ёdzimy. - Nie kpij - sykn€љ€ѕ Gollum. - To nie €їarty, nie, nie zabawa. W og€њle nie trzeba wchodzi€ѓ do Mordoru. Ale je€їeli pan powiada, €їe musi tam wej€ђ€ѓ, €їe chce, to trzeba pr€њbowa€ѓ jakiej€ђ drogi. Ale pan nie powinien i€ђ€ѓ do tych strasznych wie€ї. Nie, nie! I w tym pomo€їe mu Smeagol, dobrySmeagol, chocia€ї nikt mu nie chce wyt€ѕumaczy€ѓ, po co to wszystko. Smeagol raz jeszcze pomo€їe. Smeagol znalaz€ѕ. Wie. - Co znalaz€ѕe€ђ? - spyta€ѕ Frodo. %Gollum skuli€ѕ si€ё i zn€њw zni€їy€ѕ g€ѕos do szeptu. - Ma€ѕ€љ €ђcie€їynk€ё, kt€њra prowadzi pod g€њr€ё, a potem schody, w€љskie schodki, tak, tak, bardzo d€ѕugie, bardzo w€љskie. I jeszcze jedne schody. A potem - szepta€ѕ coraz ciszej - tunel, ciemny "tunel i w ko€јcu ma€ѕ€љ szczelin€ёi €ђcie€їk€ё wysoko nad prze€ѕ€ёcz€љ. tamt€ёdy Smeagol !wydosta€ѕ si€ё z ciemno€ђci. Ale to by€ѕo dawno, dawno temu. Mo€їe €ђcie€їki ju€ї nie ma. A mo€їe, mo€їe jest... - Wszystko to wcale mi si€ё niepodoba - rzek€ѕ Sam. - Nie mo€їe to by€ѓ takie €ѕatwe, jak #gadasz. Je€їeli €ђcie€їka po dzi€ђ dzie€ј istnieje, na pewno jest strze€їona. czy dawniej nie !by€ѕa strze€їona? M€њw, Gollumie!!Gdy to m€њwi€ѕ, spostrzeg€ѕ, czy mo€їe wyda€ѕo mu si€ё, €їe w oczach Golluma b€ѕysn€ё€ѕo zielone €ђwiate€ѕko. Gollum mrucza€ѕ, lecz nie odpowiada€ѕ. - Czy nie jest strze€їona? - spyta€ѕ surowo Frodo. - Czy to prawda, €їe ty, Smeagolu, uciek€ѕe€ђ z kraju ciemno€ђci? Czy nie wyszed€ѕe€ђ raczej za pozwoleniem i z polecenia Nieprzyjaciela? tak przecie€ї s€љdzi€ѕ Aragorn, kt€њry ci€ё przed paru laty odnalaz€ѕ na Martwych Bagnach. !- K€ѕamstwo! - sykn€љ€ѕ Gollum, ana d€ќwi€ёk imienia Aragorna zn€њw oczy za€ђwieci€ѕy mu #z€ѕo€ђci€љ. - On nak€ѕama€ѕ o mnie,tak, nak€ѕama€ѕ. Uciek€ѕem o w€ѕasnych si€ѕach, biedny Smeagol uciek€ѕ. Kazano mi szuka€ѓ skarbu, to prawda, !tote€ї szuka€ѕem, szuka€ѕem. Ale nie dla Czarnego, nie dla Tamtego. Skarb jest nasz, by€ѕ !m€њj, przecie€ї ci to m€њwi€ѕem. Uciek€ѕem. Frodo by€ѕ dziwnie prze€ђwiadczony, €їe w tym wypadku Gollum nie odbiega odprawdy tak daleko, jak mo€їna by z pozoru przypuszcza€ѓ; wierzy€ѕ, €їe Gollum znalaz€ѕ drog€ё do Mordoru, czy te€ї przynajmniej €ѕudzi€ѕ si€ё, €їe wydosta€ѕ si€ё stamt€љd dzi€ёki !w€ѕasnej przemy€ђlno€ђci. Przede wszystkim Frodo zauwa€їy€ѕ, €їeGollum powiedzia€ѕ "ja", a to by€ѕo oznak€љ rzadk€љ , lecz do€ђ€ѓ pewn€љ, €їe resztki dawnej prawdom€њwno€ђci bior€љ w nim chwilowo g€њr€ё nad znikczemnieniem. Ale nawet gdyby Gollumowi mo€їna by€ѕo co do tego szczeg€њ€ѕu zaufa€ѓ, Frodo nie zapomnia€ѕ o podst€ёpach Nieprzyjaciela. Mo€їliwe, €їe czuwaj€љcy w Czarnej Wie€їy w€ѕadca umy€ђlnie pozwoli€ѕ Gollumowi uciec albo nawet sam t€ё !ucieczk€ё u€ѕo€їy€ѕ i wszystko o niej wiedzia€ѕ. W ka€їdym razie Gollum na pewno wiele zatai€ѕ. - Raz jeszcze pytam - rzek€ѕ -czy owa tajemna droga nie by€ѕa strze€їona? Gollum jednak, odk€љd wspomniano Aragorna, zaci€љ€ѕ #si€ё i straci€ѕ ch€ё€ѓ do rozmowy. Mia€ѕ obra€їon€љ min€ё k€ѕamcy, kt€њremu nie wierz€љ, gdy raz wyj€љtkowo powiedzia€ѕ prawd€ё czy przynajmniej cz€ё€ђ€ѓ prawdy. Nie odpowiada€ѕ. - Czy nie jest strze€їona? - powt€њrzy€ѕ Frodo. - Mo€їe, mo€їe. W tym kraju niema bezpiecznych miejsc - odpar€ѕ ponuro Gollum. - Nie ma.Ale pan musi albo spr€њbowa€ѓ "tej €ђcie€їki, albo zawr€њci€ѓ do domu. Innej drogi nie ma. !Wi€ёcej nic z niego nie zdo€ѕali wydoby€ѓ. Nie umia€ѕ czy te€ї mo€їe nie chcia€ѕ powiedzie€ѓ, jak si€ё nazywa to straszliwe miejsce i prze€ѕ€ёcz pod nim. A nazywa€ѕo si€ё Kirith Ungol i !mia€ѕo okropn€љ s€ѕaw€ё. Aragorn m€њg€ѕby hobbitom pewnie t€ё nazw€ё wyjawi€ѓ i wyt€ѕumaczy€ѓjej znaczenie. Gandalf !ostrzeg€ѕby ich przed ni€љ. Lecz tu byli zdani na w€ѕasne si€ѕy, Aragorn przebywa€ѕ bardzo "daleko, Gandalf sta€ѕ w€ђr€њd ruinIsengardu i zmaga€ѕ si€ё ze zdrajc€љ Sarumanem, kt€њry umy€ђlnie stara€ѕ si€ё go jak najd€ѕu€їej przetrzyma€ѓ. Co prawda nawet w chwili gdy wymawia€ѕ ostatnie s€ѕowa do Sarumana, gdy palantir pad€ѕ krzesz€љc skry na schodach pod Orthankiem, Gandalf pami€ёta€ѕ o Frodzie i samie, poprzez wielkie dziel€љce ich "przestrzenie s€ѕa€ѕ ku nim my€ђli, usi€ѕuj€љc natchn€љ€ѓ hobbit€њw nadziej€љ i wesprze€ѓ wsp€њ€ѕczuciem. Mo€їe Frodo wyczu€ѕ to bezwiednie, tak jakprzedtem na Amon Hen, chocia€ї my€ђla€ѕ, €їe Gandalf odszed€ѕ na zawsze w ciemno€ђci Morii, w najdalsz€љ !drog€ё. Hobbit siedzia€ѕ na ziemid€ѕug€љ chwil€ё i z g€ѕow€љ spuszczon€љ na piersi w milczeniu usi€ѕowa€ѕ przypomnie€ѓ sobie wszystko, co Gandalf mu kiedykolwiek m€њwi€ѕ. Lecz nie m€њg€ѕ w pami€ёci odnale€ќ€ѓ nic, co by mu teraz pomog€ѕo w wyborze. Za wcze€ђnie zabrak€ѕo im przewodnictwa Gandalfa, o wiele za wcze€ђnie, nim jeszcze zbli€їyli si€ё do Czarnego Kraju. Gandalf nie pouczy€ѕ ich, jakim sposobem maj€љ wej€ђ€ѓ w jego granice. Mo€їe sam nie wiedzia€ѕ. Do p€њ€ѕnocnej twierdzy Nieprzyjaciela, Dol Guldur, Gandalf kiedy€ђ dotar€ѕ. Czy jednak zaw€ёdrowa€ѕ do Mordoru, na G€њr€ё Ognia, do Barad-Duru, odk€љd Czarny W€ѕadca wzm€њg€ѕ si€ё ponownie na si€ѕach? Frodo przypuszcza€ѕ, €їe raczej nie. I oto on, ma€ѕy nizio€ѕek z Shire'u, prosty hobbit z cichego kraiku, mia€ѕ !znale€ќ€ѓ drog€ё, na kt€њr€љ nie umia€ѕ czy nie wa€їy€ѕ si€ё !wst€љpi€ѓ nikt z wielkich. Srogi mu przypad€ѕ los. Lecz Frodo zgodzi€ѕ si€ё na ten los dobrowolnie, wtedy, we w€ѕasnym domu, owego dnia zesz€ѕorocznej wiosny, tak dzi€ђodleg€ѕej, jak rozdzia€ѕ z legendy o m€ѕodo€ђci €ђwiata, kiedy to z€ѕote i srebrne drzewa kwit€ѕy na ziemi. Wyb€њrby€ѕ trudny. Kt€њr€љ drog€љ !powinien p€њj€ђ€ѓ? A je€ђli obie prowadz€љ w groz€ё i €ђmier€ѓ, czy warto zastanawia€ѓ si€ё nad wyborem? "Dzie€ј up€ѕywa€ѕ. G€ѕ€ёboka cisza zalega€ѕa nad ma€ѕ€љ, szar€љ jamk€љ, w kt€њrej przycupn€ёli, tu€ї nad granic€љ krainy trwogi;cisza niemal namacalna, jak !g€ёsta zas€ѕona oddzielaj€љca ich od reszty €ђwiata. Blada kopu€ѕanieba poznaczona smugami dymu zdawa€ѕa si€ё wysoka i odleg€ѕa, jakby ku niej spogl€љdali z wielkiej g€ѕ€ёbi, poprzez ci€ё€їkie od smutnych my€ђli powietrze. Nawet orze€ѕ, gdyby zawis€ѕ pod s€ѕo€јcem, niewypatrzy€ѕby w tej kryj€њwce hobbit€њw, skulonych pod brzemieniem losu, milcz€љcych, nieruchomych, owini€ёtych w cienkie, szare p€ѕaszcze. Mo€їe przez jedno mgnienie zatrzyma€ѕby wzrok na drobnej, p€ѕasko na ziemi rozpostartej postaci Golluma, lecz wzi€љ€ѕby j€љ pewnie za szkielet zamorzonego g€ѕodem ludzkiego dziecka, okrytego resztk€љ €ѕachman€њw, z nogami i ramionami bielej€љcymi jak "ko€ђ€ѓ i wychud€ѕymi do ko€ђci; taodrobina mi€ёsa niewarta by€ѕa nawet dziobni€ёcia. Frodo sk€ѕoni€ѕ twarz na kolana,ale Sam le€їa€ѕ na wznak, "pod€ѕo€їywszy r€ёce pod g€ѕow€ё, ispod kaptura patrza€ѕ w pustk€ё nieba. Bo niebo przez d€ѕu€їszy czas by€ѕo puste. Nagle Samowi wyda€ѕo si€ё, €їe dostrzega ciemn€љ sylwetk€ё ptaka, kt€њry zatacza€ѕ ko€ѕa w promieniu dost€ёpnym jego oczom, zawisa€ѕ w powietrzu, kr€љ€їy€ѕ znowu, oddala€ѕ si€ё, wraca€ѕ. !Potem przy€ѕ€љczy€ѕ si€ё do niego drugi ptak, trzeci, czwarty... Z daleka wydawa€ѕy si€ё male€јkie,lecz Sam poznawa€ѕ, chocia€ї nie wiedzia€ѕ po czym, €їe s€љ olbrzymie, skrzyd€ѕa maj€љ szeroko rozpi€ёte i lataj€љ bardzo wysoko. Zas€ѕoni€ѕ oczy iskurczy€ѕ si€ё, przywar€ѕ do ziemi. Zdj€љ€ѕ go ten sam !strach, kt€њry kiedy€ђ ostrzeg€ѕ hobbit€њw o zbli€їaniu si€ё Czarnych Je€ќd€ќc€њw, to samo bezradna przera€їenie, kt€њrym przej€љ€ѕ ich okrzyk, niesiony wiatrem, i cie€ј migaj€љcy na tle ksi€ё€їycowej tarczy. Tym razem jednak strach by€ѕ nie tak przyt€ѕaczaj€љcy, mniej natarczywy. Niebezpiecze€јstwo grozi€ѕo z dala. Grozi€ѕo wszak€їe niechybnie. Frodo r€њwnie€ї je !wyczu€ѕ. My€ђli zm€љci€ѕy si€ё w jego g€ѕowie. Poruszy€ѕ si€ё, zadr€їa€ѕ, lecz nie podni€њs€ѕ oczu. Gollum zwin€љ€ѕ si€ё w k€ѕ€ёbek jak sp€ѕoszony paj€љk. Skrzydlate stwory zatoczy€ѕy ko€ѕo i zni€їaj€љc ostro lot zawr€њci€ѕy do Mordoru. Sam odetchn€љ€ѕ g€ѕ€ёboko. - Je€ќd€ќcy znowu si€ё kr€ёc€љ, ale teraz w powietrzu - powiedzia€ѕ ochryp€ѕym szeptem. - Widzia€ѕem ich. czy my€ђlisz, €їe mogli nas dostrzec? Byli !bardzo wysoko. Je€їeli to s€љ ci sami Czarni Je€ќd€ќcy, nie widz€љ dobrze przy €ђwietle dziennym, prawda? - Nie, chyba niewiele widz€љ - odpar€ѕ Frodo. - Ale ich wierzchowce widz€љ. Te skrzydlate stwory, kt€њrych teraz dosiadaj€љ, zapewne maj€љ wzrok bystrzejszy ni€ї wszystkie inne istoty na €ђwiecie. To jakby olbrzymie drapie€їne ptaki. Czego€ђ szukaj€љ, obawiam si€ё, €їe Nieprzyjaciel jest zaalarmowany. Uczucie grozy min€ё€ѕo, lecz zas€ѕona ciszy p€ёk€ѕa. Przez pewien czas hobbici czuli si€ё odci€ёci od €ђwiata jak gdyby na niewidzialnej wyspie; teraz zn€њw byli ods€ѕoni€ёci, wystawieni na niebezpiecze€јstwo. Mimo to Frodo nie odzywa€ѕ si€ё do Golluma, nie oznajmia€ѕ, co postanowi€ѕ. Przymkn€љ€ѕ oczy, jakby drzema€ѕ albo zagl€љda€ѕ w"g€ѕ€љb w€ѕasnego serca i pami€ёci.$W ko€јcu otrz€љsn€љ€ѕ si€ё i wsta€ѕ;Sam by€ѕ pewien, €їe jego pan wym€њwi rozstrzygaj€љce s€ѕowo,lecz Frodo niespodziane szepn€љ€ѕ: - S€ѕuchaj. Co to jest? Na nowo ogarn€љ€ѕ ich strach. Us€ѕyszeli €ђpiew i chrypliwe krzyki. Zrazu zdawa€ѕy si€ё bardzo dalekie, ros€ѕy jednak z ka€їd€љ chwil€љ i wyra€ќnie "zbli€їa€ѕy si€ё ku nim. Wszystkim trzem b€ѕysn€ё€ѕa my€ђl, €їe !Czarne Skrzyd€ѕa wy€ђledzi€ѕy ich#i nas€ѕa€ѕy zbrojnych €їo€ѕnierzy, by ich porwali w niewol€ё. Dla straszliwych s€ѕug Saurona nie $istnia€ѕy przecie€ї odleg€ѕo€ђci aniprzeszkody. Hobbici i Gollum przywarli do ziemi nas€ѕuchuj€љc. G€ѕosy i szcz€ёk !or€ё€їa dochodzi€ѕy ju€ї z bardzobliska. Frodo i sam wysun€ёli mieczyki z pochew. O ucieczce nie by€ѕo co my€ђle€ѓ. !Gollum podni€њs€ѕ si€ё z wolna i !jak robak wype€ѕz€ѕ na kraw€ёd€ќ rozpadliny. Ostro€їnie, cal za "calem posuwa€ѕ si€ё w g€њr€ё, a€ї znalaz€ѕ miejsce, gdzie m€њg€ѕ wyjrze€ѓ na €ђwiat spomi€ёdzy "dw€њch od€ѕamk€њw ska€ѕy. D€ѕug€љ chwil€ё trwa€ѕ bez ruchu, wstrzymuj€љc niemal oddech. #Zgie€ѕk teraz zn€њw si€ё oddala€ѕ i cichn€љ€ѕ stopniowo. daleko, na murach Morannonu zad€ёto w r€њg. Gollum bezszelestnie osun€љ€ѕ si€ё z powrotem na dno kryj€њwki. - To ludzie. Nowe wojska przyby€ѕy do Mordoru - rzek€ѕ cicho. - Ciemne Twarze. takichludzi nigdy jeszcze nie widzieli€ђmy, nie, Smeagol nie widzia€ѕ. S€љ straszni. Maj€љ czarne oczy i d€ѕugie czarne w€ѕosy, i z€ѕote kolczyki w uszach. Tak, du€їo pi€ёknego z€ѕota. Niekt€њrzy s€љ wymalowani na policzkach czerwon€љ farb€љ i ubrani w czerwone p€ѕaszcze. Nios€љ czerwone chor€љgwie i w€ѕ€њcznie z czerwonymi ostrzami. Tarcze maj€љ okr€љg€ѕe, €ї€њ€ѕte i czarne, naje€їone mn€њstwem wielkich kolc€њw. Niedobrzy ludzie. !Okrutni, €ќli ludzie. Prawie tak samo dzicy jak orkowie, ale jeszcze wi€ёksi od ork€њw. Smeagol my€ђli, €їe to ludzie z po€ѕudnia, zza uj€ђcia Wielkiej Rzeki, bo przyjechali drog€љ z tamtej strony. Ju€ї s€љ za Czarn€љ Bram€љ, ale mog€љ #nadci€љgn€љ€ѓ inni, ludzie wci€љ€ї przybywaj€љ do Mordoru. Kiedy€ђwszyscy tam si€ё znajd€љ. - A czy widzia€ѕe€ђ olifanty? - spyta€ѕ Sam, z ciekawo€ђci zapominaj€љc o strachu, bo zawsze by€ѕ chciwy wiadomo€ђcio dalekich krajach. - A co to jest te olifanty? - odpowiedzia€ѕ Gollum pytaniem. sam wsta€ѕ, za€ѕo€їy€ѕ r€ёce za plecy, jak zawsze, gdy !deklamowa€ѕ wiersze, i zacz€љ€ѕ: Szary jestem jak szczur, Wielki - jak mur, M€њj nos jak w€љ€ї, jak tr€љba. Kiedy €ђr€њd trawy st€љpam, Doko€ѕa ziemia dr€їy I drzewa trzeszcz€љ. W pysku mi b€ѕyszcz€љ k€ѕy Z€ѕowieszczo, A uszy k€ѕapi€љ - k€ѕap, Gdy na po€ѕudnie cz€ѕapi€ё - cz€ѕap! Od ilu€ї, ilu€ї lat Przemierzam €ђwiat - Lecz nawet w €ђmierci chwili, Gdy mi si€ё €ѕeb pochyli - Nikt mnie nie ujrzy, bym si€ё k€ѕad€ѕ! Ja jestem O-li-fant, Pustyni pan, Olbrzymi, stary Olifant... Kto raz mnie ujrza€ѕ, taki cz€ѕek, Zachowa obraz m€њj przez wiek. Kto mnie nie widzia€ѕ, b€љd€ќmy szczerzy - W istnienie moje nie uwierzy, Bom Olifant, co rzadziej W€ёdruje, ni€ї si€ё k€ѕadzie. - To jest wierszyk, kt€њry wszyscy znaj€љ w Shire - o€ђwiadczy€ѕ na zako€јczenie. - Mo€їe g€ѕupstwo, a mo€їe nie. Mamy swoje legendy i tak€їe co€ђ nieco€ђ s€ѕyszeli€ђmy o krajach na po€ѕudniu. Za dawnych dni hobbici od czasu do czasu wypuszczali si€ё w szeroki €ђwiat. Nie wszyscy i nie we wszystko, co opowiadano, wierzyli. Jest nawet porzekad€ѕo: "nowinki z Bree" i "tyle prawdy, ile w ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBp-Aђ[  c€3\ ЕY c–\ d cљ\ r)n c\] р4Ё ]П]plotkach z Shire". Ale !s€ѕysza€ѕem opowie€ђci o du€їych ludziach z po€ѕudnia. Nazywamyich Swertami w tych legendach. Podobno dosiadaj€љ olifant€њw, kiedy jad€љ na wojn€ё. na grzbietach olifant€њw"stawiaj€љ domy i wie€їe, i r€њ€їnerzeczy, a te olifanty wyrywaj€љ drzewa i ska€ѕy i rzucaj€љ nimi. Wi€ёc kiedy "powiedzia€ѕe€ђ, €їe jad€љ ludzie zpo€ѕudnia w czerwieni i w z€ѕocie, spyta€ѕem, czy widzia€ѕe€ђ te€ї olifanty. Bo gdyby one tam by€ѕy, niech tam, zaryzykowa€ѕbym i wytkn€љ€ѕbym g€ѕow€ё, €їeby je zobaczy€ѓ. No, ale pewnie ju€ї "nie b€ёd€ё mia€ѕ w €їyciu okazji. Mo€їe zreszt€љ wcale nie ma €їadnych olifant€њw. I Sam westchn€љ€ѕ. !- Nie, nie ma olifant€њw - rzek€ѕGollum. - Smeagol nigdy o nich nie s€ѕysza€ѕ. Nie chce ich widzie€ѓ. Nie chce, €їeby by€ѕy na €ђwiecie. Smeagol chce !odej€ђ€ѓ st€љd i schowa€ѓ si€ё w bezpieczniejszym miejscu. Smeagol chce, €їeby pan st€љd odszed€ѕ. Dobry pan, czy nie p€њjdzie za Smeagolem? Frodo wsta€ѕ. Kiedy Sam recytowa€ѕ stary wierszyk, tylekro€ѓ powtarzany w Shire wieczorem przy kominku, Frodo mimo wszystkich trosk !€ђmia€ѕ si€ё szczerze, a €ђmiech wyzwoli€ѕ go z rozterki. - Szkoda, €їe nie mamy tysi€љcaolifant€њw, a na ich czele Gandalfa na bia€ѕym olifancie - rzek€ѕ. - Wtedy mo€їe by€ђmy sobie utorowali drog€ё do tego z€ѕego kraju. Ale nie mamy nic pr€њcz w€ѕasnych zm€ёczonych n€њg. Trudno. No, Smeagolu, do trzech razy sztuka, mo€їe ta trzecia pr€њba oka€їe si€ё z wszystkich najpomy€ђlniejsza. P€њjd€ё za tob€љ. - Dobry pan, m€љdry pan, mi€ѕy pan! - krzykn€љ€ѕ uradowany Gollum g€ѕaszcz€љc kolana Froda.- Dobry pan. Niech teraz dobrehobbity odpoczn€љ w cieniu tego kamienia, jak najbli€їej #kamienia. Prze€ђpijcie si€ё, p€њki !€€њ€ѕta Twarz nie zniknie. potemp€њjdziemy pr€ёdziutko. Cicho, pr€ёdko, musimy biec jak cienie. Rozdzia€ѕ 4 !O zio€ѕach i potrawce z kr€њlika Odpoczywali przez par€ё godzin, p€њki trwa€ѕ dzie€ј, przesuwaj€љc si€ё w miar€ё, jak s€ѕo€јce w€ёdrowa€ѕo po niebie, a€ї wreszcie cie€ј zachodniej kraw€ёdzi wyd€ѕu€їy€ѕ si€ё i wype€ѕni€ѕ mrokiem ca€ѕ€љ rozpadlin€ё. W€њwczas hobbici !zjedli po k€ёsku lembasa i popili!odrobin€љ wody. Gollum nie jad€ѕ #nic, lecz wod€ё przyj€љ€ѕ ch€ёtnie. - Wkr€њtce b€ёdzie €ђwie€їa woda!- powiedzia€ѕ oblizuj€љc wargi. -Dobra woda p€ѕynie potokami do Wielkiej Rzeki, smaczna jest woda w okolicach, do kt€њrych teraz idziemy. Mo€їe Smeagol znajdzie te€ї co€ђ do jedzenia. Jest g€ѕodny, bardzo g€ѕodny, glum, glum. Przycisn€љ€ѕ wielkie, p€ѕaskie d€ѕonie do zapadni€ёtego brzucha, a w jego oczach #zatli€ѕo si€ё zielone €ђwiate€ѕko. Mrok by€ѕ g€ёsty, kiedy wreszcie ruszyli wype€ѕzaj€љc z rozpadliny przez zachodni€љ kraw€ёd€ќ i znikaj€љc niby zjawyw nier€њwnym terenie na skraju!drogi. Do pe€ѕni brakowa€ѕo ju€ї tylko trzech dni, ale ksi€ё€їyc dopiero oko€ѕo p€њ€ѕnocy wychyn€љ€ѕ zza g€њr i noc by€ѕa bardzo ciemna. Wysoko na jednej z wie€ї, zwanych Z€ёbami Mordoru, b€ѕyszcza€ѕo samotne czerwone €ђwiate€ѕko, lecz poza tym €їaden sygna€ѕ ani g€ѕos nie zdradza€ѕ, €їe na Morannonie czuwa bezsenna stra€ї. Przez wiele mil €ђciga€ѕo ich jakby czerwone oko, gdy biegli"potykaj€љc si€ё w€ђr€њd kamieni i rumowisk zalegaj€љcych t€ё $ja€ѕow€љ ziemi€ё. Nie odwa€їyli si€ё$i€ђ€ѓ drog€љ, lecz trzymali si€ё jejlewego skraju i w miar€ё !mo€їno€ђci starali si€ё posuwa€ѓ r€њwnolegle do niej w pewnym nieznacznym oddaleniu. Wreszcie pod koniec nocy, kiedy w€ёdrowcy porz€љdnie ju€їbyli zm€ёczeni, bo pozwalali sobie na kr€њtkie tylko chwile wytchnienia w marszu, oko !zmala€ѕo, zmieni€ѕo si€ё w drobnyognisty punkcik, a potem znik€ѕo: znaczy€ѕo to, €їe "okr€љ€їyli ju€ї ciemne p€њ€ѕnocne "rami€ё g€њr i skr€ёcili wprost na po€ѕudnie. Zatrzymali si€ё na odpoczynek z uczuciem dziwnej ulgi w sercach, lecz nie na d€ѕugo. Gollum nagli€ѕ do po€ђpiechu. Wedle jego rachuby od Morannonu do rozdro€їa nad Osgiliathem by€ѕo oko€ѕo trzydziestu staj i mia€ѕ nadziej€ё, €їe przeb€ёd€љ je w ci€љgu czterech nocy. Znowu #wi€ёc ruszyli i szli, p€њki brzask nie zacz€љ€ѕ z wolna rozlewa€ѓ si€ё nad szerokim, szarym pustkowiem. Przebyli prawie osiem staj, hobbici wyczerpani nie mogli d€ѕu€їej maszerowa€ѓ, nawet gdyby si€ё nie l€ёkali €ђwiat€ѕa dziennego. !Kiedy si€ё rozwidni€ѕo, zobaczyliwok€њ€ѕ krajobraz mniej tutaj nagi i spustoszony ni€ї na p€њ€ѕnocy. G€њry gro€ќnie #pi€ёtrzy€ѕy si€ё po lewej stronie, !lecz bli€їej wi€ѕa si€ё droga na po€ѕudnie, w tym miejscu do€ђ€ѓ oddalona od podn€њ€їy g€њrskiego€ѕa€јcucha i skosem odbiegaj€љca nieco ku zachodowi. Za ni€љ, na zboczach, drzewa ciemnia€ѕy niby chmury, po drugiej jednakstronie falowa€ѕ step poros€ѕy wrzosem, ostr€љ traw€љ i rozmaitymi krzewami, kt€њrych nawet hobbici nie znali. Tu i €њwdzie wystrzela€ѕy k€ёpy smuk€ѕych sosen. Mimo zm€ёczenia w€ёdrowcom znowu "ra€ќniej si€ё troch€ё zrobi€ѕo na sercu; powietrze, €ђwie€їe i wonne, przypomina€ѕo im wy€їyn€ё dalekiej P€њ€ѕnocnej !Pwiartki. Czuli si€ё tak, jakby ci€љ€ї€љcy nad nimi wyrok odroczono, i cieszy€ѕ ich widokkrainy, kt€њra od kilku lat dopiero znalaz€ѕszy si€ё pod jarzmem Czarnego W€ѕadcy nie uleg€ѕa jeszcze spustoszeniu. Nie zapomnieli jednak o niebezpiecze€јstwie i o Czarnej Bramie, przes€ѕoni€ёtej ponur€љ €ђcian€љ, lecz bardzo $bliskiej. Rozejrzeli si€ё za jak€љ€ђkryj€њwk€љ, aby si€ё schroni€ѓ przed wrogimi oczyma, dop€њki noc nie zapadnie. Dzie€ј sp€ёdzili niezbyt wygodnie. Le€їeli w bujnych wrzosach licz€љc wlok€љce si€ё leniwie godziny nie przynosz€љce prawie zmian; byli"jeszcze wci€љ€ї pod os€ѕon€љ G€њr #Cienia, s€ѕo€јce €ђwieci€ѕo blado. Frodo od czasu do czasu !zasypia€ѕ g€ѕ€ёboko i spokojnie; mo€їe ufa€ѕ Gollumowi, a mo€їe po prostu zanadto by€ѕ zm€ёczony, €їeby si€ё o cokolwiek troszczy€ѓ. Sam jednak ledwie si€ё troch€ё zdrzemn€љ€ѕ, usn€љ€ѓ nie m€њg€ѕ nawet wtedy, gdy si€ё upewni€ѕ,€їe Gollum €ђpi jak suse€ѕ, !pochlipuj€љc i dr€ї€љc, jakby go !dr€ёczy€ѕy koszmary. Nieufno€ђ€ѓ,a bardziej jeszcze g€ѕ€њd sp€ёdza€ѕy sen z powiek hobbita; od dawna t€ёskni€ѕ do !porz€љdnego, ciep€ѕego posi€ѕku. Kiedy z nadej€ђciem wieczoru wszystko wok€њ€ѕ poszarza€ѕo i zatar€ѕo si€ё w mroku, ruszyli znowu. Wkr€њtce Gollum wyprowadzi€ѕ ich na po€ѕudniow€љ drog€ё i odt€љd mimo zwi€ёkszonego niebezpiecze€јstwa posuwali "si€ё szybciej. Pilnie nadstawiali uszu, czy za sob€љ lub przed sob€љ nie us€ѕysz€љ t€ёtentu kopyt, lecz noc min€ё€ѕa, a nie pojawi€ѕ si€ё w zasi€ёgu ich wzroku i s€ѕuchu ani pieszy, anikonny nieprzyjaciel. Drog€ё t€ё zbudowano w zamierzch€ѕych czasach; na odcinku trzydziestu mil od Morannonu by€ѕa widocznie naprawiona niedawno, lecz im dalej na po€ѕudnie, tym bardziej dzika przyroda bra€ѕa g€њr€ё nad dzie€ѕem ludzi z pradawnych pokole€ј. Mlad ich sztuki mo€їna by€ѕo jeszcze odnale€ќ€ѓ w prostej, pewnie wytyczonej linii tego szlaku, kt€њry tu i €њwdzie przecina€ѕ stok wzg€њrza lub €ђmia€ѕym €ѕukiem mosty przeprawia€ѕ si€ё nad strumieniem. Lecz w miar€ё jak hobbici posuwali si€ё naprz€њd, coraz rzadziej natrafiali na resztki kamiennejbudowy, a€ї w ko€јcu nie zosta€ѕo z niej nic pr€њcz zgruchotanych s€ѕup€њw stercz€љcych spo€ђr€њd g€љszczu krzew€њw lub omsza€ѕego bruku prze€ђwiecaj€љcego gdzieniegdzie spod zielska i mchu. Wrzosy, drzewa, paprocie zaros€ѕy skarpy, a nawet wdziera€ѕy si€ё na €ђrodek drogi. Zw€ё€їa€ѕa si€ё wreszcie tak, €їe wygl€љda€ѕa na rzadko u€їywan€љ polna dr€њ€їk€ё, lecz "nie kr€љ€їy€ѕa i nie b€ѕ€љdzi€ѕa, bieg€ѕa w dalszym ci€љgu prosto i najkr€њtszym szlakiem prowadzi€ѕa podr€њ€їnych do !celu. Tak dotarli do p€њ€ѕnocnego pogranicza kraju, kt€њry ludzie niegdy€ђ nazywali Ithilien, !pi€ёknego kraju wzg€њrz, las€њw ibystrych potok€њw. Noc rozpogodzi€ѕa si€ё, b€ѕysn€ё€ѕy gwiazdy, ksi€ё€їyc €ђwieci€ѕ pe€ѕni€љ, a hobbitom zdawa€ѕo si€ё, €їe powietrze pachnie coraz pi€ёkniej i coraz mocniej.Z pomruk€њw i sapania Golluma wywnioskowali, €їe on tak€їe to!czuje i €їe wcale si€ё z tego niecieszy. O pierwszym brzasku zatrzymali si€ё znowu. Doszli do ko€јca g€ѕ€ёbokiego i d€ѕugiego w€љwozu, kt€њrym droga wrzyna€ѕa si€ё mi€ёdzy stromymi €ђcianami w kamienny grzbiet g€њrski. Wspi€ёli si€ё na zachodni€љ skarp€ё, €їeby wyjrze€ѓ na okolic€ё. !Niebo ju€ї si€ё rozwidnia€ѕo i w rannym €ђwietle hobbici "stwierdzili, €їe znacznie oddalilisi€ё od g€њr, kt€њre wygi€ёtym €ѕukiem cofa€ѕy si€ё ku wschodowi i gin€ё€ѕy z oczu na widnokr€ёgu. Zwracaj€љc si€ё na zach€њd widzieli €ѕagodne wzg€њrza opadaj€љce ku odleg€ѕej r€њwninie owianej $z€ѕocist€љ mg€ѕ€љ. Wok€њ€ѕ widzieli niewielkie laski, rozdzielone du€їymi polanami, a w€ђr€њd pachn€љcych €їywic€љ drzew pr€њcz jode€ѕ, cedr€њw i cyprys€њw rozr€њ€їniali inne jeszcze odmiany, nie znane w Shire; wsz€ёdzie te€ї ros€ѕo mn€њstwo wonnych zi€њ€ѕ i krzew€њw. D€ѕuga w€ёdr€њwka z Rivendell przywiod€ѕa ich dalekona po€ѕudnie od ojczystego kraju, lecz dopiero w tej bardziej ods€ѕoni€ёtej okolicy #hobbici odczuli r€њ€їnic€ё klimatu."Tutaj wiosna ju€ї si€ё zacz€ё€ѕa, m€ѕode p€ёdy wystrzela€ѕy spo€ђr€њd mch€њw i darni, modrzewiom ros€ѕy jasnozielonepalce, drobne kwiatki otwiera€ѕy si€ё w trawie, ptaki €ђpiewa€ѕy. Ithilien, ogr€њd Gondoru, dzi€ђ wyludniony, zachowa€ѕ mimo opustoszenia urok driady. Od po€ѕudnia i zachodu zwr€њcony ku ciep€ѕym dolinom Anduiny, od wschodu os€ѕoni€ёty€ђcian€љ Efel Duathu, lecz na tyle od niej odleg€ѕy, €їe nie pada€ѕy na€ј cienie g€њr, od p€њ€ѕnocy chroniony przez pasmo Emyn Muil, kraj ten sta€ѕotworem dla powiew€њw po€ѕudnia i wilgotnych wiatr€њw od dalekiego morza. Wiele olbrzymich drzew, zasadzonych w niepami€ёtnej "przesz€ѕo€ђci, starza€ѕo si€ё bez opieki w€ђr€њd t€ѕumu swego niedba€ѕego potomstwa; w "zaro€ђlach i gajach sta€ѕy zbit€љ g€ёstw€љ tamaryszki, aromatyczne drzewa terpentynowe, oliwki i !wawrzyny. R€њs€ѕ tak€їe ja€ѕowieci mirt, tymianek krzewi€ѕ si€ё bujnie i rozpe€ѕza€ѕ zdrewnia€ѕymi p€ёdami w€ђr€њd kamieni okrywaj€љc je grubym kobiercem; rozmaite odmiany sza€ѕwi kwit€ѕy b€ѕ€ёkitem, "czerwieni€љ lub jasn€љ zieleni€љ; obok majeranku i pietruszki Sam dostrzega€ѕ rozmaite wonne zi€њ€ѕka, kt€њrych nie spotka€ѕ w swojej ogrodniczej praktyce w ojczy€ќnie. Mciany irozpadliny pstrzy€ѕy si€ё od rozpe€ѕz€ѕych skalnych pn€љczy. Prymule i anemony kwit€ѕy w€ђr€њd poszycia le€ђnego, asfodele i r€њ€їne kwiaty !liliowate ko€ѕysa€ѕy w trawie na p€њ€ѕ otwartymi koronami, a ciemniejsza ziele€ј otacza€ѕa jeziorka, rozlane w miejscach,gdzie spadaj€љce z g€њr potoki zatrzymywa€ѕy si€ё w ch€ѕodnychzag€ѕ€ёbieniach na swej drodze ku Anduinie. W€ёdrowcy odwr€њcili si€ё od drogi i zeszli ni€їej. Kiedy #przedzierali si€ё przez zaro€ђla i brodzili w trawie, s€ѕodkie zapachy bi€ѕy im w nozdrza. "Gollum krztusi€ѕ si€ё i prycha€ѕ, ale hobbici wci€љgali powietrze "w p€ѕuca jak mogli najg€ѕ€ёbiej, aSam w pewnej chwili za€ђmia€ѕ si€ё w g€ѕos, po prostu z !nadmiaru rado€ђci. Trzymali si€ё biegu strumienia, kt€њry ra€ќno #sp€ѕywa€ѕ w d€њ€ѕ, a€ї doprowadzi€ѕich do czystego jeziorka w "p€ѕytkiej kotlinie; woda l€ђni€ѕa w€ђr€њd ruin starego kamiennegozbiornika, jego rze€ќbione obmurowanie zaros€ѕo niemal ca€ѕkowicie mchem i g€ѕogiem. Kosa€ѓce otacza€ѕy je wko€ѕo kwiecistymi szablami, lilie wodne rozk€ѕada€ѕy p€ѕaskie li€ђcie na ciemnej, porysowanejdrobnymi zmarszczkami tafli; jezioro by€ѕo g€ѕ€ёbokie i ch€ѕodne, a u jego drugiego ko€јca nurt odp€ѕywa€ѕ dalej przez kamienny pr€њg. Hobbici umyli si€ё i napili do syta czystej, €ђwie€їej wody. "Potem zacz€ёli rozgl€љda€ѓ si€ё zajakim€ђ zacisznym schronieniem, bo chocia€ї ten kraj tchn€љ€ѕ jeszcze takim !urokiem, nale€їa€ѕ ju€ї teraz do terytorium Nieprzyjaciela. W€ёdrowcy nie odeszli daleko od drogi, a przecie€ї nawet na tej niewielkiej przestrzeni !natkn€ёli si€ё na €ђlady dawnych wojen i na €ђwie€їe rany, zadane tej ziemi przez ork€њw iinnych nikczemnych s€ѕu€їalc€њwCzarnego W€ѕadcy: jam€ё "odkryt€љ, pe€ѕn€љ nieczysto€ђci i €ђmieci, drzewa podci€ёte w niszczycielskiej pasji i zostawione na pastw€ё powolnej €ђmierci, inne naznaczone runami lub z€ѕowieszczym god€ѕem Oka wyrytym na €їywej korze. $Sam zapu€ђci€ѕ si€ё poni€їej uj€ђcia!jeziora w€љchaj€љc i ogl€љdaj€љc nieznane kwiaty i drzewa; nie my€ђla€ѕ przez t€ё chwil€ё o Mordorze, lecz niebezpiecze€јstwo przypomina€ѕo mu o swej bliskiej obecno€ђci. Natrafi€ѕ niespodzianie na kr€љg wypalonej trawy, a po€ђrodku zobaczy€ѕ stos osmalonych, potrzaskanych ko€ђci i czaszek. Bujnie krzewi€љce si€ё ciernie, g€ѕogi i powoje ju€ї zd€љ€їy€ѕy przes€ѕoni€ѓ zieleni€љ to straszliwe miejsce rzezi i uczty, lecz €ђlady ognia by€ѕy "do€ђ€ѓ €ђwie€їe. Sam po€ђpiesznie wr€њci€ѕ do towarzyszy, nic im jednak o swoim odkryciu nie "powiedzia€ѕ. Wola€ѕ, €їeby ko€ђci zostawiono w spokoju i €їeby w nich Gollum nie przebiera€ѕ €ѕapami. - Poszukajmy jakiego€ђ k€љta, #gdzie by si€ё po€ѕo€їy€ѓ - rzek€ѕ -ale nie w dole, raczej tam, w g€њrze. !Nieco powy€їej jeziora znale€ќli mi€ёkkie pos€ѕanie w k€ёpie suchych zesz€ѕorocznych paproci. Nad ni€љ g€љszcz drzewlaurowych o l€ђni€љcych "ciemnych li€ђciach pi€љ€ѕ si€ё po stromym zboczu uwie€јczonym gajem starych cedr€њw. Tu hobbici postanowili sp€ёdzi€ѓ dzie€ј, kt€њry zapowiada€ѕ si€ё pogodny i ciep€ѕy. W taki dzie€јmi€ѕo by€ѕoby spacerowa€ѓ po !lasach i polankach Ithilien, leczorkowie, chocia€ї boj€љ si€ё s€ѕonecznego blasku, mogli mie€ѓ tu swoje kryj€њwki i stra€їe, a pr€њcz ork€њw wiele innych wrogich oczu zapewne czuwa€ѕo nad t€љ krain€љ. Sauronma mn€њstwo r€њ€їnych s€ѕug. Gollum w ka€їdym razie nie zgodzi€ѕby si€ё ruszy€ѓ, p€њki $€ђwieci€ѕa €€њ€ѕta Twarz. S€ѕo€јce wkr€њtce mia€ѕo wyjrze€ѓ zza ciemnego grzbietu g€њr, a wtedy Gollum os€ѕabnie i skuli $si€ё unikaj€љc €ђwiat€ѕa i ciep€ѕa. Sam ju€ї od dawna powa€їnie si€ё niepokoi€ѕ o zaopatrzenie w€їywno€ђ€ѓ. Teraz, kiedy groza niedost€ёpnej Bramy zosta€ѕa !daleko za nimi, Sam nie by€ѕ ju€їtak jak pan oboejetny na wszystko, co mo€їe si€ё z nimi zdarzy€ѓ po dope€ѕnieniu misji; w ka€їdym razie rozs€љdek nakazywa€ѕ oszcz€ёdza€ѓ chleba elf€њw na najgorsze godziny, kt€њre ich jeszcze czeka€ѕy. !Tydzie€ј prawie min€љ€ѕ od dnia, gdy Sam wyliczy€ѕ, €їe nawet przy wielkiej oszcz€ёdno€ђci lembas€њw nie starczy na d€ѕu€їej ni€ї trzy tygodnie. "€єNie zanosi si€ё na to, €їeby€ђmyw tym czasie doszli na G€њr€ё Ognia - my€ђla€ѕ. - A mo€їe jednak zechcemy wr€њci€ѓ. Kto wie?€і W dodatku po ca€ѕonocnym marszu, po k€љpieli i od€ђwie€їeniu gard€ѕa Sam by€ѕ jeszcze bardziej g€ѕodny ni€ї zwykle. Marzy€ѕo mu si€ё porz€љdne €ђniadanie czy raczejkolacja w starej kuchni domkuprzy Bagshot Row. Za€ђwita€ѕ mu w g€ѕowie pewien pomys€ѕ, wi€ёc !€їywo zwr€њci€ѕ si€ё do Golluma. Gollum w€ѕa€ђnie swoim zwyczajem wymyka€ѕ si€ё chy€ѕkiem na czworakach przez paprocie. "- Ej! Gollumie! - zawo€ѕa€ѕ Sam. -Dok€љd si€ё wybierasz? Na polowanie? S€ѕuchaj, stary gryma€ђniku, tobie nie smakuj€љnasze suchary, ale wiedz, €їe ja tak€їe ch€ёtnie bym dla odmiany co€ђ innego wzi€љ€ѕ na z€љb. Twoje najnowsze has€ѕo brzmi: zawsze do us€ѕug gotowy. Czy nie m€њg€ѕby€ђ znale€ќ€ѓ czego€ђ odpowiedniejszego dla g€ѕodnego hobbita? - Tak, tak, mo€їe znajd€ё - odpar€ѕ Gollum. - Smeagol zawsze pomaga, je€їeli go prosz€љ... grzecznie prosz€љ. - No, dobrze - powiedzia€ѕ Sam- prosi€ѕem ci€ё grzecznie, a je€ђli to jeszcze za ma€ѕo, prosz€ё uni€їenie. Gollum znikn€љ€ѕ. Nie by€ѕo go przez czas d€ѕu€їszy; Frodo zjad€ѕ par€ё okruch€њw lembasa, zakopa€ѕ si€ё g€ѕ€ёboko w brunatne paprocie i usn€љ€ѕ. Samprzyjrza€ѕ si€ё swemu panu. "Mwiat€ѕo dnia ledwie dosi€ёga€ѕo cienia pod drzewami, lecz widzia€ѕ bardzo wyra€ќnie twarzFroda i r€ёce nieruchomo spoczywaj€љce na ziemi po obujego bokach. Przypomnia€ѕy mu si€ё tamte dni, kiedy Frodo !le€їa€ѕ u€ђpiony w domu Elronda. Ju€ї wtedy czuwaj€љc przy nim Sam spostrzeg€ѕ, €їe od czasu do czasu cia€ѕo hobbita prze€ђwieca jak gdyby od wewn€љtrz nik€ѕe €ђwiate€ѕko; teraz €ђwiat€ѕo by€ѕo jeszcze ja€ђniejsze i silniejsze. Frodo twarz mia€ѕ spokojn€љ, wyraz l€ёku i troski znik€ѕ z niej zupe€ѕnie; wydawa€ѕa si€ё jednakwdy, ile w ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBpš c^ , c^6H cт^~"2 cE_А- cЈ_И8М< `stara, stara i pi€ёkna, jakby d€ѕugie lata wyrze€ќbi€ѕy j€љ delikatnym d€ѕutem i wydoby€ѕy niewidoczne przedtem szlachetne rysy, chocia€ї w zasadzie twarz si€ё nie zmieni€ѕa. Sam Gamgee co !prawda nie okre€ђli€ѕ tej zmiany !tak wymy€ђlnie. Pokiwa€ѕ g€ѕow€љ,jakby s€ѕowa nic tu nie mog€ѕy pom€њc, i szepn€љ€ѕ do siebie: €єKocham go. Jest, jaki jest, a czasem prze€ђwieca dziwnie. Ale tak czy owak, kocham go€і."Gollum wr€њci€ѕ cichcem i zajrza€ѕprzez rami€ё Sama. Popatrza€ѕ na Froda, przymkn€љ€ѕ €ђlepia i wycofa€ѕ si€ё bezszelestnie. Samposzed€ѕ za nim. Zasta€ѕ go €їuj€љcego co€ђ i mamrocz€љcego pod nosem. Na ziemi przy nim le€їa€ѕy dwa ma€ѕe kr€њliki, na kt€њre Gollum zerka€ѕ chciwie. - Smeagol zawsze pomaga - %rzek€ѕ. - Przyni€њs€ѕ kr€њliki, dobre"kr€њliki. Ale pan €ђpi, Sam pewnietak€їe chce spa€ѓ. Sam pewnie nie chce ju€ї teraz je€ђ€ѓ kr€њlik€њw? Smeagol stara si€ё pom€њc, ale nie mo€їe upolowa€ѓ zwierzyny na zawo€ѕanie. Sam jednak wcale nie uwa€їa€ѕ, #€їe ju€ї za p€њ€ќno na €ђniadanie, i jasno to Gollumowi oznajmi€ѕ. Zw€ѕaszcza je€ђli s€љ widoki na potrawk€ё z kr€њlika! Wszyscy hobbici umiej€љ oczywi€ђcie gotowa€ѓ, bo t€ё sztuk€ё wpajaj€љ im rodzice jeszcze przed abecad€ѕem - do abecad€ѕa zreszt€љ nie ka€їdy dochodzi - Sam wszak€їe by€ѕ wyj€љtkowo dobrym kucharzem !nawet w€ђr€њd hobbit€њw i naby€ѕ dodatkowej wprawy przyrz€љdzaj€љc polowym sposobem posi€ѕki w czasie !w€ёdr€њwki, ilekro€ѓ mia€ѕ co do garnka w€ѕo€їy€ѓ. Nie trac€љc nadziei wci€љ€ї nosi€ѕ w swoim worku sprz€ёt kuchenny: hubk€ё, dwa ma€ѕe p€ѕytkie rondelki tak "dobrane, €їe jeden mie€ђci€ѕ si€ё w drugim, a pr€њcz tego drewnian€љ €ѕy€їk€ё, kr€њtki dwuz€ёbny widelec i par€ё szpikulc€њw; na dnie tobo€ѕka w p€ѕaskim drewnianym pude€ѕeczku mia€ѕ schowany skarb, cenny i ju€ї mocno nadszarpni€ёty: szczypt€ё soli. Potrzebowa€ѕ jeszcze ognia i pewnych dodatk€њw. Wyci€љgn€љ€ѕn€њ€ї, otar€ѕ go do czysta, !naostrzy€ѕ na kamieniu i zacz€љ€ѕ!oprawia€ѓ kr€њliki zastanawiaj€љc$si€ё, co dalej zrobi€ѓ. Nie chcia€ѕ zostawi€ѓ €ђpi€љcego Froda samego ani na chwil€ё. - Wiesz co, Gollum - rzek€ѕ. - Mam dla ciebie nast€ёpn€љ robot€ё. Id€ќ i zaczerpnij wody do tych rondelk€њw. - Smeagol przyniesie wod€ё, tak - odpar€ѕ Gollum. - Ale na co hobbitowi woda? Napi€ѕ si€ё ju€ї i umy€ѕ. - Mniejsza z tym - powiedzia€ѕ!Sam, - Je€їeli nie zgad€ѕe€ђ, to dowiesz si€ё wkr€њtce. Im pr€ёdzej wr€њcisz z wod€љ, tym wcze€ђniej b€ёdziesz to wiedzia€ѕ. I nie zgub ani nie rozbij mi garnk€њw, bo ci€ё posiekam na kotlety. Gollum znikn€љ€ѕ, a Sam znowu popatrzy€ѕ na swego pana. Frodo spa€ѕ w dalszym ci€љgu spokojnie, lecz Sama uderzy€ѕa niezwyk€ѕa chudo€ђ€ѓ jego twarzy i r€љk. "Chudy, wymizerowany - mrukn€љ€ѕ do siebie. - Czy to tak hobbit powinien wygl€љda€ѓ? Jak tylko ugotuj€ё potrawk€ё, zbudz€ё go".Zgarn€љ€ѕ kopczyk najsuchszych paproci, nazbiera€ѕ na pobliskimstoku troch€ё chrustu i drewek,na wierzch stosu przeznaczy€ѕ #z€ѕaman€љ ga€ѕ€љ€ќ cedrow€љ, kt€њra!mog€ѕa d€ѕugo podtrzyma€ѓ ogie€ј.Wszystko to umie€ђci€ѕ w wygrzebanym u st€њp zbocza do€ѕku, z dala od k€ёpy usch€ѕych paproci. Wprawnie, szybko skrzesa€ѕ ogie€ј za pomoc€љ hubki i krzesiwa. Ma€ѕyogieniek nie dymi€ѕ prawie wcale, za to roztacza€ѕ mi€ѕy zapach. Sam w€ѕa€ђnie kl€ёcza€ѕ pochylony nad ogniem "os€ѕaniaj€љc go i dok€ѕadaj€љc po trosze drewek coraz grubszych, gdy zjawi€ѕ si€ё "Gollum; ni€њs€ѕ ostro€їnie rondle pe€ѕne wody i mamrota€ѕ co€ђ do siebie. Postawi€ѕ rondle na ziemi i nagle zobaczy€ѕ dzie€ѕo Sama. Krzykn€љ€ѕ cienkim, skrzecz€љcym g€ѕosem, jakby przera€їony i gniewny. - Och! Sss! - sycza€ѕ. - Nie! Niem€љdre hobbity, nieroztropne, tak, nieroztropne! Nie trzeba tego robi€ѓ. - Czego nie trzeba robi€ѓ? - zdziwi€ѕ si€ё Sam. - Tych wstr€ёtnych !czerwonych j€ёzor€њw! - sykn€љ€ѕ Gollum. - Ogie€ј! Ogie€ј! To bardzo niebezpieczne. pali, zabija. I mo€їe €ђci€љgn€љ€ѓ nieprzyjaci€њ€ѕ, tak, tak! - Chyba nie - odpar€ѕ Sam. - Nie powinno si€ё to zdarzy€ѓ, je€ђli nie do€ѕo€їysz do ognia !mokrych li€ђci, bo wtedy by si€ё dymi€ѕo. Zreszt€љ niech si€ё dzieje co chce. zaryzykuj€ё. Musz€ё ugotowa€ѓ kr€њliki. !- Ugotowa€ѓ? - j€ёkn€љ€ѕ Gollum zrozpacz€љ. - Zepsu€ѓ dobre mi€ёso, kt€њre Smeagol wam !odda€ѕ, biedny g€ѕodny Smeagol! Ipo co? Po co, g€ѕupi hobbicie? Kr€њliki s€љ m€ѕode, mi€ёkkie, smaczne. Zjedz je, zjedz je tak. !Chwyci€ѕ kr€њlika, ju€ї odartego ze sk€њry i le€ї€љcego przy ognisku. - Uspok€њj si€ё - rzek€ѕ Sam. - Co jednemu mi€њd, drugiemu trucizna. Tobie w gardle staje nasz chleb, a nam twoje !surowe mi€ёso. Je€їeli dajesz mi w prezencie kr€њlika, wolno mi go ugotowa€ѓ, skoro tak chc€ё. Nikt ci nie ka€їe przygl€љda€ѓ #si€ё, jak b€ёd€ё go zjada€ѕ. Z€ѕap sobie drugiego i zjedz po swojemu, w jakim€ђ k€љcie, aby nie na moich oczach. Ty nie b€ёdziesz widzial ognia, a ja nie b€ёd€ё widzia€ѕ ciebie, co nam obu sprawi przyjemno€ђ€ѓ. Przypilnuj€ё, €їeby ognisko nie #dymi€ѕo, je€їeli ci na tym zale€їy. Gollum oddali€ѕ si€ё mrucz€љc i znikn€љ€ѕ w paprociach. sam "zaj€љ€ѕ si€ё garnkami. "Hobbitowi "do potrawki z kr€њlika - my€ђla€ѕ - potrzeba troch€ё zieleniny i przypraw korzennych, a jeszcze bardziej ziemniak€њw, !nie m€њwi€љc ju€ї o chlebie. Tym razem musz€ё, zdaje si€ё, poprzesta€ѓ na zio€ѕach". !- Gollum! - zawo€ѕa€ѕ z cicha. - !Mam do ciebie trzeci€љ pro€ђb€ё. Poszukaj zi€њ€ѕ! Gollum wytkn€љ€ѕ g€ѕow€ё z paproci, lecz min€ё mia€ѕ nieprzyjazn€љ i najwyra€ќniej nie by€ѕ skory do pomocy. - Par€ё listk€њw laurowych, troch€ё tymianku i sza€ѕwi wystarczy, ale chc€ё je mie€ѓ, zanim si€ё woda zagotuje. "- Nie! - odpar€ѕ Gollum. - To si€ёSmeagolowi wcale nie podoba. Smeagol nie lubi pachn€љcych zi€њ€ѕ. Nie jada trawy ani korzeni, nie, m€њj skarbie, chyba €їe umiera z g€ѕodu albo jest bardzo chory, biedny Smeagol. - Ugotuj€ё Smeagola na mi€ёkko w tym garnku, je€їeli nie zrobi tego, o co go grzecznie prosz€ё - fukn€љ€ѕ Sam. - Sam wpakuj€ё tw€њj €ѕeb do wrz€љtku,m€њj skarbie. Gdyby nie pora roku nieodpowiednia, pos€ѕa€ѕbym biednego Smeagola !r€њwnie€ї po rzep€ё, ziemniaki i "marchew. Za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe w tym!kraju rosn€љ dziko r€њ€їne dobre jarzynki. A du€їo bym da€ѕ za kilka ziemniak€њw. !- Smeagol nie p€њjdzie, nie, m€њjskarbie, teraz nie - zasycza€ѕ "Gollum. - Smeagol boi si€ё i jest bardzo zm€ёczony, hobbit niedobry, nie, niedobry. Smeagol nie b€ёdzie kopa€ѕ korzeni, marchwi ani ziemniak€њw. A co to jest, m€њj skarbie, ziemniaki? - Ziemniaku, czyli kartofelki - odpar€ѕ Sam - to ulubiona potrawa Dziadunia i najlepszy spos€њb zape€ѕnienia pustego €їo€ѕ€љdka. Tu i teraz na pewno !by€ђ ich nie znalaz€ѕ, wi€ёc nie szukaj. B€љd€ќ tylko €ѕaskaw !przynie€ђ€ѓ troch€ё zieleniny, a !nabior€ё o tobie lepszej opinii. !Co wi€ёcej, jezeli si€ё poprawiszi wytrwasz w dobrych obyczajach, obiecuj€ё ci kiedy€ђugotowa€ѓ ziemniaki tak, €їe !b€ёdziesz palce liza€ѕ. Sma€їone ziemniaki i rybka to specjalno€ђ€ѓ Sama Gamgee. Za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe nie pogardzi€ѕby€ђ tym daniem. - Owszem, pogardzi€ѕbym! Zepsu€ѕby€ђ smaczn€љ rybk€ё sma€ї€љc j€љ na patelni. Daj mi ryb€ё na surowo, a te ziemniakizjedz sobie sam. - Nie ma na ciebie rady - rzek€ѕ Sam. - Id€ќ spa€ѓ. "W ko€јcu musia€ѕ obej€ђ€ѓ si€ё bezpomocy Golluma, ale nie chodzi€ѕ daleko po upragnione #zio€ѕa, znalaz€ѕ je na szcz€ё€ђcie w pobli€їu, gdy€ї nie chcia€ѕ spuszcza€ѓ z oka €ђpi€љcego Froda. Jaki€ђ czas siedzia€ѕ pilnuj€љc ognia i czekaj€љc, €їeby woda zakipia€ѕa. Godziny p€ѕyn€ё€ѕy, dzie€ј by€ѕ jasny i ciep€ѕy, rosa wysch€ѕa na trawie!i li€ђciach. Wkr€њtce potrawka z kr€њlika gotowa€ѕa si€ё w rondelkach wraz z p€ёczkiem zi€њ€ѕ. Sam niemal drzema€ѕ. Zostawi€ѕ garnki na ogniu przez!godzin€ё bez ma€ѕa, pr€њbuj€љc odczasu do czasu widelcem, czy "mi€ёso zmi€ёk€ѕo, a €ѕy€їk€љ, czy sos smaczny. Gdy uzna€ѕ, €їe potrawka gotowa, odstawi€ѕ j€љ i !wczo€ѕga€ѕ si€ё mi€ёdzy paprocie do Froda. Frodo na p€њ€ѕ odemkn€љ€ѕ oczy, kiedy Sam nadnim stan€љ€ѕ, a potem zbudzi€ѕ si€ё ze snu; a mia€ѕ sen mi€ѕy, bezpowrotnie stracony sen o spokoju. - Co tam, Samie? - spyta€ѕ. - czemu nie €ђpisz? Czy co€ђ si€ё sta€ѕo? Kt€њra godzina? - Ranek ju€ї bia€ѕy - odpar€ѕ Sam. - Wedle zegara w Shire by€ѕoby pewnie p€њ€ѕ do !dziesi€љtej. Nic si€ё nie sta€ѕo z€ѕego, ale najlepiej te€ї nie jest, bo nie ma cebulki, talerzy ani ziemniak€њw. Zaraz panu podam potrawk€ё i zup€ё, to panu dobrze zrobi. B€ёdzie pan musia€ѕ je€ђ€ѓ z kubka albo prosto z garnka, jak troch€ё ostygnie. Nie wzi€љ€ѕem z sob€љ porcelany ani nakry€ѓ jak si€ё nale€їy. Frodo przeci€љgn€љ€ѕ si€ё i ziewn€љ€ѕ. !- Powinien by€ђ si€ё przespa€ѓ - powiedzia€ѕ. - Nie trzeba by€ѕo !rozpala€ѓ tu ogniska. Ale g€ѕodnyjestem porz€љdnie. Hm... Co to tak pachnie? Co€ђ ty ugotowa€ѕ?- Prezent od Smeagola - odpar€ѕ Sam - par€ё m€ѕodych #kr€њlik€њw; zdaje si€ё, €їe Gollum €їa€ѕuje teraz swojej szczodrobliwo€ђci. Tylko €їe do potrawki nic nie ma pr€њcz zieleniny. Siedli razem w g€љszczu paprocii jedli potrawk€ё prosto z rondli, dziel€љc si€ё starym widelcem i €ѕy€їk€љ. Pozwolili sobie zagry€ќ€ѓ kawa€ѕkiem lemabasa. dawno nie zaznali podobnej uczty. !- Hej, Gollum! - zawo€ѕa€ѕ Sam i gwizdn€љ€ѕ z cicha. - Chod€ќ no tutaj. Ostatnia chwila, €їeby€ђ #si€ё rozmy€ђli€ѕ. Zosta€ѕo troch€ё potrawki, je€їeli chcesz skosztowa€ѓ. Nie by€ѕo odpowiedzi. - No, trudno, pewnie poszed€ѕ, €їeby co€ђ sobie upolowa€ѓ. Sko€јczymy bez niego - rzek€ѕ Sam. - A potem musisz si€ё przespa€ѓ- powiedzia€ѕ Frodo. - Ale niech pan si€ё nie "zdrzemnie, p€њki ja b€ёd€ё spa€ѕ. Nie jestem ca€ѕkiem pewny Smeagola, ten drugi, "Mmierdziel, wci€љ€ї w nim tkwi i znowu chyba bierze g€њr€ё. A jakby co do czego przysz€ѕo, za€ѕo€ї€ё si€ё, €їe mnie pierwszego by udusi€ѕ. Niedobrana z nas para, Smeagol nie lubi Sama, nie, m€њjskarbie, wcale go nie lubi. Zjedli wszystko i sam poszed€ѕ nad strumyk, €їeby umy€ѓ naczynia. Kiedy si€ё wyprostowa€ѕ po tej robocie i "odwr€њci€ѕ, spojrza€ѕ w g€њr€ё na #stok. W€ѕa€ђnie s€ѕo€јce podnios€ѕosi€ё znad opar€њw czy mgie€ѕ, czy mo€їe cieni zalegaj€љcych widnokr€љg na wschodzie i promienie z€ѕoci€ѕy drzewa i polany doko€ѕa. nagle Sam spostrzeg€ѕ cienk€љ smug€ё niebieskawego dymu, doskonale widoczn€љ w blasku s€ѕonecznym, bij€љc€љ w niebo znad g€љszczu na zboczu. Z przera€їeniem u€ђwiadomi€ѕ sobie, €їe to jego kuchenka polowa dymi, poniewa€ї zaniedba€ѕ wygaszenia ognia. - Nadna historia! Kto by si€ё spodziewa€ѕ, €їe tak b€ёdzie dymi€ѕo! - mrukn€љ€ѕ i p€ёdem #pu€ђci€ѕ si€ё z powrotem na g€њr€ё.!Lecz nagle stan€љ€ѕ i nadstawi€ѕ uszu. Czy mu si€ё zdawa€ѕo, czy kto€ђ gwizdn€љ€ѕ? Mo€їe to by€ѕ g€ѕos jakiego€ђ nieznanego ptaka? Gwizd w ka€їdym razie dochodzi€ѕ nie od zaro€ђli, w kt€њrych siedzia€ѕ Frodo. Znowu !kto€ђ gwizdn€љ€ѕ z innej strony. !sam pobieg€ѕ, ile si€ѕ w nogach. Stwierdzi€ѕ, €їe od ga€ѕ€ёzi stercz€љcej z ogniska zapali€ѕa !si€ё sucha papro€ѓ, a z kolei od niej zatli€ѕa si€ё trawa. Co pr€ёdzej zadepta€ѕ resztk€ё ognia, rozmi€њt€ѕ popi€њ€ѕ, przykry€ѕ ca€ѕe to miejsce wilgotn€љ darni€љ. Potem wlaz€ѕ mi€ёdzy paprocie do legowiska Froda. - S€ѕysza€ѕ pan ten gwizd przed chwil€љ i drugi, kt€њry mu odpowiedzia€ѕ? - spyta€ѕ. - Miejmy nadziej€ё, €їe to by€ѕy "ptaki, ale g€ѕos brzmia€ѕ na m€њj rozum tak, jakby kto€ђ na€ђladowa€ѕ ptaka. Niestety, m€њj ogieniek narobi€ѕ troch€ё dymu. Je€їeli €ђci€љgn€љ€ѕem na nas bied€ё przez swoje niedbalstwo, nigdy sobie tego !nie daruj€ё. Pewnie zreszt€љ nie b€ёd€ё ju€ї mia€ѕ okazji, nawet €їebym chcia€ѕ. - Cicho! - szepn€љ€ѕ Frodo. - $Zdaje mi si€ё, €їe s€ѕysz€ё jakie€ђ g€ѕosy. Dwaj hobbici zwin€ёli tobo€ѕki, €їeby by€ѕy gotowe na wypadek!ucieczki, i wpe€ѕzli g€ѕ€ёbiej w paprocie. Tu przycupn€ёli "nas€ѕuchuj€љc. Nie mogli d€ѕu€їej w€љtpi€ѓ, g€ѕosy dochodzi€ѕy wyra€ќnie, przyciszone i ostro€їne, ale bliskie, coraz bli€їsze. "- Tu! St€љd podnosi€ѕ si€ё dym! - m€њwi€ѕ kto€ђ. - na pewno w tym miejscu. W tym g€љszczu paproci we€ќmiemy ich jak kr€њliki w potrzask. Przekonamysi€ё, co to za jedni. - I dowiemy si€ё, co wiedz€љ - doda€ѕ drugi g€ѕos. Czterech ludzi naraz wesz€ѕo z czterech stron w paprocie. Ani"uciec, ani ukrywa€ѓ si€ё d€ѕu€їej nie by€ѕo sposobu, wi€ёc Frodo i Sam zerwali si€ё na r€њwne nogi,!wsparli o siebie plecami i dobyli mieczyk€њw. Widok, kt€њry im si€ё ukaza€ѕ, bardzo ich zdziwi€ѕ, ale napastnicy zdumieli si€ё jeszcze bardziej. Czterech ros€ѕych ludzi stan€ё€ѕo przed hobbitami. Dw€њch mia€ѕo w r€ёkach w€ѕ€њcznie osadzone na grubym jasnym drzewcu, dw€њch nios€ѕo €ѕuki niemal tak wysokie jak oni sami, w "ko€ѕczanach za€ђ d€ѕugie strza€ѕy z jasnozielonymi pi€њrami. Wszyscy mieli u boku miecze; ubrani byli w kolory zielone i brunatne r€њ€їnych odcieni, jakby po to, €їeby niepostrze€їenie przemyka€ѓ przez polany Ithilien. D€ѕonie te€ї nik€ѕy w zielonych r€ёkawicach, a twarze pod kapturami i zielonymi maskami,tylko oczy z nich €ђwieci€ѕy !jasne i bystre. Frodowi stan€љ€ѕ w pami€ёci Boromir, bo ludzie cibyli do niego podobni ze wzrostu i postawy, a tak€їe z mowy. !- Nie to znale€ќli€ђmy, czego€ђmy!szukali - rzek€ѕ jeden z nich. - "Ale co w€ѕa€ђciwie znale€ќli€ђmy? - Nie ork€њw - powiedzia€ѕ drugizdejmuj€љc r€ёk€ё z g€ѕowicy "miecza, do kt€њrej si€ёgn€љ€ѕ, gdy!mu b€ѕysn€ё€ѕo €€љde€ѕko Froda. - Elfy? - z pow€љtpiewaniem spyta€ѕ trzeci. - Nie! Nie elfy - odpar€ѕ czwarty, najwy€їszy i jak si€ё zdawa€ѕo najstarszy mi€ёdzy !nimi rang€љ. - Elfy nie chadzaj€љ"teraz po Ithilien. Elfy zreszt€љ, jak s€ѕysza€ѕem, s€љ bardzo pi€ёkne. - Czyli €їe my urod€љ nie grzeszymy, je€ђli dobrze zrozumia€ѕem - rzek€ѕ Sam. - Dzi€ёkujemy za komplement. Jak sko€јczycie t€ё rozmow€ё nanasz temat, b€љd€ќcie €ѕaskawi nam powiedzie€ѓ, kto wy jeste€ђcie i dlaczego zak€ѕ€њcacie odpoczynek strudzonym podr€њ€їnym? Wysoki zielony cz€ѕowiek za€ђmia€ѕ si€ё ponuro. - Nazywam si€ё Faramir, kapitan wojsk Gondoru - o€ђwiadczy€ѕ. - Ale w tym kraju "nie bywaj€љ podr€њ€їni, s€љ tylko s€ѕudzy wie€їy Czarnej albo Bia€ѕej. - My nie jeste€ђmy niczyimi !s€ѕugami - odezwa€ѕ si€ё Frodo. -!Jeste€ђmy podr€њ€їnymi, chocia€ї kapitan Faramir nie chce w to,jak widz€ё, uwierzy€ѓ. - Powiedzcie wi€ёc pr€ёdko, jaksi€ё zwiecie i po co€ђcie przyszli? - rzek€ѕ Faramir. - Mamy swoj€љ robot€ё, nie czas inie miejsce tutaj na zagadki i pogaw€ёdki. M€њwcie! Gdzie jest trzeci wasz kompan? - Trzeci? - Tak, ten, co si€ё tam czai€ѕ nad wod€љ, €їe ledwie mu nos wystawa€ѕ. Ole mu z oczu patrza€ѕo. Pewnie szpieg, jaka€ђodmiana orkowego plemienia "albo ich s€ѕuga. Wy€ђlizn€љ€ѕ nam si€ё lisim sposobem. - Nie wiem, gdzie si€ё podzia€ѕ - odpar€ѕ Frodo. - To przypadkowy towarzysz !podr€њ€їy, kt€њrego spotkali€ђmy po drodze; za niego nie mog€ё odpowiada€ѓ. Je€їeli go !z€ѕapiecie, prosz€ё, nie r€њbcie mu krzywdy. Przyprowad€ќcie albo przy€ђlijcie do nas. Nieszcz€ёsny, n€ёdzny stw€њr, ale chwilowo poczuwam si€ё do opieki nad nim. Co do nas, jeste€ђmy hobbici z Shire€ћu, z dalekiego kraju na p€њ€ѕnoco-zachodzie, zza wielu rzek. Ja nazywam si€ё Frodo, syn Droga, a to jest Sam, syn Hamfasta, zacny hobbit na s€ѕu€їbie u mnie. Odbyli€ђmy "d€ѕug€љ drog€ё z Rivendell, czyli Imladris, jak t€ё dolin€ё zw€љ niekt€њrzy. - Gdy Frodo wym€њwi€ѕ t€ё nazw€ё, Faramir !drgn€љ€ѕ, wyra€ќnie poruszony. - Mieli€ђmy siedmiu towarzyszy; jednego stracili€ђmy w Morii, z "innym rozstali€ђmy si€ё na €ѕ€љce Parth Galen, nad wodogrzmotami Rauros, a byli w€ђr€њd nich dwaj nasi wsp€њ€ѕplemie€јcy, jeden krasnolud, jeden elf i dw€њch !ludzi: Aragorn i Boromir, kt€њry pochodzi€ѕ z Minas Tirith, z grodu na po€ѕudniu. - Boromir! - krzykn€ёli wszyscy czterej ludzie naraz. - Boromir, syn Denethora? - spyta€ѕ Faramir, a twarz jego przybra€ѕa dziwnie powa€їny wyraz. - W€ёdrowali€ђcie z Boromirem? Wielka to nowina, je€ђli prawdziwa. Wiedzcie, malicudzoziemcy, €їe Boromir, syn Denethora, by€ѕ Najwy€їszym Stra€їnikiem Bia€ѕej Wie€їy, naszym wodzem. Bardzo go op€ѕakujemy. Co€ђcie wy za jedni i co mieli€ђcie z nim wsp€њlnego? M€њwcie €їywo, bo s€ѕo€јce ju€ї wysoko. - Czy znane wam s€љ a si€ё jednakwdy, ile w ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB€‚ cG` < cЊ`>` c až!y cpa-Nгae/э c€эaR:;0Pbzagadkowe s€ѕowa, kt€њrych wyja€ђnienia Boromir szuka€ѕ w Rivendell? - spyta€ѕ Frodo. Znajd€ќ miecz, kt€њry by€ѕ z€ѕamany, Szukaj go w Imladris. - Znamy te s€ѕowa - odpar€ѕ Faramir zdumiony. - A je€ђli wy znacie je r€њwnie€ї, to ju€ї niejako dow€њd, €їe m€њwicie prawd€ё. - Aragorn, kt€њrego wymieni€ѕemprzed chwil€љ, nosi u boku miecz, kt€њry by€ѕ z€ѕamany - rzek€ѕ Frodo. - My jeste€ђmy nizio€ѕki, o kt€њrych wspomina pie€ђ€ј. - To widz€ё - powiedzia€ѕ z namys€ѕem Faramir. - A przynajmniej widz€ё, €їe przystaje do was ta nazwa. A co jest Zgub€љ Isildura? - To jeszcze wci€љ€ї tajemnica - odpar€ѕ Frodo - lecz niew€љtpliwie ona te€ї wyja€ђni si€ё z czasem. - Musimy dowiedzie€ѓ si€ё czego€ђ wi€ёcej o tym i o sprawach, kt€њre was sprowadzi€ѕy tak daleko na wsch€њd, a€ї pod ten cie€ј - !rzek€ѕ wskazuj€љc g€њry, lecz niewymieniaj€љc ich nazwy. - Leczteraz nie czas po temu. Mamy piln€љ robot€ё. Jeste€ђcie w niebezpiecze€јstwie, nie !zaszliby€ђcie dzisiaj daleko ani drog€љ ani bezdro€їem. Nim bowiem dzie€ј ten dojrzeje do po€ѕudnia, niedaleko st€љd rozegra si€ё ostra bitwa. Wyb€њr mieliby€ђcie mi€ёdzy €ђmierci€љ albo szybk€љ ucieczk€љ z powrotem nad Anduin€ё. Zostawi€ё dw€њch ludzi przy wasna stra€їy, zar€њwno dla waszego jak i dla mojego bezpiecze€јstwa. Rozum wzbrania ufa€ѓ zbytnio obcym, spotkanym przypadkowo w !tych okolicach. Je€їeli wr€њc€ё, pogadamy. - Wracaj szcz€ё€ђliwie - rzek€ѕ Frodo k€ѕaniaj€љc si€ё nisko. - Cokolwiek my€ђlisz o mnie, jestem przyjacielem nieprzyjaci€њ€ѕ naszego jedynego Nieprzyjaciela. Poszliby€ђmy z tob€љ razem, gdyby€ђmy mogli spodziewa€ѓ si€ё, €їe ma€ѕe nizio€ѕki przydadz€љ si€ё dzielnym i silnym du€їym ludziom, i gdyby pozwala€ѕ na to m€њj obowi€љzek.Niech s€ѕo€јce €ђwieci w waszych mieczach. - Niewiele wiem o nizio€ѕkach, ale widz€ё, €їe plemi€ё wasze zna rycerskie obyczaje - odpar€ѕ Faramir - b€љd€ќcie zdrowi. Hobbici znowu usiedli, lecz milczeli, nie dziel€љc si€ё "my€ђlami i w€љtpliwo€ђciami. Tu€ї obok w koronkowym cieniu laurowego drzewa zostali dwajwartownicy. Co chwila zdejmowali zielone maski dla och€ѕody, bo dzie€ј by€ѕ ju€ї gor€љcy, Frodo wi€ёc zobaczy€ѕ ich twarze, smutne, dumne i dobrotliwe, jasn€љ cer€ё, ciemnew€ѕosy i siwe oczy. Rozmawiali mi€ёdzy sob€љ przyciszonym g€ѕosem, zrazu we Wsp€њlnej Mowie, ale jakby staro€ђwieckim stylem, potem przeszli na w€ѕasny j€ёzyk, a Frodo ze zdumieniem "stwierdzi€ѕ, €їe niewiele si€ё on $r€њ€їni od j€ёzyka elf€њw; spojrza€ѕna wartownik€њw z podziwem, zrozumia€ѕ bowiem, €їe musz€љ to by€ѓ Dunedainowie z po€ѕudnia, ludzie z plemienia nad Westernesse. !Po jakim€ђ czasie spr€њbowa€ѕ ichzagadn€љ€ѓ, odpowiadali jednak pow€ђci€љgliwie i ostro€їnie. Przedstawili si€ё jako Mablung iDamrod, €їo€ѕnierze Gondoru, wyznaczeni do stra€їowania w Ithilien, bo przodkowie ich tutaj mieszkali, dop€њki kraju nie zagarn€љ€ѕ Nieprzyjaciel. Z takich to ludzi kr€њl Denethor tworzy€ѕ oddzia€ѕy, kt€њre przeprawia€ѕy si€ё tajemnie przez Anduin€ё (ale jakim sposobem, nie chcieli hobbitomwyjawi€ѓ), by n€ёka€ѓ ork€њw i inne nieprzyjacielskie bandy grasuj€љce mi€ёdzy rzek€љ a G€њrami Cienia. - St€љd do wschodniego brzegu!Anduiny jest bez ma€ѕa dziesi€ё€ѓstaj - rzek€ѕ Mablung. - Niecz€ёsto zapuszczamy si€ё tak daleko. Tym razem wszak€їe otrzymali€ђmy szczeg€њlne zadanie. Mamy czeka€ѓ w zasadzce na ludzi z Haradu. Bodaj ich piek€ѕo poch€ѕon€ё€ѕo! - Przekl€ёci po€ѕudniowcy! - doda€ѕ Damrod. - Pono mi€ёdzy Gondorem a kr€њlami Haradu z dalekiego po€ѕudnia by€ѕa ongi "s€љsiedzka za€їy€ѕo€ђ€ѓ, chocia€ї nigdy do wielkiej przyja€ќni niedosz€ѕo. Nasze granice !pod€њwczas si€ёga€ѕy na po€ѕudniu za uj€ђcie Anduiny, Umbar za€ђ, najbli€їsze z tamtejszych kr€њlestw, uznawa€ѕo nasze zwierzchnictwo. Lecz to dawne czasy. Wiele pokole€ј ludzkich przemin€ё€ѕo, odk€љd witali€ђmy u siebie ostatnich go€ђci z tamtych kraj€њw lub kt€њry€ђ z naszych do nich si€ё udawa€ѕ. Ostatnio dosz€ѕy nas "s€ѕuchy, €їe Nieprzyjaciel by€ѕ u nich i €їe przeszli czy mo€їe wr€њcili na jego stron€ё, poniewa€ї zawsze €ѕatwo ulegalijego woli, jak zreszt€љ wiele plemion na wschodzie. Nie w€љtpi€ё, €їe dni Gondoru s€љ policzone, mury Minas Tirith skazane na zag€ѕad€ё, wielka jest bowiem pot€ёga i przewrotno€ђ€ѓ Czarnego W€ѕadcy. - Mimo to nie zamierzamy "siedzie€ѓ z za€ѕo€їonymi r€ёkami inie pozwolimy mu na wszystko, czego by pragn€љ€ѕ - rzek€ѕ Mablung. - Przekl€ёci po€ѕudniowcy ci€љgn€љ star€љ !drog€љ, €їeby wzmocni€ѓ za€ѕog€ё Czarnej Wie€їy. Tak, u€їyli do tego drogi zbudowanej niegdy€ђprzez budowniczych Gondoru. Maszeruj€љ, jak nam powiadano, bez stra€їy, dufni, €їe pot€ёga ich nowego pana tak jest wielka, i€ї sam cie€ј jego g€њr starczy im za "ochron€ё. Przybyli€ђmy, €їeby da€ѓim nauczk€ё. Par€ё dni temu donie€ђli nam zwiadowcy, €їe $liczne pu€ѕki d€љ€ї€љ ku p€њ€ѕnocy. Jeden z nich, wedle naszych oblicze€ј, przejdzie jeszcze przed po€ѕudniem g€њrnym szlakiem, kt€њry przecina drog€ёukryt€љ w w€љwozie. Na tym rozstaju b€ёd€љ mieli niespodziank€ё. Nie przejd€љ, p€њki kapitan Faramir stoi na czele swego oddzia€ѕu. On teraz zawsze prowadzi na najniebezpieczniejsze wyprawy. Jego €їycia broni jaki€ђ czar, mo€їe te€ї los szcz€ёdzi go w boju, przeznaczaj€љc mu inny koniec.Rozmowa urwa€ѕa si€ё, ludzie i hobbici milczeli nas€ѕuchuj€љc. Wko€ѕo panowa€ѕa cisza pe€ѕna jakby napi€ёcia. Sam przycupn€љwszy na skraju g€ёstwiny paproci wyjrza€ѕ na swiat. Bystrym okiem dostrzeg€ѕw pobli€їu wielu €їo€ѕnierzy. Skradali si€ё na stokach w pojedynk€ё lub d€ѕugimi szeregami, zawsze w cieniu drzew i krzew€њw, niekiedy pe€ѕzn€љc w trawie i paprociach, gdzie w swej zielonobrunatnej odzie€їy byli prawie niewidzialni. Wszyscy mieli kaptury, maski i r€ёkawice, uzbrojenie za€ђ takiejak Faramir i jego towarzysze. Wkr€њtce znikn€ёli posuwaj€љc !si€ё dalej. S€ѕo€јce ju€ї niemal !dosi€ёg€ѕo szczytu nieba. Cienie skurczy€ѕy si€ё znacznie. €єCiekawe, gdzie si€ё ten zatracony Gollum podziewa? - my€ђla€ѕ Sam czo€ѕgaj€љc si€ё z powrotem w g€ѕ€љb chaszczy. - Natwo mo€їe si€ё zdarzy€ѓ, €їe wezm€љ go za orka albo €їe go €€њ€ѕta Twarz €їywcem upiecze. Da sobie chyba rad€ё bez mojejpomocy€і. U€ѕo€їy€ѕ si€ё obok Froda i zasn€љ€ѕ. "Ockn€љ€ѕ si€ё pod wra€їeniem, €їe zbudzi€ѕo go granie rog€њw. Usiad€ѕ. By€ѕo samo po€ѕudnie. Stra€їnicy czujni i wypr€ё€їeni stali w cieniu laurowych drzew.Nagle rogi odezwa€ѕy si€ё wyra€ќniej, a g€ѕos ich dochodzi€ѕ bez w€љtpienia z g€њry, zza szczytu wzg€њrza. !Samowi wyda€ѕo si€ё, €їe s€ѕyszy !r€њwnie€ї krzyki i dzikie wycie, ale bardzo nik€ѕe, jakby dobywaj€љce si€ё z odleg€ѕej jaskini. Potem zgie€ѕk bitewny wybuchn€љ€ѕ tu€ї nad kryj€њwk€љ hobbit€њw. Sam odr€њ€їnia€ѕ wyra€ќnie zgrzyt stali €ђcieraj€љcej si€ё ze stal€љ, szcz€ёk mieczy spadaj€љcych na"€їelazne he€ѕmy, g€ѕuchy d€ќwi€ёk ostrza napotykaj€љcego op€њr tarczy. Ludzie krzyczeli, a jeden jasny g€ѕos wzbija€ѕ si€ё nad innymi wo€ѕaj€љc: - Gondor! Gondor! !- My€ђla€ѕby kto, €їe stu kowali naraz kuje na kowadle - powiedzia€ѕ Sam do Froda. - #Wola€ѕbym, €їeby bli€їej ju€ї si€ё do nas nie przysuwali. "Lecz zgie€ѕk zbli€їa€ѕ si€ё coraz bardziej. - Id€љ! - krzykn€љ€ѕ Damrod. - Patrzcie! Gromada po€ѕudniowc€њw wyrwa€ѕa si€ё z pu€ѕapki i p€ёdzi do drogi. Ku nam id€љ! Nasi za nimi, a kapitan na przedzie. Sam, ciekawy widoku, $przy€ѕ€љczy€ѕ si€ё do stra€їnik€њw. Wdrapa€ѕ si€ё nawet na ga€ѕ€љ€ќ !roz€ѕo€їystego lauru. Miga€ѕy mu przed oczyma smag€ѕe twarze ludzi w czerwieni mkn€љcych w d€њ€ѕ stokiem, a w pewnej odleg€ѕo€ђci za nimi zielone ubrania €ђcigaj€љcych, m€ѕ€њc€љcych w p€ёdzie mieczami.Strza€ѕy g€ёsto €ђwiszcza€ѕy w powietrzu. Nagle kt€њry€ђ wojownik run€љ€ѕ z kraw€ёdzi wzg€њrza, os€ѕaniaj€љcej kryj€њwk€ё w paprociach, i druzgoc€љc swoim ci€ё€їarem "w€љt€ѕe krzewy zwali€ѕ si€ё niemalwprost na hobbit€њw. Pad€ѕ o par€ё st€њp od nich w g€љszcz paproci, twarz€љ do ziemi. Spodz€ѕotego ko€ѕnierza stercza€ѕa mu na karku strza€ѕa z zielonym pi€њrem. Szkar€ѕatny kaftan by€ѕ podarty, pancerz zmosi€ё€їnych €ѕusek pogi€ёty i sp€ёkany; czarne w€ѕosy przeplecione z€ѕotymi ni€ѓmi w warkocze, nasi€љk€ѕy krwi€љ. W brunatnej d€ѕoni €ђciska€ѕ jeszcze r€ёkoje€ђ€ѓ z€ѕamanego miecza. Sam po raz pierwszy w€їyciu widzia€ѕ walk€ё ludzi z lud€ќmi i widok ten nie przypad€ѕ mu wcale do smaku. Rad by€ѕ, €їe przynajmniej nie zobaczy€ѕ twarzy zabitego. Jakie tez imi€ё nosi€ѕ ten cz€ѕowiek, sk€љd pochodzi€ѕ, czynaprawd€ё mia€ѕ serce do gruntuz€ѕe, czy te€ї mo€їe k€ѕamstwa lub gro€ќby wywabi€ѕy go z domu w ren daleki marsz? Kto wie, czy nie wola€ѕby - gdyby mia€ѕ wyb€њr - zosta€ѓ spokojniew€ђr€њd swoich? Wszystkie te pytania przemkn€ё€ѕy Samowi przez g€ѕow€ё, lecz nie zadomowi€ѕy si€ё w niej, bo w€ѕa€ђnie w chwili, gdy Mablung zrobi€ѕ krok naprz€њd, €їeby podej€ђ€ѓ do le€ї€љcego po€ѕudniowca, buchn€ё€ѕa na nowo wrzawa. Rozleg€ѕy si€ё !krzyki i nawo€ѕywania, a w€ђr€њd nich Sam dos€ѕysza€ѕ przenikliwyryk, jakby tr€љby. Potem ziemia zadr€їa€ѕa i zadudni€ѕa g€ѕucho jak pod ciosami olbrzymich taran€њw. - Czuwaj! Czuwaj!- krzykn€љ€ѕ Damrod do swego towarzysza. - Oby ich Valarowie odp€ёdzili w bok! Mumak! Mumak! Ku zdumieniu, zgrozie, a wreszcie i rado€ђci Sama spomi€ёdzy drzew wychyn€љ€ѕ ogromny zwierz i pu€ђci€ѕ si€ё p€ёdem ze wzg€њrza w d€њ€ѕ. Wielki, wi€ёkszy ni€ї dom, znacznie wi€ёkszy wyda€ѕ si€ё hobbitowi; szara ruchoma g€њra.Strach i podziw, by€ѓ mo€їe, powi€ёksza€ѕy stwora w oczach Sama, lecz mumak z Haradu by€ѕ naprawd€ё olbrzymi€љ besti€љ; na ca€ѕym Mr€њdziemiu nie spotyka si€ё nic podobnego.Dzi€ђ €їyj€љce jego potomstwo daje ledwie s€ѕabe wyobra€їenieo wzro€ђcie i majestacie przodk€њw. Bieg€ѕ prosto na kryj€њwk€ё hobbit€њw, w #ostatniej chwili zako€ѕysa€ѕ si€ё iodsun€љ€ѕ b€ѕyskawicznie, mijaj€љc ich ledwie o par€ё !krok€њw. Ziemia pod nim dr€їa€ѕa,nogi mia€ѕ grube jak drzewa, uszy rozpostarte niby €їagle, nos wyd€ѕu€їony na kszta€ѕt #w€ё€їa pr€ё€ї€љcego si€ё do skoku, ma€ѕe czerwone oczka p€ѕon€љcegniewem. Wygi€ёte, podobne dorog€њw k€ѕy by€ѕy ozdobione z€ѕotymi wst€ёgami, lecz ocieka€ѕy krwi€љ. Czaprak ze szkar€ѕatu i z€ѕota zwisa€ѕ na boki w strz€ёpach. Ruiny jakby wie€їy wojennej chwia€ѕy mu si€ёna grzbiecie i rozsypywa€ѕy coraz bardziej, gdy w€ђciekle "p€ёdz€љc przeciska€ѕ si€ё mi€ёdzy drzewami. Lecz wysoko na !karku tkwi€ѕa jeszcze €їa€ѕosna, drobna posta€ѓ - cia€ѕo krzepkiego wojownika, kt€њry w€ђr€њd Swert€њw uchodzi€ѕ za wielkoluda. Olbrzymi zwierz par€ѕ przed siebie jak burza, o€ђlepiony gniewem nie zwa€їa€ѕ na g€љszcze ani rozlewiska. !Strza€ѕy odbija€ѕy si€ё bezsilne od jego grubej sk€њry. Ludzie pierzchali przed nim na wszystkie strony, wielu #wszak€їe dop€ёdzi€ѕ i zmia€їd€їy€ѕ wdeptuj€љc w ziemi€ё. Wkr€њtce znikn€љ€ѕ hobbitom z oczu, tylko g€ѕos tr€љby i grzmot krok€њw d€ѕugo dochodzi€ѕ jeszcze z oddali. Sam nigdy nie#dowiedzia€ѕ si€ё, jaki los spotka€ѕpotem mumaka, czy uszed€ѕ i czas jaki€ђ €їy€ѕ na swobodzie, p€њki nie zgin€љ€ѕ z dala od ojczystego kraju lub nie wpad€ѕ w jak€љ€ђ g€ѕ€ёbok€љ jam€ё; czy mo€їe w szale rzuci€ѕ si€ё w !wody Wielkiej Rzeki i zaton€љ€ѕ. Sam westchn€љ€ѕ g€ѕo€ђno. - Olifant! - powiedzia€ѕ. - A wi€ёc olifanty istniej€љ i jednego z nich widzia€ѕem na w€ѕasne oczy. Co za €ђwiat! Ale w domu i tak nikt mi nie uwierzy. No, sko€јczy€ѕo si€ё widowisko, teraz si€ё troch€ё prze€ђpi€ё. - Mpij, p€њki mo€їna - rzek€ѕ Mablung. - Wkr€њtce kapitan nadejdzie, je€ђli wyszed€ѕ z bitwy ca€ѕo. A wtedy pewnie zaraz ka€їe nam st€љd rusza€ѓ. Bo gdy wie€ђ€ѓ o zasadzce dotrze do Nieprzyjaciela, niechybnie wy€ђle za nami po€ђcig. Nie mamy czasu do stracenia. !- Id€ќcie, skoro musicie - rzek€ѕSam. - Ale mnie nie potrzebujecie z tego powodu budzi€ѓ. Ca€ѕ€љ noc maszerowa€ѕem. Mablung odpowiedzia€ѕ €ђmiechem. - Nie my€ђl€ё, €їeby kapitan chcia€ѕ was tutaj zostawi€ѓ - rzek€ѕ. - Zobaczymy! Rozdzia€ѕ 5 Okno na zach€њd Sam mia€ѕ wra€їenie, €їe ledwie "zd€љ€їy€ѕ si€ё zdrzemn€љ€ѓ, kiedy ju€ї go zbudzono; popo€ѕudnie !mia€ѕo si€ё ku ko€јcowi, Faramir nie tylko wr€њci€ѕ, lecz przyprowadzi€ѕ z sob€љ gromad€ёludzi. Wszyscy uczestnicy wyprawy, kt€њrzy z niej uszli z €їyciem, zebrali si€ё na pobliskim zboczu; by€ѕo ich dwie, a mo€їe trzy setki. Rozsiedli si€ё szerokim p€њ€ѕokr€ёgiem, a w jego ramionach Faramir siad€ѕ na ziemi, Frodo za€ђ sta€ѕ przed nim. Wygl€љda€ѕo to prawie jak przes€ѕuchanie je€јca. Sam wype€ѕz€ѕ z g€љszczu paproci, nikt jednak nie "zwr€њci€ѕ na niego uwagi, zaj€љ€ѕ "wi€ёc miejsce u ko€јca p€њ€ѕkola, tak by wszystko dobrze !widzie€ѓ i s€ѕysze€ѓ. Patrza€ѕ i "s€ѕucha€ѕ pilnie, got€њw w ka€їdejchwili skoczy€ѓ na pomoc swemu panu, gdyby zasz€ѕa potrzeba. Widzia€ѕ twarz Faramira, bo rycerz zdj€љ€ѕ mask€ё; mia€ѕa wyraz surowy i w€ѕadczy, a w przenikliwym #spojrzeniu jarzy€ѕo si€ё €ђwiat€ѕo bystrego rozumu. Szare oczy nieufnie wpatrywa€ѕy si€ё we Froda. Sam pr€ёdko zrozumia€ѕ, €їe kapitan nie jest przekonany opowie€ђci€љ Froda i€їe wiele szczeg€њ€ѕ€њw budzi jego podejrzenia; wypytywa€ѕ, jak€љ rol€ё Frodo gra€ѕ w dru€їynie, kt€њra wyruszy€ѕa z "Rivendell, dlaczego rozsta€ѕ si€ё z Boromirem, dok€љd teraz zmierza. Ze szczeg€њln€љ !natarczywo€ђci€љ wraca€ѕ wci€љ€ї do zagadki Zguby Isildura. Najwyra€ќniej wyczu€ѕ, €їe Frodozataja przed nim jak€љ€ђ niezwykle donios€ѕ€љ spraw€ё. - Przecie€ї w€ѕa€ђnie z pojawieniem si€ё nizio€ѕk€њw Zguba Isildura mia€ѕa zn€њw nam zagrozi€ѓ, tak trzeba wnioskowa€ѓ ze s€ѕ€њw "przepowiedni - nalega€ѕ. - Je€ђli wi€ёc wy jeste€ђcie owymi nizio€ѕkami, z pewno€ђci€љ przynie€ђli€ђcie z sob€љ ow€љ rzecz, cho€ѓ nie wiem, co to by€ѓ mo€їe, na Rad€ё u Elronda, o kt€њrej wspomina€ѕe€ђ. Tak wi€ёc musia€ѕ j€љ Boromir widzie€ѓ. Czy zaprzeczasz temu? Frodo nie odpowiedzia€ѕ. !- A wi€ёc tak! - rzek€ѕ Faramir. - Z kolei chc€ё si€ё od ciebie czego€ђ wi€ёcej dowiedzie€ѓ. Wszystko bowiem, co dotyczyBoromira, bardzo mnie obchodzi. Stare opowie€ђci m€њwi€љ, €їe Isildura zabi€ѕa strza€ѕa z orkowego €ѕuku. Lecz takich strza€ѕ s€љ tysi€љce, widok jednej z nich nie m€њg€ѕ by€ѓ poczytany za zapowied€ќ Losu przez Boromira, ksi€ёcia Gondoru. Czy t€ё rzecz masz przy sobie? Powiedzia€ѕe€ђ, €їe jest ukryta. Czy mo€їe z w€ѕasnej woli j€љ ukrywasz? - Nie - odpar€ѕ Frodo - nie moja w tym wola. Ta rzecz nie nale€їy do mnie. Nie nale€їy do nikogo ze €ђmiertelnych, wielkich czy ma€ѕych. Gdyby "ktokolwiek m€њg€ѕ do niej ro€ђci€ѓprawa, to chyba tylko Aragorn,syn Arathorna, kt€њrego te€ї wymieni€ѕem jako przyw€њdc€ё dru€їyny na drodze z Morii do wodogrzmot€њw Rauros. - Dlaczego nie przewodzi€ѕ wam!Boromir, ksi€љ€ї€ё kraju, kt€њry za€ѕo€їyli s€ёdziowie Elendila? - Poniewa€ї Aragorn wywodzi "si€ё w prostej linii od Isildura, !syna Elendila. Miecz, kt€њry nosiu boku, otrzyma€ѕ w dziedzictwie po Elendilu. Szmer zdziwienia obieg€ѕ kr€љg ludzki. Ten i €њw g€ѕo€ђno wykrzykiwa€ѕ: - Miecz Elendila! Miecz Elendilawraca do Minas Tirith! Wielka to nowina. Lecz twarz Faramira pozosta€ѕaniewzruszona. - Mo€їe to prawda - rzek€ѕ - !lecz Aragorn, je€ђli przyb€ёdzie rzeczywi€ђcie do Minas Tirith, b€ёdzie musia€ѕ tak wysokie roszczenia uzasadni€ѓ i poprze€ѓ niezbitymi dowodami. Wyruszy€ѕem z grodu przed sze€ђciu dniami i wiem, €їe do tego czasu ani on si€ё nie zjawi€ѕ, ani €їaden z twoich towarzyszy. - Boromir nie w€љtpi€ѕ o prawach Aragorna - odrzek€ѕ Frodo. - Gdyby Boromir tu by€ѕ,odpowiedzia€ѕby na wszystkie twoje pytania. Przed kilku dniami dotar€ѕ do wodogrzmot€њw Rauros i !zamierza€ѕ stamt€љd prosto i€ђ€ѓ do waszego grodu; my€ђl€ё wi€ёc,€їe gdy tam wr€њcisz, niezad€ѕugo zaspokoisz ciekawo€ђ€ѓ. Boromir wie, tak samo jak wszyscy uczestnicy wyprawy, jak€љ w niej mia€ѕem rol€ё do spe€ѕnienia, gdy€ї wyznaczy€ѕ mi j€љ Elrond, dziedzic Imladris, w obecno€ђci ca€ѕej Rady. Powierzono mi obowi€љzek i on to przywi€њd€ѕ mnie w te strony, lecz nie wolno mi go wyjawi€ѓ nikomu, pr€њcz cz€ѕonk€њw dru€їyny. Powiem ci tylko, €їe kto walczyz Nieprzyjacielem, nie dnakwdy, ile w ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПp, c€bœ Q cуbэ| cFci"! cЉcŠ- c d  9|9odpowinien stawia€ѓ przeszk€њd namojej drodze. Cokolwiek dzia€ѕo si€ё w sercu Froda, g€ѕos jego brzmia€ѕ bardzo godnie, i Sam podziwia€ѕswego pana. Faramira wszak€їedumny ton nie zaspokoi€ѕ. "- A wi€ёc tak! - rzek€ѕ. - Innymi s€ѕowy radzisz mi, €їebym pilnowa€ѕ w€ѕasnych spraw i odszed€ѕ do domu, tobie za€ђ pozwoli€ѕ i€ђ€ѓ swoj€љ drog€љ. Boromir, gdy wr€њci, wyja€ђni wszystko. Gdy wr€њci, powiadasz. Czy by€ѕe€ђ Boromirowi przyjacielem? Frodowi stan€ё€ѕa €їywo w pami€ёci napa€ђ€ѓ Boromira i "zawaha€ѕ si€ё na chwil€ё. Faramir surowo patrza€ѕ mu w twarz. - Boromir by€ѕ m€ё€їnym towarzyszem naszej wyprawy - powiedzia€ѕ wreszcie Frodo. -Tak, by€ѕem mu przyjacielem. Faramir u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё pos€ёpnie. - A wi€ёc zmartwi€ѕaby ci€ё wiadomo€ђ€ѓ, €їe Boromir nie €їyje? - Zmartwi€ѕaby mnie bardzo - rzek€ѕ Frodo, lecz nagle czytaj€љc w oczach Faramira, %zaj€љkn€љ€ѕ si€ё i powt€њrzy€ѕ: - Nie€їyje? Czy to znaczy, €їe Boromir nie €їyje? Wiesz, €їe onnie €їyje? Czy te€ї zastawiasz "tylko pu€ѕapk€ё ze s€ѕ€њw i drwiszze mnie? A mo€їe chcesz mnie k€ѕamstwem usidli€ѓ? - Nawet orka nie usidla€ѕbym k€ѕamstwem - rzek€ѕ Faramir. - Jak€љ €ђmierci€љ zgin€љ€ѕ, tego spodziewamy si€ё dowiedzie€ѓ od przyjaciela i towarzysza jego ostatniej drogi. "- By€ѕ zdr€њw i krzepki, gdy si€ё rozstawali€ђmy. Wedle moich wiadomo€ђci powinien €їy€ѓ w dobrym zdrowiu. Lecz wiele niebezpiecze€јstw czyha na €ђwiecie. - Wiele niebezpiecze€јstw - rzek€ѕ Faramir - a zdrada nie jest w€ђr€њd nich najmniejszym. Sama, gdy s€ѕucha€ѕ tej rozmowy, coraz wi€ёksza ogarnia€ѕa niecierpliwo€ђ€ѓ i z€ѕo€ђ€ѓ. Ostatnie s€ѕowo przebra€ѕo miar€ё i nie mog€љc ju€ї si€ё pohamowa€ѓ Sam skoczy€ѕ na €ђrodek kr€ёgu i podbieg€ѕ do pana. - Z przeproszeniem pa€јskim, panie Frodo - rzek€ѕ - ale za d€ѕugo ju€ї przeci€љga si€ё ta gaw€ёda. Ten cz€ѕowiek nie ma prawa odzywa€ѓ si€ё do pana tym tonem. Ma€ѕo to pan wycierpia€ѕ dla jego dobra, dla dobra wszystkich Du€їych Ludzi, jak i dla innych plemion.A pan, panie kapitanie, niech pos€ѕucha! - To m€њwi€љc Sam stan€љ€ѕ przed Faramirem z zadart€љ g€ѕow€љ, z r€ёkoma na biodrach, z tak€љ min€љ, jakby przemawia€ѕ do m€ѕodocianego hobbita, kt€њry o€ђmieli€ѕ si€ё odpowiedzie€ѓ mu zuchwale na !pytanie, dlaczego si€ё kr€ёci po cudzym sadzie. Pomruk oburzenia da€ѕ si€ё s€ѕysze€ѓ w€ђr€њd ludzi, lecz niejeden u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё, bo widok kapitana siedz€љcego na ziemi oko w oko z hobbitem, kt€њry mocno rozpar€ѕszy kr€њtkie nogi kipia€ѕ gniewem, by€ѕ rzeczywi€ђcie niecodzienny. - Niech pan s€ѕucha, kapitanie! - rzek€ѕ Sam. - Do czego pan zmierza? Sko€јczmy z tym, zanim wszystkie orki z Mordoru na kark nam spadn€љ. !Je€їeli pan podejrzewa, €їe m€њj !pan zabi€ѕ Boromira i uciek€ѕ, topan ma €ќle w g€ѕowie, ale przynajmniej niech pan m€њwi !otwarcie, co pan my€ђli. I niech pan otwarcie powie, co pan chce z nami zrobi€ѓ. Bardzo to smutne, €їe ludzie, kt€њrzy podobno zwalczaj€љ Nieprzyjaciela, przeszkadzaj€љ innym w przy€ѕo€їeniu na sw€њj "spos€њb r€ёki do tej walki i chc€љ koniecznie wtr€љca€ѓ si€ё w ich sprawy. Tamten pewnie by si€ё ucieszy€ѕ, gdyby nas tu w tej chwili zobaczy€ѕ. Pomy€ђla€ѕby, €їe zyska€ѕ nowego sprzymierze€јca. - Uspok€њj si€ё! - odpar€ѕ Faramir, lecz bez gniewu. - Niezabieraj g€ѕosu w obecno€ђci swego pana, bo on jest od ciebie m€љdrzejszy. Od €їadnegoz was nie potrzebuj€ё przypomnienia o niebezpiecze€јstwie. Nie mam !wiele czasu, lecz nie €їa€ѕuje gona sprawiedliwe rozpatrzenie trudnej sprawy. Gdybym by€ѕ tak niecierpliwy jak ty, od razu bym was u€ђmierci€ѕ, bez d€ѕugich namys€ѕ€њw. Mam bowiem rozkaz nie €їywi€ѓ nikogo, kto po tym kraju w€ѕ€њczy si€ё bez pozwolenia w€ѕadcy Gondoru. Nie zabijam jednak ani ludzi, ani zwierz€љt bez potrzeby, a nawet gdy musz€ё, nie sprawia mi to przyjemno€ђci. Nie rzucam te€ї "s€ѕ€њw na wiatr. B€љd€ќ spokojny. Si€љd€ќ obok swego pana i milcz.Sam, mocno zaczerwieniony, $usiad€ѕ ci€ё€їko. Faramir zwr€њci€ѕ si€ё znowu do Froda. !- Pyta€ѕe€ђ, sk€љd wiem, €їe syn Denethora nie €їyje. €a€ѕobne wie€ђci maj€љ wiele skrzyde€ѕ. €єNoc cz€ёsto przynosi z€ѕe nowiny€і, powiada przys€ѕowie. Boromir by€ѕ moim bratem. Cie€ј smutku przemkn€љ€ѕ przez jego twarz. - Czy pami€ёtasz jaki€ђ szczeg€њlny znak, kt€њry Boromir nosi€ѕ przy sobie? !Frodo zastanawia€ѕ si€ё chwil€ё, boj€љc si€ё nowej pu€ѕapki i zadaj€љc sobie pytanie, jak si€ёsko€јczy ta rozprawa. Z trudem$zdo€ѕa€ѕ obroni€ѓ Pier€ђcie€ј przed dumn€љ zach€ѕanno€ђci€љ Boromira, ale czy oprze si€ё takiej przewadze ludzi zbrojnych i silnych? W g€ѕ€ёbi serca jednak czu€ѕ, €їe Faramir,chocia€ї bardzo do brata podobny, jest od niego mniej zarozumia€ѕy, mo€їe surowszy, lecz tak€їe m€љdrzejszy. - Pami€ёtam, €їe Boromir nosi€ѕ r€њg u pasa - rzek€ѕ wreszcie. - Dobrze€ђ to zapami€ёta€ѕ, musia€ѕe€ђ go widzie€ѓ rzeczywi€ђcie - powiedzia€ѕ Faramir. - Spr€њbuj przywo€ѕa€ѓ przed oczy pami€ёci ten wielki r€њg bawoli, okuty srebrem i zapisany staro€їytnym pismem. R€њg ten przechodzi€ѕ w naszymrodzie z ojca na najstarszego syna od wielu pokole€ј. Legendam€њwi, €їe je€ђli zagra gdziekolwiek na obszarach dawnego kr€њlestwa Gondoru, wzywaj€љc w potrzebie na pomoc, g€ѕos jego musz€љ us€ѕysze€ѓ przyjaciele. Na pi€ё€ѓ dni przed wyruszeniemna t€ё wypraw€ё, a wi€ёc dok€ѕadnie co do godziny jedena€ђcie dni temu, us€ѕysza€ѕem g€ѕos tego rogu; !granie dolatywa€ѕo od p€њ€ѕnocy, st€ѕumione, jakby echo tylko odbija€ѕo je w moich my€ђlach. Obaj z ojcem przyj€ёli€ђmy to za z€ѕy omen, tym bardziej €їe Boromir ani razu nie da€ѕ znaku €їycia, odk€љd opu€ђci€ѕ dom, a stra€їe nie spostrzeg€ѕy go nigdzie, gdy przekracza€ѕ granice. W trzy dni p€њ€ќniej zdarzy€ѕo mi si€ё co€ђ jeszcze dziwniejszego. P€њ€ќnym wieczorem, w szarej pomroce przy ksi€ё€їycowym nowiu, siedzia€ѕem nad Anduin€љ patrz€љc w jej wiecznie tocz€љcy si€ё naprz€њd nurt; trzciny szele€ђci€ѕy smutno. Zawsze noc€љ stra€їujemy pod Osgiliath nad rzek€љ, bo nieprzyjaciel opanowa€ѕ !cz€ё€ђciowo drugi brzeg i cz€ёsto#stamt€љd €ђle napa€ђci, by €ѕupi€ѓ nowe ziemie. Lecz owego dnia o p€њ€ѕnocy €ђwiat ca€ѕy spa€ѕ w€ђr€њd ciszy. I wtedy zobaczy€ѕem, a przynajmniej !wyda€ѕo mi si€ё, €їe zobaczy€ѕem,ma€ѕ€љ, po€ѕyskuj€љc€љ szar€љ !€ѕ€њdk€ё dziwacznego kszta€ѕtu, zwysoko wzniesion€љ ruf€љ; sp€ѕywa€ѕa z nurtem, u wiose€ѕ ani u steru nie by€ѕo w niej nikogo. Zdj€љ€ѕ mnie l€ёk, bo otacza€ѕo j€љ blade €ђwiat€ѕo. Zszed€ѕem ze skarpy na sam brzeg, a potem do wody, bo ta€ѕ€њd€ќ ci€љgn€ё€ѕa mnie nieodparcie. Zbli€їy€ѕa si€ё, wolniute€јko przesun€ё€ѕa si€ё ko€ѕo mnie tak blisko, €їe !mog€ѕem j€љ r€ёk€љ dosi€ёgn€љ€ѓ, lecz nie €ђmia€ѕem dotkn€љ€ѓ "burty. Zanurza€ѕa si€ё g€ѕ€ёboko, jakby bardzo obci€љ€їona, i !wyda€ѕo mi si€ё, €їe jest niemal pe€ѕna prze€ќroczej wody, od kt€њrej bije blask, w tej wodzieza€ђ spoczywa u€ђpiony rycerz. Na kolanach jego le€їa€ѕ z€ѕamany miecz. Cia€ѕo okryte by€ѕo mn€њstwem ran. To by€ѕ Boromir, m€њj brat, martwy. Pozna€ѕem zbroj€ё i miecz, pozna€ѕem jego kochan€љ twarz.Brakowa€ѕo tylko rogu; jedna rzecz w jego stroju zda€ѕa mi si€ё obca: pi€ёkny pas, jakby spleciony ze z€ѕotych li€ђci. €єBoromirze! - zawo€ѕa€ѕem. - Gdzie zgubi€ѕe€ђ r€њg? Dok€љd p€ѕyniesz? O, Boromirze!€і Lecz #on ju€ї znikn€љ€ѕ. N€њd€ќ porwana "pr€љdem oddala€ѕa si€ё €ђwiec€љc w ciemno€ђciach. By€ѕ to jak gdybysen, ale nie sen, bom si€ё po "nim nie zbudzi€ѕ. I nie w€љtpi€ё, $€їe brat m€њj umar€ѕ i pop€ѕyn€љ€ѕ zbiegiem rzeki na morze. - Niestety! - powiedzia€ѕ Frodo.- Musia€ѕ to by€ѓ naprawd€ё !Boromir, opis si€ё zgadza. Z€ѕotypas dosta€ѕ w Lorien od pani Galadrieli. Ona bowiem przyodzia€ѕa nas w szare p€ѕaszcze, kt€њre widzisz. Klamra przy nich tak€їe jest roboty elf€њw. Pokaza€ѕ zielonosrebrny li€ђ€ѓ spinaj€љcy mu p€ѕaszcz pod !szyj€љ. Faramir obejrza€ѕ klejnot z bliska. - Pi€ёkne! - rzek€ѕ. - Tak, to robota tych samych mistrz€њw. A wi€ёc przechodzili€ђcie przez Lorien? Z dawnych lat nazywali€ђmy t€ё krain€ё Laurelindorenan, od wiek€њw wszak€їe ludzie nic ju€ї o niej !nie wiedz€љ - doda€ѕ €ѕagodniej, patrz€љc na Froda z nowym podziwem w oczach. - Zaczynam rozumie€ѓ r€њ€їne rzeczy, kt€њre w tobie zdawa€ѕy mi si€ё niepoj€ёte. Czy zechceszopowiedzie€ѓ co€ђ wi€ёcej? Gorzka bowiem jest dla mnie my€ђl, €їe Boromir zgin€љ€ѕ tak blisko granic swego ojczystegokraju. - Niemal wszystko, co mog€ѕem, ju€ї ci opowiedzia€ѕem - odpar€ѕ Frodo. - Lecz twoja opowie€ђ€ѓ przej€ё€ѕa mnie trwog€љ. My€ђl€ё, €їe by€ѕa to zjawa tylko, cie€ј z€ѕego losu, !kt€њry czai si€ё w przysz€ѕo€ђci "lub ju€ї si€ё dope€ѕni€ѕ. A mo€їe nawet k€ѕamstwo, podsuni€ёte czarami Nieprzyjaciela. Na Martwych Bagnach widzia€ѕem w rozlewiskach pod wod€љ twarze szlachetnych rycerzy zdawnych czas€њw, lecz to tak€їe by€ѕo mo€їe z€ѕudzenie, kt€њre tamten swoj€љ !z€ѕowieszcz€љ sztuk€љ wywo€ѕa€ѕ. - Nie - rzek€ѕ Faramir. - Zjawy,kt€њre tamten zsy€ѕa, nape€ѕniaj€љ serca wstr€ёtem, lecz moje serce wezbra€ѕo €їalem i lito€ђci€љ. - Jak€їe jednak mog€ѕo si€ё to zdarzy€ѓ prawdziwie? - spyta€ѕ Frodo. - Zalana €ѕ€њd€ќ nie przeby€ѕaby kamiennych prog€њw poni€їej Tolbrandiru. "Boromir zreszt€љ zamierza€ѕ i€ђ€ѓ do domu przeprawiaj€љc si€ё przez Rzek€ё Ent€њw, a potem stepami Rohanu. Czy€ї €ѕ€њd€ќ mog€ѕaby sp€ѕyn€љ€ѓ przez spienione, olbrzymie wodospady, nie zaton€љ€ѓ w !kipieli u ich st€њp, tym bardziej!€їe, jak powiadasz, by€ѕa pe€ѕna wody? - Nie wiem - odpar€ѕ Faramir. - Sk€љd pochodzi€ѕa €ѕ€њd€ќ? - Z Lorien - przyzna€ѕ Frodo. - W trzech takich €ѕodziach sp€ѕyn€ёli€ђmy Anduin€љ a€ї po wodogrzmoty. Nodzie r€њwnie€ї by€ѕy przez elfy budowane. - Przeszed€ѕe€ђ przez Ukryty Kraj - powiedzia€ѕ Faramir - ale$zdaje si€ё, €їe€ђ niewiele poj€љ€ѕ zjego czar€њw. Ludzie, kt€њrzy maj€љ do czynienia z Mistrzyni€љ Magii mieszkaj€љc€љ z Z€ѕotym Lesie, wiedz€љ, €їe czeka ich mn€њstwo dziwnych zdarze€ј. Niebezpiecznie jest dla €ђmiertelnego cz€ѕowieka wychodzi€ѓ poza granice pods€ѕonecznego €ђwiata, dawnymi laty ma€ѕo kto wraca€ѕ stamt€љd nieodmieniony, jak u nas m€њwi€љ... Boromirze! !Boromirze! - krzykn€љ€ѕ nagle. - "C€њ€ї rzek€ѕa ci pi€ёkna pani, nad!kt€њr€љ €ђmier€ѓ nie ma w€ѕadzy? Co ci przepowiedzia€ѕa? Co zbudzi€ѕa w twoim sercu? Czemu€ї zab€ѕ€љdzi€ѕe€ђ do Laurelindorenan zamiast prost€љ, w€ѕasn€љ drog€љ pocwa€ѕowa€ѓ konno przez step Rohanu i stan€љ€ѓ o poranku w progu rodzinnego domu? Zn€њw zwracaj€љc si€ё do Froda m€њwi€ѕ €ѕagodnym ju€ї teraz g€ѕosem: - My€ђl€ё, €їe na te pytania m€њg€ѕby€ђ mi odpowiedzie€ѓ, Frodo, synu Droga. Mo€їe jednak nie teraz i nie tutaj. #€eby€ђ nie s€љdzi€ѕ, €їe wszystko,co ci m€њwi€ѕem, by€ѕo przywidzeniem, wiedz, €їe r€њg Boromira w ko€јcu wr€њci€ѕ do kraju, a to ju€ї dow€њd, kt€њry mo€їna wzi€љ€ѓ w r€ёk€ё. R€њg $wr€њci€ѕ, lecz p€ёkni€ёty na p€њ€ѕ, jakby rozr€љbany toporem czy mieczem. Dwie jego cz€ё€ђci osobno wyrzuci€ѕa woda na brzeg; jedn€љ znaleziono w sitowiu, gdzie kryli si€ё na czatach €їo€ѕnierze Gondoru, nap€њ€ѕnocnej granicy, poni€їej uj€ђcia Rzeki Ent€њw. Drug€љ dostrzeg€ѕ p€ѕyn€љc€љ na fali jeden z naszych wartownik€њw strzeg€љcych rzeki. najdziwniejszymi sposobami zbrodnia zawsze na jaw wychodzi. Teraz strzaskany r€њg, dziedzictwo pierworodnego syna, le€їy na kolanach Denethora, kt€њry w swojej stolicy czeka dalszych wie€ђci. Czy o tym strzaskanymrogu nic mi nie mo€їesz powiedzie€ѓ? - Od ciebie dopiero us€ѕysza€ѕem, €їe zosta€ѕ strzaskany - odpar€ѕ Frodo. - "Je€ђli wszak€їe nie mylisz si€ё w "rachunku, s€ѕysza€ѕe€ђ g€ѕos rogu tego samego w€ѕa€ђnie dnia, w !kt€њrym roz€ѕ€љczyli€ђmy si€ё, w kt€њrym ja z Samem opu€ђci€ѕem dru€їyn€ё. Tote€ї groz€љ przejmuje mnie twoja opowie€ђ€ѓ, skoro bowiem Boromir znalaz€ѕ si€ё w€њwczas wniebezpiecze€јstwie i poleg€ѕ, "l€ёkam si€ё, €їe zgin€ёli wszyscy moi towarzysze. A byli to moi bliscy krewni i przyjaciele. Czyteraz zgodzisz si€ё zaniecha€ѓ podejrze€ј i zwolnisz mnie, abym m€њg€ѕ odej€ђ€ѓ swoj€љ drog€љ? Jestem zm€ёczony, zbola€ѕy, wyl€ёk€ѕy. Mam jednak do spe€ѕnienia zadanie; mo€їe nie zdo€ѕam go wykona€ѓ, musz€ёjednak przynajmniej !spr€њbowa€ѓ, zanim tak€їe zgin€ё.Tym bardziej powinienem si€ё spieszy€ѓ, je€їeli z ca€ѕej dru€їyny tylko my dwaj, hobbici, pozostali€ђmy €їywi. Wracaj do swego kraju, dzielny kapitanie Gondoru, bro€ј swego grodu, a mnie pozw€њl odej€ђ€ѓ tam, gdzie los wzywa. - Ja nie znalaz€ѕem pociechy wrozmowie z tob€љ - rzek€ѕ Faramir - ty jednak wyci€љgaszz niej wnioski znacznie "gorsze, ni€їby nale€їa€ѕo. Kt€њ€ї bowiem z€ѕo€їy€ѕ Boromira w €ѕodzi? Nie my€ђl€ё, €їeby !przysz€ѕy odda€ѓ mu t€ё ostatni€љpos€ѕug€ё elfy z Lorien, na pewno te€ї nie zrobili tego orkowie ani s€ѕudzy Tamtego. A wi€ёc musia€ѕ wyj€ђ€ѓ z €їyciem kto€ђ z twojej dru€їyny. Cokolwiek wszak€їe sta€ѕo si€ё tam, na naszym p€њ€ѕnocnym pograniczu, nie €їywi€ё ju€ї podejrze€ј co do twojej roli, m€њj Frodo. Gorzkie do€ђwiadczenie nauczy€ѕo mnie s€љdzi€ѓ sprawiedliwie ludzi z $ich s€ѕ€њw i z twarzy; my€ђl€ё, €їe !na nizio€ѕkach tak€їe umiem si€ё pozna€ѓ. Co prawda - doda€ѕ z u€ђmiechem - jest w tobie co€ђ niesamowitego, Frodo, co€ђ z elfa. Lecz z tej naszej rozmowy wi€ёcej wynik€ѕo, ni€ї si€ё spodziewa€ѕem. Powinienem was teraz zabra€ѓ z sob€љ do !Minas Tirith, aby€ђcie z€ѕo€їyli zeznania Denethorowi; je€їeli to, co dzisiaj postanowi€ё, wyjdzie na zgub€ё mego kraju, "nara€ї€ё te€ї w€ѕasne €їycie. Nie chc€ё wi€ёc rozstrzyga€ѓ !pochopnie, co dalej robi€ѓ. St€љdwszak€їe trzeba rusza€ѓ nie zwlekaj€љc. Zerwa€ѕ si€ё i wyda€ѕ rozkazy. €o€ѕnierze natychmiast #rozdzielili si€ё na ma€ѕe grupki i #zacz€ёli si€ё rozprasza€ѓ r€њ€їnymidrogami, znikaj€љc szybko w cieniu ska€ѕ i drzew. Wkr€њtce zostali tylko Mablung i Damrod.- Wy p€њjdziecie ze mn€љ i z moj€љ przyboczn€љ stra€ї€љ - rzek€ѕ Faramir do Froda i Sama. - Go€ђci€јcem po€ѕudniowym i #tak nie mogliby€ђcie i€ђ€ѓ, je€ђli nawet tamt€ёdy prowadzi wasza droga. Przez kilka najbli€їszych dni by€ѕoby to zbyt niebezpieczne, po naszejdzisiejszej zasadzce Nieprzyjaciel strzec b€ёdzie tego szlaku ze zdwojon€љ czujno€ђci€љ. Zreszt€љ nie zaszliby€ђcie dzi€ђ daleko, jeste€ђcie bardzo zm€ёczeni. My"r€њwnie€ї. Zd€љ€їamy do kryj€њwki,kt€њr€љ mamy o niespe€ѕna dziesi€ё€ѓ mil st€љd. Orkowie i szpiedzy Nieprzyjaciela nic jakdot€љd o niej nie wiedz€љ, a gdyby j€љ nawet odkryli, mogliby€ђmy broni€ѓ si€ё tam d€ѕugo przeciw wielkiej sile. Prze€ђpimy si€ё, odpoczniemy wszyscy, wy razem z nami. Jutro rano rozs€љdz€ё, co powinienem uczyni€ѓ dal swojego i waszego dobra. Frodo nie mia€ѕ wyboru, musia€ѕ zgodzi€ѓ si€ё na to zaproszenie,kt€њre by€ѕo w€ѕa€ђciwie rozkazem. Co prawda na razie nic lepszego nie m€њg€ѕby zrobi€ѓ, bo po wypadzie wojownik€њw Gondoru droga !przez Ithilien grozi€ѕa wi€ёkszymni€ї kiedykolwiek niebezpiecze€јstwem. Ruszyli niezw€ѕocznie, Mablung i Damrod szli pierwsi, a hobbiciz Faramirem za nimi. Okr€љ€їywszy jezioro od tej strony, po kt€њrej poprzednio "w€ёdrowcy k€љpali si€ё i czerpali wod€ё, przeprawili si€ё przez "strumie€ј, wspi€ёli na wyd€ѕu€їony#stok i zag€ѕ€ёbili w zielony cie€ј lasu, opadaj€љcego ku zachodowi. Pospieszaj€љc o !tyle, o ile hobbici mogli ludziom!nad€љ€їy€ѓ, rozmawiali €ђciszonym g€ѕosem. - Przerwa€ѕem dzi€ђ z wami rozpraw€ё - rzek€ѕ Faramir - nietylko dlatego, €їe czas nagli, jak s€ѕusznie Sam Gamgee przypomnia€ѕ, lecz r€њwnie€ї #dlatego, €їe zbli€їyli€ђmy si€ё do sedna spraw, kt€њrych nie trzeba roztrz€љsa€ѓ otwarcie w obecno€ђci zbyt wielu €ђwiadk€њw. Z tego w€ѕa€ђnie powodu zwr€њci€ѕem rozmow€ё nainne tory i m€њwi€ѕem o moim bracie zamiast wypytywa€ѓ o Zgub€ё Isildura. Nie by€ѕe€ђ ze mn€љ ca€ѕkiem szczery, Frodo! - Nie powiedzia€ѕem k€ѕamstwa, a prawdy wyjawi€ѕem tyle, ile mi by€ѕo wolno - odpar€ѕ Frodo. - Nie mam ci tego za z€ѕe - rzek€ѕ Faramir. - W najtrudniejszym momencie znajdowa€ѕe€ђ s€ѕowa zr€ёczne i rozumne, jak mi si€ё wydaje. Lecz dowiedzia€ѕem si€ё z nich lub domy€ђli€ѕem wi€ёcej, ni€ї pozornie m€њwi€ѕy. Nie by€ѕo przyja€ќni mi€ёdzy tob€љ a Boromirem, a w ka€їdym razie nie rozstali€ђcie si€ё jak le w ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB!p‰ cЈd"љ F c e#?[ cne$š"G cбe%с-5 c4f&9e8—fprzyjaciele. I ty, i Sam Gamgee!taicie jak€љ€ђ uraz€ё. Kocha€ѕem mojego brata serdecznie i rad "bym pom€ђci€ѓ jego €ђmier€ѓ, lecz zna€ѕem go dobrze. Zguba Isildura... Jestem pewny, €їe $Zguba Isildura sta€ѕa si€ё ko€ђci€љ niezgody i przyczyn€љ spor€њw w waszej dru€їynie. Cenne to dziedzictwo, a takie rzeczy cz€ёsto maca zgod€ё mi€ёdzy sprzymierze€јcami; pouczaj€љ nas o tym stare opowie€ђci. Czytrafi€ѕem w sedno? - Blisko - odpar€ѕ Frodo - lecz jeszcze nie w sedno. W !dru€їynie do spor€њw nie dosz€ѕo,by€ѕa jedynie rozterka, bo nie wiedzieli€ђmy, jak€љ dalsz€љ drog€ё obra€ѓ z Emyn Muil. Cokolwiek si€ё w€њwczas sta€ѕo, pami€ёtajmy przestrog€ё starychopowie€ђci i nie rzucajmy zbyt pochopnie s€ѕ€њw, gdy chodzi o sprawy takie, jak dziedzictwo.- A wi€ёc zgad€ѕem! Z samym tylko Boromirem mia€ѕe€ђ k€ѕopoty. Brat m€њj chcia€ѕ pewnie, €їeby€ђ €њw przedmiot zani€њs€ѕ do Minas Tirith. Niestety. Przewrotny los piecz€ёci€љ tajemnicy zamyka usta tego w€ѕa€ђnie, kto ostatnirozmawia€ѕ z Boromirem, i ka€їemu ukry€ѓ przede mn€љ wiadomo€ђ€ѓ najbardziej upragnion€љ: co dzia€ѕo si€ё w sercu i my€ђlach mego brata w przed€ђmiertnej godzinie. "Nawet je€ђli Boromir zb€ѕ€љdzi€ѕ, jestem prze€ђwiadczony, €їe umar€ѕ dobr€љ €ђmierci€љ, spe€ѕniaj€љc jaki€ђ szlachetny czyn. Twarz bowiem mia€ѕ pi€ёkniejsz€љ ni€ї za €їycia. Wybacz mi, Frodo, €їe zrazu !tak nalega€ѕem, by€ђ m€њwi€ѕ mi, co wiesz o Zgubie Isildura. Nieroztropnie zrobi€ѕem, nie by€ѕo to miejsce ani pora stosowna. Nie mia€ѕem czasu zastanowi€ѓ si€ё spokojnie. Stoczyli€ђmy srog€љ bitw€ё, o niczym innym nie mog€ѕem "przez dzie€ј ca€ѕy my€ђle€ѓ. Lecz ju€ї podczas rozmowy z tob€љ, !gdy wyczu€ѕem, €їe zbli€їam si€ё do sedna sprawy, umy€ђlnie od niego odbieg€ѕem. Trzeba ci bowiem wiedzie€ѓ, €їe w€ђr€њd rz€љdz€љcych naszym krajem przechowa€ѕo si€ё wiele ze starodawnej tajemnej wiedzy, o kt€њrej poza naszymi granicami nikt nie ma poj€ёcia. Nasz r€њd nie wywodzi si€ё od Elendila, jakkolwiek w €їy€ѕach naszych p€ѕynie krew numenorejska. Przodkiem naszym by€ѕ Mardil, godny namiestnik, kt€њry rz€љdzi€ѕ w zast€ёpstwie kr€њla, gdy ten wyrusza€ѕ na wojn€ё. Mardil piastowa€ѕ w€ѕadz€ё w imieniu "Earnura, kt€њry nie wr€њci€ѕ nigdyz wyprawy i nie zostawi€ѕ potomstwa, tak €їe na nim !wygas€ѕa linia Anariona. Odt€љd, to znaczy od wielu ju€ї pokole€јludzkich, po dzi€ђ dzie€ј pa€јstwem naszym rz€љdz€љ namiestnicy. Pami€ёtam, jak w dzieci€јstwie,"gdy obaj uczyli€ђmy si€ё historii naszego rodu i kraju, Boromir !z€їyma€ѕ si€ё gniewnie, €їe nasz ojciec nie jest kr€њlem. €єIle wiek€њw trzeba czeka€ѓ, €їeby namiestnik m€њg€ѕ zosta€ѓ $kr€њlem, je€ђli kr€њl nie wraca?€і -spyta€ѕ. €єW innych krajach kr€њlowie s€љ mniej dostojni, wystarczy€ѕoby pewnie kilka lat- odpowiedzia€ѕ mu ojciec. - WGondorze i dziesi€ёciu tysi€љcleci by€ѕoby ma€ѕo€і. Biedny Boromir. Przyznaj, €їe to wspomnienie z jego ch€ѕopi€ёcych lat m€њwi o nim wiele. - Tak - rzek€ѕ Frodo. - Mimo to!zawsze odnosi€ѕ si€ё z nale€їn€љ czci€љ do Aragorna. - Nie w€љtpi€ё - powiedzia€ѕ Faramir. - Je€ђli przekonano go,#jak m€њwi€ѕe€ђ, o s€ѕuszno€ђci prawAragorna, musia€ѕ go czci€ѓ g€ѕ€ёboko. Lecz nie dosz€ѕo do najci€ё€їszej pr€њby. Nie wkroczyli razem do Minas Tirith ani te€ї nie wsp€њ€ѕzawodniczyli z sob€љ w boju na czele wojsk Gondoru... Zn€њw jednak odbiegam od rzeczy. Ot€њ€ї w rodzie Denethora z dawnej tradycji wiemy du€їo o tajemnej staro€їytnej wiedzy, a ponadtow skarbcu przechowujemy ksi€ёgi, tablice, z€ї€њ€ѕk€ѕe pergaminy, a tak€їe kamienie, ba, nawet srebrne i z€ѕote li€ђcie pokryte napisami w r€њ€їnych j€ёzykach, znakami "r€њ€їnych alfabet€њw. S€љ w€ђr€њd nich takie, kt€њrych nikt dzi€ђ odczyta€ѓ nie potrafi, reszta za€ђ dost€ёpna jest dla nielicznych tylko uczonych. Mnie uczono tej sztuki, lecz jedynie cz€ё€ђ€ѓ starych dokument€њw zdo€ѕam odcyfrowa€ѓ. W€ѕa€ђnie te zgromadzone u nas pami€љtki zwabi€ѕy do Gondoru Szarego Pielgrzyma. Pierwszy raz zobaczy€ѕem go, gdy by€ѕem ma€ѕym ch€ѕopcem, potem dwa czy mo€їe trzy razy go€ђci€ѕ u nas znowu. - Szary Pielgrzym? - spyta€ѕ "Frodo. - Czy mia€ѕ jakie€ђ imi€ё? !- Na mod€ѕ€ё elf€њw nazywali€ђmy go Mithrandirem - odpar€ѕ !Faramir - i to mu si€ё podoba€ѕo.€єWiele mam r€њ€їnych imion w "wielu r€њ€їnych krajach - m€њwi€ѕ. - Mithrandir dla elf€њw, Tharkundla krasnolud€њw; Olorinem zwano mnie za niepami€ёtnych czas€њw mojej m€ѕodo€ђci na dalekim zachodzie; Inkanusem - na po€ѕudniu, Gandalfem - nap€њ€ѕnocy. Na wsch€њd za€ђ nie zapuszcza€ѕem si€ё nigdy€і. - Gandalf! - rzek€ѕ Frodo. - Tak te€ї my€ђla€ѕem. Gandalf Szary, ukochany doradca, przewodnikwyprawy, zgin€љ€ѕ w Morii. - Mithrandir zgin€љ€ѕ? - "zakrzykn€љ€ѕ Faramir. - Z€ѕy los, !jak widz€ё, prze€ђladowa€ѕ wasz€љ!dru€їyn€ё. Uwierzy€ѓ trudno, €їe m€ёdrzec tak wielkiej wiedzy i pot€ёgi - bo niezwyk€ѕych rzeczy dokazywa€ѕ w naszym kraju - m€њg€ѕ zgin€љ€ѓ! Z nim razem zabraknie €ђwiatu znajomo€ђci wielu tajemnic. Czyjeste€ђ pewny, €їe Mithrandir zgin€љ€ѕ? Mo€їe tylko porzuci€ѕ was odchodz€љc swoj€љ w€ѕasn€љ drog€љ? - Niestety! - odpar€ѕ Frodo. - Widzia€ѕem, jak run€љ€ѕ w otch€ѕa€ј. #- Straszliw€љ i gro€ќn€љ histori€ё masz, jak widz€ё, do opowiedzenia - rzek€ѕ Faramir - lepiej wszak€їe nie m€њwi€ѓ o tym przed noc€љ. Teraz dopiero!zrozumia€ѕem, €їe Mithrandir by€ѕnie tylko mistrzem tajemnej wiedzy, lecz r€њwnie€ї przyw€њdc€љ, kt€њry kierowa€ѕ wielkimi dzie€ѕami naszych czas€њw. Gdyby przebywa€ѕ w naszym kraju, gdy biedzili€ђmy si€ё nad zagadk€љ snu, kt€њry nas nawiedzi€ѕ, wyja€ђni€ѕby namz pewno€ђci€љ wszystko i nie musieliby€ђmy wyprawia€ѓ Boromira z poselstwem. Mo€їe jednak Mithrandir nic by nam "nie powiedzia€ѕ, bo podr€њ€ї by€ѕas€љdzona Boromirowi. Mithrandir nigdy nie ods€ѕania€ѕ przed namitajemnic przysz€ѕo€ђci ani nie !zwierza€ѕ si€ё ze swoich plan€њw.Nie wiem, jakim sposobem uzyska€ѕ od Denethora wst€ёp do naszego skarbca; co€ђ nieco€ђ skorzysta€ѕem z jego poucze€ј, chocia€ї rzadko mi "ich chcia€ѕ udziela€ѓ. Bardzo by€ѕzaj€ёty badaniem dokument€њw iwypytywa€ѕ nas przede wszystkim o Wielk€љ Bitw€ё, stoczon€љ na polach Dagorladu w czasach, gdy powsta€ѕo kr€њlestwo Gondoru, a Tamten, kt€њrego imienia nie wymawiamy, str€љcony zosta€ѕ ze swego tronu. Bardzo by€ѕ ciekawy historii o Isildurze, lecz o tym niewiele mogli€ђmy mu powiedzie€ѓ; nic pewnego nie wiadomo o jego €ђmierci. - "Faramir zni€їy€ѕ g€ѕos do szeptu. - Czego€ђ jednak dowiedzia€ѕem#si€ё lub domy€ђli€ѕem, a strzeg€ѕempilnie sekretu tego odkrycia: "Isildur zabra€ѕ jaki€ђ przedmiot, zanim opu€ђci€ѕ Gondor, by #nigdy ju€ї nie ukaza€ѓ si€ё w€ђr€њd$€ђmiertelnych ludzi. My€ђl€ё, €їe tojest w€ѕa€ђnie odpowied€ќ na pytania Mithrandira. Lecz w€њwczas zdawa€ѕo mi si€ё, €їe to sprawa wa€їna jedynie dla badaczy starej tajemnej wiedzy. Nawet wtedy, gdy !roztrz€љsali€ђmy zagadk€ё s€ѕ€њw zas€ѕyszanych we €ђnie, nie przysz€ѕo mi do g€ѕowy, €їe chodzi o Zgub€ё Isildura. Wedle bowiem jedynej legendy, kt€њr€љznali€ђmy, Isildur zgin€љ€ѕ od strza€ѕy orka, a Mithrandir nic wi€ёcej o tym mi nie !powiedzia€ѕ. Wci€љ€ї jeszcze nie odgad€ѕem, co to naprawd€ё jest, lecz musi to by€ѓ dziedzictwo zwi€љzane z wielk€љ w€ѕadz€љ i z wielkim niebezpiecze€јstwem. Mo€їe jaka€ђ straszliwa bro€ј wynaleziona przez W€ѕadc€ё #Ciemno€ђci. Je€ђli to jest co€ђ, codaje przewag€ё w boju, €ѕatwo zrozumie€ѓ, €їe Boromir, dumny i nieustraszony, pop€ёdliwy, spragniony zwyci€ёstwa dla Minas Tirith - a tak€їe wraz z chwa€ѕ€љ ojczyzny w€ѕasnej chwa€ѕy - m€њg€ѕ tej rzeczy !po€ї€љda€ѓ i €їe go ona kusi€ѕa. Nieszcz€ёsny dzie€ј, gdy !wyruszy€ѕ w sw€љ podr€њ€ї. Wyb€њrojca pad€ѕby z pewno€ђci€љ na mnie, lecz Boromir sam si€ё ofiarowa€ѕ, przypominaj€љc, €їe jest starszy i dzielniejszy, co zreszt€љ prawda, i nie chcia€ѕ ust€љpi€ѓ. Lecz teraz mo€їesz si€ё wyzby€ѓ l€ёku. Ja tej rzeczy nie wezm€ё,nie schyli€ѕbym si€ё po ni€љ, gdyby le€їa€ѕa na go€ђci€јcu. Nawet gdyby Minas Tirith chwia€ѕa si€ё w posadach i gdybym ja tylko m€њg€ѕ j€љ uratowa€ѓ u€їywaj€љc or€ё€їa Czarnego W€ѕadcy dla jej dobra i ku w€ѕasnej s€ѕawie. Nie, nie pragn€ё takich tryumf€њw, wiedz o tym, Frodo, synu Droga. - Nie pragn€ё€ѕa ich r€њwnie€ї Rada - rzek€ѕ Frodo - i nie pragn€ё ja. Wola€ѕbym nic nie mie€ѓ wsp€њlnego z takimi sprawami. - Co do mnie - powiedzia€ѕ Faramir - pragn€љ€ѕbym tylko ujrze€ѓ zn€њw Bia€ѕe Drzewo, kwitn€љce na dziedzi€јcu kr€њlewskim, powr€њt Srebrnej Korony i Minas Tirith za€їywaj€љc€љ pokoju; chcia€ѕbym, €їeby Minas Anor jak ongi ja€ђnia€ѕa €ђwiat€ѕem, smuk€ѕa i pi€ёkna, jak kr€њlowa w€ђr€њd innych kr€њlowych; nie chcia€ѕbym, €їeby by€ѕa pani€љ mn€њstwa niewolnik€њw, nawet gdyby by€ѕa €ѕagodn€љ pani€љ dobrowolnych niewolnik€њw. Wojna jest nieuchronna, skorotrzeba broni€ѓ €їycia przed niszczycielem, kt€њry wszystkich nas by po€їar€ѕ; ale nie kocham l€ђni€љcego miecza za ostro€ђ€ѓ jego stali, nie !kocham strza€ѕy za jej chy€їo€ђ€ѓani €їo€ѕnierza za wojenn€љ s€ѕaw€ё. Kocham tylko to, czegobroni€љ miecze, strza€ѕy i €їo€ѕnierze: kraj ludzi z Numenoru. I chc€ё, €їeby go kochano za jego przesz€ѕo€ђ€ѓ, !za staro€їytno€ђ€ѓ, za pi€ёkno i za dzisiejsz€љ m€љdro€ђ€ѓ. Nie chc€ё, €їeby si€ё go l€ёkano, "chyba tak tylko, jak l€ёkaj€љ si€ёludzie czcigodnego, rozumnegostarca. !Nie b€њj si€ё mnie. Nie €ї€љdam, by€ђ mi wi€ёcej wyjawi€ѕ. Nie prosz€ё nawet, €їeby€ђ mi powiedzia€ѕ, czy teraz !zbli€їy€ѕem si€ё do sedna sprawy.Je€ђli wszak€їe zaufasz mi, !mo€їe b€ёd€ё m€њg€ѕ s€ѕu€їy€ѓ ci rad€љ w trudnym zadaniu, kt€њre stoi przed tob€љ, nie pytaj€љc, na czym ono polega; kto wie, mo€їe nawet m€њg€ѕbym ci pom€њc. Frodo nie odpowiedzia€ѕ. Omal nie uleg€ѕ t€ёsknocie do pomocy i rady, mia€ѕ ochot€ё wyzna€ѓ wszystko temu powa€їnemu m€ѕodzie€јcowi, kt€њrego s€ѕowa zdawa€ѕy si€ё m€љdre i szlachetne. Co€ђ jednak wstrzyma€ѕo go w ostatniej chwili. Na sercu ci€љ€їy€ѕo mu "brzemi€ё trwogi i troski. Je€їeli z dziewi€ёciu pieszych w€ёdrowc€њw tylko on i Sam pozostali na €ђwiecie - jak !mo€їna by€ѕo si€ё obawia€ѓ - nikt pr€њcz niego nie zna€ѕ w pe€ѕni tajemnicy jego pos€ѕannictwa. Lepiej zawini€ѓ nies€ѕuszn€љ podejrzliwo€ђci€љ ni€ї pochopnymi s€ѕowy. Wspomnienie Boromira i okropnej przemiany, kt€њrej uleg€ѕ rycerz pod wp€ѕywem uroku Pier€ђcienia, o€їy€ѕo w pami€ёci Froda, gdy patrza€ѕ na "Faramira i s€ѕucha€ѕ jego g€ѕosu, bo Faramir, chocia€ї tak $bardzo r€њ€їni€ѕ si€ё od brata, by€ѕprzecie€ї do niego jak brat podobny. Szli przez d€ѕug€љ chwil€ё w milczeniu w€ђr€њd szarych i zielonych cieni u st€њp starych drzew, przemykaj€љc bez szelestu mi€ёdzy pniami; nad ich g€ѕowami €ђwiergota€ѕo mn€њstwo ptak€њw, s€ѕo€јce z€ѕoci€ѕo wypolerowany strop ciemnych li€ђci w wiecznie zielonych lasach Ithilien. Sam nie bra€ѕ udzia€ѕu w rozmowie, chocia€ї przys€ѕuchiwa€ѕ jej si€ё, nadstawiaj€љc jednocze€ђnie swoich czujnych hobbickich uszu na €ѕagodne g€ѕosy le€ђnej krainy. Zauwa€їy€ѕ, €їe mi€ёdzy Faramirem a Frodem nie pad€ѕo !ani razu imi€ё Golluma. Sam by€ѕ z tego rad, ale czu€ѕ, €їe %€ѕudzi€ѕby si€ё pr€њ€їn€љ nadziej€љ, "gdyby my€ђla€ѕ, €їe nigdy wi€ёcej o Gollumie nie us€ѕyszy. !Wkr€њtce te€ї zorientowa€ѕ si€ё, €їe jakkolwiek w€ёdruj€љ sami z Faramirem, w pobli€їu jest !mn€њstwo ludzi, nie m€њwi€љc ju€їo Damrodzie i Mablungu, kt€њrzy to wynurzali si€ё, to znikali w cieniu przed nimi; po obu stronach lasem przemykali #si€ё €їo€ѕnierze, wszyscy d€љ€ї€љc spiesznie tajnymi €ђcie€їkami dojakiego€ђ wytkni€ёtego wsp€њlnego celu. W pewnej chwili obejrza€ѕ si€ё nagle, jakby na karku poczu€ѕ uk€ѕucie szpieguj€љcego spojrzenia, i wyda€ѕo mu si€ё, €їe dostrzeg€ѕ drobn€љ, ciemn€љ sylwetk€ё przyczajon€љ za pniem drzewa. Otworzy€ѕ usta, €їeby powiedzie€ѓ o tym Frodowi, ale rozmy€ђli€ѕ si€ё m€њwi€љc sobie: €єNie jestem pewny, czy mi si€ё nie przywidzia€ѕo. Po co przypomina€ѓ o starym €ѕajdaku,!je€їeli pan Frodo i Faramir wol€љo nim nie pami€ёta€ѓ? Szkoda, €їe ja nie mog€ё tak€їe zapomnie€ѓ€і. Wreszcie las doko€ѕa zrzed€ѕ, a teren zacz€љ€ѕ coraz stromiej opada€ѓ. Skr€ёcili w prawo i po !kilku krokach znale€ќli si€ё nad ma€ѕym strumieniem p€ѕyn€љcym w w€љskim jarze. By€ѕ to ten sam strumie€ј, kt€њry daleko w g€њrze wyp€ѕywa€ѕ z kolistego jeziora; tu nabra€ѕ rozp€ёdu i bystrym nurtem rwa€ѕ przez kamienne, g€ѕ€ёboko wci€ёte €ѕo€їysko, nad kt€њrym rozpo€ђciera€ѕy cienie skalne d€ёby i ciemne krzewy bukszpanu. Patrz€љc ku zachodowi w€ёdrowcy widzieli w €ђwietlistych oparach "ci€љgn€љc€љ si€ё w dole nizin€ё i $rozleg€ѕe €ѕ€љki, a w wielkiej dali b€ѕyszcz€љc€љ w ostatnich promieniach s€ѕo€јca szerok€љ wst€ёg€ё Anduiny. - Teraz, niestety, musz€ё uchybi€ѓ grzeczno€ђci - rzek€ѕ Faramir. - Mam jednak nadziej€ё, €їe wybaczycie to cz€ѕowiekowi, kt€њry dotychczas wbrew rozkazom okaza€ѕ wam tyle wzgl€ёd€њw, €їe ani g€ѕ€њw wam nie uci€љ€ѕ, ani nie sp€ёta€ѕ was jako je€јc€њw. Nie wolno bowiem nikomu, nawet Rohirrimom, walcz€љcym u naszego boku, wst€љpi€ѓ na €ђcie€їk€ё, kt€њr€љ odt€љd p€њjdziemy, z nie zawi€љzanymi oczyma. Musz€ё wam da€ѓ przepaski na oczy. - Twoja wola - odpar€ѕ Frodo. -Nawet elfy tak post€ёpuj€љ niekiedy; z zawi€љzanymi oczyma przeprowadzono nas przez granic€ё pi€ёknego Lothlorien. Krasnolud Gimli !bardzo si€ё burzy€ѕ, ale hobbici znie€ђli to cierpliwie. - Ja prowadz€ё was do mniej pi€ёknego schronienia - rzek€ѕ Faramir - lecz rad jestem, €їe si€ё zgadzacie po dobroci, bo przykro by€ѕoby zadawa€ѓ wam gwa€ѕt. Zawo€ѕa€ѕ z cicha, natychmiast spo€ђr€њd drzew wysun€ёli si€ё Damrod i Mablung podbiegaj€љc do kapitana. - Zawi€љ€їcie go€ђciom naszym oczy - powiedzia€ѕ Faramir. - Szczelnie, ale tak, by im przepaska nie dokucza€ѕa. R€љk nie trzeba im p€ёta€ѓ. Dadz€љ $s€ѕowo, €їe nie b€ёd€љ si€ё starali nic podpatrzy€ѓ. M€њg€ѕbym im zaufa€ѓ, €їe nie otworz€љ oczu nawet bez opaski, ale oczy same mrugaj€љ, kiedy noga si€ё potyka. Prowad€ќcie ich !ostro€їnie, €їeby nie ucierpieli w drodze. Stra€їnicy zawi€љzali hobbitom oczy zielonymi chustkami i nasun€ёli im kaptury na twarze.Potem Mablung wzi€љ€ѕ jednego,a Damrod drugiego pod r€ёk€ё i ruszyli naprz€њd. O ostatniej mili w€ёdr€њwki Sam i Frodo wiedzieli wi€ёc tylko tyle, ile odgadli po omacku. Wkr€њtce zauwa€їyli, €їe €ђcie€їka ostro !opada w d€њ€ѕ; po jakim€ђ czasie tak si€ё zw€ё€їa€ѕa, €їe trzeba by€ѕo posuwa€ѓ si€ё g€ёsiego, stra€їnicy wi€ёc kierowali !krokami je€јc€њw id€љc za nimi i trzymaj€љc r€ёce na ich ramionach. Niekiedy w najtrudniejszych miejscach podnosili hobbit€њw w powietrze, by po chwili zn€њw postawi€ѓ na ziemi. szum wody wci€љ€ї dochodzi€ѕ od prawej strony, coraz bli€їszy i g€ѕo€ђniejszy. W ko€јcu poch€њd si€ё zatrzyma€ѕ. Mablung i !Damrod obr€њcili hobbit€њw kilka razy w k€њ€ѕko, wskutek czego je€јcy stracili ca€ѕkowicie orientacj€ё. Potem jeszcze wspinali si€ё nieco ku g€њrze; owia€ѕ ich ch€ѕ€њd, a szum potoku przycich€ѕ. Znowu stra€їnicy chwycili ich w ramiona i nie€ђli po schodach d€ѕugo, d€ѕugo, w d€њ€ѕ, a "nast€ёpnie wzi€ёli ostry zakr€ёt. Nagle us€ѕyszeli plusk i szum, bardzo g€ѕo€ђny i bliski. Mieli wra€їenie, ze woda otacza ich zewsz€љd, na d€ѕoniach i policzkach czuli drobniutkie krople deszczu. Znowu postawiono ich na ziemi. Chwil€ё stali oszo€ѕomieni, troch€ё wystraszeni, nie maj€љc poj€ёcia, gdzie si€ё znajduj€љ. Nikt si€ё nie odzywa€ѕ. Wtem !g€ѕos Faramira zabrzmia€ѕ tu€ї zanimi. - Zdj€љ€ѓ opaski! - rozkaza€ѕ. Stra€їnicy rozsup€ѕali zielone chusty i odsun€ёli im z twarzy kaptury. Hobbici ol€ђnieni a€ї zach€ѕysn€ёli si€ё z podziwu. Stali na mokrych, wypolerowanych kamieniach jak gdyby w progu wyciosanej w skale bramy, kt€њrej czarny otw€њr zia€ѕ za ich plecami. Przed nimi zwisa€ѕa prze€ќrocza zas€ѕona wody, tak blisko, €їe %Frodo m€њg€ѕ jej dosi€ёgn€љ€ѓ r€ёk€љ.Brama otwiera€ѕa si€ё ku zachodowi. Poziome promienie zachodz€љcego s€ѕo€јca pada€ѕy na wodn€љ kurtyn€ё i czerwone €ђwiat€ѕo rozszczepia€ѕo si€ё w kroplach na migotliwe t€ёczowe kolory. Hobbitom zdawa€ѕo si€ё, ze stoj€љ w oknie zaczarowanej wie€їy elf€њw przed zas€ѕon€љ usnut€љ z ie si€ё jak le w ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB'pU cЯf(Х ; c2g) c•g*"J cјg+X-N c[h,І8х>Оhdrogocennych klejnot€њw, ze srebra, z€ѕota, rubin€њw, szafir€њw i ametyst€њw, €їarz€љc€љ si€ё zimnym ogniem. - Szcz€ё€ђliwym przypadkiem zd€љ€їyli€ђmy na t€ё por€ё, by pi€ёknym widokiem nagrodzi€ѓ wasz€љ cierpliwo€ђ€ѓ - rzek€ѕ Faramir. - To jest Okno Zachodz€љcego S€ѕo€јca, Henneth Annun, najpi€ёkniejszywodospad Ithilien, krainy tysi€љca €ќr€њde€ѕ. Ma€ѕo kto !spo€ђr€њd cudzoziemc€њw ogl€љda€ѕ!ten cud. €aden pa€ѕac kr€њlewskinie mo€їe si€ё z nim r€њwna€ѓ. Wejd€ќcie. Ledwie sko€јczy€ѕ m€њwi€ѓ, gdy %s€ѕo€јce si€ё skry€ѕo, ogie€ј zgas€ѕ w strumieniach wody. Hobbici odwr€њcili si€ё i przeszli pod niskim, gro€ќnym €ѕukiem bramy. !Znale€ќli si€ё w komorze skalnej, rozleg€ѕej, topornie wyciosanej pod nier€њwnym, nawis€ѕym stropem. Kilka pochodni !rozja€ђnia€ѕo m€ёtnym €ђwiat€ѕem #po€ѕyskliwe €ђciany. By€ѕo tu ju€ї mn€њstwo ludzi, a wci€љ€ї nowi przybywali po dw€њch, po trzech zza w€љskich drzwiczekwidocznych w jednej ze €ђcian.Gdy wzrok ich oswoi€ѕ si€ё z ciemno€ђci€љ, hobbici stwierdzili, €їe pieczara jest wi€ёksza, ni€ї im si€ё zrazu wyda€ѕo, i €їe pe€ѕno w niej or€ё€їa, a tak€їe zapas€њw. - Oto nasz schron - rzek€ѕ Faramir. - Nie ma tu wielkich wyg€њd, lecz noc mo€їna sp€ёdzi€ѓ bezpiecznie, jest !sucho i nie brak jad€ѕa, chocia€їognia nie rozpalimy. Niegdy€ђ woda p€ѕyn€ё€ѕa tymi lochami i wydostawa€ѕa si€ё przez bram€ё, lecz nasi sprawni robotnicy zmienili jej bieg przed wiekami, ujmuj€љc nurt u "€ќr€њde€ѕ, kieruj€љc w€љwozem i z dwakro€ѓ wi€ёkszej wysoko€ђci spuszczaj€љc wodospadem ku nowemu €ѕo€їysku. Potem uszczelnili wszystkie drogi wiod€љce do tej groty tak, €їe ani woda, ani €їaden nieprzyjaciel wtargn€љ€ѓ tu nie mo€їe. Zosta€ѕy dwa tylko wyj€ђcia: przez korytarz, kt€њrym was przeprowadzili€ђmy, i przez okno zas€ѕoni€ёte wodn€љkurtyn€љ, ale pod nim w g€ѕ€ёbokiej niecce pe€ѕnej wody $je€ї€љ si€ё ostre jak no€їe ska€ѕki.Odpocznijcie chwil€ё, zanim przygotuj€љ nam wieczerz€ё. Odprowadzono hobbit€њw w zaciszny k€љt i wskazano "niskie €ѕ€њ€їko, na kt€њrym mogli odpocz€љ€ѓ. Ludzie tymczasem !sprawnie i szybko krz€љtali si€ё po pieczarze. Spod €ђcian wysuni€ёto lekkie sto€ѕy na koz€ѕach i nakryto je do posi€ѕku. Zastawa by€ѕa skromna, przewa€їnie nieozdobna, lecz porz€љdna i starannie wykonana: okr€љg€ѕe p€њ€ѕmiski, kubli i talerze z polewanej brunatnej gliny lub wytoczone z bukszpanowego drzewa, g€ѕadkie i czyste. Tu i €њwdzie b€ѕyszcza€ѕ puchar lub miska z l€ђni€љcego br€љzu, a przed miejscem kapitana, po€ђrodku g€ѕ€њwnego sto€ѕu, kielich ze srebra. Faramir przechadza€ѕ si€ё mi€ёdzy wojownikami, ka€їdego nowegoprzybysza wypytuj€љc €ђciszonym g€ѕosem. Wracali ci, kt€њrzy €ђcigali rozproszonych przeciwnik€њw, na ko€јcu za€ђ zjawili si€ё zwiadowcy, pozostawieni do ostatka na stra€їy przy drodze. Wszystkich po€ѕudniowc€њw wytropiono, lecz nikt nie odnalaz€ѕ mumaka, czyli olifanta, i nie wiedziano, co !si€ё z nim sta€ѕo. Nie zauwa€їonote€ї €їadnych ruch€њw nieprzyjacielskich, nawet szpieg€њw w okolicy nie by€ѕo wida€ѓ. - Nic nie widzia€ѕe€ђ ani nie "s€ѕysza€ѕe€ђ, Anbornie? - spyta€ѕ Faramir ostatniego wchodz€љcego do pieczary €їo€ѕnierza. - Nie, kapitanie - odpar€ѕ. - W ka€їdym razie nie wypatrzy€ѕemani jednego orka. Lecz !widzia€ѕem lub zdawa€ѕo mi si€ё, €їe widz€ё, jakie€ђ dziwaczne stworzenie. Zdarzy€ѕo si€ё to o szarej godzinie, kiedy wszystko wydaje si€ё oczom wi€ёksze, ni€ї jest naprawd€ё. !Mo€їliwe, €їe by€ѕa to po prostu wiewi€њrka. Na te s€ѕowa €їo€ѕnierza Sam nadstawi€ѕ uszu. !- Je€їeli wiewi€њrka, to czarna ibez ogona - ci€љgn€љ€ѕ dalej !Anborn. - Mign€ё€ѕo mi co€ђ niby cie€ј przy samej ziemi, skry€ѕo si€ё za pniem drzewa, gdy "podszed€ѕem bli€їej, i pomkn€ё€ѕo mi€ёdzy ga€ѕ€ёzie w g€њr€ё tak zwinnie jak wiewi€њrka. Nie pozwalasz nam zabija€ѓ bez potrzeby zwierz€љt le€ђnych, #wi€ёc nie u€їy€ѕem €ѕuku. Zreszt€љ w zmroku strza€ѕ by€ѕby niepewny, tym bardziej €їe stworzenie to w okamgnieniu %skry€ѕo si€ё w€ђr€њd li€ђci. Sta€ѕem jednak do€ђ€ѓ d€ѕugo pod drzewem, bo rzecz wyda€ѕa mi si€ё dziwna, wreszcie odszed€ѕem. Kiedy si€ё !odwr€њci€ѕem, mia€ѕem wra€їenie, €їe z drzewa dochodzi jakby syk. Mo€їe to by€ѕa du€їa wiewi€њrka. Mo€їe w cieniu Nienazwanego jakie€ђ zwierzakiz Mrocznej Puszczy zakrad€ѕy si€ё do naszych las€њw. Tam podobno €їyj€љ wielkie, czarne wiewi€њrki. - Mo€їe - powiedzia€ѕ Faramir -!ale z€ѕy by€ѕby to omen, gdyby€ђ trafnie odgad€ѕ. Nie chcemy zbieg€њw z Mrocznej Puszczy w Ithilien. !Samowi wyda€ѕo si€ё, €їe m€њwi€љcto Faramir z ukosa spojrza€ѕ w !stron€ё hobbit€њw. €aden z nich jednak nie odezwa€ѕ si€ё; obaj le€їeli jaki€ђ czas na wznak !patrz€љc na p€ѕon€љce €ѕuczywa i na krz€љtaj€љcych si€ё i porozumiewaj€љcych szeptem ludzi. W pewnej chwili Frodo nagle zasn€љ€ѕ. Sam w rozterce m€њwi€ѕ sobie w duchu: €єMo€їe to cz€ѕowiek uczciwy, a mo€їe nie. Pi€ёkne s€ѕowa kryj€љ czasem niepi€ёkne serce€і. Ziewn€љ€ѕ. €єTydzie€ј m€њg€ѕbym przespa€ѓ i jeszcze "nie mia€ѕbym do€ђ€ѓ. Czy zda si€ё na co€ђ czuwanie? Ja jeden, a tych du€їych ludzi ca€ѕa gromada. Pewnie, €їe nie da€ѕbym rady. Mimo to, Samie Gamgee, b€ёdziesz czuwa€ѕ, nie #wolno ci usn€љ€ѓ€і. Uda€ѕo mu si€ё odp€ёdzi€ѓ sen. W bramie pieczary €ђwiat€ѕo przygas€ѕo, szara zas€ѕona wody zm€ёtnia€ѕa i znik€ѕa w mroku. Tylko szum wodospadu trwa€ѕ niezmienny, monotonny, rankiem taki sam jak wieczorem czy noc€љ. Szemra€ѕ mile i namawia€ѕ do snu. Sam wetkn€љ€ѕ ku€ѕaki do !oczu, €їeby si€ё nie zamkn€ё€ѕy. Zapalono wi€ёcej pochodni. Przytoczono beczk€ё wina spodwodospadu, niekt€њrzy myli r€ёce. Faramirowi przyniesiono mosi€ё€їn€љ miednic€ё i bia€ѕy r€ёcznik. !- Zbud€ќcie go€ђci - rozkaza€ѕ - i dajcie im tak€їe wod€ё, niech %si€ё umyj€љ. Czas si€љ€ђ€ѓ do sto€ѕu.Frodo siad€ѕ na pos€ѕaniu, !przeci€љgn€љ€ѕ si€ё i ziewn€љ€ѕ. Sam, nie przyzwyczajony, €їeby mu us€ѕugiwano, ze zdumieniem spojrza€ѕ na ros€ѕego €їo€ѕnierza, kt€њry pochyliwszy si€ё w uk€ѕonie trzyma€ѕ przed nim miednic€ё. - Prosz€ё, niech pan to postawina ziemi - rzek€ѕ hobbit. - B€ёdzie nam obu wygodniej. !Ku zdumieniu i weso€ѕo€ђci ludzi zanurzy€ѕ g€ѕow€ё w zimnej wodzie, zla€ѕ ni€љ kark i uszy. - Czy w waszym kraju jest taki zwyczaj, €їeby przed wieczerz€љ my€ѓ g€ѕowy? - spyta€ѕ €їo€ѕnierz us€ѕuguj€љcy hobbitom. - Nie, robimy to raczej przed pierwszym €ђniadaniem - odpar€ѕSam. - Ale niewyspanego zimnawoda rze€ќwi jak deszcz "zwi€ёd€ѕ€љ sa€ѕat€ё. No, teraz mam!nadziej€ё nie zasn€љ€ѓ, nim si€ё najem. Usadowiono ich obok Faramira,na okrytych sk€њrami bary€ѕkach, znacznie wy€їszychni€ї €ѕawy dla ludzi, tak €їe hobbici w sam raz wygodnie si€ёgali do sto€ѕu. Kapitan i wszyscy wojownicy przed zabraniem si€ё do jedzenia "chwil€ё stali milcz€љc, zwr€њceni ku zachodowi. Faramir da€ѕ znak obu go€ђciom, €їe powinni w tym na€ђladowa€ѓ ludzi. - Zawsze tak robimy - rzek€ѕ, gdy znowu usiedli. - Zwracamyoczy w stron€ё Numenoru, kt€њry przemin€љ€ѕ, poza Numenor ku ojczy€ќnie elf€њw i dalej jeszcze, poza ni€љ, ku tejkrainie, kt€њra nie przemija. Czy wasze plemi€ё nie zna tego zwyczaju? - Nie - odpar€ѕ Frodo, kt€њry nagle poczu€ѕ si€ё nieokrzesanym prostakiem. - Ale gdy jeste€ђmy w go€ђcinie, k€ѕaniamy si€ё gospodarzowi, a wstaj€љc po jedzeniu dzi€ёkujemy mu. - Tak my r€њwnie€ї post€ёpujemy- rzek€ѕ Faramir. Po d€ѕugiej w€ёdr€њwce i popasach pod go€ѕym niebem, po tylu dniach sp€ёdzonych na odludnych pustkowiach wieczerza wyda€ѕa si€ё !hobbitom wspania€ѕ€љ uczt€љ; pilibowiem jasnoz€ѕociste, ch€ѕodnei aromatyczne wino, jedli chlebz mas€ѕem, solone mi€ёso, suszone owoce, doskona€ѕy czerwony ser, a w dodatku mieli czyste r€ёce, czyste no€їe i czyste talerze. Ani Frodo, aniSam nie odm€њwili €їadnego dania, kt€њrym ich cz€ёstowano,nie uchylili si€ё nawet od drugiej i trzeciej porcji. Wino rozgrza€ѕo krew w €їy€ѕach rozp€ѕywaj€љc si€ё po zm€ёczonych cz€ѕonkach, serca powesela€ѕy; hobbici nabrali humoru, jakiego nie mieli jeszcze od dnia opuszczenia Lorien. Po wieczerzy Faramir zaprowadzi€ѕ ich w g€ѕ€љb pieczary do wn€ёki, cz€ё€ђciowo odgrodzonej zas€ѕon€љ. Przyniesiono tu fotel i dwa !sto€ѕki. W niszy sta€ѕa zapalona gliniana lampka. - Wkr€њtce pewnie zechcecie spa€ѓ - powiedzia€ѕ Faramir - zw€ѕaszcza poczciwy Sam, kt€њry przed posi€ѕkiem oka nie zmru€їy€ѕ - nie wiem, czy #dlatego, €їe l€ёka€ѕ si€ё straci€ѓ wspania€ѕy apetyt, czy te€ї ze strachu przede mn€љ. Nie jest zdrowo spa€ѓ natychmiast po jedzeniu, tym bardziej gdy si€ёjad€ѕo pierwszy raz do syta po d€ѕugim po€ђcie. Pogaw€ёdzimy troch€ё. W€ёdruj€љc z Rivendell prze€їyli€ђcie niew€љtpliwie mn€њstwo przyg€њd wartych opowie€ђci. Wy ze swej strony na pewno te€ї pragniecie od nas dowiedzie€ѓ si€ё czego€ђ o "krajach, do kt€њrych trafili€ђcie.M€њwcie jak najwi€ёcej o moim bracie Boromirze, o starym Mithrandirze, o szlachetnym plemieniu z Lothlorien. Frodo, ju€ї wyspany, by€ѕ ch€ёtny do rozmowy. Ale cho€ѓ jedzenie i wino rozwi€љza€ѕy muj€ёzyk, nie wyzby€ѕ si€ё ca€ѕkowicie ostro€їno€ђci. Sam u€ђmiecha€ѕ si€ё i nuci€ѕ pod nosem, gdy jednak Frodo "zacz€љ€ѕ m€њwi€ѓ, przys€ѕuchiwa€ѕ si€ё milcz€љc i tylko czasem dorzuca€ѕ jaki€ђ wykrzyknik na potwierdzenie s€ѕ€њw swego pana. Frodo opowiada€ѕ r€њ€їne !historie, wci€љ€ї jednak omija€ѕ spraw€ё Pier€ђcienia i zadania, "kt€њrego podj€ё€ѕa si€ё dru€їyna, szeroko natomiast rozwodzi€ѕ si€ё nad m€ёstwem Boromira i podkre€ђla€ѕ oddane przez niego us€ѕugi czy to podczas spotkania z wilkami, czy w zaspach €ђnie€їnych pod Karadhrasem, a tak€їe w walce z orkami w kopalni Morii, gdziezgin€љ€ѕ Gandalf. Najbardziej wzruszy€ѕa Faramira opowie€ђ€ѓ owalce na mo€ђcie. - Musia€ѕo to wzburzy€ѓ Boromira, €їe przysz€ѕo mu ucieka€ѓ przed orkami - rzek€ѕ -czy nawet przed straszliwym potworem, kt€њrego nazywacie Balrogiem. Boromir musia€ѕ kipie€ѓ gniewem, mimo €їe uciek€ѕ ostatni. - Ostatni - przyzna€ѕ Frodo. - Pami€ёta€ѓ jednak trzeba, €їe Aragorn nie mia€ѕ prawa nara€їa€ѓ si€ё, on jeden bowiem po stracie Gandalfa zna€ѕ drog€ёi m€њg€ѕ wyprowadzi€ѓ nas z podziemi. Gdyby nie by€ѕo nas, ma€ѕolud€њw, kt€њrymi musieli "opiekowa€ѓ si€ё, r€ёcz€ё, €їe nie uciek€ѕby w€њwczas z pola bitwyani Boromir, ani Aragorn. - Mo€їe by€ѕoby dla Boromira lepiej, gdyby by€ѕ tam poleg€ѕ razem z Mithrandirem - powiedzia€ѕ Faramir - zamiast i€ђ€ѓ dalej na spotkanie losu, kt€њry go czeka€ѕ nad wodogrzmotami Rauros. - Mo€їe. Ale teraz opowiedz mi o swoich przygodach - rzek€ѕ Frodo, znowu odwracaj€љc rozmow€ё od niebezpiecznego tematu. - Chcia€ѕbym co€ђ !wi€ёcej wiedzie€ѓ o Minas Ithil, Osgiliath i niezdobytej Minas Tirith. Jakie macie nadzieje nautrzymanie grodu w razie d€ѕugiej wojny? - Jakie mamy nadzieje? - odpar€ѕ Faramir. - Od dawna poniechali€ђmy wszelkiej !nadziei. Miecz Elendila, je€їeli powr€њci, mo€їe na nowo jej iskr€ё wykrzesze, lecz nie $s€љdz€ё, by zdzia€ѕa€ѕ co€ђ wi€ёcej ponad to, €їe odroczy dzie€ј "kl€ёski; chyba €їe zjawi si€ё innajeszcze nieoczekiwana pomoc ze strony elf€њw albo ludzi. Nieprzyjaciel bowiem wzrasta "w si€ѕy, a my wci€љ€ї s€ѕabniemy. Nar€њd nasz prze€їywa "zmierzch, jesie€ј, po kt€њrej ju€їnie rozkwitnie wiosna. Ludzie zNumenoru €їyli na rozleg€ѕych obszarach wybrze€їy i nadmorskich kraj€њw, lecz w wi€ёkszo€ђci popadli w zepsucie i szale€јstwa. Wielu rozmi€ѕowa€ѕo si€ё w ciemno€ђciach i czarnej magii. Niekt€њre plemiona ca€ѕkowicie odda€ѕy si€ё pr€њ€їniactwu i !uciechom €їycia, inne za€ђ bi€ѕy !si€ё mi€ёdzy sob€љ, a€ї wreszcie os€ѕabionymi przez lenistwo lub niezgod€ё zaw€ѕadn€ё€ѕy z€ѕe, dzikie ludy. Nikt nie powie, €їe w Gondorzekiedykolwiek praktykowano czarn€љ magi€ё lub wymawiano bodaj z czci€љ imi€ё Nienazwanego. Dawna m€љdro€ђ€ѓi pi€ёkno przyniesione z zachodu d€ѕugo €їy€ѕy w !kr€њlestwie syn€њw Elendila i po dzi€ђ dzie€ј tam przetrwa€ѕy. Lecz nawet sam Gondor tak€їe €ђci€љgn€љ€ѕ na siebie upadek, "gnu€ђniej€љc po trosze i €ѕudz€љc si€ё, €їe Nieprzyjaciel €ђpi, podczas gdy on by€ѕ wprawdzieprzep€ёdzony z tych stron, wcale jednak nie zmia€їd€їony. $Mmier€ѓ wci€љ€ї by€ѕa w€ђr€њd nas, poniewa€ї Numenorejczycy, jakzawsze, jak za dawnych lat kr€њlestwa, kt€њre wskutek tegoutracili, marzyli o nie ko€јcz€љcym si€ё i niezmiennym €їyciu. Kr€њlowie budowali grobowce wspanialsze ni€ќli !domy dla €їyj€љcych, z wi€ёksz€љ rado€ђci€љ wymawiali prastare imiona swoich przodk€њw ni€ї imiona potomk€њw. Bezdzietni w€ѕadcy zasiadali w starodawnych pa€ѕacach rozmy€ђlaj€љc o zamierzch€ѕej €ђwietno€ђci swego rodu. W tajemnych komnatach uczeni przyrz€љdzali pot€ё€їne czarodziejskie napoje lub z wysoko€ђci smuk€ѕych zimnych wie€ї rzucali pytania gwiazdom."Ostatni kr€њl z linii Anariona niezostawi€ѕ dziedzica. Namiestnicy wszak€їe byli roztropniejsi i szcz€ё€ђliwsi. Roztropniejsi, bo werbowali do si€ѕ zbrojnych ludzi z krzepkichplemion nadmorskich i !dzielnych g€њrali z Ered Nimrais.Zawarli te€ї sojusz z dumnym ludem p€њ€ѕnocy, kt€њry cz€ёsto szarpa€ѕ nasze granice i by€ѕ wojowniczy, ale z dawna zwi€љzany z nami pokrewie€јstwem, nie tak obcyjak dzicy Easterlingowie lub okrutni Haradrimowie. Dzi€ёki temu za czas€њw Kiriona, Dwunastego Namiestnika (ojciec m€њj jest dwudziestym sz€њstym z kolei), pobratymcy zp€њ€ѕnocy przybyli nam z odsiecz€љ i brali udzia€ѕ w wielkiej bitwie na polach Kelebrantu, kiedy to zniszczyli€ђmy nieprzyjaci€њ€ѕ, kt€њrzy zagarn€ёli nasze p€њ€ѕnocne prowincje. Tych sojusznik€њw nazywamy Rohirrimami, mistrzami koni; odst€љpili€ђmy im prowincj€ё Kalenardhon, kt€њra odt€љd zwiesi€ё Rohanem. Kraj ten bowiem przez d€ѕugie wieki by€ѕ niemal bezludnym pustkowiem. Rohirrimowie stali si€ё naszymi sprzymierze€јcami, z€ѕo€їyli wiele dowod€њw wierno€ђci, wspieraj€љc nas w potrzebie i strzeg€љc p€њ€ѕnocnego pogranicza oraz Wr€њt Rohanu. Przej€ёli z naszych obyczaj€њw inauk, ile chcieli, co dostojniejsi w€ђr€њd nich w€ѕadaj€љ nasz€љ mow€љ, lecz na og€њ€ѕ trzymaj€љ si€ё we wszystkim wzor€њw, kt€њre im zostawili przodkowie, i !w€ѕasnych tradycji, m€њwi€љ za€ђ swoim j€ёzykiem, przyniesionym$z p€њ€ѕnocy. S€љ nam mili ci ro€ђli m€ё€їowie i pi€ёkne niewiasty, nie mniej dzielne od m€ё€ї€њw, "plemi€ё z€ѕotow€ѕose, jasnookie i krzepkie. Przypominaj€љ nam m€ѕodo€ђ€ѓ cz€ѕowiecz€љ z Dawnych Dni. Nasi uczeni w "ksi€ёgach powiadaj€љ, €їe €ѕ€љczy nas z Rohirrimami prastare pokrewie€јstwo, nale€ї€љ bowiemdo jednego z tych samych Trzech Rod€њw co Numenorejczycy, pochodz€љ wszak€їe nie od Hadora Z€ѕotow€ѕosego, Przyjaciela Elf€њw, lecz od jednego z jego synowc€њw czy krewnych, kt€њrzy nie wyw€ёdrowali za morze uchylaj€љc si€ё od wezwania. My bowiem w naszych dziejach rozr€њ€їniamy ludzi Wy€їyn, albo ludzi Zachodu, czyli Numenorejczyk€њw; ludzi #Mrednich, albo ludzi P€њ€ѕmroku, ido tych zaliczamy Rohirrim€њw oraz pokrewne im plemiona zamieszkuj€љce po dzi€ђ dzie€ј na dalekiej p€њ€ѕnocy; wreszcie !Dzikich, czyli ludzi Ciemno€ђci. Teraz wszak€їe, gdy Rohirrimowie pod wielu "wzgl€ёdami do nas si€ё zbli€їyli, wy€ѓwiczyli w r€њ€їnych umiej€ёtno€ђciach i og€ѕadzili obyczaje, my za€ђ !upodobnili€ђmy si€ё do nich, nie mo€їemy ju€ї ro€ђci€ѓ prawa do nazwy ludzi Wy€їyn. Jeste€ђmy !dzi€ђ Mrednimi lud€ќmi, lud€ќmi P€њ€ѕmroku, lecz przechowujemy pami€ё€ѓ lepszych dni. Tak samo jak Rohirrimowie kochamy obecnie wojn€ё i odwag€ё dla nich samych, zar€њwno ze wzgl€ёdu na cel, kt€њremu #s€ѕu€ї€љ, jak na rado€ђci, kt€њrychpozwalaj€љ nam zaznawa€ѓ. Wprawdzie wci€љ€ї jeszcze wierzymy, €їe wojownik powinien mie€ѓ inn€љ jeszcze wiedz€ё i umiej€ёtno€ђci pr€њcz "w€ѕadania bron€љ i €їo€ѕnierskiegorzemios€ѕa, lecz cenimy €їo€ѕnierzy ponad ludzi trudz€љcych si€ё innymi sprawami. Taki jest nakaz chwili. Tote€ї Boromir dla swego wojennego m€ёstwa cieszy€ѕ si€ё w Gondorze najwy€їszym uznaniem. By€ѕ naprawd€ё dzielny. Od dawna Minas Tirith nie mia€ѕo dziedzica r€њwnie wytrwa€ѕego na trudy i r€њwnie m€ё€їnego w boju; nikt te€ї tak pot€ё€їnie jak on nie umia€ѕ zad€љ€ѓ w Wielki R€њg. !Faramir westchn€љ€ѕ i umilk€ѕ na d€ѕug€љ chwil€ё. - Ma€ѕo by€ѕo o elfach w tych wszystkich opowie€ђciach - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB-p` cќh.а y c_i/I3 cТi0|"Ў?%j1*)ю c€dj24] cЧjodezwa€ѕ si€ё Sam, nagle nabieraj€љc odwagi. Zauwa€їy€ѕ, €їe Faramir wspomina elfy zawsze z szacunkiem, i to przejedna€ѕo Sama, uspokajaj€љc jego !podejrzliwo€ђ€ѓ skuteczniej ni€ї grzeczne s€ѕowa, jad€ѕo i wino. - Ma€ѕo - rzek€ѕ Faramir - bo $nie zg€ѕ€ёbia€ѕem historii elf€њw i niewiele wiem o tym plemieniu. To w€ѕa€ђnie jedna z tych zmian, jakie zasz€ѕy w nas, kiedy z Numenoru przesiedlili€ђmy si€ё do Mr€њdziemia. Skoro Mithrandir by€ѕ towarzyszem waszej wyprawy i rozmawiali€ђcie po drodze z Elrondem, wiecie zapewne, €їe przodkowie Numenorejczyk€њw walczyli u boku elf€њw w zamierzch€ѕych wojnach, za co w nagrod€ё otrzymali kr€њlestwo po€ђr€њd morza, w zasi€ёgu spojrzenia z Ojczyzny Elf€њw. Lecz na obszarach Mr€њdziemia za dni ciemno€ђci ludzie stracili €ѕ€љczno€ђ€ѓ z elfami na skutek podst€ёp€њw Nieprzyjaciela a tak€їe z powodu nurtu czasu, kt€њry ni€њs€ѕ ka€їde plemi€ё w inn€љ stron€ё po jego w€ѕasnej #drodze. Dzi€ђ ludzie l€ёkaj€љ si€ё "elf€њw i nie ufaj€љ im, niewiele onich wiedz€љc. My za€ђ w Gondorze tak samo jak Rohirrimowie stali€ђmy si€ё podobni do innych ludzi. Rohirrimowie bowiem, chocia€ї s€љ wrogami W€ѕadcy Ciemno€ђci,nie ufaj€љ elfom i m€њwi€љ o Z€ѕotym Lesie ze zgroz€љ. Jednak€їe s€љ jeszcze w€ђr€њd nas ludzie podtrzymuj€љcy z elfami w miar€ё mo€їno€ђci !znajomo€ђ€ѓ i niekiedy ten i €њw wymyka si€ё potajemnie do !Lorien, a ma€ѕo kt€њry wraca. Ja "do tych €ђmia€ѕk€њw nie nale€ї€ё. S€љdz€ё, €їe w naszych czasach niebezpiecznie jest dla €ђmiertelnik€њw z w€ѕasnej woli szuka€ѓ porozumienia z Najstarszym Plemieniem. Ale zazdroszcz€ё tym, kt€њrzy widzieli Bia€ѕ€љ Pani€љ. "- Pani€љ z Lorien! Galadriel€ё! - wykrzykn€љ€ѕ Sam. - Ach, gdyby #j€љ pan m€њg€ѕ ujrze€ѓ! Ja, prosz€ёpana, jestem prosty hobbit, ogrodnik z zawodu, nie znam si€ё na poezji, w ka€їdym razie nie umiem wierszy uk€ѕada€ѓ, chyba €їe jaki€ђ €їarcik rymowany mi si€ё uda, a i to rzadko, na prawdziwy poemat "nigdy bym si€ё nie zdoby€ѕ... No, wi€ёc nie umiem powiedzie€ѓ tego, co bym chcia€ѕ. To trzebaza€ђpiewa€ѓ. €eby tu by€ѕ Obie€їy€ђwiat, czyli, chcia€ѕem rzec, Aragorn, albo stary pan !Bilbo, ci by umieli! Szkoda, €їe nie potrafi€ё o niej u€ѕo€їy€ѓ pie€ђni. Jest pi€ёkna, urocza! Czasem jak ogromne drzewo wkwiatach, czasem jak bi€ѕay narcyz, drobny i smuk€ѕy. Twarda jak diament, €ѕagodna "jak €ђwiat€ѕo ksi€ё€їyca. Ciep€ѕa !jak promie€ј s€ѕo€јca, zimna jak gwiazda. Dumna i daleka jak szczyt w €ђniegach, weso€ѕa jakwiejska dziewczyna, kt€њra wiosn€љ wplata stokrotki w warkocze. Ale ja gadam i gadam, a wszystkich s€ѕ€њw za ma€ѕo, €їeby jej odda€ѓ sprawiedliwo€ђ€ѓ. - Musi by€ѓ naprawd€ё urocza - rzek€ѕ Faramir. - Niebezpiecznie pi€ёkna. - Nic nie wiem o tym, €їeby by€ѕa niebezpieczna - odpar€ѕ Sam. - Uwa€їam, €їe ludzie bior€љ niebezpiecze€јstwo z sob€љ do Lorien, znajduj€љ tam tylko to, co sami przynie€ђli. Mo€їe zreszt€љ s€ѕusznie widz€љ w niej istot€ё niebezpieczn€љ, bo ma w sobie wielk€љ si€ѕ€ё. Mo€їna si€ё o ni€љ rozbi€ѓ jak #€ѕ€њd€ќ na skale, mo€їna zaton€љ€ѓ jak hobbit w rzece; ale czy "wolno wini€ѓ ska€ѕ€ё albo rzek€ё? A w€ѕa€ђnie Boro... Sam urwa€ѕ i obla€ѕ si€ё rumie€јcem. - Tak? Boromir? Co chcia€ѕe€ђ powiedzie€ѓ? - podchwyci€ѕ Faramir. - Czy Boromir z sob€љ przyni€њs€ѕ do Lorien niebezpiecze€јstwo? - Tak, z przeproszeniem "pa€јskim, przyni€њs€ѕ je z sob€љ, chocia€ї taki by€ѕ z niego wspania€ѕy cz€ѕowiek, je€ђli wolno tak si€ё wyrazi€ѓ. Pan zreszt€љ od pocz€љtku by€ѕ na tropie. Dobrze si€ё Boromirowi przygl€љda€ѕem i pilnie go s€ѕucha€ѕem przez ca€ѕy czas !w€ёdr€њwki z Rivendell. Musia€ѕemstrzec mego pana, rozumie si€ё, nie znaczy to wcale, €їebym do Boromira nie mia€ѕ $zaufania. I my€ђl€ё, €їe w€ѕa€ђnie wLorien Boromir jasno zrozumia€ѕ to, czego ja si€ё ju€ї przedtem domy€ђli€ѕem, i zrozumia€ѕ to, czego pragnie. A pragn€љ€ѕ "Pier€ђcienia, pragn€љ€ѕ go, odk€љdgo zobaczy€ѕ. - Sam! - krzykn€љ€ѕ Frodo przera€їony. Zamy€ђli€ѕ si€ё na #d€ѕug€љ chwil€ё i nagle ockn€љ€ѕ z zadumy, lecz ju€ї poniewczasie. "- Rety! - j€ёkn€љ€ѕ Sam bledn€љc izaraz potem czerwieniej€љc gwa€ѕtownie. - Znowu paln€љ€ѕemg€ѕupstwo. Racj€ё mia€ѕ Dziadunio, kiedy m€њwi€ѕ: €єIle razy otworzysz usta, lepiej zatkaj je pr€ёdko, cho€ѓby #w€ѕasn€љ pi€ёt€љ€і. O, rety, rety! - Niech pan s€ѕucha, kapitanie - zwr€њci€ѕ si€ё do Faramira zbieraj€љc ca€ѕ€љ odwag€ё, na !jak€љ go by€ѕo sta€ѓ. - Prosz€ё, niech pan nie wykorzysta przeciw mojemu panu g€ѕupoty jego s€ѕugi. Pan tak pi€ёknie "m€њwi€ѕ o elfach i tak dalej, €їe zapomnia€ѕem si€ё wreszcie. Ale nie sztuka pi€ёknie m€њwi€ѓ, trzeba pi€ёknie post€ёpowa€ѓ - jak powiada hobbickie przys€ѕowie. To b€ёdzie pr€њba !pa€јskiej wspania€ѕomy€ђlno€ђci. - Tak i ja s€љdz€ё - odpar€ѕ Faramir z wolna i bardzo €ѕagodnie, u€ђmiechaj€љc si€ё dziwnie. - A wi€ёc mamy rozwi€љzanie wszystkich zagadek. Jedyny Pier€ђcie€ј, o kt€њrym mniemano, €їe zgin€љ€ѕ raz na zawsze dla €ђwiata. I Boromir chcia€ѕ go odebra€ѓ przemoc€љ? A ty€ђ uciek€ѕ? "Bieg€ѕe€ђ tyle mil, €їeby wpa€ђ€ѓ prosto w moje r€ёce! W g€њrach,na pustkowiu, mam was w swojej mocy, dw€њch nizio€ѕk€њwprzeciw setce €їo€ѕnierzy, kt€њrych mog€ё skrzykn€љ€ѓ w !jednej chwili, i Pier€ђcie€ј nad "pier€ђcieniami. Pi€ёkny dar losu! Faramir, kapitan Gondoru, ma w tej pr€њbie da€ѓ miar€ё swej wspania€ѕomy€ђlno€ђci. Ha! Wsta€ѕ, wyprostowa€ѕ si€ё, ogromny, a szare jego oczy !rozb€ѕys€ѕy. Frodo i Sam zerwali si€ё ze sto€ѕk€њw, skoczyli pod €ђcian€ё, wsparli si€ё o ni€љ plecami; r€ёce ich gor€љczkowo si€ёgn€ё€ѕy mieczy. Zapad€ѕa cisza. Wszyscy zebrani w pieczarze wojownicy przerwalirozmowy i ze zdumieniem patrzyli na hobbit€њw. Lecz Faramir usiad€ѕ z powrotem, za€ђmia€ѕ si€ё z cicha i zaraz znowu spowa€їnia€ѕ. !- Biedny Boromir! Za ci€ё€їka dla!niego by€ѕa ta pr€њba! - odezwa€ѕ si€ё w ko€јcu. - Dorzucili€ђcie jeszcze ci€ё€їsze brzemi€ё do mego €їalu, dziwni przybysze zdalekich kraj€њw, przynosz€љcy niebezpiecze€јstwo mi€ёdzy ludzi! Ale okazuje si€ё, €їe ja lepiej umia€ѕem pozna€ѓ si€ё na nizio€ѕkach ni€ї nizio€ѕki na cz€ѕowieku. My, ludzie z Gondoru, jeste€ђmy prawdom€њwni. Rzadko si€ё che€ѕpimy, a je€ђli co€ђ przyrzekamy, raczej zginiemy,ni€ї z€ѕamiemy s€ѕowo. !Powiedzia€ѕem: €єNie schyli€ѕbym si€ё po niego, nawet gdyby le€їa€ѕ na go€ђci€јcu€і. Tote€ї nawet gdybym by€ѕ cz€ѕowiekiem zdolnym po€ї€љda€ѓ takiej rzeczy, i jakkolwiek m€њwi€љc to nie wiedzia€ѕem jeszcze, czym ona jest naprawd€ё, uwa€їa€ѕbym, €їe te s€ѕowa mnie wi€љ€ї€љ, i nie post€љpi€ѕbym wbrew w€ѕasnemu o€ђwiadczeniu. Mnie jednak wcale nie kusi ta rzecz. Mo€їe po prostu do€ђ€ѓ mam wiedzy, €їeby rozumie€ѓ, i€ї s€љ pewne niebezpiecze€јstwa, od kt€њrych cz€ѕowiek powinien ucieka€ѓ. Siadajcie, b€љd€ќcie spokojni. Pociesz si€ё, Samie. Wygada€ѕe€ђ si€ё mimo woli, widocznie los tego chcia€ѕ. Serce masz m€љdre zar€њwno jak wierne, ono widzi ja€ђniej ni€ї twoje oczy. Bo jakkolwiek wyda wam si€ё to dziwne, nie narazili€ђcie si€ё na €їadne niebezpiecze€јstwo, wyjawiaj€љc mi t€ё tajemnic€ё. Kto wie, Samie, mo€їe w€ѕa€ђnie tym sposobem pomog€ѕe€ђ swemu panu, kt€њrego tak kochasz. Tw€њj b€ѕ€љd wyjdzie wam na dobre, o ile to ode !mnie b€ёdzie zale€їa€ѕo. Pociesz si€ё, samie. Lecz nigdy wi€ёcej nie wymawiaj nazwy tej rzeczy g€ѕo€ђno. Ten jeden raz wystarczy. Hobbici wr€њcili na swoje miejsca i siedzieli cichutko. €o€ѕnierze znowu zaj€ёli si€ё popijaniem wina i rozmow€љ, s€љdz€љc, €їe ich dow€њdca €їartowa€ѕ z go€ђ€ѓmi i €їe ta zabawa si€ё sko€јczy€ѕa. - Teraz nareszcie rozumiemy si€ё wzajemnie dobrze, m€њj "Frodo! - rzek€ѕ Faramir. - Je€їeliwzi€љ€ѕe€ђ t€ё rzecz w powiernictwo, nie pragn€љc jej,!pos€ѕuszny pro€ђbie innych os€њb,"zas€ѕu€їy€ѕe€ђ na m€њj szacunek i na moje wsp€њ€ѕczucie. Podziwiam ci€ё te€ї, €їe trzymasz j€љ w ukryciu i nie u€їywasz jej. Jeste€ђcie dla mnie istotami z nieznanego plemienia i nieznanego €ђwiata. Czy wszyscy wasi wsp€њ€ѕplemie€јcy s€љ do was podobni? Wasz kraj musi by€ѓ dziedzin€љ spokoju i pogody, ogrodnicy za€ђ ciesz€љ si€ё pewnie wielkim powa€їaniem. - Nie wszystko jest u nas doskona€ѕe - odpar€ѕ Frodo - lecz ogrodnik€њw rzeczywi€ђcie bardzo szanujemy. - Nawet tam, w swoich ogrodach, znacie pewnie zm€ёczenie, jak ka€їda istota pod s€ѕo€јcem. C€њ€ї dopiero tutaj, z dala od domu i po d€ѕugiej podr€њ€їy. Do€ђ€ѓ na dzisiaj rozm€њw. U€ђnijcie obaj !spokojnie, je€ђli zdo€ѕacie. Nie b€њjcie si€ё, ja nie chc€ё tej rzeczy zobaczy€ѓ ani dotkn€љ€ѓ, nie chc€ё te€ї wiedzie€ѓ o niej wi€ёcej, nie wiem (wiem ju€ї za wiele!), aby nie skusi€ѕa mnie podst€ёpem i abym si€ё w tej pr€њbie nie okaza€ѕ gorszy ni€ї Frodo, syn Droga. Id€ќcie teraz spocz€љ€ѓ, lecz przedtem powiedzcie tylko, je€їeli mo€їecie, dok€љd zamierzacie !st€љd si€ё uda€ѓ i co robi€ѓ. Ja bowiem musz€ё czuwa€ѓ, czeka€ѓ, rozmy€ђla€ѓ. Czas up€ѕywa. Rankiem ka€їdy z nas pospieszy swoj€љ drog€љ. Frodo po pierwszym wstrz€љsie strachu przez d€ѕug€љ chwil€ё dr€їa€ѕ ca€ѕy. Teraz ogromne zm€ёczenie mg€ѕ€љ przys€ѕoni€ѕo mu oczy. Nie mia€ѕ ju€ї si€ѕy !d€ѕu€їej udawa€ѓ i opiera€ѓ si€ё pytaniom. - Szuka€ѕem drogi do Mordoru -powiedzia€ѕ s€ѕabym g€ѕosem. - Szed€ѕem ku Gorgoroth. Musz€ё "odnale€ќ€ѓ G€њr€ё Ognia i rzuci€ѓ t€ё rzecz w Szczeliny Zag€ѕady. !Tak kaza€ѕ Gandalf. Ale my€ђl€ё, €їe nigdy nie dojd€ё do celu. Faramir chwil€ё patrza€ѕ na niego z powag€љ i zdumieniem. Widz€љc, €їe hobbit chwieje si€ёna nogach, d€ќwign€љ€ѕ go !€ѕagodnie w ramionach, zani€њs€ѕ na legowisko i otuli€ѕ ciep€ѕo. Frodo natychmiast zapad€ѕ w g€ѕ€ёboki sen. Tu€ї obok ustawiono drugie €ѕ€њ€їko dla !jego s€ѕugi. Sam zawaha€ѕ si€ё namoment, po czym z niskim uk€ѕonem zwr€њci€ѕ si€ё do Faramira: - Dobranoc! Wygra€ѕe€ђ, szlachetny panie. - Doprawdy? - spyta€ѕ Faramir. - Kruszec okaza€ѕ si€ё najwy€їszej pr€њby. Faramir przyj€љ€ѕ to z u€ђmiechem. !- Mmia€ѕego s€ѕug€ё ma Frodo! - rzek€ѕ. - Ale niech tam! Pochwa€ѕa z zacnych ust jest najwy€їsz€љ nagrod€љ. Nie "zas€ѕu€їy€ѕem na ni€љ jednak. Nie mia€ѕem bowiem pokusy ani ch€ёci post€љpi€ѓ inaczej. - Wierz€ё - odpar€ѕ Sam. - Powiedzia€ѕe€ђ, szlachetny panie, €їe m€њj pan ma w sobie co€ђ z elfa. To prawda. Ja wszak€їe powiem, €їe w tobie, panie, jest te€ї co€ђ, co mi przypomina... no tak! Czarodzieja Gandalfa! !- To mo€їliwe - rzek€ѕ Faramir. -Mo€їe wyczuwasz daleki wiew powietrza Numenoru. Dobranoc! Rozdzia€ѕ 6 Zakazane jezioro Budz€љc si€ё Frodo ujrza€ѕ schylonego nad sob€љ Faramira. Na mgnienie oka zaw€ѕadn€љ€ѕ nim dawny strach i hobbit $usiad€ѕ cofaj€љc si€ё pod €ђcian€ё. - Nie masz si€ё czego obawia€ѓ - rzek€ѕ Faramir. - Czy to ju€ї rano? - spyta€ѕ ziewaj€љc Frodo. - Jeszcze nie, lecz noc ma si€ёku ko€јcowi, a ksi€ё€їyc zachodzi. Czy chcesz go zobaczy€ѓ? Chcia€ѕbym te€ї w pewnej sprawie zasi€ёgn€љ€ѓ twojej rady. Przykro mi, €їe musia€ѕem przerwa€ѓ ci spoczynek. Czy p€њjdziesz ze mn€љ? - P€њjd€ё - odpar€ѕ Frodo wstaj€љc. Dreszcz nim wstrz€љsn€љ€ѕ, gdy wychyn€љ€ѕ z ciep€ѕych koc€њw i futer. Zimno by€ѕo w pieczarze, gdzie nie palono ogniska. Szum wody rozlega€ѕ si€ё g€ѕo€ђno w€ђr€њd !ciszy. Hobbit zarzuci€ѕ p€ѕaszcz i poszed€ѕ za Faramirem. Sam budz€љc si€ё nagle, jakby ostrze€їony czujnym instynktem, od razu spojrza€ѕ na puste legowisko swego pana i zerwa€ѕ si€ё na r€њwne nogi. Zobaczy€ѕ dwie ciemne sylwetki, Froda i wysokiego !m€ё€їczyzny rysuj€љce si€ё na tle sklepionej bramy, kt€њr€љ teraz wype€ѕnia€ѕo blade, bia€ѕawe "€ђwiat€ѕo. Pobieg€ѕ ku nim mi€ёdzy rz€ёdami wojownik€њw, €ђpi€љcychna siennikach wzd€ѕu€ї €ђcian. !Mijaj€љc bram€ё spostrzeg€ѕ, €їe Zas€ѕona wygl€љda teraz jak ol€ђniewaj€љcy welon jedwabny, przetykany per€ѕami i srebrem, jak topniej€љce sople ksi€ё€їycowej po€ђwiaty. Nie zatrzyma€ѕ si€ё jednak, €їeby "podziwia€ѓ ten widok, i skr€ёci€ѕ za swoim panem w w€љskie drzwiczki, otwarte w €ђcianie pieczary. Szli najpierw ciemnym korytarzem, potem po mokrych!stopniach schod€њw w g€њr€ё, a€ї $znale€ќli si€ё na ma€ѕej, p€ѕaskiej platformie wyciosanej w skale i rozja€ђnionej bladym €ђwiat€ѕem, p€ѕyn€љcym z nieba przez otw€њr wyci€ёty wysoko uszczytu d€ѕugiego szybu. St€љd !schody rozchodzi€ѕy si€ё: jedne, jak si€ё zdawa€ѕo, prowadzi€ѕy na stromy brzeg potoku, drugie zwr€њcone by€ѕy w lewo. Tam w€ѕa€ђnie prowadzi€ѕ hobbit€њw Faramir. Schody zbudowane by€ѕy jak w wie€їy, na kszta€ѕt zwini€ёtej spirali. Wreszcie wydostali si€ё z ciemno€ђci kamiennych €ђcian i rozejrzeli wko€ѕo. Stali na szerokiej, p€ѕaskiej skale, niczym nie ogrodzonej. Z prawej strony, od wschodu, potok z pluskiem zeskakiwa€ѕ z!nielicznych taras€њw, dalej za€ђ !sp€ѕywa€ѕ po stromi€ќnie g€ѕadko wy€ї€ѕobionym korytem; ciemna,wzburzona woda pieni€ѕa si€ё i toczy€ѕa w€ђr€њd wir€њw niemal tu€ї u ich st€њp i znika€ѕa na !podci€ёtej kraw€ёdzi przepa€ђci, !kt€њra zia€ѕa po prawej stronie. Nad jej brzegiem zapatrzony w jej g€ѕ€љb sta€ѕ milcz€љcy wojownik. Frodo przez chwil€ё €ђledzi€ѕ wzrokiem kr€ёte i strome przesmyki wodne, potem $spojrza€ѕ g€њr€љ w dal. Mwiat by€ѕ !cichy, ch€ѕodny, jakby zbli€їa€ѕ si€ё ju€ї brzask. Nad zachodnim !widnokr€ёgiem ksi€ё€їyc zni€їa€ѕ "si€ё, pe€ѕny i jasny. Blade opary migota€ѕy w rozleg€ѕej dolinie; szeroki par€њw kipia€ѕ srebrn€љ !mg€ѕ€љ, a jego dnem toczy€ѕy si€ёw nocnym ch€ѕodzie fale #Anduiny. Za rzek€љ k€ѕ€ёbi€ѕy si€ё czarne ciemno€ђci, a w nich tu i €њwdzie po€ѕyskiwa€ѕy zimne, ostre, obce i bia€ѕe jak z€ёby upiora szczyty Ered Nimrais, Bia€ѕych G€њr Kr€њlestwa Gondoru, okryte wiecznym €ђniegiem. D€ѕug€љ chwil€ё Frodo sta€ѕ na tym kamiennym wzniesieniu i "dreszcz przej€љ€ѕ go na my€ђl, €їemo€їe tam, po€ђr€њd przes€ѕoni€ёtych ciemno€ђci€љ rozleg€ѕych przestrzeni, jego przyjaciele w€ёdruj€љ lub mo€їe %€ђpi€љ, je€ђli nie le€ї€љ martwi pod ca€ѕunem mg€ѕy. Po co Faramir !przywi€њd€ѕ go tutaj i wyrwa€ѕ z b€ѕogiego zapomnienia snu? Sam stawia€ѕ sobie r€њwnie€ї to pytanie i nie m€њg€ѕ powstrzyma€ѓ si€ё od szepni€ёcia%paru s€ѕ€њw, €ѕudz€љc si€ё, €їe nikt pr€њcz Froda ich nie us€ѕyszy: - Pi€ёkny widok, panie Frodo, trudno zaprzeczy€ѓ, ale zi€љb przejmuje do ko€ђci, nie m€њwi€љc ju€ї o sercu. Co si€ё dzieje? Faramir us€ѕysza€ѕ i odpowiedzia€ѕ: - Ksi€ё€їyc zachodzi nad Gondorem. Pi€ёkny Ithil, opuszczaj€љc Mr€њdziemie, spogl€љda raz jeszcze na bia€ѕe !k€ёdziory s€ёdziwej Mindolluiny. Widok wart jest paru dreszczy. Lecz nie dla tego widoku sprowadzi€ѕem was tutaj, a prawd€ё m€њwi€љc, samaw og€њle nie prosi€ѕem na t€ё przechadzk€ё: je€ђli mu zimno, p€ѕaci cen€ё w€ѕasnej zbytniej czujno€ђci. Nyk wina szybko was potem rozgrzeje. Patrzcie!Posun€љ€ѕ si€ё na kraw€ёd€ќ przepa€ђci i stan€љ€ѕ obok wartownika. Frodo poszed€ѕ za !nim, lecz Sam nie ruszy€ѕ si€ё z miejsca. Nawet z dala od brzegu, na tej wilgotnej, wysokiej platformie czu€ѕ si€ё nieswojo. "Faramir i Frodo patrzyli w d€њ€ѕ. Daleko pod stopami widzieli $bia€ѕ€љ wod€ё, kt€њra wlewa€ѕa si€ё do ogromnej, kipi€љcej misy i wirowa€ѕa w przepa€ђcistym owalnym zag€ѕ€ёbieniu po€ђr€њd #ska€ѕ, p€њki nie znalaz€ѕa uj€ђcia przez w€љski przesmyk; t€ёdy ucieka€ѕa z szumem i pluskiem ku spokojniejszym, bardziej r€њwninnym okolicom. Sko€ђne promienie ksi€ё€їyca si€ёga€ѕy jeszcze podn€њ€їa wodospadu i l€ђni€ѕy na sfalowanej tafli jeziora. Nagle Frodo spostrzeg€ѕna bli€їszym jego brzegu skulonego, ma€ѕego stwora, !lecz w tej€їe chwili stw€њr da€ѕ nura do wody i znikn€љ€ѕ tu€ї pod kipiel€љ wodospadu, rozcinaj€љc czarn€љ to€ј tak cicho i g€ѕadko jak strza€ѕa z €ѕuku lub ob€ѕy kamyk. Faramir zagadn€љ€ѕ wartownika: - Co teraz powiesz o tym, Anbornie? Wiewi€њrka czy zimorodek? Czy nad ciemnymi sadzawkami Mrocznej Puszczy€їyj€љ czarne zimorodki? - Nie wiem, co to za stw€њr, lecz z pewno€ђci€љ nie ptak - odpar€ѕ Anborn. - Ma cztery €ѕapy i nurkuje na spos€њb cz€ѕowieczy. Trzeba przyzna€ѓ, €їe mistrz w tej sztuce nie lada! Czego on szuka? Drogi poprzez Zas€ѕon€ё do naszej pieczary? Zdaje si€ё, €їe tym razem nasz schron zosta€ѕ wykryty. Mam z sob€љ €ѕuk, a naobu brzegach rozstawi€ѕem te€ї co najlepszych €ѕucznik€њw. tkich opowie€ђciach - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB3p c*k4 & ck5ЇЊ c№k6Q"Q cSl7Ђ-u cЖl89^8mCzekamy tylko na tw€њj rozkaz, €їeby wypu€ђci€ѓ strza€ѕy, kapitanie. - Co powiesz? Mamy strzela€ѓ? - spyta€ѕ Faramir odwracaj€љc si€ё €їywo do Froda. Frodo przez chwil€ё nie odpowiada€ѕ. !- Nie! - rzek€ѕ wreszcie. - Nie! Prosz€ё was, nie strzelajcie! Samowi nie ochoty, lecz €ђmia€ѕo€ђci zabrak€ѕo, €їeby "g€ѕo€ђniej i szybciej krzykn€љ€ѓ: €єTak!€і Nie widzia€ѕ wprawdzie stwora, o kt€њrym by€ѕa mowa, lecz bez trudu odgad€ѕ, kogo Frodo zobaczy€ѕ w dole. - A wi€ёc znasz tego stwora? -powiedzia€ѕ Faramir. - teraz, skoro go obaj widzieli€ђmy, wyt€ѕumacz, dlaczego, twoim zdaniem, nale€їy go oszcz€ёdzi€ѓ. W d€ѕugich rozmowach tylko jeden raz wspomnia€ѕe€ђ o trzecim, przygodnym towarzyszu, a ja chwilowo nie wypytywa€ѕem o niego. Czeka€ѕem, a€ї go moi ludzie schwyc€љ i sprowadz€љ domnie. Wys€ѕa€ѕem najlepszych €ѕowc€њw na poszukiwania, on wszak€їe wszystkim si€ё wymyka€ѕ tak, €їe nikt go nawet nie widzia€ѕ pr€њcz tu obecnego Anborna, kt€њremu wczoraj wieczorem mign€љ€ѕ o zmroku. Dzi€ђ jednak €њw "€ѕotrzyk dopu€ђci€ѕ si€ё gorszego "przest€ёpstwa ni€ќli €ѕowienie na wy€їynie kr€њlik€њw w sid€ѕa: o€ђmieli€ѕ si€ё wtargn€љ€ѓ do Henneth Annun. Przyp€ѕaci zuchwalstwo €їyciem. Nie pojmuj€ё tego stwora! Tak skryty i zmy€ђlny, a przychodzik€љpa€ѓ si€ё w jeziorku pod naszym oknem. Czy my€ђli, €їe ludzie noc€љ €ђpi€љ nie rozstawiaj€љc wart? Dlaczego on to zrobi€ѕ? - Mo€їna da€ѓ na to pytanie dwie odpowiedzi - odpar€ѕ Frodo. - Po pierwsze, nie zna ludzi, a chocia€ї jest chytry, !mo€їe wcale nie wie, €їe tu si€ё ukrywacie; wasz schron dobrzejest zamaskowany. Po drugie, przypuszczam, €їe €ђci€љgn€ё€ѕo go tutaj nieodparte po€ї€љdanie, silniejsze od przezorno€ђci. - M€њwisz, €їe go tutaj co€ђ przyci€љga? - spyta€ѕ Faramir €ђciszaj€љc g€ѕos. - czy to mo€їliwe, €їeby wiedzia€ѕ o brzemieniu, kt€њre d€ќwigasz? !- Tak. Poniewa€ї on d€ќwiga€ѕ je przez d€ѕugie lata. !- On je d€ќwiga€ѕ? - powt€њrzy€ѕ Faramir t€ѕumi€љc okrzyk zdumienia. - Sprawa wik€ѕa si€ё w coraz to nowe zagadki! A wi€ёc czyha na t€ё rzecz? - By€ѓ mo€їe. Jest mu droga i cenna. Ale nie to mia€ѕem na my€ђli. - Czeg€њ€ї zatem szuka tutaj? - Ryb - rzek€ѕ Frodo. - Patrz! Spojrzeli w d€њ€ѕ ku ciemnemu jezioru. U dalekiego brzegu ukaza€ѕa si€ё ma€ѕa, czarna g€ѕowa, ledwie wychylona z !g€ѕ€ёbokiego cienia pod ska€ѕami.Mign€љ€ѕ srebrzysty b€ѕysk, "drobniutkie kr€ёgi rozesz€ѕy si€ё !po wodzie. Stw€њr dop€ѕyn€љ€ѕ do brzegu i z nieprawdopodobn€љ zwinno€ђci€љ jak €їaba wyskoczy€ѕ z wody na wysok€љ !skarp€ё. Usiad€ѕ i zacz€љ€ѕ si€ё wgryza€ѓ w ma€ѕy, srebrzysty przedmiot, kt€њry po€ѕyskiwa€ѕ przy ka€їdym ruchu jego palc€њw, bo ostatnie promienie ksi€ё€їyca pada€ѕy spoza kamiennej €ђciany na ten koniec jeziora. "Faramir roze€ђmia€ѕ si€ё z cicha. "- Ryb! - powiedzia€ѕ. - Ten g€ѕ€њdjest mniej niebezpieczny. A mo€їe nie! Ryby z jeziorka Henneth Annun mog€љ kosztowa€ѓ go bardzo drogo. - Mam go na ostrzu strza€ѕy - odezwa€ѕ si€ё Anborn. - czy nie wolno mi jej wypu€ђci€ѓ, kapitanie? Prawo karze €ђmierci€љ ka€їdego, kto bez pozwolenia wejdzie w t€ё dolin€ё. - Czekaj, Anbornie - odpar€ѕ Faramir. - Sprawa jest !trudniejsza, ni€ї ci si€ё zdaje. Co powiesz, Frodo? Dlaczego mamy go oszcz€ёdzi€ѓ? "- Jest nieszcz€ё€ђliwy i g€ѕodny -powiedzia€ѕ Frodo - i nic nie wie o gro€ї€љcym niebezpiecze€јstwie. Gandalf, !wasz Mithrandir, prosi€ѕby ci€ё, €їeby€ђ mu darowa€ѕ €їycie, cho€ѓby dla tych powod€њw, zar€њwno jak dla innych jeszcze. Elfom zaleci€ѕ go oszcz€ёdzi€ѓ. Nie wiem "dok€ѕadnie, dlaczego: troch€ё si€ёdomy€ђlam, lecz nie mog€ё teraz o tym m€њwi€ѓ. Ten stw€њr jest w jaki€ђ spos€њb zwi€љzany z moim zadaniem. Dop€њki€ђ nas nie wykry€ѕ i nie uprowadzi€ѕ z sob€љ, on by€ѕ naszym przewodnikiem. - Przewodnikiem? - zdumia€ѕ si€ё zn€њw Faramir. - Nowe dziwy! Na wiele jestem dla ciebie got€њw, m€њj Frodo, tego !jednak nie mog€ё zrobi€ѓ; je€ђli zostawi€ё na wolno€ђci chytrego"w€ѕ€њcz€ёg€ё i pozwol€ё mu i€ђ€ѓ, gdzie zechce, mo€їe przy€ѕ€љczy si€ё do ciebie w dalszej drodze,a mo€їe wpadnie w €ѕapy ork€њw,kt€њrym wy€ђpiewa pod groz€љ tortur wszystko, co wie. Trzeba go zabi€ѓ albo wzi€љ€ѓ do$niewoli. Zabi€ѓ, je€їeli nie da si€ёszybko pochwyci€ѓ. Jak€їe jednak do€ђcign€љ€ѓ stwora tak zwinnego i przemy€ђlnego inaczej ni€ї strza€ѕ€љ z €ѕuku? - Pozw€њl, €їebym cichutko !zszed€ѕ do niego - rzek€ѕ Frodo. - Trzymajcie €ѕuki napi€ёte i zastrzelcie przynajmniej mnie, je€їeli m€њj spos€њb zawiedzie. Na pewno nie uciekn€ё. #- Id€ќ, a pospiesz si€ё! - odpar€ѕ !Faramir. - Je€їeli wyjdzie z tej przygody €їywy, powinien ci !wiernie s€ѕu€їy€ѓ do ko€јca swychn€ёdznych dni. Anbornie, sprowad€ќ Froda na d€њ€ѕ, ale id€ќcie bardzo ostro€їnie. Ten stw€њr ma w€ёch i s€ѕuch. Wezm€ё tw€њj €ѕuk. Anborn mrucza€ѕ z niezadowolenia, lecz poprowadzi€ѕ hobbita kr€ёtymi schodami na ni€їsz€љ platform€ё,a z niej drugimi schodami dalej, a€ї doszli do w€љskiego !wyj€ђcia zaro€ђni€ёtego g€ёstw€љ krzak€њw. Frodo bezszelestnie #przedar€ѕ si€ё przez nie i stan€љ€ѕna wysokim po€ѕudniowym brzegu g€њruj€љcym nad jeziorem. By€ѕo ju€ї teraz ciemno, wodospad przyblad€ѕ i zszarza€ѕ, odzwierciedlaj€љc ledwie nik€ѕy pobrzask, kt€њry ksi€ё€їyc zostawi€ѕ na zachodnimniebie. Golluma st€љd nie widzia€ѕ. Posun€љ€ѕ si€ё kilka krok€њw naprz€њd. Anborn cicho szed€ѕ za nim. - Dalej! - szepn€љ€ѕ Frodowi do ucha. - Uwa€їaj, po prawej stronie brzeg. Je€їeli wpadnieszdo wody, nikt ci€ё nie wyratuje, chyba tw€њj przyjaciel zimorodek. Pami€ёtaj,€їe €ѕucznicy stoj€љ bardzo blisko, chocia€ї ich pewnie nie widzisz. Frodo wzoruj€љc si€ё na Gollumie, pomaga€ѕ sobie r€ёkami, €їeby pewniej trzyma€ѓ si€ё gruntu i wymacywa€ѓ przed sob€љ drog€ё. Ska€ѕy by€ѕy tu !przewa€їnie p€ѕaskie i g€ѕadkie, !lecz €ђliskie. Zatrzyma€ѕ si€ё i #nas€ѕuchiwa€ѕ. Zrazu nie s€ѕysza€ѕ nic pr€њcz nieustannego szumu wodospadu za sob€љ.. nagle blisko przed nim rozleg€ѕ si€ё €ђwiszcz€љcy szept: - Ryby, dobre ryby. Bia€ѕa twarz znik€ѕa, m€њj skarbie, wreszcie znik€ѕa, tak. Teraz !mo€їemy spokojnie zje€ђ€ѓ rybk€ё.Nie, nie, m€њj skarbie, nie, spokojnie! Bo zgin€љ€ѕ nam !skarb. Zgin€љ€ѕ. Pod€ѕe hobbity, "z€ѕo€ђliwe hobbity. Posz€ѕy sobie,zostawi€ѕy nas samych, glum. Zabra€ѕy skarb. Biedny Smeagol !samiute€јki. Nie ma skarbu. Oli !ludzie zabior€љ go, ukradn€љ m€њj skarb. Z€ѕodzieje. Nienawidzimy ich. Ryby, dobre ryby. Dodadz€љ!nam si€ѕ. B€ёdziemy mieli bystre oczy, mocne palce, tak, tak. Zadusimy ich wszystkich, €їeby€ђmy tylko mieli sposobno€ђ€ѓ. Dobre ryby, dobre ryby! Ten jego pomruk by€ѕ niemal tak nieustanny jak szum wody, przerywany jedynie mlaskaniem i bulgotem. Frodo s€ѕuchaj€љc tych odg€ѕos€њw wzdryga€ѕ si€ё z lito€ђci i !wstr€ёtu. Marzy€ѕ, by ten be€ѕkot usta€ѕ wreszcie, by nie musia€ѕ go nigdy ju€ї s€ѕucha€ѓ. Anborn przyczai€ѕ si€ё tu€ї. Wystarczy€ѕoby cofn€љ€ѓ si€ё do niego, szepn€љ€ѓ, €їeby kaza€ѕ €ѕucznikom wypu€ђci€ѓ strza€ѕy. Nie chybiliby pewnie, bo Gollum, jedz€љc €ѕapczywie, nie my€ђla€ѕ o ostro€їno€ђci. Jeden trafny strza€ѕ i Frodo na zawsze pozby€ѕby si€ё tego nieszcz€ёsnego, wstr€ёtnego $g€ѕosu. Ale nie m€њg€ѕ tego zrobi€ѓ.Gollum mia€ѕ pewne prawo do jego opieki. S€ѕuga ma prawo do"opieki pana, nawet je€ђli s€ѕu€їy pod przymusem strachu. Gdyby!nie Gollum, hobbici zgin€ёliby naMartwych Bagnach. Frodo czu€ѕ w g€ѕ€ёbi serca, €їe Gandalf na pewno nie €їyczy€ѕby sobie takiego post€ёpku. - Smeagolu! - zawo€ѕa€ѕ cicho. - Ryby, dobre ryby - sycza€ѕ Gollum. !- Smeagolu! - troch€ё g€ѕo€ђniej "powt€њrzy€ѕ Frodo. Gollum umilk€ѕ.- Smeagolu, tw€њj pan przyszed€ѕ po ciebie. Tw€њj pan #jest tutaj. Zbli€ї si€ё, Smeagolu. Zamiast odpowiedzi us€ѕysza€ѕ lekki syk, jakby Gollum przez z€ёby wci€љga€ѕ oddech. - Chod€ќ tutaj, Smeagolu - rzek€ѕ Frodo. - Jeste€ђmy w niebezpiecze€јstwie. Ludzie zabij€љ ci€ё, je€їeli tu ci€ё !znajd€љ. Chod€ќ pr€ёdko, je€їeli !chcesz unikn€љ€ѓ €ђmierci. Chod€ќdo swego pana. - Nie! - odpar€ѕ g€ѕos. - Pan niedobry. Porzuci€ѕ Smeagola i !odszed€ѕ z nowymi przyjaci€њ€ѕmi.teraz niech pan czeka. Smeagol nie sko€јczy€ѕ ryby. - Nie ma czasu do stracenia! -rzek€ѕ Frodo. - We€ќ ryb€ё z sob€љ i chod€ќ. - Nie. Musz€ё sko€јczy€ѓ ryb€ё. - Smeagolu! - zawo€ѕa€ѕ Frodo z !rozpacz€љ. - Skarb si€ё na ciebiepogniewa. Powiem skarbowi: spraw, €їeby po€ѕkn€љ€ѕ o€ђ€ѓ i "ud€ѕawi€ѕ si€ё na €ђmier€ѓ. Nigdy wi€ёcej nie skosztujesz ryb. Chod€ќ, skarb na ciebie czeka! !Rozleg€ѕ si€ё przenikliwy syk. Z ciemno€ђci wype€ѕzn€љ€ѕ na czworakach Gollum niby pies !przywo€ѕany z w€ѕ€њcz€ёgi do nogi pana. Jedn€љ na p€њ€ѕ zjedzon€љ !ryb€ё trzyma€ѕ w z€ёbach, drug€љ '€ђciska€ѕ w gar€ђci. Zbli€їy€ѕ si€ё do Froda niemal nos w nos i #obw€љcha€ѕ go. Blade oczy l€ђni€ѕy.Nagle wyj€љ€ѕ z ust ryb€ё i wyprostowa€ѕ si€ё przed hobbitem. - Dobry pan! - szepn€љ€ѕ. - Dobry hobbit, wr€њci€ѕ po biednego Smeagola. Dobry Smeagol przyszed€ѕ do pana. Chod€ќmy teraz pr€ёdko, tak. Mi€ёdzy drzewami, p€њki obie Twarze nie €ђwiec€љ. tak, chod€ќmy! - P€њjdziemy - odpar€ѕ Frodo - ale nie zaraz. P€њjd€ё z tob€љ tak, jak przyrzek€ѕem. Powtarzam obietnic€ё! Ale nie zaraz. Jeszcze nie jeste€ђ bezpieczny. Uratuj€ё ci€ё, musisz jednak mi zaufa€ѓ. - Zaufa€ѓ mojemu panu? - nieufnie spyta€ѕ Gollum. - Dlaczego? Gdzie jest ten drugihobbit, ten z€ѕy, ordynarny hobbit? Gdzie on jest? - Tam na g€њrze - odpar€ѕ Frodowskazuj€љc wodospad. - Nie zostawi€ё go tutaj samego. Musimy po niego wr€њci€ѓ. Serce mu si€ё €ђcisn€ё€ѕo. Te namowy zbyt by€ѕy podobne dowci€љgania w pu€ѕapk€ё. Nie obawia€ѕ si€ё, co prawda, €їeby !Faramir pozwoli€ѕ zabi€ѓ Golluma, lecz przypuszcza€ѕ, €їe ka€їe go!uwi€ёzi€ѓ i sp€ёta€ѓ, a w€њwczas nieszcz€ёsny, zdradziecki stw€њr na pewno poczuje si€ё zdradzony przez hobbita. Nigdy mo€їe nie zrozumie ani nie uwierzy, €їe Frodo ocali€ѕ !mu €їycie i €їe nie by€ѕo innego sposobu ratunku. C€њ€ї bowiem %m€њg€ѕ zrobi€ѓ Frodo, je€ђli chcia€ѕ obu stronom w miar€ё mo€їno€ђcidochowa€ѓ wiary? - Chod€ќ, Smeagolu - rzek€ѕ - bo skarb rozgniewa si€ё, je€ђli mnie nie pos€ѕuchasz. Wracamy w g€њr€ё strumienia. Id€ќ pierwszy. Gollum przepe€ѕzn€љ€ѕ kawa€ѕek drogi tu€ї nad kraw€ёdzi€љ, #chlipi€љc i w€ёsz€љc podejrzliwie. #nagle zatrzyma€ѕ si€ё i podni€њs€ѕ g€ѕow€ё. "- Tu kto€ђ jest! - powiedzia€ѕ. - Nie tylko hobbit. - Odwr€њci€ѕ si€ё znienacka. W wy€ѕupiastychoczach migota€ѕo zielone €ђwiate€ѕko. - Niedobry pan! - sykn€љ€ѕ. - Z€ѕy! Podst€ёpny! Fa€ѕszywy! - Splun€љ€ѕ i wyci€љgn€љ€ѕ d€ѕugie rami€ё zako€јczone bia€ѕymi, chwytliwymi palcami. W tym samym okamgnieniu ogromna, ciemna sylwetka Anborna wynurzy€ѕa si€ё tu€ї za nim. Cz€ѕowiek dopad€ѕ Golluma, %siln€љ, ci€ё€їk€љ r€ёk€љ chwyci€ѕ go za kark i przygi€љ€ѕ do ziemi. Stw€њr b€ѕyskawicznie skr€ёci€ѕ &si€ё ca€ѕy; wilgotny i o€ђliz€ѕy wi€ѕ si€ё niczym w€ёgorz, a gryz€ѕ i drapa€ѕ napastnika jak kot. Lecz z mroku ju€ї wybieg€ѕo dw€њch €їo€ѕnierzy spiesz€љc z pomoc€љ Anbornowi. - Ani si€ё rusz - powiedzia€ѕ jeden z nich do Golluma - bo !naszpikujemy ci€ё tak, €їe si€ё wje€їa zmienisz. Ani si€ё rusz! "Gollum opad€ѕ bezsilnie, j€ёcz€љc !i p€ѕacz€љc. Ludzie zwi€љzali go do€ђ€ѓ brutalnie. !- Nie tak ostro! - odezwa€ѕ si€ё Frodo. - ten biedak nie mo€їe si€ё z wami mierzy€ѓ na si€ѕy. Starajcie si€ё nie sprawia€ѓ mu b€њlu. On w€њwczas tak€їe spokojniej si€ё zachowa. Smeagolu! Nie b€њj si€ё, oni ci nic z€ѕego nie zrobi€љ. P€њjd€ё razem z tob€љ, nie spotka ci€ё od ludzi €їadna krzywda. Chyba!€їe ja tak€їe zgin€ё z ich r€љk. Zaufaj swojemu panu. #Gollum odwr€њci€ѕ si€ё i splun€љ€ѕ hobbitowi pod nogi. €o€ѕnierze !podnie€ђli go z ziemi, nasun€ёli mu na g€ѕow€ё kaptur i powlekli z sob€љ. Frodo szed€ѕ za nimi, bardzo zgn€ёbiony. Przez ukryty w g€љszczu otw€њr, a potem schodami i korytarzami !wr€њcili do pieczary. P€ѕon€ё€ѕo !kilka pochodni, ludzie krz€љtali !si€ё, ju€ї zbudzeni. Sam, kt€њry tu czeka€ѕ na Froda, obrzuci€ѕ zagadkowym spojrzeniem bezw€ѕadny t€ѕumok wleczony przez €їo€ѕnierzy. - Z€ѕapali go? - spyta€ѕ. - Tak. W€ѕa€ђciwie nie. Nie z€ѕapali - odpar€ѕ Frodo. - Przyszed€ѕ dobrowolnie do mnie, bo zaufa€ѕ memu s€ѕowu. Nie chcia€ѕem, €їeby go tak porwano zwi€љzanego. Mam nadziej€ё, €їe wszystko si€ё dobrze sko€јczy, ale przykro miokropnie, ze tak si€ё to odbywa. - Mnie te€ї przykro - rzek€ѕ Sam - ale z t€љ nieszcz€ёsn€љ pokraka nic si€ё nie mo€їe odbywa€ѓ przyzwoicie. Jeden z €їo€ѕnierzy skin€љ€ѕ na nich i zaprosi€ѕ do wn€ёki w #g€ѕ€ёbi pieczary. Faramir siedzia€ѕw fotelu, a nad jego g€ѕow€љ €ђwieci€ѕa umieszczona w niszy latarnia. Wskaza€ѕ hobbitom !sto€ѕki, a gdy siedli, rzek€ѕ do podw€ѕadnego: - Podaj go€ђciom wino i ka€ї przyprowadzi€ѓ je€јca. Przyniesiono wino, a po chwili zjawi€ѕ si€ё Anborn nios€љc w ramionach Golluma. Zdj€љ€ѕ z jego g€ѕowy kaptur, postawi€ѕ go na ziemi i zosta€ѕ przy nim, by go podtrzymywa€ѓ na nogach. Gollum mru€їy€ѕ oczy maskuj€љc chytre spojrzenie pod ci€ё€їkimi, bladymi "powiekami. Wygl€љda€ѕ €їa€ѕo€ђnie,przemoczony do nitki, ocieka€ѕ !wod€љ i cuchn€љ€ѕ rybami; jedn€љ !z nich €ђciska€ѕ wci€љ€ї jeszcze w gar€ђci. Rzadki kosmyki jak zbutwia€ѕe wodorosty zwisa€ѕy mu nad ko€ђcistym czo€ѕem i poci€љga€ѕ zasmarkanym nosem. - Rozwi€љ€їcie! Rozwi€љ€їcie! - be€ѕkota€ѕ. - Sznur nas rani, tak, rani nas, a przecie€ї nic z€ѕego nie zrobili€ђmy. - Nic z€ѕego nie zrobi€ѕe€ђ? - rzek€ѕ Faramir patrz€љc na nieszcz€ё€ђnika przenikliwie, lecz z kamienn€љ twarz€љ, w !kt€њrej nie by€ѕo ani gniewu, anizdumienia czy te€ї lito€ђci. - Tak powiadasz? Nigdy nie !pope€ѕni€ѕe€ђ nic takiego, €їeby !zas€ѕu€їy€ѓ na wi€ёzy lub jeszcze"ci€ё€їsz€љ kar€ё? Jednak€їe nie domnie nale€їy s€љd nad tob€љ za #tamte sprawy. Dzi€ђ uj€ёli€ђmy ci€ёtam, gdzie nie wolno wchodzi€ѓpod groz€љ €ђmierci. Za ryby z tej sadzawki trzeba drogo p€ѕaci€ѓ. !Gollum wypu€ђci€ѕ ryb€ё z r€ёki. - Nie chc€ё ryb - powiedzia€ѕ. - Cena nie jest na€ѕo€їona na ryby - rzek€ѕ Faramir. - Karzemy €ђmierci€љ za wtargni€ёcie w ten zak€љtek g€њr, za jedno spojrzenie na jezioro. Darowa€ѕem ci dotychczas €їycie na pro€ђb€ё Froda, kt€њry twierdzi, €їe ma wobec ciebie jakie€ђ d€ѕugi wdzi€ёczno€ђci. Ale musisz si€ё przede mn€љ usprawiedliwi€ѓ. Jaksi€ё nazywasz? Sk€љd przyszed€ѕe€ђ? Dok€љd idziesz? Czego szukasz? - Zab€ѕ€љkani jeste€ђmy, zab€ѕ€љkani - odpar€ѕ Gollum. - Nie mamy imienia, niczego nie szukamy, stracili€ђmy skarb, nie zosta€ѕo nam nic. Tylko pustka. $Tylko g€ѕ€њd, tak, g€ѕ€њd. Za kilka rybek, za marne o€ђciste rybki,chc€љ biedne stworzenie kara€ѓ €ђmierci€љ. taka jest ich "m€љdro€ђ€ѓ, taka sprawiedliwo€ђ€ѓ,taka wielka sprawiedliwo€ђ€ѓ. - Mo€їe nie jeste€ђmy bardzo m€љdrzy - powiedzia€ѕ Faramir -ale sprawiedliwi z pewno€ђci€љ na tyle, na ile nasza niewielka !m€љdro€ђ€ѓ pozwala. Rozwi€љ€ї mu p€ёta, Frodo! Faramir wyci€љgn€љ€ѕ zza pasa !ma€ѕy no€їyk i poda€ѕ go Frodowi.Gollum, na sw€њj spos€њb rozumiej€љc ten gest, wrzasn€љ€ѕi pad€ѕ na ziemi€ё. - Spokojnie, Smeagolu! - rzek€ѕ Frodo. - Powiniene€ђ mi zaufa€ѓ.Nie opuszcz€ё ci€ё w biedzie. Odpowiadaj na pytania, jak umiesz najuczciwiej. To ci nie zaszkodzi, lecz w€ѕa€ђnie pomo€їe. Przeci€љ€ѕ powr€њz kr€ёpuj€љcy napi€ёstki i kostki Golluma, podni€њs€ѕ go z ziemi. - Podejd€ќ bli€їej! - rozkaza€ѕ Faramir. - Patrz mi w oczy! Czy wiesz, jak si€ё nazywa to miejsce? Czy by€ѕe€ђ tu ju€ї kiedy€ђ? Gollum z wolna podni€њs€ѕ !powieki, niech€ёtnie zwr€њci€ѕ ku$Faramirowi €ђlepia; nie tli€ѕa si€ё w nich teraz ani odrobina €ђwiat€ѕa, blade i matowe spogl€љda€ѕy przez chwil€ё w jasne, nieustraszone oczy rycerza z Gondoru. Zaleg€ѕa g€ѕucha cisza. Nagle Gollum $spu€ђci€ѕ g€ѕow€ё, skurczy€ѕ si€ё i przypad€ѕ do ziemi dygoc€љc na ca€ѕym ciele. - Nie wiemy, nie chcemy wiedzie€ѓ - zaj€ёcza€ѕ. - Nigdy tu nie byli€ђmy. Nigdy wi€ёcej nie przyjdziemy. - S€љ w twoim umy€ђle !zatrza€ђni€ёte drzwi i zamkni€ёteokna, a za nimi ciemne komory"- rzek€ѕ Faramir. - Powiedzia€ѕe€ђ jednak, jak s€љdz€ё, prawd€ё. Natwoje szcz€ё€ђcie. Jak€љ przysi€ёg€ё z€ѕo€їysz, €їeby mi zar€ёczy€ѓ, €їe nigdy tutaj nie !wr€њcisz i €їe nigdy s€ѕowem ani znakiem nie wska€їesz drogi dotkich opowie€ђciach - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB9p, cQm:œ cДm;ЅY cn<ў!пOzn=н*Я c€Щn>Ќ5а W,otego miejsca €їadnemu €їywemu stworzeniu? - M€њj pan wie - odpar€ѕ Gollum zerkaj€љc z ukosa na Froda. - Tak, pan wie. Przyrzekli€ђmy naszemu panu, je€ђli nas uratuje. Przysi€ёgniemy skarbowi, tak! - Przyczo€ѕga€ѕ si€ё do st€њp Froda. - Uratuj nas, dobry panie! - zaskomla€ѕ. - Smeagol obiecuje skarbowi, obiecuje uczciwie. Nigdy nie wr€њci, nie powie ani s€ѕowa. Tak, skarbie! - Czy tobie to wystarcza, Frodo? - spyta€ѕ Faramir. - Tak - rzek€ѕ Frodo. - Masz do wyboru albo zadowoli€ѓ si€ё t€љ "przysi€ёg€љ, albo post€љpi€ѓ, jak wymaga twoje prawo. Nic bowiem innego od tego je€јca nie us€ѕyszysz. lecz ja mu przyrzek€ѕem, €їe nie dozna "krzywdy, je€ђli p€њjdzie ze mn€љ. Nie chcia€ѕbym, €їeby si€ё zawi€њd€ѕ na moim s€ѕowie. !Faramir d€ѕug€љ chwil€ё milcza€ѕ zamy€ђlony. - Dobrze - powiedzia€ѕ !wreszcie. - Oddaj€ё ci€ё w r€ёce twojego pana. Frodo, syn Droga, niech powie, co chce z tob€љ zrobi€ѓ. - Ale€ї ty, szlachetny kapitanie, jeszcze nie powiedzia€ѕe€ђ, co zamierzasz zrobi€ѓ z Frodem! - odpar€ѕ z uk€ѕonem hobbit. - P€њki za€ђ Frodo nie zna twojej woli, nie mo€їe uk€ѕada€ѓ plan€њw dla siebie i swoich towarzyszy. Odroczy€ѕe€ђ wyrok do rana, lecz dzie€ј ju€ї €ђwita. !- Og€ѕosz€ё wi€ёc swoj€љ wol€ё - rzek€ѕ Faramir. - Co do ciebie, Frodo, to na mocy w€ѕadzy, udzielonej mi przez mego !w€ѕadc€ё, przyznaj€ё ci swobod€ё ruch€њw w granicach Gondoru a€ї po najdalsze kresy starego kr€њlestwa. zastrzegam jedynie,€їe ani ty, ani €їaden z twych towarzyszy nie ma prawa bez wyra€ќnego wezwania powr€њci€ѓdo tej kryj€њwki. Daj€ё ci ten przywilej na jeden rok i jeden dzie€ј od dzi€ђ, potem nie b€ёdzie ci ju€ї przys€ѕugiwa€ѕ, chyba €їe przed up€ѕywem wyznaczonego terminu stawiszsi€ё w Minas Tirith przed obliczem w€ѕadcy, namiestnika kr€њlestwa. Wtedy bowiem poprosz€ё go, by zatwierdzi€ѕ i "przed€ѕu€їy€ѕ na ca€ѕe twe €їycie przywilej, kt€њry ode mnie otrzyma€ѕe€ђ. Tymczasem ka€їdy,kogo we€ќmiesz pod sw€љ opiek€ё, b€ёdzie mia€ѕ we mnie r€њwnie€ї opiekuna, a tarcze Gondoru go os€ѕoni€љ. Czy to ci starczy za odpowied€ќ? Frodo uk€ѕoni€ѕ si€ё nisko. - Tak jest - rzek€ѕ - i oddaj€ё #si€ё na twoje us€ѕugi, je€ђli mog€љ one mie€ѓ jak€љ€ђ cen€ё w oczachtak szlachetnego i wielkiego rycerza. - Cenie je wysoko - odpar€ѕ Faramir. - A teraz powiedz: czy bierzesz pod opiek€ё tego oto Smeagola? - Bior€ё Smeagola pod swoj€љ opiek€ё - o€ђwiadczy€ѕ Frodo. "Sam westchn€љ€ѕ g€ѕo€ђno. Nie by€ѕto objaw zniecierpliwienia wobec przyd€ѕugiej wymiany uprzejmo€ђci, bo Sam, jak przysta€ѕo hobbitowi, pochwala€ѕ ceremonie tego rodzaju. Podobna rozmowa w Shire nie obesz€ѕaby si€ё bez #wi€ёkszej jeszcze ilo€ђci s€ѕ€њw i uk€ѕon€њw. $- A wi€ёc s€ѕuchaj!~- zwr€њci€ѕ si€ёFaramir do Golluma. - Zapad€ѕ nad tob€љ wyrok €ђmierci, lecz p€њki b€ёdziesz si€ё trzyma€ѕ Froda, w€ѕos ci nie spadnie z g€ѕowy, a przynajmniej nikt z nas ci€ё nie tknie. Gdyby "wszak€їe spotka€ѕ ci€ё kt€њry€ђ z €їo€ѕnierzy Gondoru wa€ѕ€ёsaj€љcego si€ё bez Froda, wykona wyrok. I niechaj ci€ё !€ђmier€ѓ dosi€ёgnie, w granicach tego kr€њlestwa lub poza nim, !je€їeli b€ёdziesz €ќle s€ѕu€їy€ѕ swojemu panu. Teraz odpowiedz: dok€љd zamierzasz i€ђ€ѓ? Frodo po€ђwiadczy€ѕ, €їe by€ѕe€ђ jego przewodnikiem. Dok€љd go prowadzisz? Gollum milcza€ѕ. - Musz€ё to wiedzie€ѓ - rzek€ѕ Faramir. - Odpowiedz albo odwo€ѕam u€ѕaskawienie. Gollum wci€љ€ї milcza€ѕ. - Ja odpowiem za niego - odezwa€ѕ si€ё Frodo. - Na moje €ї€љdanie zaprowadzi€ѕ mnie do Czarnej Bramy, lecz okaza€ѕo si€ё, €їe nie mo€їna jej przekroczy€ѓ. - Nie ma otwartych wr€њt do Bezimiennego Kraju - powiedzia€ѕ Faramir. - Widz€љc to zawr€њcili€ђmy na !drog€ё po€ѕudniow€љ - ci€љgn€љ€ѕ dalej Frodo - przewodnik bowiem m€њwi€ѕ, €їe jest, a przynajmniej mo€їe by€ѓ, €ђcie€їka dost€ёpna w pobli€їu Minas Ithil. - Minas Morgul - rzek€ѕ Faramir.- Nie wiem dok€ѕadnie - powiedzia€ѕ Frodo - lecz podobno €ђcie€їka wspina si€ё pod g€њr€ё p€њ€ѕnocnym stokiem doliny, nad kt€њr€љ stoi stary gr€њd. Wznosi si€ё na wysok€љ !prze€ѕ€ёcz, a potem schodzi do... do krainy le€ї€љcej za g€њrami. - Czy znasz nazw€ё tej prze€ѕ€ёczy? - spyta€ѕ Faramir. - Nie - odpar€ѕ Frodo. - To jest Kirith Ungol. Gollum sykn€љ€ѕ przenikliwie i zacz€љ€ѕ mamrota€ѓ pod nosem. - Czy tak brzmi nazwa prze€ѕ€ёczy? - spyta€ѕ Faramir zwracaj€љc si€ё do niego. - Nie! - wrzasn€љ€ѕ Gollum piskliwie, jakby go uk€ѕuto. - #Tak, tak, s€ѕyszeli€ђmy kiedy€ђ t€ё nazw€ё. Ale c€њ€ї dla nas nazwa znaczy? Pan powiedzia€ѕ, €їe musimy si€ё tam dosta€ѓ. Trzeba!szuka€ѓ jakiej€ђ drogi. A nie ma innej, nie, nie ma. - Nie ma innej? - rzek€ѕ Faramir. - Sk€љd wiesz? Kto zbada€ѕ wszystkie pogranicza !kr€њlestwa ciemno€ђci? D€ѕugo, z namys€ѕem przygl€љda€ѕ si€ё Gollumowi. Potem odezwa€ѕ si€ё znowu: - Odprowad€ќ je€јca, Anbornie. Traktuj go €ѕagodnie, lecz nie spuszczaj z oka. A ty,Smeagolu, nie pr€њbuj skaka€ѓ wwodospad. Ska€ѕy tam maja tak ostre z€ёby, €їe zgin€љ€ѕby€ђ przedwcze€ђnie. Id€ќ st€љd, a we€ќ t€ё swoj€љ ryb€ё. Anborn wyszed€ѕ popychaj€љc przed sob€љ skulonego Golluma. Nad wej€ђciem do wn€ёki zaci€љgni€ёto zas€ѕon€ё. - My€ђl€ё, m€њj Frodo, €їe nieroztropnie post€ёpujesz - !rzek€ѕ Faramir. - Nie powiniene€ђtrzyma€ѓ przy sobie tego przewodnika. To stw€њr nikczemny. - Nie, nie jest nikczemny na wskro€ђ - odpar€ѕ Frodo. - Mo€їe nie na wskro€ђ - powiedzia€ѕ Faramir - lecz z€ѕo prze€їera go jak rak, coraz "g€ѕ€ёbiej. On ci€ё nie doprowadzi !do niczego dobrego. Je€їeli si€ё z nim rozstaniesz, dam mu list €їelazny i eskort€ё do tego miejsca na granicy Gondoru, kt€њre sobie sam wybierze. - Nie zgodzi€ѕby si€ё na to - odpar€ѕ Frodo. - Poszed€ѕby za mn€љ tak, jak idzie ju€ї od dawna moim tropem. Przyrzek€ѕem zreszt€љ i wiele razy powt€њrzy€ѕem przyrzeczenie, €їe wezm€ё go wopiek€ё i p€њjd€ё, dok€љd mnie prowadzi. Nie €ї€љdasz chyba ode mnie, abym z€ѕama€ѕ s€ѕowo?- Nie - rzek€ѕ Faramir. - Lecz serce moje tego pragnie. Co innego samemu nie dochowa€ѓ wiary, a co innego radzi€ѓ przyjacielowi, aby z€ѕama€ѕ s€ѕowo, szczeg€њlnie, kiedy bezwiednie na w€ѕasn€љ zgub€ё zwi€љza€ѕ si€ё przyrzeczeniem. Ale - nie! Musisz Golluma €ђcierpie€ѓ przy sobie, je€ђli "zechce i€ђ€ѓ z tob€љ. Nie s€љdz€ё wszak€їe, aby€ђ by€ѕ obowi€љzanydo wyboru drogi przez "prze€ѕ€ёcz Kirith Ungol, o kt€њrejtw€њj przewodnik nie powiedzia€ѕ ci wszystkiego, co wie. To wyczyta€ѕem jasno w "jego my€ђlach. Nie id€ќ na Kirith Ungol. - Gdzie€ї wi€ёc mam i€ђ€ѓ? - spyta€ѕ Frodo. - Z powrotem doCzarnej Bramy i zda€ѓ si€ё na €ѕask€ё lub nie€ѕask€ё wartownik€њw? Co wiesz o tej prze€ѕ€ёczy, €їe nazwa jej budziw tobie tyle grozy? - Nie wiem nic pewnego - odpar€ѕ Faramir. - My, ludzie z Gondoru, nie zapuszczamy si€ё tymi czasy na wsch€њd od go€ђci€јca, nikt spo€ђr€њd m€ѕodego, mojego pokolenia takdaleko nie by€ѕ ani te€ї nie wspina€ѕ si€ё na G€њry Cienia. Znamy je tylko ze starych opowie€ђci i pog€ѕosek, kt€њre przetrwa€ѕy z dawnych lat. To jednak pewne, €їe na prze€ѕ€ёczach nad Minas Morgul czyhaj€љ jakie€ђ z€ѕowrogie, straszne moce. Starcy i uczeni, kt€њrzy zbadali tajniki wiedzy, bledn€љ i milkn€љ na d€ќwi€ёk nazwy Kirith Ungol. Dolina pod Minas Morgul bardzodawno temu popad€ѕa we w€ѕadz€ё z€ѕych si€ѕ; nawet w€њwczas, gdy wygnany Nieprzyjaciel przebywa€ѕ jeszcze daleko, a wi€ёksza %cz€ё€ђ€ѓ Ithilien nale€їa€ѕa do nas, stamt€љd wia€ѕo groz€љ i strachem. Jak ci wiadomo, sta€ѕtam ongi gr€њd pi€ёkny i warowny, Minas Ithil, bli€ќni "brat naszej stolicy. Zaw€ѕadn€ёli nim jednak ludzie nikczemni i dzicy, kt€њrych Nieprzyjaciel wpierwszym okresie swojej pot€ёgi ujarzmi€ѕ i wzi€љ€ѕ na s€ѕu€їb€ё; ci po jego upadku b€ѕ€љkali si€ё bezdomni i bezpa€јscy. M€њwi€љ, €їe przyw€њdcami ich byli Numenorejczycy o spodlonych sercach; Nieprzyjaciel obdarzy€ѕ ich pier€ђcieniami w€ѕadzy i wyniszczy€ѕ tak, €їe zmienili si€ё w €їywe upiory, straszne i z€ѕe. Po jego wygnaniu zaj€ёli Minas Ithil, %osiedli tam, obr€њcili gr€њd i ca€ѕ€љ!okolic€ё w ruin€ё. Zdawa€ѕa si€ё "pusta, lecz w€ђr€њd gruz€њw €їy€ѕ strach. Tych dziewi€ёciu wodz€њw przygotowa€ѕo skrycie powr€њt swego w€ѕadcy i pomog€ѕo mu; sami te€ї wzmogli #si€ё zn€њw na si€ѕach. Dziewi€ёciu Je€ќd€ќc€њw wyruszy€ѕo w €ђwiat przez straszn€љ bram€ё, a my nie mogli€ђmy im zagrodzi€ѓ drogi. Nie zbli€їaj si€ё do ich twierdzy! B€ёdziesz €ђledzony nieustannie. tam czuwa nigdy nie usypiaj€љca z€ѕa moc, stamt€љd patrzy sto par nigdy nie przymykaj€љcych si€ё oczu. Nie id€ќ t€љ drog€љ. - Dok€љd wi€ёc radzisz i€ђ€ѓ? - !spyta€ѕ Frodo. - Powiedzia€ѕe€ђ, €їe nie mo€їesz mi wskaza€ѓ ani #€ђcie€їki ku g€њrom, ani przej€ђ€ѓ !przez g€њry. lecz ja musz€ё si€ё poza ich wa€ѕ dosta€ѓ, bo zobowi€љza€ѕem si€ё uroczy€ђcie wobec ca€ѕej Rady, €їe znajd€ё !drog€ё lub szukaj€љc jej zgin€ё. Gdybym zawr€њci€ѕ wzdragaj€љc #si€ё przed ostatni€љ, najci€ё€їsz€љ#pr€њb€љ, jak€їe m€њg€ѕbym stan€љ€ѓ przed elfami i lud€ќmi? Czy przyj€љ€ѕby€ђ mnie w Gondorze, gdybym tam zjawi€ѕ si€ё z tym brzemieniem, kt€њre nosz€ё i kt€њre op€ёta€ѕo szale€јstwem twojego brata? Jaki urok rzuci€ѕoby na Minas Tirith? kto wie, czy w€њwczas dwie wie€їe Minas Morgul nie spogl€љda€ѕyby ku sobie ponad spustoszonym, zalanym zgnilizn€љ krajem. - Tego bym nie chcia€ѕ - rzek€ѕ Faramir. - C€њ€ї wi€ёc chcesz, abym zrobi€ѕ? - spyta€ѕ Frodo. - Nie wiem. Ale nie chc€ё, €їeby€ђ szed€ѕ na €ђmier€ѓ lub m€ёk€ё. Nie my€ђl€ё te€ї, by !Mithrandir wybra€ѕ dla ciebie t€ёdrog€ё. - Skoro on zgin€љ€ѕ, musz€ё sam "i€ђ€ѓ jedyn€љ €ђcie€їk€љ, kt€њr€љ znalaz€ѕem. Nie mam czasu na szukanie lepszej. - Srogi przypad€ѕ ci los, beznadziejne zadanie - rzek€ѕ Faramir. - Pami€ёtaj przynajmniej moj€љ przestrog€ё: nie ufaj przewodnikowi, nie ufaj temu Smeagolowi. ma ju€ї na sumieniu morderstwo. Wyczyta€ѕem to w jego oczach.- Faramir westchn€љ€ѕ. - Tak #wi€ёc spotka€ѕ si€ё nasze €ђcie€їki i zn€њw si€ё rozchodz€љ, Frodo, synu Droga. Ciebie nie trzeba #€ѕudzi€ѓ pr€њ€їnymi s€ѕowy. Wiedz, !€їe nie mam nadziei ujrze€ѓ ci€ё kiedykolwiek pod s€ѕo€јcem tej ziemi. B€ёd€ё jednak odt€љd przyjacielem twoim i ca€ѕego twojego plemienia. A teraz odpocznij, my tymczasem przygotujemy ci prowiant na drog€ё. Bardzo jestem ciekaw, jakim sposobem ten pokurcz Smeagolznalaz€ѕ si€ё w posiadaniu owego skarbu, o kt€њrym "wspomina€ѕe€ђ, i jak go p€њ€ќniej straci€ѕ; nie b€ёd€ё jednak !trudzi€ѕ ci€ё wypytuj€љc dzi€ђ o te sprawy. Je€їeli mimo wszystko wr€њcisz do krainy !€їywych i si€љdziesz pod €ђcian€љ#w blasku s€ѕo€јca €ђmiej€љc si€ё z minionych trosk, b€ёdziesz musia€ѕ mi opowiedzie€ѓ ca€ѕ€љ histori€ё dok€ѕadnie. P€њki nie nadejdzie ten dzie€ј lub jaki€ђ inny, kt€њrego nawet czarodziejski kryszta€ѕ Numenoru nie mo€їe nam objawi€ѓ, €їegnaj. Faramir wsta€ѕ, uk€ѕoni€ѕ si€ё nisko Frodowi i rozsuwaj€љc !zas€ѕon€ё przeszed€ѕ do pieczary. Rozdzia€ѕ 7 Ku Rozstajowi Dr€њg Frodo i Sam wr€њcili do swoich legowisk i czas jaki€ђ odpoczywali w milczeniu; dzie€јju€ї si€ё zaczyna€ѕ i ludzie !krz€љtali si€ё doko€ѕa. Wreszcie przyniesiono hobbitom wod€ё do mycia i zaproszono do sto€ѕu nakrytego na trzy osoby.Faramir siad€ѕ z nimi do $€ђniadania. Nie k€ѕad€ѕ si€ё ani na chwil€ё od poprzedniego dnia, w kt€њrym jego oddzia€ѕ stoczy€ѕbitw€ё, lecz nie zdawa€ѕ si€ё wcale zm€ёczony. Gdy si€ё posilili, wsta€ѕ. - G€ѕ€њd nie dokuczy wam w drodze - rzek€ѕ. - Wasze zapasy wyczerpa€ѕy si€ё, ale troch€ё prowiantu, stosownego w podr€њ€їy, kaza€ѕem zapakowa€ѓ wam do work€њw. Na brak wody nie b€ёdziecie si€ё"uskar€їa€ѓ, p€њki b€ёdziecie szli !przez Ithilien, nie pijcie jednak!ze strumieni, kt€њre sp€ѕywaj€љ zImlad Morgul, z Doliny €ywej Mmierci. Chc€ё wam jeszcze co€ђpowiedzie€ѓ: Moi zwiadowcy i stra€їnicy wr€њcili wszyscy, a niekt€њrzy z nich dotarli w pobli€їe Morannonu. Przynie€ђli dziwne wie€ђci. Ca€ѕa okolica w kr€љg opustosza€ѕa. Na drogach nie widzieli €їywej duszy, nie "s€ѕyszeli krok€њw, g€ѕosu rogu aninawet d€ќwi€ёku naci€љganej ci€ёciwy. Cisza pe€ѕna oczekiwania zalega nad Bezimiennym Krajem. Nie wiem,co to znaczy. Na pewno jednak zbli€їa si€ё moment wielkiej rozprawy. Nadci€љga burza. Spieszcie p€њki czas! Je€їeli jeste€ђcie gotowi, wyruszymy natychmiast. Wkr€њtce s€ѕo€јce za€ђwieci nad kr€њlestwem cienia. Przyniesiono hobbitom ich tobo€ѕki, znacznie teraz ci€ё€їsze, a tak€їe dwie grube laski z wyg€ѕadzonego drzewa, okute €їelazem i opatrzone rze€ќbionymi g€ѕ€њwkami, przez kt€њre przeci€љgni€ёte by€ѕy rzemienne paski. - Nie mam dla was dar€њw godnych tej chwili po€їegnania - rzek€ѕ Faramir - we€ќcie jednak te laski. Mog€љ si€ё przyda€ѓ w w€ёdr€њwce przez g€њry i puszcze. Takich kij€њw u€їywaj€љ mieszka€јcy Bia€ѕych G€њr, lecz te przyci€ёto na wasz€љ miar€ё i okuto na nowo. Zrobiono je z pi€ёknego drzewalebethron, kt€њre jest ulubionym tworzywem naszych stolarzy i cie€ђli, a maj€љ one ten dar, €їe zgubione wracaj€љ !zawsze do w€ѕa€ђcicieli. Oby nie straci€ѕy tej zalety i nie zawiod€ѕy was w mrocznej krainie, do kt€њrej idziecie! Hobbici sk€ѕonili si€ё w pas. - Najgo€ђcinniejszy gospodarzu!"- rzek€ѕ Frodo. - Elrond P€њ€ѕelf przepowiedzia€ѕ mi, €їe w podro€їy spotkam przyja€ќ€ј ukryt€љ w g€ѕ€ёbi serca i !nieoczekiwan€љ. Prawd€ё m€њwi€ѕ, bo nie mog€ѕem spodziewa€ѓ si€ё "od ciebie tyle przyja€ќni, ile mi okaza€ѕe€ђ. dzi€ёki tej niespodziance ze z€ѕej przygody wynik€ѕo wiele dobrego. Zacz€ёli si€ё zbiera€ѓ do wymarszu. Z jakiego€ђ zakamarka przyprowadzono !Golluma, kt€њry wyra€ќnie nabra€ѕju€ї otuchy, chocia€ї w dalszym#ci€љgu trzyma€ѕ si€ё jak najbli€їejFroda unikaj€љc wzroku Faramira. - Twemu przewodnikowi musimy zawi€љza€ѓ oczy - rzek€ѕFaramir - tobie jednak zar€њwno jak twojemu s€ѕu€ї€љcemu ch€ёtnie oszcz€ёdzimy tej przykro€ђci, je€ђli sobie tak €їyczycie. Gollum skrzecza€ѕ, wykr€ёca€ѕ si€ё, czepia€ѕ Froda, kiedy €їo€ѕnierze podeszli, by zawi€љza€ѓ mu oczy. Frodo wi€ёc powiedzia€ѕ: - Za€ѕ€њ€їcie nam wszystkim trzem opaski, a zacznijcie odemnie, w€њwczas Smeagol przekona si€ё, €їe nie macie z€ѕych zamiar€њw. Tak te€ї zrobiono, po czym wyprowadzono ca€ѕ€љ tr€њjk€ё z Henneth Annun. Jaki€ђ czas w€ёdrowali przez korytarze i schody, a€ї w pewnej chwili owia€ѕa ich rze€ђka, mi€ѕa "€ђwie€їo€ђ€ѓ poranka. Szli dalej, wci€љ€ї jeszcze nic nie widz€љc,pod g€њr€ё i znowu €ѕagodnym sk€ѕonem w d€њ€ѕ. Wreszcie Faramir kaza€ѕ im ods€ѕoni€ѓ oczy. Stali znowu pod sklepieniem lasu. Szum wodospadu nie dochodzi€ѕ do ich uszu, bo od rozpadliny, w kt€њrej p€ѕyn€љ€ѕ "potok, dzieli€ѕo ich wyci€љgni€ёtena po€ѕudnie d€ѕugie rami€ё wzg€њrza. Od zachodu pomi€ёdzy drzewami !prze€ђwitywa€ѕo €ђwiat€ѕo, jakby tam, za lasem, €ђwiat si€ё !ko€јczy€ѕ i poza jego kraw€ёdzi€љnie by€ѕo nic pr€њcz nieba. - Tu ostatecznie rozchodz€љ si€ё nasze drogi - rzek€ѕ Faramir. - Je€їeli pos€ѕuchacie !mojej rady, nie skr€ёcicie st€љd zaraz na wsch€њd. P€њjdziecie prosto, w ten spos€њb bowiem wiele jeszcze mil !przeb€ёdziecie pod os€ѕon€љ lasu.Od zachodu teren obrywa si€ё nad dolinami niekiedy stromo, niekiedy €ѕagodniej, wyd€ѕu€їonym, pochy€ѕym zboczem. Trzymajcie si€ё wci€љ€ї!w pobli€їu tej kraw€ёdzi i skrajulasu. Zrazu mo€їecie, jak s€љdz€ё, w€ёdrowa€ѓ nawet w !€ђwietle dziennym. Ca€ѕa okolica jest u€ђpiona i pozornie spokojna, z€ѕe oczy na chwil€ё $odwr€њci€ѕy si€ё od niej. B€љd€ќcie zdrowi i pospieszajcie, p€њki mo€їna. U€ђcisn€љ€ѕ hobbit€њw, zwyczajem swego plemienia pochylaj€љc si€ё nad nimi, k€ѕad€љc r€ёce na ich ramiona i ca€ѕuj€љc w czo€ѕa. - €yczliwa my€ђl wszystkich ludzi dobrej woli towarzyszy wam w drodze! - powiedzia€ѕ. Uk€ѕonili si€ё a€ї do ziemi. Faramir zawr€њci€ѕ i nie ogl€љdaj€љc si€ё ju€ї za siebie odszed€ѕ ku dw€њm €їo€ѕnierzom, kt€њrzy czekali w pewnym oddaleniu. Hobbici z podziwem patrzyli, jak szybko umiej€љ porusza€ѓ si€ё ci ludzie w zielonych ubraniach, znikn€ёli bowiem niemal w okamgnieniu w€ђr€њd drzew. W miejscu, gdziejeszcze przed chwil€љ sta€ѕ Faramir, teraz by€ѕ tylko las, pusty i pos€ёpny; mo€їna by my€ђle€ѓ, €їe rycerz Gondoru przywidzia€ѕ im si€ё we €ђnie. #Frodo westchn€љ€ѕ i odwr€њci€ѕ si€ёpowie€ђciach - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB?pb cƒo@в c cцoA52 cIpBg"И cЌpC./ cqDN938rqtwarz€љ na po€ѕudnie. Gollum, jakby umy€ђlnie okazuj€љc wzgard€ё dla po€їegnalnych ceremonii, rozgrzebywa€ѕ ziemi€ё pod korzeniem drzewa. "Mmierdziel ju€ї znowu chyba !g€ѕodny? - pomy€ђla€ѕ Sam. - Ano,zaczyna si€ё ca€ѕa zabawa od nowa." - Poszli sobie nareszcie? - "spyta€ѕ Gollum. - Oli, wstr€ёtni ludzie. Smeagola jeszcze kark boli, tak, boli jeszcze. Chod€ќmy st€љd! - Chod€ќmy - rzek€ѕ Frodo. - Ale!je€ђli umiesz tylko z€ѕorzeczy€ѓ ludziom, od kt€њrych dozna€ѕe€ђ €ѕaski, nie m€њw lepiej nic. - M€њj pan dobry - zaskrzecza€ѕGollum. - Smeagol €їartowa€ѕ. Zawsze przebacza, nie chowa urazy, tak, nawet do dobrego pana, kt€њry go zawi€њd€ѕ. Tak, pan dobry, Smeagol te€ї dobry. Ani Frodo, ani Sam nic na to nie odpowiedzieli. Zarzucili #tobo€ѕki na plecy, €ђcisn€ёli kije w gar€ђci i ruszyli naprz€њd przez las Ithilien. Dwakro€ѓ w ci€љgu tego dnia odpoczywali posilaj€љc si€ё odrobin€љ prowiantu, kt€њry do ich work€њw kaza€ѕ zapakowa€ѓ Faramir. Byli zaopatrzeni w suszone owoce i solone mi€ёso na czas d€ѕu€їszy, chleba za€ђ dostali tyle, ile mogli zje€ђ€ѓ przez pierwsze dni, p€њki nie "straci€ѕ €ђwie€їo€ђci. Gollum nie tkn€љ€ѕ jad€ѕa. #S€ѕo€јce podnosi€ѕo si€ё na niebie i przesun€ё€ѕo nad stropem lasu niewidzialne, potem zacz€ё€ѕo !si€ё chyli€ѓ z€ѕoc€љc pnie drzew od zachodniej strony, a w€ёdrowcy wci€љ€ї szli w ch€ѕodnym zielonym cieniu, w niezm€љconej ciszy. Nawet ptak€њw nie by€ѕo s€ѕycha€ѓ, jakby wszystkie st€љd odlecia€ѕyalbo oniemia€ѕy. Zmrok wcze€ђnie ogarn€љ€ѕ milcz€љce lasy; w€ёdrowcy zatrzymali si€ё jeszcze przed zapadni€ёciem nocy, bardzo zm€ёczeni, bo przebyli co najmniej siedem staj od wyj€ђcia z pieczary. Frodo przespa€ѕ noc na mi€ёkkiej ziemipod starym drzewem. Sam le€їa€ѕobok niego, lecz nie zazna€ѕ !spokoju, budzi€ѕ si€ё, co chwila #rozgl€љda€ѕ i nas€ѕuchiwa€ѕ. Gollum!znikn€љ€ѕ chy€ѕkiem, gdy hobbici "roz€ѕo€їyli si€ё na spoczynek. Nieprzyzna€ѕ si€ё, czy zasn€љ€ѕ w jakiej€ђ pobliskiej norze, czy %te€ї b€ѕ€љka€ѕ si€ё poluj€љc w€ђr€њd ciemno€ђci po lesie, w ka€їdym razie o pierwszym brzasku wr€њci€ѕ i obudzi€ѕ hobbit€њw. - Trzeba wstawa€ѓ, tak, trzebawstawa€ѓ! - m€њwi€ѕ. - Mamy jeszcze dalek€љ drog€ё, na po€ѕudnie i na wsch€њd. Hobbici musz€љ si€ё spieszy€ѓ! Dzie€ј przemin€љ€ѕ niemal tak samo jak poprzedni, z t€љ jedynie r€њ€їnic€љ, €їe cisza zdawa€ѕa si€ё wok€њ€ѕ jeszcze g€ѕ€ёbsza, a powietrze bardziej parne i w lesie zrobi€ѕo si€ё duszno. Zbiera€ѕo si€ё jakby na burz€ё. Gollum cz€ёsto przystawa€ѕ w€ёsz€љc, mrucza€ѕ co€ђ pod nosem i przynagla€ѕ do po€ђpiechu. Na trzecim etapie dziennego marszu, pod wiecz€њr, weszli w rzadszy las, gdzie drzewa ros€ѕy wi€ёksze, lecz rozproszone. Ogromne d€ёby skalne o pot€ё€їnych pniach "sta€ѕy, cieniste i godne, po€ђr€њdszerokich polanek, tu i €њwdzieprzemieszane z s€ёdziwymi jesionami i olbrzymimi d€ёbami, !na kt€њrych w€ѕa€ђnie rozkwita€ѕybrunatnozielone p€љki. U ich st€њp w jasnej, m€ѕodej trawie biela€ѕy kwiaty jask€њ€ѕczego ziela i anemon€њw, o tej porze zamykaj€љce ju€ї kielichy do !snu. Na mil€ё w kr€љg zieleni€ѕy "si€ё li€ђcie le€ђnych hiacynt€њw, smuk€ѕe €ѕody€їki kwiat€њw ju€ї przebija€ѕy si€ё przez pulchn€љ !gleb€ё. Nie by€ѕo wida€ѓ nigdzie €їywej duszy, zwierzyny ani ptactwa, mimo to Golluma na otwartej przestrzeni zdj€љ€ѕ strach i w€ёdrowcy posuwali si€ёbardzo ostro€їnie, chy€ѕkiem przebiegaj€љc od drzewa do drzewa. Dzie€ј ju€ї dogasa€ѕ, kiedy dotarli na skraj lasu. Usiedli pod starym, s€ёkatym d€ёbem, !kt€њry wyci€љga€ѕ pokr€ёtne niby w€ё€їe korzenie w d€њ€ѕ po stromej, osypuj€љcej si€ё skarpie. Mieli przed sob€љ !g€ѕ€ёbok€љ, mroczn€љ dolin€ё. Na jej przeciwleg€ѕym brzegu las znowu sta€ѕ si€ё g€ёsty, szarob€ѕ€ёkitny w pos€ёpnym wieczornym zmierzchu i "ci€љgn€љ€ѕ si€ё a€ї po widnokr€љg na po€ѕudnie. Po prawej stronie,na zachodzie, majaczy€ѕy odleg€ѕe g€њry Gondoru rozjarzone odblaskiem €ѕuny, zalewaj€љcej niebo. Z lewej strony panowa€ѕa ju€ї noc i pi€ёtrzy€ѕa si€ё czarna €ђciana !Mordoru. Z ciemno€ђci wy€ѕania€ѕasi€ё d€ѕuga dolina i opada€ѕa stromo rozszerzaj€љcym si€ё stopniowo korytem ku Anduinie. Dnem jej p€ѕyn€љ€ѕ bystry potok. Frodo s€ѕysza€ѕ jego kamienny g€ѕos, wyra€ќny w wieczornej ciszy. Wzd€ѕu€ї potoku, na drugim jego brzegu&wi€ѕa si€ё kr€ёt€љ, blad€љ wst€љ€їk€љ droga gin€љc w zimnej szarej mgle, kt€њrej nie przenika€ѕy promienie zachodz€љcego "s€ѕo€јca. Hobbitowi zdawa€ѕo si€ё,€їe rozr€њ€їnia w oddali wyrastaj€љce jakby z morza cieni omglone szczyty i poszczerbione wie€їyczki prastarych twierdz, ciemnych i"opustosza€ѕych. Odwr€њci€ѕ si€ё do Golluma. - Czy wiesz, gdzie jeste€ђmy? - spyta€ѕ. - Tak, panie. W niebezpiecznym miejscu. To droga z Wie€їy Ksi€ё€їycowej dozburzonego grodu nad Rzek€љ; zburzony gr€њd, tak, tak, z€ѕe !miejsce, pe€ѕne nieprzyjaci€њ€ѕ. !Niedobrze zrobili€ђmy s€ѕuchaj€љcrady tamtego cz€ѕowieka. Hobbici oddalili si€ё bardzo od €ђcie€їki. teraz musz€љ i€ђ€ѓ w stron€ё majacz€љcego w zmierzchu €ѕa€јcucha g€њrskiego.$- Nie mo€їna i€ђ€ѓ t€љ drog€љ. Nie. T€љ drog€љ spod Wie€їy chodz€љ okrutni nieprzyjaciele. Frodo spojrza€ѕ z g€њry na drog€ё. W tej chwili w ka€їdym razie nie by€ѕo na niej nikogo. Zdawa€ѕa si€ё bezludna, opuszczona, a zbiega€ѕa w d€њ€ѕ ku pustce ruin ukrytych we #mgle. Lecz co€ђ z€ѕego czai€ѕo si€ёnad ni€љ w powietrzu, jakby rzeczywi€ђcie snu€ѕy si€ё tam jakie€ђ niedostrzegalne dla oczu istoty. Froda dreszcz przebieg€ѕ, gdy spojrza€ѕ znowu na ledwie ju€ї widoczne w ciemno€ђci odleg€ѕe wie€їe, a plusk wody wyda€ѕ mu si€ё zimny"i okrutny; by€ѕ to przecie€ї g€ѕosMorgulduiny, zatrutego potokusp€ѕywaj€љcego z Doliny Upior€њw. - Co teraz zrobimy? - spyta€ѕ. - Przeszli€ђmy dzi€ђ wiele mil. Mo€їe cofniemy si€ё w las i poszukamy jakiego€ђ zak€љtka, €їeby odpocz€љ€ѓ w ukryciu? - W nocy kry€ѓ si€ё nie trzeba -odpar€ѕ Gollum. - To w dzie€ј hobbici musz€љ si€ё odt€љd chowa€ѓ, tak, w dzie€ј. - Daj€їe spok€њj! - powiedzia€ѕ Sam. - Musimy troch€ё odpocz€љ€ѓ, cho€ѓby€ђmy nawet "mieli ruszy€ѓ zn€њw po p€њ€ѕnocy. B€ёdziemy wtedy mieli jeszcze wiele godzin do €ђwitu, zd€љ€їymy przej€ђ€ѓ porz€љdny "kawa€ѕ drogi, oczywi€ђcie je€їeli t€ё drog€ё znasz. !Gollum zgodzi€ѕ si€ё niech€ёtnie na popas i zawr€њci€ѕ pomi€ёdzy drzewa kieruj€љc si€ё na wsch€њdskrajem lasu. Nie pozwoli€ѕ !hobbitom roz€ѕo€їy€ѓ si€ё do snu na ziemi w tak bliskim s€љsiedztwie drogi, wi€ёc po kr€њtkiej naradzie postanowili wspi€љ€ѓ si€ё wszyscy trzej na pie€ј ogromnego d€ёbu i usadowi€ѓ w rozwidleniu konar€њw; grube, roz€ѕo€їyste #ga€ѕ€ёzie os€ѕania€ѕy ich dobrze, akryj€њwka stanowi€ѕa zarazem do€ђ€ѓ wygodne schronienie. Gdynoc zapad€ѕa, pod koron€љ drzewa ciemno€ђ€ѓ by€ѕa nieprzenikniona. Frodo i Sam napili si€ё wody i przegry€ќli chlebem oraz suszonymi owocami, lecz Gollum od razu $zwin€љ€ѕ si€ё w k€ѕ€ёbek i usn€љ€ѕ. Hobbici nie zmru€їyli tej nocy oczu. Jako€ђ wkr€њtce po p€њ€ѕnocy Gollum si€ё zbudzi€ѕ; nagle b€ѕysn€љ€ѕ ku nim bladymi otwartymi €ђlepiami. Chwil€ё nas€ѕuchiwa€ѕ i w€ёszy€ѕ, tym bowiem sposobem, jak ju€ї zauwa€їyli od dawna, rozpoznawa€ѕ zwykle por€ё dnia.- Czy odpocz€ёli€ђmy? Czy wyspali€ђmy si€ё dobrze? - spyta€ѕ. - Idziemy! - Nie odpocz€ёli€ђmy i nie spali€ђmy - odburkn€љ€ѕ Sam. - Ale p€њjdziemy, skoro trzeba. Gollum skoczy€ѕ zwinnie z ga€ѕ€ёzi spadaj€љc na cztery €ѕapy, hobbici nieco wolniej zsun€ёli si€ё po pniu. !Ledwie stan€ёli na ziemi, ruszyliw drog€ё za przewodnictwem Golluma, kieruj€љc si€ё w ciemno€ђciach opadaj€љcym w d€њ€ѕ zboczem ku wschodowi. Niewiele widzieli, noc bowiem by€ѕa tak g€ѕ€ёboka, €їe nieraz dopiero w ostatniej chwili dostrzegali pie€ј drzewa, nim si€ё na niego natkn€ёli. Teren by€ѕ nier€њwny, marsz utrudniony, lecz Gollum szed€ѕ pewnie. Prowadzi€ѕ hobbit€њw przez g€љszcze i kolczaste zaro€ђla, czasem skrajem g€ѕ€ёbokiej rozpadliny albo czarnej jamy, czasem osuwaj€љc si€ё w g€ѕ€љb ciemnego, zaros€ѕego krzakami jaru, by potem wspina€ѓ si€ё na jego drugi brzeg. Schodzili niekiedy w d€њ€ѕ, lecz ka€їdy nast€ёpny stok g€њrowa€ѕ nad poprzednim i by€ѕ od niego bardziej stromy. Tote€ї wznosilisi€ё coraz wy€їej. Na pierwszympostoju, gdy obejrzeli si€ё za siebie, ledwie dostrzegli strop lasu, z kt€њrego wyszli, rozpostarty niby g€ёsty, ogromny cie€ј, plama nocy ciemniej€љcej pod mrocznym, pos€ёpnym niebem. Od wschodupe€ѕz€ѕa z wolna jak gdyby ogromna czarna chmura poch€ѕaniaj€љc nik€ѕe, przy€ѓmione gwiazdy. Ksi€ё€їyc chyl€љc si€ё ku zachodowi umkn€љ€ѕ przed jej po€ђcigiem, lecz spowija€ѕa go w kr€љg #obw€њdka zgni€ѕo€ї€њ€ѕtej mg€ѕy. W !ko€јcu Gollum odwr€њci€ѕ si€ё do hobbit€њw. !- Dzie€ј ju€ї blisko - rzek€ѕ. - Hobbici musz€љ si€ё spieszy€ѓ. Nie jest bezpiecznie sta€ѓ tak na otwartym miejscu w tej okolicy. Pr€ёdzej! Przyspieszy€ѕ kroku, oni za€ђ mimo znu€їenia pod€љ€їali za nim. Wkr€њtce zacz€ёli wspina€ѓ si€ё na ogromny grzbiet pag€њrka, poro€ђni€ёtego g€љszczem kolczoli€ђci, bor€њweki niskiej, szorstkiej tarniny; gdzieniegdzie tylko otwiera€ѕy si€ё w zieleni €ѕyse polany, wypalone €ђwie€їo ogniem. Im bli€їej szczytu, tym wi€ёcej by€ѕo kolczastych krzew€њw, bardzo starych i wysokich, od !do€ѕu nagich i w€љt€ѕych, lecz w g€њrze rozro€ђni€ёtych bujnie i ju€ї rozkwitaj€љcych €ї€њ€ѕtymi p€љczkami, kt€њre ja€ђnia€ѕy !w€ђr€њd ciemno€ђci i rozsiewa€ѕy delikatn€љ, s€ѕodk€љ wo€ј. Pierwsze ga€ѕ€ёzie wyrasta€ѕy z pni tak wysoko, €їe hobbici mogli i€ђ€ѓ przez te zaro€ђla wyprostowani, jak przez d€ѕugie galerie wys€ѕane suchym,grubym, szorstkim chodnikiem. Gdy dotarli do ko€јca szerokiego grzbietu, zatrzymali si€ё i szukaj€љc !kryj€њwki wpe€ѕzli pod zbity wa€ѕtarniny. Jej powykr€ёcane "ga€ѕ€ёzie zwisa€ѕy a€ї do ziemi, az ziemi pi€ё€ѕy si€ё na nie spl€љtan€љ mas€љ dzikie g€ѕogi. G€ѕ€ёboko w tym g€љszczu otwiera€ѕa si€ё pusta przestrze€ј, jak gdyby altana podparta suchymi ga€ѕ€ёziami i nakryta stropem m€ѕodych li€ђci oraz wiosennych p€ёd€њw. Tu #w€ёdrowcy le€їeli d€ѕug€љ chwil€ё, !zbyt zm€ёczeni, €їeby my€ђle€ѓ o jedzeniu, i przez otwieraj€љce si€ё w €ђcianach schronu szpary patrzyli, jak z wolna €ђwita nowy dzie€ј. !Lecz dzie€ј nie za€ђwita€ѕ jasny,"po niebie rozla€ѕ si€ё tylko bury,pos€ёpny p€њ€ѕmrok. Na wschodzie ciemnoczerwona €ѕuna €ђwieci€ѕa pod niskim pu€ѕapem chmur; nie by€ѕa to zorza poranna. Oddzielone od nich szerok€љ, strom€љ dolin€љ #pi€ёtrzy€ѕy si€ё g€њry Efel Duath, czarne i bezkszta€ѕtne u podn€њ€їy, os€ѕoni€ёtych nieprzemijaj€љc€љ noc€љ, ostre, poszarpane i zje€їone gro€ќnie u szczyt€њw, widocznych na tlekrwawego blasku. Dalej na prawo czernia€ѕo po€ђr€њd mroku ogromne rami€ё g€њrskie, wysuni€ёte ku wschodowi. - Kt€њr€ёdy st€љd p€њjdziemy? - spyta€ѕ Frodo. - Czy tam, za tym czarnym masywem otwiera si€ё zej€ђcie do doliny Morgul? - Po co teraz o tym my€ђle€ѓ? - !odpar€ѕ Sam. - Z pewno€ђci€љ nie ruszymy si€ё z miejsca przed ko€јcem dnia, je€їeli w og€њle mo€їna to dniem nazwa€ѓ. - Mo€їe, mo€їe - powiedzia€ѕ Gollum. - Ale musimy spieszy€ѓ !si€ё do Rozstaja Dr€њg. Tak, tak,do Rozstaja. Tamt€ёdy p€њjdziemy, tak, tamt€ёdy m€њj pan p€њjdzie. Czerwona €ѕuna przygas€ѕa nad !Mordorem. P€њ€ѕmrok zg€ёstnia€ѕ, gdy ze wschodu podnios€ѕy si€ё "opary i zasnu€ѕy ca€ѕ€љ okolic€ё. "Frodo i Sam zjedli co€ђ nieco€ђ i #u€ѕo€їyli si€ё do snu, lecz Gollum kr€ёci€ѕ si€ё niespokojnie. Nie $chcia€ѕ tkn€љ€ѓ jad€ѕa, przyj€љ€ѕ odnich tylko €ѕyk wody, a potem czo€ѕga€ѕ si€ё w€ђr€њd krzak€њw w€ёsz€љc i pomrukuj€љc. W pewnej chwili znikn€љ€ѕ nagle. - Poszed€ѕ pewnie na polowanie- rzek€ѕ Sam ziewaj€љc. Wedle umowy on teraz mia€ѕ si€ё !przespa€ѓ, wkr€њtce te€ї zapad€ѕ %w g€ѕ€ёboki sen. Mni€ѕo mu si€ё, €їejest w Bag End i szuka czego€ђw ogrodzie, ale ma na plecach ci€ё€їki w€њr, kt€њry go przygniata do ziemi. Ogr€њd by€ѕzachwaszczony i zaro€ђni€ёty, ciernie i paprocie wtargn€ё€ѕy na grz€љdki pod €їywop€ѕotem u st€њp pag€њrka. - Tyle roboty, a ja taki zm€ёczony - m€њwi€ѕ sobie. Narazprzypomnia€ѕo mu si€ё, czego szuka. - Gdzie moja fajka? - !powiedzia€ѕ i obudzi€ѕ si€ё w tym momencie. - O€ђle! - rzek€ѕ sam do siebie !otwieraj€љc oczy i dziwi€љc si€ё,dlaczego le€їy w krzakach. - Masz j€љ przecie€ї w swoim tobo€ѕku! Wtedy dopiero uprzytomni€ѕ sobie po pierwsze, €їe wprawdzie fajka jest w tobo€ѕku, ale ziela do niej nie ma, a po drugie, €їe setki mil dziel€љ go od ogrodu w Bag End.Usiad€ѕ. By€ѕo niemal ciemno. Dlaczego Frodo pozwoli€ѕ mu !spa€ѓ d€ѕu€їej, ni€ї wypada€ѕo z umowy, a€ї do wieczora? - Pan wcale si€ё nie przespa€ѕ, !panie Frodo? - spyta€ѕ. - Kt€њra to godzina? Musi by€ѓ ju€ї bardzo p€њ€ќno? - Nie, ale dzie€ј zamiast si€ё rozja€ђnia€ѓ, ciemnieje coraz "bardziej - odpar€ѕ Frodo. - Je€ђlisi€ё nie myl€ё, nie ma jeszcze !po€ѕudnia, a ty spa€ѕe€ђ zaledwietrzy godziny. !- Nie rozumiem, co si€ё €ђwi€ёci "- rzek€ѕ Sam. - Mo€їe zbiera si€ё na burz€ё. W takim razie b€ёdzieto burza nie na €їarty. Lepiej by nam by€ѕo w jakiej€ђ g€ѕ€ёbokiej norce ni€ї w tych krzakach! - Nas€ѕuchiwa€ѕ chwil€ё. - Co to jest? Grzmot, warkot b€ёbn€њw czy jeszcze co€ђ innego? - Nie wiem - powiedzia€ѕ Frodo.- S€ѕysz€ё to od dawna. Czasem mam wra€їenie, €їe ziemia dr€їy,czasem, €їe to parne powietrzetak dudni w uszach. Sam rozejrza€ѕ si€ё wko€ѕo. - Gdzie Gollum? - spyta€ѕ. - Czy jeszcze nie wr€њci€ѕ? - Nie - odpar€ѕ Frodo. - Nie pokaza€ѕ si€ё i nie odezwa€ѕ dotychczas. !- Prawd€ё m€њwi€љc nie t€ёskni€ё do niego - rzek€ѕ Sam. - Nigdy chyba nie mia€ѕem z sob€љ w podr€њ€їy nic takiego, co bym porzuci€ѕ z mniejszym €їalem na!drodze. Ale to w€ѕa€ђnie do niegopodobne, €їeby po przej€ђciu tylu mil znikn€љ€ѓ teraz, kiedy najbardziej jest potrzebny... oczywi€ђcie, je€їeli mo€їna w "og€њle spodziewa€ѓ si€ё jakiego€ђ po€їytku z tej pokraki, o czym€ђmiem w€љtpi€ѓ. - Zapominasz, jak by€ѕo na Bagnach! - rzek€ѕ Frodo. - Mam nadziej€ё, €їe nie spotka€ѕo go nic z€ѕego. - A ja mam nadziej€ё, €їe nie sp€ѕata nam psiego figla - powiedzia€ѕ Sam. - B€љd€ќ co b€љd€ќ nie chcia€ѕbym, €їeby wpad€ѕ tamtym w €ѕapy. Bo wtedy z nami by€ѕoby krucho. Nagle odg€ѕos grzmot€њw czy $b€ёbn€њw rozleg€ѕ si€ё g€ѕo€ђniejszy i g€ѕ€ёbszy. Zdawa€ѕo si€ё, €їe ziemia dr€їy pod hobbitami. - Ju€ї jest z nami krucho - powiedzia€ѕ Frodo. - Obawiam #si€ё, €їe zbli€їa si€ё kres naszej w€ёdr€њwki. !- Mo€їe - odpar€ѕ Sam - ale p€њki€їycia, p€њty nadziei, jak mawia€ѕ m€њj Dziadunio, a !cz€ёsto dodawa€ѕ: i p€њty je€ђ€ѓ trzeba. Niech pan co€ђ przegryzie, panie Frodo, a potem si€ё prze€ђpi. Popo€ѕudnie, o ile Sam dobrze orientowa€ѕ si€ё w czasie, dobiega€ѕo ko€јca. Wygl€љdaj€љc z g€љszczu widzia€ѕ tylko pos€ёpny krajobraz bez €ђwiate€ѕi cieni, z wolna zanurzaj€љcy si€ё w bezkszta€ѕtnym i beznadziejnym zmierzchu. By€ѕoduszno, ale nie gor€љco. Frodo spa€ѕ niespokojnie przewracaj€љc si€ё i szamocz€љc we €ђnie, czasem co€ђ szepcz€љcz cicha. Dwa razy Sam mia€ѕ wra€їenie, €їe s€ѕyszy w tym szepcie imi€ё Gandalfa. Czas #wl€њk€ѕ si€ё niezno€ђnie. Nagle Samus€ѕysza€ѕ syk i gdy si€ё obejrza€ѕ, zobaczy€ѕ Golluma, kt€њry na czworakach wpatrywa€ѕ si€ё w hobbit€њw €ђwiec€љcymi oczyma. - Wstawa€ѓ! Wstawa€ѓ, €ђpiochy! - szepn€љ€ѕ. - Wstawa€ѓ. Nie ma czasu do stracenia. Musimy i€ђ€ѓzaraz. Nie ma czasu do stracenia. Sam popatrza€ѕ na niego nieufnie. Gollum zdawa€ѕ si€ё wystraszony czy mo€їe podniecony. - I€ђ€ѓ? Zaraz? Cos ty wykombinowa€ѕ? Jeszcze nie pora. Nikt nawet jeszcze nie je podwieczorku, oczywi€ђcie wprzyzwoitych krajach, gdzie !si€ё w og€њle jada podwieczorki. - G€ѕupi hobbit! - sykn€љ€ѕ Gollum. - Nie jeste€ђmy w przyzwoitym kraju. Czas ucieka, tak, ucieka szybko. Nie ma chwili do stracenia. Trzeba rusza€ѓ. Niech m€њj pan zbudzi si€ё wreszcie! Szarpn€љ€ѕ Froda, a€ї hobbit "poderwa€ѕ si€ё z ziemi, usiad€ѕ i chwyci€ѕ go za rami€ё. Gollum wyrwa€ѕ mu si€ё i odskoczy€ѕ. #- Nie b€љd€ќcie g€ѕupi - sycza€ѕ. -Trzeba i€ђ€ѓ. Nie ma czasu do stracenia. Nic wi€ёcej nie mogli si€ё od niego dowiedzie€ѓ. Nie chcia€ѕ powiedzie€ѓ, gdzie chadza€ѕ ani te€ї co go sk€ѕania do po€ђpiechu. Sam by€ѕ pe€ѕen podejrze€ј i okazywa€ѕ je niedwuznacznie, lecz Frodo €ђciach - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBEpk cЊqFл y= rGTђ c€JrHFП c­rI)U csJZ4/ bssniczym nie zdradzi€ѕ swoich my€ђli. Westchn€љ€ѕ, zarzuci€ѕ tobo€ѕek na plecy i got€њw by€ѕ !wyruszy€ѓ w€ђr€њd g€ёstniej€љcegomroku. Gollum prowadz€љc ich po zboczu w d€њ€ѕ zachowywa€ѕ $szczeg€њln€љ ostro€їno€ђ€ѓ, stara€ѕ !si€ё trzyma€ѓ os€ѕony krzew€њw, aprzez otwarte przestrzenie "bieg€ѕ zgi€ёty niemal przy ziemi. Wiecz€њr co prawda tak by€ѕ ciemny, €їe najbystrzejsze nawet oko nie dostrzeg€ѕoby hobbit€њw otulonych w kaptury i szare p€ѕaszcze, najczujniejszy zwierz nie !us€ѕysza€ѕby ich cichych krok€њw.#Ani ga€ѕ€љzka nie trzasn€ё€ѕa, ani li€ђ€ѓ nie zaszele€ђci€ѕ, gdy przemykali si€ё lekko i szybko. Szli tak godzin€ё, wci€љ€ї w milczeniu, g€ёsiego, przygn€ёbieni mrokiem i g€ѕuch€љ$cisz€љ, kt€њr€љ zak€ѕ€њca€ѕ tylko odczasu do czasu daleki grzmot czy mo€їe warkot b€ёbn€њw dochodz€љcy spomi€ёdzy g€њr. Zeszli ju€ї znacznie poni€їej !kryj€њwki w tarninie i skr€ёcili na po€ѕudnie staraj€љc si€ё trzyma€ѓ prosto wytkni€ёtego kierunku, o ile na to pozwala€ѕ d€ѕugi, wyboisty stok "wznosz€љcy si€ё ku €ђcianie g€њr. W niewielkim oddaleniu przed nimi czarnym murem rysowa€ѕ si€ё pas drzew. Podchodz€љc #bli€їej stwierdzili, €їe drzewa s€љolbrzymie, bardzo stare i wystrzelaj€љ wysoko, chocia€ї czuby maj€љ po€ѕamane i ogo€ѕocone, jak gdyby burza z piorunami przesz€ѕa nad nimi, "lecz nie zdo€ѕa€ѕa ich zabi€ѓ ani wstrz€љsn€љ€ѓ korzeni "si€ёgaj€љcych g€ѕ€ёboko w ziemi€ё.- Rozstaje, tak - szepn€љ€ѕ Gollum. By€ѕo to pierwsze !s€ѕowo, kt€њre wym€њwi€ѕ, odk€љd wychyn€ёli z g€ёstwy cierni. - T€љ drog€љ trzeba i€ђ€ѓ. Skr€ёci€ѕ teraz na wsch€њd i prowadzi€ѕ pod g€њr€ё. Nagle ukaza€ѕa si€ё Po€ѕudniowa Droga okr€љ€їaj€љca podn€њ€їa g€њr i nikn€љca w wielkim pier€ђcieniu drzew. - To jedyna droga - szepn€љ€ѕ "Gollum. - Nie ma €ђcie€їki, tylko ta droga. Nie ma €ђcie€їki. "Trzeba i€ђ€ѓ do Rozstaja. Pr€ёdko!Cicho! Skradaj€љc si€ё, jak zwiadowcy do obozu nieprzyjaciela, zsun€ёli si€ё ku drodze i pomkn€ёli jej zachodnim brzegiem pod kamienn€љ skarp€љ, szare sylwetki w€ђr€њd szarych g€ѕaz€њw, st€љpaj€љce bezszelestnie niby koty na €ѕowach. Wreszcie dotarli do drzew, otaczaj€љcych wielki, otwarty pod ciemnym niebem kr€љg; przestrze€ј mi€ёdzy pot€ё€їnymi pniami tworzy€ѕa jakby olbrzymie sklepione oknazburzonej pa€ѕacowej sali. Po€ђrodku krzy€їowa€ѕy si€ё cztery drogi. W€ёdrowcy mieli za sob€љ drog€ё z Morannonu, !kt€њra st€љd wybiega€ѕa naprz€њd daleko na po€ѕudnie; z prawej strony wspina€ѕa si€ё droga ze starego grodu Osgiliath i przeci€љwszy skrzy€їowanie wiod€ѕa ku wschodowi, w !ciemno€ђ€ѓ. T€љ w€ѕa€ђnie drog€љ mieli p€њj€ђ€ѓ. Frodo d€ѕug€љ chwil€ё sta€ѕ u Rozstaja przej€ёty groz€љ, gdy "nagle spostrzeg€ѕ €ђwiat€ѕo. Jego odblask pada€ѕ na twarz Sama. #Szukaj€љc €ќr€њd€ѕa €ђwiat€ѕa Frodopoprzez okno sklepione z konar€њw zwr€њci€ѕ wzrok na !drog€ё do Osgiliath, kt€њra niby !napi€ёta ta€ђma opada€ѕa w d€њ€ѕ ku zachodowi. Na dalekim widnokr€ёgu, poza smutn€љ ziemi€љ Gondoru otulon€љ w mrok, zachodz€љce s€ѕo€јce trafi€ѕo wreszcie na skrawek nieba nie zas€ѕoni€ёty przez ogromny sk€ѕ€ёbiony ca€ѕun chmur i €ђwiec€љc z€ѕowieszcz€љ po€їog€љ zni€їa€ѕo si€ё ku nieskalanemu jeszcze morzu. Blask o€ђwietli€ѕ na chwil€ё ogromny pos€љg przedstawiaj€љcy siedz€љcego m€ё€їczyzn€ё, dostojnego i spokojnego jak kamienni kr€њlowie z Argonath. Z€љb czasuskruszy€ѕ ten pomnik i okaleczy€ѕy go brutalne r€ёce. Zamiast g€ѕowy kto€ђ na drwin€ё umie€ђci€ѕ okr€љg€ѕy, grubo ciosany g€ѕaz i namalowa€ѕ na nim niezdarnie twarz wyszczerzon€љ w szyderczym u€ђmiechu, z jednym jedynym wielkim czerwonym okiem po€ђrodku czo€ѕa. Nagryzmolone i wydrapane napisy, bezmy€ђlnezygzaki i wstr€ёtne god€ѕa, rozpowszechnione w€ђr€њd dalekich lud€њw Mordoru, pokrywa€ѕy kolana, wspania€ѕy tron i cok€њ€ѕ pos€љgu. Nagle ostatnie poziome promienie s€ѕo€јca wskaza€ѕy Frodowi odr€љban€љ g€ѕow€ё kamiennego kr€њla: poniewiera€ѕasi€ё opodal drogi na ziemi. - Sp€њjrz, Samie! - krzykn€љ€ѕ !Frodo zdumiony. - Sp€њjrz! Kr€њl odzyska€ѕ koron€ё! Oczodo€ѕy zia€ѕy pustk€љ, !rze€ќbione k€ёdziory brody by€ѕy sp€ёkane, lecz wysokie surowe !czo€ѕo otacza€ѕa srebrna i z€ѕotakorona. Pn€љcze o drobnych, bia€ѕych, podobnych do gwiazd kwiatach oplot€ѕy skronie, jak gdyby sk€ѕadaj€љc ho€ѕd obalonemu w€ѕadcy, a w€ђr€њd kamiennych pukli w€ѕos€њw kwit€ѕy €ї€њ€ѕte rozchodniki. - Nie zosta€ѕ pokonany na zawsze! - rzek€ѕ Frodo. W tym momencie ostatni promie€ј zgas€ѕ. S€ѕo€јce zanurzy€ѕo si€ё w morzu i !znik€ѕo; jakby kto€ђ zdmuchn€љ€ѕ lampk€ё nad €ђwiatem, od razu zapad€ѕa czarna noc. Rozdzia€ѕ 8 Schody Kirith Ungol "Gollum ci€љgn€љ€ѕ Froda za po€ѕ€ё p€ѕaszcza sycz€љc ze strachu i niecierpliwo€ђci. - Trzeba i€ђ€ѓ - m€њwi€ѕ. - Nie mo€їna tutaj sta€ѓ. Pr€ёdzej! "Frodo niech€ёtnie odwr€њci€ѕ si€ё od zachodu i poszed€ѕ za przewodnikiem w ciemno€ђ€ѓ, na wsch€њd. Wyszli z kr€ёgu drzew iposuwali si€ё wzd€ѕu€ї drogi prowadz€љcej ku g€њrom. Droga z pocz€љtku bieg€ѕa prosto, potem jednak wygi€ё€ѕa si€ё nieco na po€ѕudnie i wkr€њtce przywiod€ѕa w€ёdrowc€њw tu€ї pod ogromne skaliste rami€ё !g€њr, kt€њre od dawna widzieli z daleka. Czarny, niedost€ёpny "grzbiet pi€ёtrzy€ѕ si€ё teraz nad ich g€ѕowami mas€љ zag€ёszczonego mroku na tle mrocznego nieba. Droga !ci€љgn€ё€ѕa si€ё w jego cieniu i !okr€љ€їaj€љc go skr€ёca€ѕa zn€њw wprost na wsch€њd, ostro pod g€њr€ё. Frodo i Sam szli z wysi€ѕkiem, !serca ci€љ€їy€ѕy im tak, €їe nie mogli ju€ї nawet my€ђle€ѓ o gro€ї€љcych niebezpiecze€јstwach. Frodo mia€ѕ g€ѕow€ё spuszczon€љ; brzemi€ё, kt€њre ni€њs€ѕ, zn€њw ci€љgn€ё€ѕo go ku ziemi. P€њki !przebywali w Ithilien, nie czu€ѕ prawie ci€ё€їaru Pier€ђcienia, odk€љd jednak min€ёli Rozstaje, #Pier€ђcie€ј zdawa€ѕ si€ё z ka€їd€љ chwil€љ przybiera€ѓ na wadze. Wyczuwaj€љc pod stopami coraz ostrzejsz€љ stromizn€ё, hobbit d€ќwign€љ€ѕ zm€ёczon€љ g€ѕow€ё, by spojrze€ѓ na czekaj€љc€љ go €ђcie€їk€ё. W€њwczas - tak jak mu to Gollum przepowiedzia€ѕ - ujrza€ѕ#nagle gr€њd Upior€њw. Skuli€ѕ si€ё przywieraj€љc do kamiennej skarpy. D€ѕuga, stromo wznosz€љca si€ё !dolina wspina€ѕa si€ё g€ѕ€ёbokim ciemnym w€љwozem w g€њry. U jej dalekiego ko€јca, mi€ёdzy jej dwoma ramionami, wysoko na czarnym skalistym cokole pod szczytami G€њr Cienia wznosi€ѕy si€ё mury i wie€їa Minas Morgul. Niebo i ziemia doko€ѕa ton€ё€ѕy w ciemno€ђci, #lecz z wie€їy bi€ѕo €ђwiat€ѕo. Nie by€ѕa to po€ђwiata miesi€ёczna, uwi€ёziona w€ђr€њd marmurowych€ђcian dawnej Minas Ithil, Wie€їy Ksi€ё€їyca, pi€ёkna i radosna, rozja€ђniaj€љca ongi ten zak€љtek g€њr. To €ђwiat€ѕo zdawa€ѕo si€ё bledsze ni€ї ksi€ё€їyc zamieraj€љcy na powolne za€ѓmienie, rozchwiane i m€ёtne jak opar nad zgni€ѕym bagnem; trupie #€ђwiat€ѕo, kt€њre nie o€ђwietla€ѕo niczego. W murach i w wie€їy mn€њstwo okien otwiera€ѕo si€ё niezliczonymi czarnymi dziurami, za kt€њrymi zia€ѕa pustka. Lecz sam szczyt wie€їy obraca€ѕ si€ё to w jedn€љ, to w drug€љ stron€ё niby ogromna upiorna g€ѕowa wypatruj€љca czego€ђ w€ђr€њd nocy. Przez chwil€ё trzej w€ёdrowcy stali w os€ѕupieniu; wie€їa przykuwa€ѕa !ich oczy. Pierwszy ockn€љ€ѕ si€ё Gollum. Zn€њw szarpn€љ€ѕ hobbit€њw za p€ѕaszcze, tym razem jednak bez s€ѕowa. Nieomal poci€љgn€љ€ѕ ich przemoc€љ z miejsca. Nogi odmawia€ѕy pos€ѕusze€јstwa, czas jak gdyby zwolni€ѕ biegu, zdawa€ѕo si€ё, €їe mi€ёdzy oderwaniem stopy a postawieniem jej zn€њw na ziemi potrzeba kilku minut, by zwalczy€ѓ opory. !Z wolna dowlekli si€ё do bia€ѕegomostu. Tu droga, po€ѕyskuj€љca !nik€ѕym €ђwiat€ѕem, przeprawia€ѕasi€ё przez potok p€ѕyn€љcy !€ђrodkiem doliny i bieg€ѕa dalej zakosami pod g€њr€ё ku bramie !grodu, otwieraj€љcej si€ё czarn€љczelu€ђci€љ w zewn€ёtrznym "pier€ђcieniu mur€њw od p€њ€ѕnocy. Z obu stron potoku szerokim pasem ci€љgn€ё€ѕy si€ё cieniste €ѕ€љki, usiane bia€ѕawymi kwiatami. Kwiaty te r€њwnie€ї %l€ђni€ѕy €ђwiat€ѕem i by€ѕy pi€ёkne, lecz zarazem straszne, jak bywaj€љ przedmioty ob€ѕ€ёdnie zniekszta€ѕcone w koszmarnym €ђnie. Unosi€ѕa si€ё nad nimi md€ѕa, trupia wo€ј, wszystko wok€њ€ѕ cuchn€ё€ѕo rozk€ѕadem. !Most spina€ѕ dwie €ѕ€љki. U jego przycz€њ€ѕk€њw sta€ѕy pos€љgi zmy€ђlnie wyrze€ќbione w kszta€ѕt ludzi lub zwierz€љt, lecz okaleczone i szkaradne. Woda p€ѕyn€ё€ѕa cicho i parowa€ѕa, para wszak€їe k€ѕ€ёbi€љca si€ё i snuj€љca nad mostem by€ѕa lodowato zimna. "Frodowi kr€ёci€ѕo si€ё w g€ѕowie, czu€ѕ, €їe traci przytomno€ђ€ѓ. Nagle, jakby pchni€ёty jak€љ€ђ "si€ѕ€љ niezale€їn€љ od jego woli, poderwa€ѕ si€ё, zacz€љ€ѕ biec przed siebie, z wyci€љgni€ёtymi w ciemno€ђ€ѓ r€ёkoma; g€ѕowa chwia€ѕa mu si€ё bezw€ѕadnie na karku. Sam i Gollum dogonili go.Wierny s€ѕuga chwyci€ѕ pana w !ramiona, gdy ten potkn€љ€ѕ si€ё iomal nie upad€ѕ na progu mostu.- Nie t€ёdy! Nie t€ёdy! - zasycza€ѕ przewodnik, lecz oddech dobywaj€љc si€ё "spomi€ёdzy z€ёb€њw rozdar€ѕ cisz€ёtak przenikliwym po€ђwistem, €їe wystraszony Gollum przypad€ѕ do ziemi. - Niech si€ё pan wstrzyma, panie Frodo! - szepn€љ€ѕ Sam na ucho swemu panu. - Niech panwraca! Nie t€ёdy droga! Gollum tak m€њwi, a ja wyj€љtkowo tymrazem zgadzam si€ё z nim. Frodo przetar€ѕ r€ёk€љ czo€ѕo i oderwa€ѕ wzrok od wzniesionego na skale grodu. Mwietlisty szczyt wie€їy urzeka€ѕ go i hobbit musia€ѕ z wszystkich si€ѕ walczy€ѓ z szalonym pragnieniem, kt€њre %ci€љgn€ё€ѕo go na l€ђni€љc€љ drog€ё, ku bramie. Wreszcie #przezwyci€ё€їy€ѕ si€ё, zawr€њci€ѕ, chocia€ї w tym momencie Pier€ђcie€ј zaci€љ€їy€ѕ mu straszliwie i stawiaj€љc op€њr "zacisn€љ€ѕ €ѕa€јcuch na jego szyi. Oczy te€ї, gdy je odwr€њci€ѕ od wie€їy, zabola€ѕy go i jak gdyby"na chwil€ё o€ђlep€ѕy. Mia€ѕ przed sob€љ nieprzeniknion€љ noc. "Gollum, czo€ѕgaj€љc si€ё po ziemi niby przera€їone zwierz€ё, ju€ї znika€ѕ w ciemno€ђciach. Sam podtrzymuj€љc i prowadz€љc chwiej€љcego si€ё Froda pod€љ€їa€ѕ za przewodnikiem jak m€њg€ѕ najspieszniej. Niedaleko od brzegu strumienia w kamiennym murze nad drog€љ otwiera€ѕa si€ё szczelina. Przedostali si€ё przez ni€љ na w€љsk€љ €ђcie€їk€ё, kt€њra na "pocz€љtku l€ђni€ѕa nikle, tak jak g€ѕ€њwna droga, dalej jednak, !gdy wspi€ё€ѕa si€ё ponad €ѕ€љk€ё trupich kwiat€њw, przygas€ѕa i €ђciemnia€ѕa, wij€љc si€ё w "skr€ёtach pod g€њr€ё na p€њ€ѕnocnezbocze doliny. T€љ €ђcie€їk€љ wlekli si€ё dwaj hobbici rami€ё przy ramieniu, lecz Golluma, kt€њry szed€ѕ przodem, nie widzieli przed sob€љ; tylko od czasu do czasu,gdy odwraca€ѕ si€ё, €їeby ich przywo€ѕa€ѓ, dostrzegali jego oczy €ђwiec€љce jasnozielonymi p€ѕomykami - mo€їe odbiciem strasznego blasku Morgulu, a mo€їe jakim€ђ wewn€ёtrznym, wzbudzonym przez ten blask ogniem. Frodo i Sam wci€љ€ї czuli obecno€ђ€ѓ tego trupiego blasku i spojrzenie czarnych oczodo€ѕ€њw, tote€ї ustawicznie $z l€ёkiem ogl€љdali si€ё za siebie, ustawicznie wyt€ё€їali wzrok !wypatruj€љc przed sob€љ €ђcie€їkiw ciemno€ђci. Z wolna brn€ёli naprz€њd. Kiedy wspi€ёli si€ё wy€їej, ponad cuchn€љcy opar zatrutego strumienia, $odetchn€ёli l€їej i rozja€ђni€ѕo im si€ё troch€ё w g€ѕowach; byli jednak zm€ёczeni tak okrutnie,jakby przez noc ca€ѕ€љ maszerowali z wielkim #ci€ё€їarem na plecach lub p€ѕyn€ёliprzeciw pot€ё€їnemu nurtowi rzeki. Wreszcie musieli zatrzyma€ѓ si€ё na odpoczynek. Frodo przysiad€ѕ na jakim€ђ kamieniu. Znajdowali si€ё na szczycie wysokiego garbu nagiej ska€ѕy. Przed nimi w zboczu doliny otwiera€ѕa si€ё jakby wkl€ёs€ѕa zatoka i jej brzegiem bieg€ѕa €ђcie€їka "tworz€љc w€љziutk€љ p€њ€ѕk€ё, nad €ђci€ёtym z prawej strony "urwiskiem; €ђcie€їka pi€ё€ѕa si€ё dalej stromo po zwr€њconej ku #po€ѕudniowi litej €ђcianie g€њry i znika€ѕa gdzie€ђ wysoko w g€ёstych ciemno€ђciach. - Musz€ё chwilk€ё odpocz€љ€ѓ, Samie - szepn€љ€ѕ Frodo. - Nie umiem ci powiedzie€ѓ, ch€ѕopczekochany, jak strasznie ci€љ€їy mi moje brzemi€ё. Zaczynam w€љtpi€ѓ, czy d€ѕugo jeszcze zdo€ѕam je nie€ђ€ѓ. W ka€їdym razie musz€ё odpocz€љ€ѓ, zanim spr€њbuj€ё i€ђ€ѓ dalej, tam! I wskaza€ѕ w€љsk€љ, strom€љ €ђcie€їk€ё pod g€њr€ё. - Tss! Tss! - sykn€љ€ѕ Gollum wracaj€љc spiesznie do hobbit€њw. Palec trzyma€ѕ na ustach, trz€љs€ѕ g€ѕow€љ, przynaglaj€љc bez s€ѕ€њw do po€ђpiechu; chwyta€ѕ Froda za r€ёkaw i wskazywa€ѕ drog€ё, lecz"hobbit nie ruszy€ѕ si€ё z miejsca.- Za chwil€ё! - m€њwi€ѕ. - Za chwil€ё! - Przyt€ѕacza€ѕo go zm€ёczenie i nie tylko zm€ёczenie; jakby urok obezw€ѕadni€ѕ jego cia€ѕo i ducha. - Musz€ё odpocz€љ€ѓ - mrucza€ѕ. Golluma jednak, kiedy us€ѕysza€ѕt€ё odpowied€ќ, ogarn€љ€ѕ taki strach, €їe w podnieceniu zagada€ѕ sycz€љc i "przes€ѕaniaj€љc usta r€ёk€љ, jakbychcia€ѕ zatai€ѓ s€ѕowa przed niewidzialnymi, rozproszonymi wok€њ€ѕ s€ѕuchaczami. - Nie tu! Nie wolno odpoczywa€ѓ tutaj! G€ѕupcy! Tu widz€љ nas Oczy. Przyjd€љ na most i zobacz€љ nas! Chod€ќcie st€љd! Pod g€њr€ё, pod g€њr€ё! Pr€ёdko! - Niech pan wstanie, panie Frodo - rzek€ѕ Sam. - Ta pokraka znowu ma racj€ё. Nie mo€їna tu marudzi€ѓ. - Dobrze - odpar€ѕ Frodo g€ѕosem p€њ€ѕprzytomnym, jakby przez sen. - Spr€њbuj€ё. "I z wysi€ѕkiem d€ќwign€љ€ѕ si€ё z kamienia. !Lecz by€ѕo ju€ї za p€њ€ќno. W tymsamym bowiem momencie ska€ѕa#zako€ѕysa€ѕa si€ё i zadr€їa€ѕa pod ich stopami. Pot€ё€їny grzmi€љcy!huk, g€ѕo€ђniejszy ni€ї wszystkiepoprzednie, przetoczy€ѕ si€ё w g€ѕ€ёbi ziemi i rozbi€ѕ echem w€ђr€њd g€њr. Wielka czerwona b€ѕyskawica rozjarzy€ѕa si€ё znienacka. Strzeli€ѕa w niebo daleko spoza wschodniej €ђciany g€њr i rozbryzn€ё€ѕa szkar€ѕatn€љ €ѕun€ё po niskim pu€ѕapie chmur. W tej dolinie cieni i zimnego trupiego €ђwiat€ѕa czerwie€ј b€ѕyskawicy zdawa€ѕa si€ё nie do zniesienia jaskrawa i okrutna. Na p€ѕomiennym tle czarne kamienne szczyty rysowa€ѕy si€ёniby z€ёbate no€їe wbite w krwawi€љce niebo nad r€њwnin€љ Gorgoroth. Potem z og€ѕuszaj€љcym trzaskiem spad€ѕ piorun. Twierdza Minas Morgul odpowiedzia€ѕa. Z wie€їy i otaczaj€љcych j€љ szczyt€њw strzeli€ѕy ku pos€ёpnym chmuromb€ѕyskawice i rozdwojone j€ёzyki b€ѕ€ёkitnych p€ѕomieni. Ziemia j€ёkn€ё€ѕa, zza mur€њw grodu rozleg€ѕ si€ё krzyk. Zmieszany z ostrym, wysokim wizgiem drapie€їnych ptak€њw, z przenikliwym r€їeniem koni, oszala€ѕych z gniewu i strachu,krzyk ten rozdziera€ѕ uszy, !pot€ё€їnia€ѕ z ka€їd€љ chwil€љ i wznosi€ѕ si€ё ku przera€ќliwej najwy€їszej nucie, ju€ї niedost€ёpnej s€ѕuchowi "€ђmiertelnik€њw. Hobbici padli na ziemi€ё zatykaj€љc uszy. Straszliwy krzyk, opadaj€љc przeci€љg€ѕym skowytem, umilk€ѕ wreszcie; Frodo podni€њs€ѕ z !wolna g€ѕow€ё. Po drugiej stroniew€љskiej doliny, niemal na wysoko€ђci oczu hobbita, wznosi€ѕy si€ё mury z€ѕowrogiegogrodu, a czelu€ђ€ѓ bramy, na kszta€ѕt paszczy rozdziawionej!i zje€їonej z€ёbami, sta€ѕa terazotworem. Z bramy ci€љgn€ё€ѕy zast€ёpy wojska. Wszyscy €їo€ѕnierze ubrani na czarno, mroczni jak noc. Na tle szarawych mur€њw i €ђwiec€љcego bruku go€ђci€јca Frodo widzia€ѕ drobne czarne sylwetki, maszeruj€љce w szeregach krokiem cichym i spiesznym, wyp€ѕywaj€љce z bram twierdzy nie ko€јcz€љcym si€ё strumieniem. Piechot€ё poprzedza€ѕ liczny oddzia€ѕ konnych sun€љcy niby chmara widm w szyku bojowym, a na czele jecha€ѕ je€ќdziec od wszystkich ro€ђlejszy, ca€ѕy w czerni, tylko na okrytej kapturem g€ѕowie po€ѕyskiwa€ѕ z€ѕowrogim blaskiem he€ѕm na %kszta€ѕt korony. Zbli€їa€ѕ si€ё ju€ї !do mostu w dole; Frodo €ђledzi€ѕ go szeroko otwartymi oczyma,niezdolny przymkn€љ€ѓ powiek !ani odwr€њci€ѓ spojrzenia. Czy€ї nie by€ѕ to w€њdz Dziewi€ёciu "Je€ќd€ќc€њw, kt€њry powr€њci€ѕ na ziemi€ё, €їeby poprowadzi€ѓ upiorne wojsko do bitwy? Tak,#Frodo nie m€њg€ѕ w€љtpi€ѓ. Widzia€ѕzn€њw tego samego widmowego kr€њla, kt€њrego lodowata r€ёka ugodzi€ѕa powiernika Pier€ђcienia morderczym !sztyletem. B€њl od€їy€ѕ w starej !ranie, zimny dreszcz dosi€ёgn€љ€ѕ serca Froda. W momencie, gdy my€ђli te przemyka€ѕy przez g€ѕow€ё hobbita i przeszywa€ѕy go zgroz€љ, je€ќdziec tu€ї przed mostem zatrzyma€ѕ si€ё nagle, aca€ѕe wojsko znieruchomia€ѕo zajego plecami. Zaleg€ѕa €ђmiertelna cisza. Mo€їe W€њdz Upior€њw dos€ѕysza€ѕ zew Pier€ђcienia i zawaha€ѕ si€ё na chwil€ё wyczuwaj€љc obecno€ђ€ѓ !drugiej, obcej pot€ёgi w dolinie.Ciemna g€ѕowa w he€ѕmie i koronie grozy obr€њci€ѕa si€ё w prawo, potem w lewo, niewidz€љce oczy przeszuka€ѕy ciemno€ђci doko€ѕa. Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBKpž cеsL e c8tMs6 c›tNЉ"D cўtOэ- cauPі8€8Фu#m€њg€ѕ si€ё poruszy€ѓ, czeka€ѕ jak ptak, do kt€њrego zbli€їa si€ё !€їmija. Nigdy jeszcze tak silnie jak w tej chwili nie czu€ѕ pokusy wsuni€ёcia Pier€ђcienia na palec. Lecz mimo natarczywo€ђci pokusy nie by€ѕ "sk€ѕonny jej ulec. Wiedzia€ѕ, €їe Pier€ђcie€ј z pewno€ђci€љ oszuka€ѕby go tylko, a nawet gdyby go w€ѕo€їy€ѕ, nie mia€ѕby si€ѕy zmierzy€ѓ si€ё z kr€њlem Morgulu, jeszcze nie! Mimo pora€їenia strachem, wola jegonie odpowiada€ѕa ju€ї teraz na rozkaz, kt€њry hobbit odczuwa€ѕjedynie jako atak pot€ё€їnej !si€ѕy z zewn€љtrz. Ta obca si€ѕa zaw€ѕadn€ё€ѕa jego r€ёk€љ; nie przyzwalaj€љc, lecz w napi€ёciu oczekuj€љc, co si€ё stanie, tak jakby patrza€ѕ na akcj€ё rozgrywaj€љc€љ si€ё gdzie€ђ bardzo daleko i bardzo dawno temu, Frodo €ђledzi€ѕ ruch $w€ѕasnej d€ѕoni zbli€їaj€љcej si€ё zwolna do zawieszonego na szyi€ѕa€јcuszka. Lecz w tym momencie ockn€ё€ѕa si€ё w nim wola; przemoc€љ, wbrew oporowi, cofn€љ€ѕ r€ёk€ё, skierowa€ѕ j€љ ku innemu celowi,ku drobnemu przedmiotowi, !kt€њry mia€ѕ na piersi. Przedmiot€њw wyda€ѕ mu si€ё twardy i zimny, kiedy wreszcie !zacisn€љ€ѕ na nim palce: by€ѕ to !dar Galadrieli, flakonik, od tak dawna pieczo€ѕowicie przechowywany i niemal zapomniany a€ї do tej chwili. Kiedy go dotkn€љ€ѕ, wszystkie my€ђli o Pier€ђcieniu rozpierzch€ѕy si€ё, hobbit odetchn€љ€ѕ i schyli€ѕ g€ѕow€ё. W tym samym okamgnieniu Kr€њl"Upior€њw odwr€њci€ѕ si€ё, spi€љ€ѕ wierzchowca ostrog€љ i ruszy€ѕ na most, a ca€ѕa armia za nim. Mo€їe kaptur elf€њw ochroni€ѕ Froda przed jego wzrokiem, mo€їe pokrzepiona wola ma€ѕegoprzeciwnika odpar€ѕa atak !wrogiej woli. Je€ќdziec spieszy€ѕsi€ё, godzina ju€ї wybi€ѕa, gro€ќny W€ѕadca rozkaza€ѕ wojenny poch€њd na zach€њd. Wkr€њtce znikn€љ€ѕ niby cie€ј #rozp€ѕywaj€љc si€ё w€ђr€њd cieni nakr€ёtej drodze, a czarne szeregi przesz€ѕy jego €ђladem przez most. Od czas€њw €ђwietno€ђci Isildura nigdy jeszcze r€њwnie pot€ё€їna armia nie przekroczy€ѕa prog€њw tej doliny; nigdy jeszcze r€њwnie !dzikie i r€њwnie gro€ќne zbrojne zast€ёpy nie dotar€ѕy nad brzegiAnduiny; a przecie€ї by€ѕa to tylko jedna z wielu armii, kt€њre Mordor pcha€ѕ do walki, wcale nie najwi€ёksza z wszystkich. !Frodo drgn€љ€ѕ. Nagle wspomnia€ѕ Faramira i serce mu zabi€ѕo "silniej. €єA wi€ёc burza wreszcie !wybuch€ѕa - pomy€ђla€ѕ. - ten las w€ѕ€њczni i mieczy ci€љgnie pod Osgiliath. Czy Faramir zd€љ€їy uj€ђ€ѓ za rzek€ё? Przewidywa€ѕ wojn€ё, czy jednak przewidzia€ѕj€љ co do godziny? Kto obroni przepraw przez Anduin€ё teraz,#gdy Kr€њl Upior€њw zbli€їa si€ё nadjej brzegi? Za tymi pierwszymi$p€њjd€љ dalsze pu€ѕki. Zap€њ€ќni€ѕemsi€ё w drodze. Wszystko stracone. Zanadto marudzi€ѕem. Wszystko stracone. Nawet $je€ђli spe€ѕni€ё zadanie, nikt si€ё ju€ї o tym nigdy nie dowie. Nie pozostanie nikt, komu bym m€њg€ѕ o swoim wyczynie !opowiedzie€ѓ. Ca€ѕy trud p€њjdzie na marne€і. Ogarn€ё€ѕa go s€ѕabo€ђ€ѓ i zap€ѕaka€ѕ. A tymczasem zast€ёpy Mordoru wci€љ€ї sz€ѕy przez most. W tej jednak chwili z wielkiej dali, jakby w g€ѕ€ёbi wspomnie€ј o kraju rodzinnym, o s€ѕonecznych porankach w Shire, gdy dzie€ј "wstawa€ѕ i drzwi si€ё otwiera€ѕy, dobieg€ѕ do uszu Froda g€ѕos Sama: - Niech si€ё pan zbudzi, panie Frodo! Niech si€ё pan zbudzi! Frodo nawet by si€ё nie zdziwi€ѕ, gdyby Sam doda€ѕ: €єMniadanie na stole!€і Sam nalega€ѕ: - Niech si€ё pan zbudzi, panie Frodo! Tamci ju€ї przeszli, nam te€ї pora w drog€ё. Kto€ђ tam jeszcze zosta€ѕ w starym grodzie, kto€ђ, kto ma oczy albo inny spos€њb €ђledzenia okolicy. Im d€ѕu€їej b€ёdziemy tkwili na jednym miejscu, tym pr€ёdzej nas wytropi. Chod€ќmy st€љd, panie Frodo! !Frodo podni€њs€ѕ g€ѕow€ё, a potemwsta€ѕ. Rozpacz nie opu€ђci€ѕa go, lecz moment s€ѕabo€ђci przemin€љ€ѕ. Zdoby€ѕ si€ё nawet na nieweso€ѕy u€ђmiech; przez chwile prze€ђwiadczony by€ѕ o czym€ђ wr€ёcz przeciwnym, teraz jednak nie mniej jasno !rozumia€ѕ, €їe to, do czego si€ё "zobowi€љza€ѕ, musi spe€ѕni€ѓ, €їe musi do tego d€љ€їy€ѓ w miar€ё "si€ѕ i €їe nie jest wcale wa€їne, czy Faramir, Aragorn, Elrond, Galadriela, Gandalf lub ktokolwiek inny na €ђwiecie pozna kiedykolwiek jego %histori€ё. Mcisn€љ€ѕ lask€ё w jednej r€ёce, a flakonik w drugiej. Gdy#zobaczy€ѕ, €їe jasne €ђwiat€ѕo ju€їprzebija poprzez jego palce, ukry€ѕ flakonik pod kurtk€љ, na sercu. Odwracaj€љc si€ё od Wie€їy Morgul, kt€њra teraz ledwie szar€љ po€ђwiat€љ majaczy€ѕa nad ciemn€љ dolin€љ, hobbit got€њw by wspina€ѓ si€ё dalej. Gollum w momencie, gdy bramyMinas Morgul otwarto, !poczo€ѕga€ѕ si€ё skrajem p€њ€ѕki skalnej wstecz i znikn€љ€ѕ w mroku zostawiaj€љc hobbit€њw samych. Teraz wychyn€љ€ѕ zn€њw z ciemno€ђci dzwoni€љc z€ёbami iwy€ѕamuj€љc palce. "- Szale€јcy! G€ѕupcy! - sycza€ѕ. -!Pr€ёdzej! Niech si€ё hobbici nie €ѕudz€љ, €їe niebezpiecze€јstwo min€ё€ѕo. Nie! Pr€ёdzej! Nie odpowiedzieli mu nic, ale pospieszyli za jego przewodemstrom€љ p€њ€ѕk€љ pod g€њr€ё. Wspinaczka, nawet po tylu niebezpiecznych do€ђwiadczeniach, nie wyda€ѕa im si€ё €ѕatwa, lecz na szcz€ё€ђcie nie trwa€ѕa d€ѕugo. Wkr€њtce p€њ€ѕka skalna doprowadzi€ѕa ich na szeroki kolisty zakr€ёt, za kt€њrym stokzn€њw z€ѕagodnia€ѕ, po czym niespodziewanie znale€ќli si€ё przed w€љsk€љ szczelin€љ w "€ђcianie g€њry. By€ѕa to pierwsza cz€ё€ђ€ѓ schod€њw, o kt€њrych wspomina€ѕ im Gollum. Panowa€ѕytu niemal zupe€ѕne ciemno€ђci, wzrok hobbit€њw nie przenika€ѕ ich dalej ni€ї na odleg€ѕo€ђ€ѓ #wyci€љgni€ёtej r€ёki. Lecz €ђlepia Golluma l€ђni€ѕy blado o kilka st€њp nad nimi, gdy przewodnikodwr€њci€ѕ si€ё szepcz€љc: - Ostro€їnie! Schody. Mn€њstwo schod€њw. Trzeba bardzo uwa€їa€ѓ. "Rzeczywi€ђcie ostro€їno€ђ€ѓ by€ѕa konieczna. Z pocz€љtku Frodo i Sam czuli si€ё nieco pewniej maj€љc po obu stronach €ђciany skalne, schody jednak by€ѕy strome jak drabina, a im wy€їejsi€ё po nich wspinali, tym przykrzejsza stawa€ѕa si€ё €ђwiadomo€ђ€ѓ ziej€љcej u ich st€њp czarnej przepa€ђci. Stopnie przy tym by€ѕy w€љskie,nieregularne, cz€ёsto zdradzieckie, starte na "kraw€ёdziach i o€ђliz€ѕe, niekiedysp€ёkane, niekiedy tak kruche, €їe tr€љcone nog€љ rozsypywa€ѕy si€ё w gruz. Hobbici szli mozolnie naprz€њd, a€ї wreszciemusieli czepia€ѓ si€ё rozpaczliwie palcami r€љk stopni nad swymi g€ѕowami i podci€љga€ѓ z wysi€ѕkiem obola€ѕe, zesztywnia€ѕe w kolanach nogi. W miar€ё za€ђ jakschody wrzyna€ѕy si€ё coraz !g€ѕ€ёbiej w stok g€њry, skaliste €ђciany pi€ёtrzy€ѕy si€ё po obu stronach coraz wy€їej. W ko€јcu ogarn€ё€ѕo ich takie #znu€їenie, €їe nie czuli si€ё ju€ї zdolni i€ђ€ѓ dalej, lecz w tej chwili w€ѕa€ђnie Gollum zn€њw $odwr€њci€ѕ si€ё i b€ѕysn€љ€ѕ ku nim €ђlepiami. - Koniec! - szepn€љ€ѕ. - Pierwsze schody ju€ї za nami. Dzielni hobbici zaszli bardzo wysoko. Jeszcze par€ё krok€њw ikoniec! S€ѕaniaj€љc si€ё z wyczerpania, Sam i Frodo przeczo€ѕgali si€ё przez ostatnie stopnie i usiedli, rozcieraj€љc kolana i €ѕydki. Gollum wszak€їe nie pozwoli€ѕ im odpoczywa€ѓ d€ѕugo.- Przed nami nast€ёpne schody - powiedzia€ѕ. - Jeszcze d€ѕu€їsze. Odpoczniecie, kiedy je przejdziemy. Nie teraz! Sam j€ёkn€љ€ѕ. - Jeszcze d€ѕu€їsze, powiadasz? - spyta€ѕ. - Tak, tak, jeszcze d€ѕu€їsze - odpar€ѕ Gollum. - Ale nie takie trudne. Hobbici ju€ї przeszli Proste Schody. Teraz b€ёd€љ Kr€ёte Schody. - A potem? - spyta€ѕ Sam. - Potem zobaczymy - odpar€ѕ Gollum. - O, tak, zobaczymy. $- Je€ђli si€ё nie myl€ё, m€њwi€ѕe€ђ co€ђ o tunelu - rzek€ѕ Sam. - Jest jaki€ђ tunel czy co€ђ w tymrodzaju, prawda? - Tak, tak, jest tunel - powiedzia€ѕ Gollum. - Ale !hobbici b€ёd€љ mogli odpocz€љ€ѓ, zanim spr€њbujemy tamt€ёdy si€ё przedosta€ѓ. A je€їeli si€ё przedostaniemy, b€ёd€љ ju€ї blisko szczytu. Bardzo blisko. !Je€їeli si€ё przedostaniemy. Tak,tak! Froda dreszcz przeszed€ѕ. Spoci€ѕ si€ё podczas wspinaczki,lecz teraz cia€ѕo mia€ѕ !zzi€ёbni€ёte i lepkie, a ciemnym korytarzem ci€љgn€љ€ѕ od niedostrzegalnych szczyt€њw mro€ќny podmuch. Wsta€ѕ i otrz€љsn€љ€ѕ si€ё energicznie. - Chod€ќmy! - powiedzia€ѕ. - Tutaj rzeczywi€ђcie nie mo€їna siedzie€ѓ. $Korytarz ci€љgn€љ€ѕ si€ё mile ca€ѕe,a zimny powiew nie ustawa€ѕ, !lecz w miar€ё jak si€ё posuwali, !d€љ€ѕ coraz silniej i przenika€ѕ !mrozem. Zdawa€ѕo si€ё, €їe g€њry chc€љ €ђmia€ѕk€њw poskromi€ѓ swoim zab€њjczym tchnieniem, nie dopu€ђci€ѓ do tajemnic wy€їyn i str€љci€ѓ z powrotem w ciemne przepa€ђcie. W€ёdrowcy byli bliscy ostatecznego wyczerpania, gdy nagle wyczuli, €їe po prawej r€ёce nie"ma ju€ї €ђciany. Nie widzieli nic prawie. Olbrzymie, czarne, "bezkszta€ѕtne bry€ѕy i g€ѕ€ёbokie, szare cienie wznosi€ѕy si€ё nad nimi i wok€њ€ѕ nich, lecz od czasu do czasu m€ёtne, czerwonawe €ђwiat€ѕo migota€ѕo pod niskimi chmurami i w jego przeb€ѕyskach hobbici dostrzegli przed sob€љ i po obu bokach wynios€ѕe szczyty niby filary podpieraj€љce rozleg€ѕy, $zakl€ёs€ѕy strop. Znale€ќli si€ё na wysoko€ђci kilkuset st€њp, na szerokiej platformie. Od lewej !strony pi€ёtrzy€ѕo si€ё nad ni€љ urwisko, od prawej zia€ѕa przepa€ђ€ѓ. Gollum prowadzi€ѕ tu€ї pod urwiskiem. Nie musieli teraz wspina€ѓ si€ё pod g€њr€ё, lecz marsz po nier€њwnym, wyboistym terenie grozi€ѕ w ciemno€ђciach mn€њstwem niebezpiecze€јstw, a g€ѕazy i rumowiska skalne zagradza€ѕy drog€ё. Posuwali si€ё z wolna i ostro€їnie. Ani Sam, ani Frodo nie zdawali ju€ї sobie sprawy, ile godzin up€ѕyn€ё€ѕo, odk€љd weszli do Doliny Morgul. Noc d€ѕu€їy€ѕa si€ё bez ko€јca. Wreszcie znowu zamajaczy€ѕa "przed nimi €ђciana i otwar€ѕy si€ёdrugie schody. Stan€ёli na chwil€ё, potem rozpocz€ёli wspinaczk€ё, d€ѕug€љ i bardzo mozoln€љ, lecz tym razem schody nie wrzyna€ѕy si€ё €їlebem w masyw g€њry. Stok "tutaj by€ѕ podci€ёty, a €ђcie€їka jak w€љ€ї wi€ѕa si€ё po nim w skr€ёtach. W pewnym momenciespe€ѕza€ѕa na sam€љ kraw€ёd€ќ czarnej otch€ѕani, a Frodo !zerkaj€љc w d€њ€ѕ ujrza€ѕ u swych st€њp kotlin€ё u kra€јca Doliny Morgul, rozwart€љ niby ogromna bezdenna studnia. W jej g€ѕ€ёbi b€ѕyszcza€ѕa jakby usiana €ђwietlikami zaczarowana upiorna droga z Martwego Grodu na Bezimienn€љ Prze€ѕ€ёcz.Frodo co pr€ёdzej odwr€њci€ѕ oczy. Schody wi€ѕy si€ё wci€љ€ї pod !g€њr€ё, a€ї w ko€јcu ostatni ich odcinek, kr€њtki i prosty, wyprowadza€ѕ na nast€ёpn€љ platform€ё. Mcie€їka, oddalona ju€ї znacznie od g€ѕ€њwnego !szlaku przez wielki jar, bieg€ѕa swoim w€ѕasnym niebezpiecznym torem po dnie mniejszego €їlebu ku najwy€їszym strefom G€њr Cienia. Hobbici z trudem rozr€њ€їniali w ciemno€ђciach wysokie filary i postrz€ёpione kamienne ostrza stercz€љce po obu stronach, a mi€ёdzy nimi szerokie rozpadliny i szczeliny,czerniej€љce w€ђr€њd nocy, zasypane rumowiskiem g€ѕaz€њw,kt€њre nigdy nie ogl€љdaj€љc s€ѕo€јca skrusza€ѕy i rozpad€ѕy si€ё, rze€ќbione od zamierzch€ѕych czas€њw d€ѕutem nieprzemijaj€љcej zimy. Teraz czerwone €ђwiat€ѕo ja€ђniej rozb€ѕys€ѕo na niebie, lecz w€ёdrowcy nie wiedzieli, czy tosurowy poranek €ђwita naprawd€ё nad t€љ krain€љ #cienia, czy te€ї j€љ roz€ђwietlaj€љp€ѕomienie, kt€њre Sauron roznieci€ѕ w swoich straszliwych ku€ќniach na p€ѕaszczy€ќnie Gorgoroth za g€њrami. Bardzo jeszcze daleko przed sob€љ i nad sob€љ Frodo podnosz€љc wzrok zobaczy€ѕ, jak mu si€ё zdawa€ѕo, kres i "szczyt uci€љ€їliwej €ђcie€їki. Na tle matowej czerwieni wschodniego nieba rysowa€ѕa si€ё w najwy€їszym grzbiecie g€њrskim szczelina w€љska, wci€ёta g€ѕ€ёboko mi€ёdzy dwa czarne ramiona; z ka€їdego z nich stercza€ѕa jak z€љb ostra ska€ѕa. Frodo przystan€љ€ѕ i rozejrza€ѕ si€ё uwa€їniej. Ska€ѕa na lewym ramieniu by€ѕa wysoka, smuk€ѕa i jarzy€ѕa si€ё czerwonym €ђwiat€ѕem, albo mo€їe to €ѕuna znad po€ѕo€їonego za g€њrami kraju prze€ђwieca€ѕa przez jej szczeliny. Hobbit u€ђwiadomi€ѕ sobie, €їe to jest Czarna Wie€їa czuwaj€љca nad "prze€ѕ€ёcz€љ. Dotkn€љ€ѕ ramieniem Sama i pokaza€ѕ mu palcem ska€ѕ€ё. - To mi si€ё bardzo nie podoba - rzek€ѕ Sam. - A wi€ёc ta twojatajemna droga jest jednak strze€їona - mrukn€љ€ѕ zwracaj€љc si€ё do Golluma. - Pewnie wiedzia€ѕe€ђ o tym od pocz€љtku. - Wszystkie drogi s€љ strze€їone, tak, tak - odpar€ѕ Gollum. - Pewnie, €їe s€љ strze€їone. Ale hobbici musz€љ #kt€њrej€ђ z tych dr€њg spr€њbowa€ѓ.Ta jest mo€їe najmniej strze€їona. Mo€їe ca€ѕa za€ѕoga "posz€ѕa na wielk€љ wojn€ё. Mo€їe! - Mo€їe! - gniewnie powt€њrzy€ѕ Sam. - W ka€їdym razie jeszcze to do€ђ€ѓ daleko przed !nami i do€ђ€ѓ wysoko trzeba si€ё wspi€љ€ѓ, zanim tam dojdziemy. Czeka nas te€ї przej€ђcie przeztunel. Uwa€їam, €їe powinien pan teraz odpocz€љ€ѓ, panie Frodo. Nie mam poj€ёcia, kt€њra jest godzina dnia czy nocy, ale to wiem, €їe maszerujemy od wielu godzin. - Tak, trzeba odpocz€љ€ѓ - rzek€ѕ Frodo. - Znajd€ќmy sobie jaki€ђ k€љcik zas€ѕoni€ёty od wiatru i zbierzmy si€ѕy przed ostatnim skokiem. Tak bowiem w tym momencie ocenia€ѕ sytuacj€ё. Niebezpiecze€јstwa krainy za g€њrami i zadania, kt€њre tam "mia€ѕ spe€ѕni€ѓ, zdawa€ѕy mu si€ё jeszcze odleg€ѕe, zbyt dalekie, €їeby si€ё o nie ju€ї teraz troszczy€ѓ. Wszystkie my€ђli skupia€ѕ na trudno€ђciach przej€ђcia przez ten niedost€ёpny mur i omini€ёcia czuwaj€љcych na nim stra€їy. Gdyby si€ё uda€ѕo dokona€ѓ tej nieprawdopodobnej sztuki, #dalsz€љ cz€ё€ђ€ѓ misji spe€ѕni tak czy inaczej - tak mu si€ё przynajmniej zdawa€ѕo w owej !ci€ё€їkiej godzinie, gdy znu€їonypi€љ€ѕ si€ё z trudem w€ђr€њd kamiennych cieni pod Kirith Ungol. Usiedli w ciemnej szczelinie mi€ёdzy dwoma wielkimi filaramiskalnymi. Frodo i Sam usadowili#si€ё w g€ѕ€ёbi, Gollum przycupn€љ€ѕw pobli€їu wylotu rozpadliny. Hobbici zjedli co€ђ nieco€ђ my€ђl€љc, €їe pewnie ostatni to posi€ѕek przed zej€ђciem w Bezimienn€љ Krain€ё, a mo€їe w og€њle ostatni wsp€њlny na tej ziemi. Zjedli troch€ё prowiantu otrzymanego od ludzi z Gondoru i troch€ё podr€њ€їnego chleba elf€њw, popili wod€љ. Wody jednak bardzo oszcz€ёdzali, pozwolili sobie ledwie zwil€їy€ѓ zeschni€ёte wargi. - Ciekawe, gdzie w dalszej drodze znajdziemy wod€ё - zastanawia€ѕ si€ё Sam. - Chyba nawet w tym kraju mieszka€јcyco€ђ pij€љ. Orkowie przecie€ї pij€љ. - Tak - rzek€ѕ Frodo. - Ale nie m€њwmy o tym. Nie dla nas ich napoje. - Tym bardziej wobec tego warto by nape€ѕni€ѓ manierki - stwierdzi€ѕ Sam. - Tu co prawda"nigdzie nie wida€ѓ €ќr€њde€ѕ, nie s€ѕycha€ѓ szumu potok€њw. Faramir zreszt€љ ostrzega€ѕ przed wod€љ Morgulu. - Nie pijcie wody p€ѕyn€љcej z Imlad Morgul, tak powiedzia€ѕ - rzek€ѕ Frodo. - teraz ju€ї jeste€ђmy ponad dolin€љ, gdyby€ђmy spotkali strumie€ј, #p€ѕyn€љ€ѕby do niej, a nie z niej. - Nie mia€ѕbym i tak do tej wody zaufania - odpar€ѕ Sam - wola€ѕbym umrze€ѓ z pragnienia. Ca€ѕa ta okolica wydaje si€ё zatruta. - I poci€љgaj€љc nosem doda€ѕ: - Pachnie te€ї brzydko, "st€ёchlizn€љ. Wcale mi si€ё tu niepodoba. - Mnie te€ї, wcale a wcale - rzek€ѕ Frodo. - Nie podoba mi si€ё ziemia ani kamienie, powietrze ani niebo. Wszystko"wydaje si€ё przekl€ёte. Ale c€њ€ї robi€ѓ, skoro tu nas przyprowadzi€ѕa €ђcie€їka. - No, tak - przyzna€ѕ Sam. - Pewnie te€ї nigdy by€ђmy si€ё tunie znale€ќli, gdyby€ђmy przed ruszeniem na wypraw€ё wiedzieli wi€ёcej o tych krajach. Chyba tak zawsze si€ёdzieje. Wspania€ѕe czyny, o kt€њrych m€њwi€љ legendy, przygody, jak je niegdy€ђ nazywa€ѕem, tak w€ѕa€ђnie wygl€љda€ѕy naprawd€ё. Dawniej my€ђla€ѕem, €їe dzielni bohaterowie legend specjalnie owych przyg€њd szukali, €їe ich pragn€ёli, bo s€љ ciekawe, a zwyk€ѕe €їycie bywa troch€ё !nudne, €їe uprawiali je, €їe tak powiem, dla rozrywki. Ale w tych legendach, kt€њre maj€љ g€ѕ€ёbszy sens i pozostaj€љ w pami€ёci, prawda wygl€љda inaczej. Bohater€њw zwykle los mimo ich woli wci€љga w przygod€ё, doprowadza ich do niej €ђcie€їka, jak pan to wyrazi€ѕ. Pewnie ka€їdy z nich podobnie jak my mia€ѕ po drodze mn€њstwo okazji, €їeby #zawr€њci€ѓ, lecz nie zrobi€ѕ tego. "Gdyby kt€њry€ђ zawr€њci€ѕ w p€њ€ѕ drogi, no, to by€ђmy nic o tym !nie wiedzieli, pami€ё€ѓ by o nim zagin€ё€ѕa. Wiadomo tylko o tych, kt€њrzy wytrwali do ko€јca, cho€ѓ nie zawsze ten koniec by€ѕ szcz€ё€ђliwy, przynajmniej w oczach uczestnik€њw, bo stoj€љc z boku nieraz widzi si€ё rzecz inaczej ni€ї bior€љc w niej udzia€ѕ. Na #przyk€ѕad je€ђli kto€ђ - jak stary pan Bilbo - z wyprawy wr€њci ca€ѕy, zostanie wszystko niby doko€ѕa. Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBQpg cќuRз 4 c_vS $ cТvT/" c%wU:- GˆwVк4˜ a €Яww porz€љdku, chocia€ї niezupe€ѕnie takie, jak przedtem by€ѕo. Dla s€ѕuchaczy cz€ёsto nie te historie s€љ najciekawsze, kt€њre bohaterom najlepiej si€ё powiod€ѕy. Ciekaw jestem, w !jaki rodzaj historii my dwaj si€ёzapl€љtali€ђmy? - Ja te€ї jestem tego ciekawy !- rzek€ѕ Frodo - ale nie wiem. I tak by€ѓ musi w prawdziwej historii. W jednej z tych, kt€њre zawsze szczeg€њlnie !lubi€ѕe€ђ. S€ѕuchacze opowie€ђci mog€љ wiedzie€ѓ czy przynajmniej zgadywa€ѓ z !g€њry, jak si€ё ona rozwinie, czy"sko€јczy si€ё pomy€ђlnie, czy te€їsmutno, lecz bohaterowie jej nic o tym nie wiedz€љ; nikt nawet by nie chcia€ѕ, €їeby wiedzieli. - Pewnie, prosz€ё pana. Na przyk€ѕad Berenowi nawet w g€ѕowie nie €ђwita€ѕo, €їe zdob€ёdzie Silmaril z €їelaznej korony w Thangorodrimie, a przecie€ї go zdoby€ѕ i znalaz€ѕ si€ё w gorszym jeszcze kraju i w gro€ќniejszym niebezpiecze€јstwie ni€ї my tutaj. Ale to d€ѕuga historia, $mie€ђci si€ё w niej i szcz€ё€ђcie, i smutki, i co€ђ wi€ёcej jeszcze, !a potem Silmaril dosta€ѕ si€ё do $r€љk Earendila. A na dobitk€ё... €ete€ї mi to wcze€ђniej na my€ђl nie przysz€ѕo! Przecie€ї my... pan, panie Frodo, ma cz€љstk€ё jego €ђwiat€ѕa w tym gwie€ќdzistym szkie€ѕku, kt€њre da€ѕa panu Galadriela. A wi€ёc my jeste€ђmy bohaterami dalszego ci€љgu tej samej historii! Czy wielkie historie nigdy si€ё nie ko€јcz€љ? !- Sama historia nie ko€јczy si€ё - odpar€ѕ Frodo - lecz osoby, bior€љce w niej udzia€ѕ, odchodz€љ, gdy sko€јczy si€ё ichrola. Nasza rola tak€їe si€ё "sko€јczy, pr€ёdzej czy p€њ€ќniej. - A w€њwczas b€ёdziemy mogli odpocz€љ€ѓ i wyspa€ѓ si€ё !wreszcie - rzek€ѕ Sam. Za€ђmia€ѕ si€ё ponuro. - Dos€ѕownie: tego tylko pragn€ё, odpocz€љ€ѓ i wyspa€ѓ si€ё najzwyczajniej w "€ђwiecie, a potem zbudzi€ѓ si€ё i zabra€ѓ do roboty w ogrodzie. !Zdaje si€ё, €їe przez ca€ѕy czas o niczym innym nie marzy€ѕem. Nie nadaj€ё si€ё do wielkich, wa€їnych spraw. Ale mimo wszystko ciekaw jestem, czy b€ёd€љ kiedy€ђ o nas opowiadali legendy albo €ђpiewali pie€ђni. Oczywi€ђcie, €їe uczestniczymy w niezwyk€ѕej historii, ale nie wiadomo, czy z tego powstanie opowie€ђ€ѓ, powtarzana przy kominku albo zapisana czarnymi literami w grubej ksi€ёdze i odczytywana po wielu, wielu latach. Mo€їe kiedy€ђ hobbici b€ёd€љ m€њwili: €єOpowiedz histori€ё Froda i Pier€ђcienia€і, a jaki€ђ malec zawo€ѕa: €єTak, tak, to moja ulubiona historia. Frodo by€ѕ bardzo dzielny, prawda, tatusiu?€і €єOczywi€ђcie, synku,Frodo jest najs€ѕawniejszy w€ђr€њd hobbit€њw, a to co€ђ znaczy!€і - Gruba przesada! - odpar€ѕ Frodo €ђmiej€љc si€ё g€ѕo€ђno i serdecznie. Takiego €ђmiechu nie s€ѕyszano w tych okolicach,odk€љd Sauron zjawi€ѕ si€ё w "Mr€њdziemiu. Samowi wyda€ѕo si€ё,€їe wszystkie kamienie nas€ѕuchuj€љ i €їe szczyty pochyli€ѕy si€ё zaciekawione. Frodo jednak na nic nie !zwa€їaj€љc €ђmia€ѕ si€ё dalej. - Wiesz, Samie - powiedzia€ѕ - kiedy s€ѕucham twoich s€ѕ€њw, ogarnia mnie taka weso€ѕo€ђ€ѓ, jakby ca€ѕa historia ju€ї by€ѕa opisana w ksi€ёdze. Ale zapomnia€ѕe€ђ o jednej z czo€ѕowych postaci, o m€ё€їnym Samie. €єTatusiu, opowiedz co€ђ wi€ёcej o samie. Dlaczego w legendzie tak ma€ѕo zapisano jego przem€њwie€ј? Strasznie je !lubi€ё, zawsze mo€їna si€ё z nich po€ђmia€ѓ. Prawda, tatusiu, €їe Frodo niedaleko by zaszed€ѕ bez Sama?€і - Nie powinien pan obraca€ѓ tego w €їart, panie Frodo - rzek€ѕ Sam. - Ja m€њwi€ѕem powa€їnie. - Ja tak€їe - powiedzia€ѕ Frodo.- Jak najpowa€їniej. Ale obaj !troch€ё si€ё zagalopowali€ђmy. Narazie tkwimy w najgorszym !miejscu ca€ѕej historii i bardzo jest prawdopodobne, €їe kiedy€ђw przysz€ѕo€ђci ma€ѕy hobbit powie: €єZamknij, tatusiu, ksi€љ€їk€ё, nie chc€ё s€ѕucha€ѓ dalszego ci€љgu€і. - Mo€їe - odpar€ѕ Sam - ale ja na jego miejscu tak bym nie powiedzia€ѕ. Dawne, minione #dzieje, gdy si€ё stan€љ cz€ё€ђci€љ historii, przedstawiaj€љ si€ё zupe€ѕnie inaczej. Kto wie, mo€їe nawet Gollum wyda si€ё wopowie€ђci dobry, w ka€їdym razie lepszy ni€ї jest. Je€їeli mo€їna mu wierzy€ѓ, podobno kiedy€ђ lubi€ѕ legendy. Ciekaw, czy uwa€їa si€ё za bohatera, czy za czarny charakter? Ej, Gollumie! - zawo€ѕa€ѕ. - Chcia€ѕby€ђ by€ѓ bohaterem? Ale gdzie€ї on si€ё znowu podziewa? Ani u wej€ђcia do szczeliny, aninigdzie w pobli€їu nie by€ѕo wida€ѓ Golluma. Jak zwykle nie przyj€љ€ѕ od hobbit€њw prowiantu, wypi€ѕ tylko troch€ё wody, a potem skuli€ѕ si€ё na ziemi jakby do snu. Gdy poprzedniego dnia znikn€љ€ѕ na czas d€ѕu€їszy, hobbici pocieszali si€ё, €їe je€ђli nie wy€ѕ€љcznym, to przynajmniej g€ѕ€њwnym celem jego wyprawy by€ѕo poszukiwanie odpowiedniego jad€ѕa. Dzi€ђ najoczywi€ђciej wymkn€љ€ѕ si€ё znowu, gdy si€ё zagadali. Po co tym razem? - Nie lubi€ё, kiedy si€ё tak wymyka bez s€ѕowa - rzek€ѕ Sam. - Zw€ѕaszcza tutaj i teraz.Tu przecie€ї nie mo€їe "spodziewa€ѓ si€ё, €їe upoluje co€ђdo jedzenia, chyba €їe ma apetyt na kamienie. Nawet €ќd€ќb€ѕa mchu nie znajdzie. - Nie ma co martwi€ѓ si€ё teraz o niego - odpar€ѕ Frodo. - Nie dotarliby€ђmy tak daleko, nie zobaczyliby€ђmy w og€њle tej prze€ѕ€ёczy, gdyby nie Gollum, musimy wi€ёc pogodzi€ѓ si€ё z jego dziwnymi obyczajami. Je€ђli jest fa€ѕszywy, no, to trudno. - Mimo wszystko wola€ѕbym go !mie€ѓ stale na oku - rzek€ѕ Sam. - Tym bardziej, je€їeli jest fa€ѕszywy. Pami€ёta pan, €їe on za nic nie chcia€ѕ powiedzie€ѓ, czy to przej€ђcie jest strze€їone. Teraz widzimy wie€ї€ё nad prze€ѕ€ёcz€љ, mo€їe przez Nieprzyjaciela opuszczon€љ, a mo€їe nie. Nie przypuszcza pan, €їe poszed€ѕ tam, €їeby €ђci€љgn€љ€ѓ nam na kark ork€њw czy inne poczwary? - Nie, tego nie przypuszczam - odpar€ѕ Frodo. - nawet je€ђli rzeczywi€ђcie knuje jak€љ€ђ "z€ѕo€ђliwo€ђ€ѓ, co wydaje mi si€ё do€ђ€ѓ prawdopodobne. Ale nie $my€ђl€ё, €їeby ta z€ѕo€ђliwo€ђ€ѓ na tym mia€ѕa polega€ѓ. Nie, nie sprowadzi ork€њw ani innych s€ѕug Nieprzyjaciela. Gdyby takie mia€ѕ zamiary, po c€њ€ї czeka€ѕby tak d€ѕugo, trudzi€ѕ si€ё mozoln€љ wspinaczk€љ i podchodzi€ѕ tak blisko do kraju,kt€њrego si€ё straszliwie boi? Odk€љd si€ё z nim spotkali€ђmy, !mia€ѕ z pewno€ђci€љ wiele okazji,€їeby nas zdradzi€ѓ i wyda€ѓ orkom. Nie! My€ђl€ё, €їe ma raczej jaki€ђ w€ѕasny plan, kt€њrego tajemnicy z nikim nie chce dzieli€ѓ. - My€ђl€ё, €їe pan ma racj€ё - rzek€ѕ Sam - ale niewielka to "pociecha. Nie €ѕudz€ё si€ё, wiem, €їe mnie wyda€ѕby orkom z poca€ѕowaniem r€љczek. Ale pami€ёtajmy o skarbie. Jemu odpocz€љtku i zawsze chodzi przede wszystkim o to, €їeby €єbiedny Smeagol odzyska€ѕ sw€њjskarb€і. Nie wiem, jakie psie figle knuje, ale na pewno we wszystkich ten jeden cel mu przy€ђwieca. Chocia€ї doprawdy nie pojmuj€ё, dlaczego nas a€ї tak daleko przyprowadzi€ѕ. Czy€їby to mu u€ѕatwia€ѕo spraw€ё? - On sam pewnie te€ї tego nie pojmuje - rzek€ѕ Frodo. - W€љtpi€ё, €їeby w jego zm€ёtnia€ѕym umy€ђle powsta€ѕ jaki€ђ jasno okre€ђlony plan. #S€љdz€ё, €їe po prostu stara si€ё, p€њki mo€їe, nie dopu€ђci€ѓ, by skarb wpad€ѕ w r€ёce Nieprzyjaciela. To bowiem by€ѕoby dla niego tak€їe ostateczn€љ kl€ёsk€љ. A poza tymgra na zw€ѕok€ё i czeka na okazj€ё. !- Kr€ёtacz i Mmierdziel, zawsze to wiedzia€ѕem - rzek€ѕ Sam. - Im bli€їej do wrogiego kraju, tym gorzej Kr€ёtacz €ђmierdzi. Niech pan zapami€ёta moje s€ѕowa: je€їeli w og€њle dobrniemy na prze€ѕ€ёcz, nie pozwoli nam zanie€ђ€ѓ skarbu w granice nieprzyjacielskiego kraju bez jakiej€ђ grubszej awantury. - Jeszcze€ђmy do tej granicy nie dobrn€ёli - powiedzia€ѕ Frodo. - Nie, ale trzeba ju€ї teraz oczy mie€ѓ wci€љ€ї otwarte. Mmierdziel pr€ёdko by sobie z nami poradzi€ѕ, gdyby nas zaskoczy€ѕ we €ђnie. Mimo to mo€їe pan si€ё na razie zdrzemn€љ€ѓ bezpiecznie. Byle tu€ї przy mnie! Chcia€ѕbym bardzo, €їeby pan troch€ё odpocz€љ€ѕ. B€ёd€ё nad panem czuwa€ѕ pilnie, a je€ђli pan po€ѕo€їy si€ё bliziutko, €їebym m€њg€ѕ pana obj€љ€ѓ ramieniem, nie uda si€ё nikomu tkn€љ€ѓ panabez mojej wiedzy. - Spa€ѓ! - westchn€љ€ѕ Frodo z ut€ёsknieniem, jakby na pustyni ujrza€ѕ mira€ї zielonej oazy. - Och, tak, m€њg€ѕbym usn€љ€ѓ nawet tutaj! - Niech€їe pan €ђpi! A g€ѕow€ё niech pan po€ѕo€їy na moich kolanach. Tak zasta€ѕ hobbit€њw Gollum, gdy po kilku godzinach wr€њci€ѕ chy€ѕkiem, skradaj€љc si€ё €ђcie€їk€љ w d€њ€ѕ z ciemnych szczyt€њw. Sam siedzia€ѕ opary o!g€ѕaz, z g€ѕow€љ przechylon€љ na bok, oddychaj€љc ci€ё€їko. Na jego kolanach spoczywa€ѕa g€ѕowa u€ђpionego Froda; s€ѕuga #jedn€љ €ђniad€љ r€ёk€ё trzyma€ѕ na bladym czole, drug€љ na piersi swego pana. Na twarzach obu malowa€ѕ si€ё spok€њj. Gollum patrza€ѕ na nich. Dziwny wyraz przemkn€љ€ѕ przez jego chud€љ, wyg€ѕodnia€ѕ€љ twarz. Mwiate€ѕka w €ќrenicach przygas€ѕy, oczy zmatowia€ѕy, nagle poszarza€ѕe, stare i znu€їone. Gollum skuli€ѕ si€ё w bolesnym skurczu, odszed€ѕ par€ё krok€њw spogl€љdaj€љc w stron€ё prze€ѕ€ёczy i trz€ёs€љc g€ѕow€љ, jakby szarpany wewn€ёtrzn€љ rozterk€љ. Potem wr€њci€ѕ, wyci€љgn€љ€ѕ z wolna dr€ї€љc€љ r€ёk€ё i bardzo ostro€їnie, niemal pieszczotliwie dotkn€љ€ѕ kolana Froda. Gdyby w tym okamgnieniu kt€њry€ђ ze €ђpi€љcych ockn€љ€ѕ si€ё i zobaczy€ѕ Golluma, pomy€ђla€ѕby zrazu, €їe stoi przed nim bardzo s€ёdziwy, zm€ёczony hobbit, skurczony ze staro€ђci,kt€њra przeci€љgn€ё€ѕa ponad "miar€ё jego €їycie, tak €їe osta€ѕsi€ё poza swoj€љ epok€љ, bez przyjaci€њ€ѕ i krewnych, z dala "od €ѕ€љk i strumieni m€ѕodo€ђci - biedny, €їa€ѕosny, zag€ѕodzony staruszek. Lecz pod jego dotkni€ёciem Frodo poruszy€ѕ si€ё i z cicha krzykn€љ€ѕ przez sen, a Sam natychmiast wytrze€ќwia€ѕ z drzemki. Zobaczy€ѕ Golluma €єdobieraj€љcego si€ё€і - jak pomy€ђla€ѕ - do pana Froda. - Ej€їe! - powiedzia€ѕ ostro. - Co robisz? - Nic, nic - €ѕagodnie odpowiedzia€ѕ Gollum. - Pan dobry. "- My€ђl€ё, €їe dobry - rzek€ѕ Sam %- ale gdzie€їe€ђ ty si€ё w€ѕ€њczy€ѕ? "Wymkn€љ€ѕe€ђ si€ё jak z€ѕodziej i !jak z€ѕodziej wr€њci€ѕe€ђ, stary €ѕajdaku. Gollum cofn€љ€ѕ si€ё, zielone !€ђwiate€ѕka b€ѕysn€ё€ѕy pod jego ci€ё€їkimi powiekami. Teraz, gdyprzycupn€љ€ѕ na zgi€ёtych nogach i wytrzeszczy€ѕ oczy, wygl€љda€ѕ niemal jak paj€љk. Dobra przelotna chwila min€ё€ѕa bezpowrotnie. "- Jak z€ѕodziej! Jak z€ѕodziej! - sykn€љ€ѕ. - Hobbici zawsze s€љ grzeczni. Och, dobrzy hobbici! Smeagol prowadzi ich tajemnymi drogami, kt€њrych nikt pr€њcz niego nigdy nie znalaz€ѕ. Pomaga im, wyszukuje €ђcie€їki, a za to oni m€њwi€љ: z€ѕodziej! Dobrzy przyjaciele, m€њj skarbie, tak, tak, dobrzy! Sam mia€ѕ lekkie wyrzuty sumienia, ale w dalszym ci€љgu nie ufa€ѕ Gollumowi. - Przepraszam! - powiedzia€ѕ. -Przepraszam, ale zaskoczy€ѕe€ђ mnie znienacka we €ђnie. Nie powinienem by€ѕ zasn€љ€ѓ, dlatego obudzi€ѕem si€ё troch€ё z€ѕy. Pan Frodo jest taki zm€ёczony, €їe prosi€ѕem go, by !si€ё przespa€ѕ. No i tak si€ё to z€ѕo€їy€ѕo jedno z drugim. Przepraszam. Ale gdzie€їe€ђ bywa€ѕ? - Na z€ѕodziejskiej wyprawie - odpar€ѕ Gollum. Zielone €ђwiate€ѕka nie znika€ѕy z jego €ќrenic. - Nie chcesz odpowiedzie€ѓ, tonie - rzek€ѕ Sam. - Zreszt€љ pewnie niedalekie to od prawdy. A teraz wymknijmy si€ёpo z€ѕodziejsku wszyscy razem.Kt€њra to godzina? Czy to jeszcze dzi€ђ, czy ju€ї jutro? !- Jutro - rzek€ѕ Gollum. - By€ѕo ju€ї jutro, kiedy hobbici posn€ёli. Bardzo niem€љdrze, bardzo niebezpiecznie, gdyby biedny Smeagol nie czuwa€ѕ w pobli€їu swoim z€ѕodziejskim sposobem. - Chyba wszystkim nam ju€ї si€ё to s€ѕ€њwko uprzykrzy€ѕo - !rzek€ѕ Sam. - Ale mniejsza o to. Trzeba zbudzi€ѓ pana. Delikatnie odgarn€љ€ѕ Frodowi "w€ѕosy z czo€ѕa i pochylaj€љc si€ёszepn€љ€ѕ €ѕagodnie: - Niech si€ё pan zbudzi, panie Frodo, niech si€ё pan zbudzi! !Frodo drgn€љ€ѕ, otworzy€ѕ oczy i na widok twarzy Sama - schylonej nad nim - u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё przyja€ќnie. - Tak wcze€ђnie mnie budzisz, Samie - rzek€ѕ. - Przecie€ї jeszcze ciemno. - Tutaj zawsze ciemno - odpar€ѕ Sam. - Ale Gollum !wr€њci€ѕ, prosz€ё pana, i m€њwi, €їe ju€ї jest jutro. Trzeba rusza€ѓ w drog€ё. Ostatni skok! Frodo odetchn€љ€ѕ g€ѕ€ёboko i usiad€ѕ. !- Ostatni skok! - powt€њrzy€ѕ. - !Witaj, Smeagolu! Znalaz€ѕe€ђ co€ђdo jedzenia? Odpocz€љ€ѕe€ђ? - Ani jad€ѕa, ani snu, niczego !Smeagol nie u€їy€ѕ - powiedzia€ѕ Gollum. - Jest z€ѕodziejem. Sam €їachn€љ€ѕ si€ё zniecierpliwiony, lecz pohamowa€ѕ gniew i zmilcza€ѕ. - Nie nadawaj sobie przezwisk, Smeagolu - rzek€ѕ Frodo - prawdziwych ani fa€ѕszywych. Nie trzeba! - Smeagol przyj€љ€ѕ, czym go obdarzono - odpar€ѕ Gollum. - Naskawy pan Sam, przem€љdrza€ѕy hobbit, da€ѕ mu to przezwisko. Frodo spojrza€ѕ na Sama. - Tak, prosz€ё pana - rzek€ѕ Sam. - Wypsn€ё€ѕo mi si€ё to s€ѕ€њwko, kiedy nagle zbudzony ze snu zobaczy€ѕem go przy !nas. Przeprosi€ѕem, ale, jak tak !dalej p€њjdzie, mo€їe i odwo€ѕam przeprosiny. - Wi€ёc lepiej zapomnijmy o tym - rzek€ѕ Frodo. - S€ѕuchaj, Smeagolu, musimy si€ё rozm€њwi€ѓ. Powiedz mi, czy mo€їemy reszt€ё drogi znale€ќ€ѓ sami? Prze€ѕ€ёcz ju€ї st€љd wida€ѓ, jest niedaleko, je€їeli zdo€ѕamy trafi€ѓ sami, mo€їemy uzna€ѓ nasz€љ umow€ё za dope€ѕnion€љ. Dotrzyma€ѕe€ђ obietnicy, jeste€ђ wolny, mo€їesz wr€њci€ѓ do kraj€њw, gdzie nie zabraknie ci jedzenia ani snu, dok€љdkolwiek, byle nie do s€ѕugNieprzyjaciela. Mo€їe kiedy€ђ !b€ёd€ё m€њg€ѕ ci€ё nagrodzi€ѓ, a je€ђli nie ja, to kto€ђ z przyjaci€њ€ѕ, kto b€ёdzie mnie pami€ёta€ѕ. - Nie, nie, jeszcze nie! - !j€ёkn€љ€ѕ Gollum. - Nie! Hobbici sami nie znajd€љ drogi, nie! Teraz trzeba i€ђ€ѓ przez tunel. Smeagol musi p€њj€ђ€ѓ z wami dalej. Nie wolno mu spa€ѓ. Nie wolno mu je€ђ€ѓ. Jeszcze nie! Rozdzia€ѕ 9 Jaskinia Szeloby $Mo€їliwe, €їe by€ѕ ju€ї dzie€ј, jak twierdzi€ѕ Gollum, ale hobbici nie dostrzegali miedzy dniem a!noc€љ wi€ёkszej r€њ€їnicy, chyba tylko t€ё, €їe ci€ё€їkie niebo zdawa€ѕo si€ё nieco mniej czarne i przypomina€ѕo raczej strop g€ёstego dymu, a zamiastnieprzeniknionej nocy, zalegaj€љcej wci€љ€ї jeszcze w szczelinach i zag€ѕ€ёbieniach, szary, metny cie€ј osnuwa€ѕ ca€ѕy kamienny €ђwiat doko€ѕa. Gollum szed€ѕ przodem, hobbici za nim rami€ё przy ramieniu, i tak wspinali si€ё d€ѕugim w€љwozem pomi€ёdzy filarami i kolumnami poszarpanych, zwietrza€ѕych ska€ѕ, stercz€љcych po obu stronach niby olbrzymie bezkszta€ѕtne pos€љgi. Cisza panowa€ѕa zupe€ѕna. O mile mniej wi€ёcej przed sob€љ widzieli ogromn€љ "szar€љ €ђcian€ё, ostatnie wielkie spi€ёtrzenie g€њrskiego !€ѕa€јcucha. Mciana ta odcina€ѕa si€ё ciemniejsz€љ plam€љ na tle "mroku i ros€ѕa, w miar€ё jak si€ё do niej zbli€їali, a€ї wreszcie "spi€ёtrzy€ѕa si€ё tu€ї przed nimi przes€ѕaniaj€љc ca€ѕkowicie widok krainy, ukrytej za $g€њrami. G€ѕ€ёboki cie€ј zalega€ѕ u !jej st€њp. Sam pokr€ёci€ѕ nosem. !- Uf! Co za smr€њd! - mrukn€љ€ѕ. - Cuchnie tu coraz pot€ё€їniej. !Stali w cieniu ska€ѕy i zobaczylipo€ђrodku niej otwarty wylot jaskini. - Tedy droga - cicho szepn€љ€ѕ !Gollum. - To wej€ђcie do tunelu. Nie powiedzia€ѕ im jego nazwy: Torech Ungol - Jaskinia Szeloby. Bi€ѕ od niej smr€њd, gorszy ni€ї md€ѕy zaduch zgnilizny na polach Morgulu, ohydna wo€ј, jakby w mrocznym wn€ёtrzu nagromadzi€ѕy si€ё grube zwa€ѕy nieopisanego plugastwa. - Czy to jedyna droga, Smeagolu? - spyta€ѕ Frodo. - Tak, tak - odpar€ѕ Gollum. - Tak, trzeba i€ђ€ѓ t€ёdy. - czy rzeczywi€ђcie przeszed€ѕe€ђ kiedy€ђ przez te !lochy? - spyta€ѕ Sam. - No c€њ€ї,tobie pewnie smr€њd nie przeszkadza. Gollumowi oczy rozb€ѕys€ѕy. - Hobbit nam nie dowierza, m€њj skarbie - sykn€љ€ѕ. - Nie chce nam wierzy€ѓ. Ale Smeagol du€їo zniesie. Ta. Przeszed€ѕ "t€ёdy, tak, a€ї na drug€љ stron€ё.To jedyna droga. - Co tam tak cuchnie? - "dziwi€ѕ si€ё Sam. - Przypomina... Nie, lepiej nie m€њwi€ѓ o tym. Wstr€ёtna jaskinia ork€њw, moimzdaniem, z nagromadzonym odsetek lat orkowym paskudztwem. - Niech tam - rzek€ѕ Frodo. - Czy siedz€љ w niej orkowie, czy nie, skoro innej drogi nie ma, musimy i€ђ€ѓ t€ёdy. Zaczerpn€ёli tchu i weszli do jaskini. Ledwie posun€ёli si€ё !kilka krok€њw, gdy ogarn€ё€ѕa ichczarna, nieprzenikniona noc. Frodo i Sam w €їyciu swoim nie spotkali tak straszliwych ciemno€ђci, bo nawet w pozbawionych €ђwiat€ѕa korytarzach Morii mrok nie by€ѕtak g€ѕ€ёboki i g€ёsty. Tam przynajmniej przewiew porusza€ѕ niekiedy powietrzem,odzywa€ѕo si€ё echo, w€ёdrowcy wyczuwali wok€њ€ѕ siebie iby doko€ѕa. Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBWpˆ c 0xXј  c “xY  c іxZ™"` c Yy[љ-A c Мy\:9D6 zprzestrze€ј. Tu powietrze !nieruchome i ci€ё€їkie t€ѕumi€ѕo !ka€їdy d€ќwi€ёk. Szli jak gdyby wczarnych oparach, unosz€љcych!si€ё z samego j€љdra ciemno€ђci, a gdy je z oddechem wci€љgali w p€ѕuca, zdawa€ѕo im si€ё, €їe €ђlepota opanowuje nie tylko ich oczy, lecz tak€їe umys€ѕy, tak i€ї nawet wspomnienie barw, kszta€ѕt€њw i €ђwiat€ѕa zamiera w ich pami€ёci. Noc by€ѕa zawsze i nigdy nie przeminie, nie istnieje nic pr€њcz nocy. Zrazu jednak nie stracili ca€ѕkowicie czucia, a nawet przeciwnie, zmys€ѕ dotyku w ich stopach i palcach zaostrzy€ѕ si€ё niemal do b€њlu. Ku swemu zdumieniu #stwierdzili, €їe €ђciany tunelu s€љg€ѕadkie, a dno, na og€њ€ѕ wyr€њwnane, wznosi si€ё regularnie do€ђ€ѓ stromo ku g€њrze; czasem tylko pochylnie przerywa€ѕo par€ё stopni schod€њw. Korytarz by€ѕ tak wysoki i szeroki, €їe hobbici !ledwie dosi€ёgali wyci€љgni€ёtymi r€ёkami €ђcian, a chocia€ї szli !obok siebie, mieli wra€їenie, €їes€љ rozdzieleni i odci€ёci od siebie, ka€їdy zdany na samotny marsz w ciemno€ђciach. Gollum wyprzedzi€ѕ ich, lecz #zdawa€ѕo im si€ё, €їe jest tu€ї, o !par€ё krok€њw przed nimi. Dop€њkijeszcze byli zdolni zwraca€ѓ uwag€ё na takie szczeg€њ€ѕy, s€ѕyszeli jego €ђwiszcz€љcy i zach€ѕystuj€љcy si€ё oddech w pobli€їu. Po pewnym wszak€їe czasie zmys€ѕy ich jakby !odr€ёtwia€ѕy, zar€њwno s€ѕuch jakdotyk st€ёpia€ѕ, a je€ђli szli wytrwale po omacku dalej, to jedynie wysi€ѕkiem woli, kt€њra kaza€ѕa im przekroczy€ѓ pr€њg jaskini, d€љ€їy€ѓ wytrwale do celu, do wynios€ѕej bramy za g€њrami. Stracili ju€ї rachub€ё czasu i orientacj€ё w przestrzeni, zapewne jednak nie uszli zbyt daleko, gdy Sam pod praw€љ r€ёk€љ zamiast €ђciany wyczu€ѕ pustk€ё, otwarte!w t€ё stron€ё boczne przej€ђcie; "na kr€њtk€љ chwil€ё owion€ё€ѕo go nieco €ђwie€їsze powietrze, lecznie zatrzymuj€љc si€ё poszed€ѕ dalej. - Jest tu wi€ёcej korytarzy - szepn€љ€ѕ z wysi€ѕkiem, bo dobycie d€ќwi€ёku z gard€ѕa zdawa€ѕo si€ё tutaj nie€ѕatw€љ sztuk€љ. - Ani chybi, jaskinia ork€њw. Potem zmaca€ѕ jeszcze jedn€љ przerw€ё w €ђcianie z prawej strony, Frodo za€ђ z lewej natrafi€ѕ na drug€љ, a w miar€ё jak si€ё posuwali - na kilka nast€ёpnych, szerszych lub w€ё€їszych; nie wahali si€ё jednak w wyborze drogi, bo korytarz, kt€њrym szli, by€ѕ !prosty, nie zakr€ёca€ѕ nigdzie i ustawicznie wznosi€ѕ si€ё pod $g€њr€ё. Ale nie mieli poj€ёcia, jak jest d€ѕugi, ile jeszcze b€ёd€љ musieli wycierpie€ѓ i czy im starczy si€ѕ. Im wy€їej si€ё wspinali, tym by€ѕo duszniej, a niekiedy mieli wra€їenie, €їe walcz€љ z oporem jakiej€ђ materii bardziej zg€ёszczonej ni€ї cuchn€љce powietrze. Brn€љcprzez ni€љ naprz€њd czuli od czasu do czasu na g€ѕowach i r€ёkach mu€ђni€ёcie jakby ocieraj€љcych si€ё macek czy mo€їe zwisaj€љcych z pu€ѕapu porost€њw. Ohydna wo€ј dokucza€ѕa coraz bardziej. #Pot€ёgowa€ѕa si€ё z ka€їd€љ chwil€љi zdawa€ѕo si€ё hobbitom, €їe spo€ђr€њd wszystkich zmys€ѕ€њw zachowali jedynie powonienie, !lecz zmieni€ѕo si€ё ono dla nich w narz€ёdzie tortur. Nie zdawalisobie sprawy, ile czasu trwa ten marsz przez ciemne lochy; godzin€ё, dwie czy trzy... Godziny d€ѕu€їy€ѕy si€ё jak dni ca€ѕe, jak tygodnie. Sam !odsuwaj€љc si€ё od €ђcian tunelu przylgn€љ€ѕ do Froda, chwycili si€ё za r€ёce i szli odt€љd trzymaj€љc si€ё jak najbli€їej siebie. W ko€јcu Frodo !wymacuj€љc lew€љ r€ёk€љ €ђcian€ё !natrafi€ѕ nagle zn€њw na pustk€ё.Omal nie wpad€ѕ w ni€љ z rozp€ёdu. Otw€њr w skale by€ѕ tym razem znacznie szerszy od wszystkich poprzednich; a ci€љgn€љ€ѕ z niego smr€њd tak #odra€їaj€љcy i tchn€ё€ѕa obecno€ђ€ѓ!tak napi€ёtej z€ѕo€ђliwej woli - €їe Frodo dozna€ѕ zawrotu g€ѕowy. Jednocze€ђnie Sam zachwia€ѕ si€ё i pad€ѕ twarz€љ naprz€њd; usi€ѕuj€љc opanowa€ѓ "s€ѕabo€ђ€ѓ i strach Frodo chwyci€ѕSama za r€ёk€ё. - Wstawaj! - szepn€љ€ѕ !ochryple, niemal bezg€ѕo€ђnie. - Ca€ѕy smr€њd i niebezpiecze€јstwo skupione s€љ w€ѕa€ђnie tutaj, w tym bocznym korytarzu. Pr€ёdko! Dalej! !Zbieraj€љc resztki si€ѕ i odwagi d€ќwign€љ€ѕ Sama i postawi€ѕ na nogi; zmusi€ѕ w€ѕasne omdla€ѕe cia€ѕo do marszu. Sam potykaj€љc si€ё szed€ѕ u jego boku. Jeden krok, drugi, "trzeci... Sze€ђ€ѓ! Nie wiedzieli, czy min€ёli wylot niewidzialnegokorytarza, lecz nagle odzyskaliswobod€ё ruch€њw, jakby wroga wola na chwil€ё rozlu€ќni€ѕa narzucone im p€ёta. Brn€ёli "naprz€њd, wci€љ€ї trzymaj€љc si€ё za r€ёce. Raptem jednak natkn€ёli si€ё na now€љ przeszkod€ё. Tunel rozwidla€ѕ si€ё, a przynajmniej tak im si€ё zdawa€ѕo, w ka€їdym razie po ciemku nie mogli si€ё zorientowa€ѓ, kt€њry z dw€њch korytarzy jest szerszy i kt€њry bli€їszy wytkni€ёtego kursu. Gdzie powinni skr€ёci€ѓ, w prawo czy w lewo? Nie mieli €їadnych wskaz€њwek, wybra€ѓ musieli na o€ђlep, a przecie€ї "zdawali sobie spraw€ё, €їe b€ѕ€љd w wyborze oznacza niechybn€љ €ђmier€ѓ. - Kt€њrym korytarzem poszed€ѕ Gollum? - szepn€љ€ѕ bez tchu Sam. - Dlaczego na nas nie poczeka€ѕ? - Smeagolu! - spr€њbowa€ѕ zawo€ѕa€ѓ Frodo. - Smeagolu! Ale g€ѕos za€ѕamywa€ѕ si€ё w gardle, imi€ё Smeagola ledwie !dos€ѕyszalne doby€ѕo si€ё z jego ust. Nikt nie odpowiedzia€ѕ, nawet echo, powietrze wok€њ€ѕ nie drgn€ё€ѕo. - Tym razem, jak mi si€ё zdaje,odszed€ѕ ju€ї na dobre - mrukn€љ€ѕ Sam. - Mo€їe z g€њry "uplanowa€ѕ sobie, €їe w€ѕa€ђnie w to miejsce nas zap€ёdzi. Gollum!Je€ђli kiedy€ђ dostan€ё go w swoje r€ёce, gorzko zap€ѕacze pokraka. Wreszcie stwierdzili obmacuj€љc w ciemno€ђciach €ђciany, €їe korytarz odbiegaj€љcy w lewo jest zablokowany - albo stanowi lepka wn€ёk€ё, albo te€ї zagrodzi€ѕ go jaki€ђ zwalony wielki g€ѕaz. - Droga nie mo€їe prowadzi€ѓ tamt€ёdy - szepn€љ€ѕ Frodo. - Musimy i€ђ€ѓ w prawo, nie ma wyboru. - Chod€ќmy, i to pr€ёdko - wysapa€ѕ Sam. - Tutaj czai si€ё !jaki€ђ stw€њr gorszy od Golluma. !Czuj€ё, €їe kto€ђ na nas patrzy. Nie uszli daleko, gdy dogoni€ѕ ich niezwyk€ѕy g€ѕos, niespodziany i przera€їaj€љcy wtej g€ѕuchej ciszy: jak gdyby be€ѕkot i bulgot, przeci€љg€ѕy !z€ѕo€ђliwy syk. Odwr€њcili si€ё, lecz nie zobaczyli za sob€љ nic. Os€ѕupiali, przykuci do miejsca,wpatrywali si€ё w mrok czekaj€љc nie wiedzie€ѓ na co. - To pu€ѕapka - rzek€ѕ Sam i po€ѕo€їy€ѕ r€ёk€ё na g€ѕowicy miecza. Wspomnia€ѕ przy tym ciemno€ђ€ѓ Kurhanu, z kt€њrego or€ё€ї pochodzi€ѕ. €єAch gdyby teraz Tom Bombadil by€ѕ gdzie€ђ #w pobli€їu!€і - pomy€ђla€ѕ. Gdy taksta€ѕ, otoczony noc€љ, z sercempe€ѕnym czarnej rozpaczy i gniewu, wyda€ѕo mu si€ё nagle, €їe dostrzega €ђwiat€ѕo, lecz widzia€ѕ je tylko oczyma duszy;!zrazu ol€ђni€ѕo go, jak promie€ј "s€ѕo€јca o€ђlepia wzrok wi€ё€ќnia po d€ѕugim przebywaniu w lochubez okien. Potem rozszczepi€ѕo si€ё na kolory i zagra€ѕo zieleni€љ, z€ѕotem, srebrem, biel€љ. W dali, jak gdyby na male€јkim obrazku wymalowanym zr€ёcznymi palcami elfa, zobaczy€ѕ pani€љ Galadriel€ё stoj€љc€љ na €ѕ€љce Lorien z podarunkami w !r€ёkach. €єDla ciebie, powierniku$Pier€ђcienia - us€ѕysza€ѕ jej g€ѕos,odleg€ѕy, lecz wyra€ќny - przygotowa€ѕam ten oto dar€і. "Be€ѕkotliwy syk zbli€їa€ѕ si€ё, a towarzyszy€ѕo mu skrzypienie, jakby w mroku jaki€ђ olbrzymi stawon€њg o skrzypi€љcych stawach sun€љ€ѕ z wolna, lecz zdecydowanie naprz€њd, €ђl€љc przed siebie fale odra€їaj€љcej woni. - Panie Frodo! Panie Frodo! - krzykn€љ€ѕ Sam odzyskuj€љc "nagle g€ѕos i energi€ё. - Dar paniGaladrieli! Gwia€ќdziste szkie€ѕko! Mwiat€ѕo, kt€њre ci za€ђwieci w ciemno€ђci, jak obieca€ѕa pani elf€њw. Gwia€ќdziste szkie€ѕko! - Gwia€ќdziste szkie€ѕko? - powt€њrzy€ѕ Frodo jakby przez sen, nie bardzo rozumiej€љc, o czym Sam m€њwi. - Ach, prawda!Jak mog€ѕem o nim zapomnie€ѓ! Mwiat€ѕo, gdy wszystkie inne €ђwiat€ѕa zgasn€љ. Tak, teraz tylko €ђwiat€ѕo mo€їe nam dopom€њc. Z wolna wsun€љ€ѕ r€ёk€ё za pazuch€ё i z wolna wydoby€ѕ flakonik Galadrieli. Kryszta€ѕ chwilk€ё l€ђni€ѕ blado niby gwiazda, gdy wschodzi i z trudem przebija g€ёste mg€ѕy zalegaj€љce nad ziemi€љ, potem,w miar€ё jak wzmaga€ѕa si€ё moczaczarowanego szkie€ѕka, a jednocze€ђnie nadzieja krzep€ѕa!w sercu Froda, roz€їarzy€ѕ si€ё, !zap€ѕon€љ€ѕ srebrnym p€ѕomieniem jak male€јkie serduszko ol€ђniewaj€љcego blasku; mo€їna !by pomy€ђle€ѓ, €їe to Earendil wew€ѕasnej osobie zst€љpi€ѕ ze swoich s€ѕonecznych, podniebnych szlak€њw z ostatnim Silmarilem €ђwiec€љcym nad czo€ѕem. Ciemno€ђ€ѓ cofa€ѕa si€ё przed blaskiem bij€љcym z wn€ёtrza kryszta€ѕowej, czarodziejskiej kuli, a r€ёka, $kt€њra j€љ trzyma€ѕa, iskrzy€ѕa si€ёbia€ѕym ogniem. Frodo z podziwem patrza€ѕ na ten cudowny podarunek, kt€њrynosi€ѕ od tak dawna na sercu, nie znaj€љc jego wielkiej !warto€ђci i mocy. Rzadko my€ђla€ѕo nim w podr€њ€їy, dop€њki nie "znalaz€ѕ si€ё w Dolinie Morgul, i nigdy go nie u€їy€ѕ dotychczas, #boj€љc si€ё, €їe €ђwiat€ѕo zdradzi ich przed oczyma !nieprzyjaci€њ€ѕ. - Aiya Earendil Elenion Ankalima! - krzykn€љ€ѕ nie zdaj€љc sobie sprawy z wymawianych s€ѕ€њw, jakby czyj€ђ obcy g€ѕos przem€њwi€ѕ przez jego usta, d€ќwi€ёczny, nie st€ѕumiony ci€ё€їkim, zatrutym powietrzem loch€њw. "Ale istniej€љ w Mr€њdziemiu inne si€ѕy, pot€ёgi nocy, prastare i bardzo mocne. Ta, kt€њra skrada€ѕa si€ё w ciemno€ђciach ku hobbitom, zna€ѕa sprzed wiek€њw has€ѕo elf€њw, lecz nie l€ёka€ѕa si€ё go nigdy, a teraz tak€їe nie da€ѕa si€ё nim poskromi€ѓ. Okrzyk jeszcze nie przebrzmia€ѕ, gdy Frodo poczu€ѕskupion€љ na sobie z€ѕo€ђliw€љ wol€ё i mordercze spojrzenie. Wtunelu, mi€ёdzy hobbitami a wylotem korytarza, przed kt€њrym obaj zachwiali si€ё i omdleli, zab€ѕys€ѕy oczy, dwa grona ma€ѕych oczek, ka€їde z€ѕo€їone z wielu €ќrenic; czaj€љce si€ё niebezpiecze€јstwo wreszcie pokaza€ѕo swoje oblicze. Blask gwiezdnego szkie€ѕka za€ѕama€ѕ si€ё odbity od tysi€љca owadzich oczu, lecz powierzchnia ich l€ђni€ѕa morderczym bia€ѕym ogniem, p€ѕomieniem roz€їarzonym w otch€ѕaniach przewrotnej, "z€ѕo€ђliwej my€ђli. By€ѕy to oczy potworne, odra€їaj€љce, bestialskie, zarazem pe€ѕne skupionej woli i wstr€ёtnej rado€ђci, wpatrzone z okrutn€љ rozkosz€љ w ofiary, zamkni€ёte w pu€ѕapce, z kt€њrej nie !istnia€ѕa mo€їliwo€ђ€ѓ ucieczki. Frodo i Sam w przera€їeniu !zacz€ёli si€ё cofa€ѓ, nie mog€љc oderwa€ѓ wzroku od straszliwych z€ѕowrogich oczu poczwary; w miar€ё jednak, jaksi€ё cofali, straszne oczy !posuwa€ѕy si€ё naprz€њd. Frodowi r€ёka, trzymaj€љca €ђwietlisty flakonik, omdla€ѕa i z wolna opad€ѕa. Potem nagle oczy jakby dla zabawy zwolni€ѕy ich na chwil€ё z uwi€ёzi i hobbici obaj odwr€њciwszy si€ё przebiegli w €ђlepej panice kilkana€ђcie krok€њw naprz€њd. Frodo jednak w biegu obejrza€ѕ#si€ё i ze zgroz€љ stwierdzi€ѕ, €їe oczy zbli€їaj€љ si€ё do nich gwa€ѕtownymi skokami. Owion€љ€ѕich trupi zaduch. - St€њj! St€њj! - krzykn€љ€ѕ w rozpaczy. - Ucieczka nie zda si€ё na nic. "Oczy skrada€ѕy si€ё coraz bli€їej.- Galadrielo! - zawo€ѕa€ѕ i zbieraj€љc resztki odwagi podni€њs€ѕ zn€њw w g€њr€ё kryszta€ѕowy flakonik. Oczy si€ёzatrzyma€ѕy. Na moment spojrzenie ich przygas€ѕo, jakby zm€љcone przelotnym zw€љtpieniem. W€њwczas w piersi Froda serce zap€ѕon€ё€ѕo m€ёstwem i hobbit bez namys€ѕu, nie zastanawiaj€љc si€ё, czy to, co robi, jest szale€јstwem, aktem rozpaczy czy m€ёstwa, chwyci€ѕ flakonik w lew€љ r€ёk€ё, a praw€љ wyci€љgn€љ€ѕ z pochwy mieczyk. "€€љde€ѕko zab€ѕys€ѕo, ostra stal "elf€њw roziskrzy€ѕa si€ё srebrnym €ђwiat€ѕem, lecz z klingi "wystrzeli€ѕy niebieskie p€ѕomyki. Z czarodziejskim kryszta€ѕem wzniesionym nad g€ѕow€љ, z mieczem w d€ѕoni Frodo, hobbitz dalekiego, cichego kraju, szed€ѕ nieustraszenie na spotkanie wrogich oczu. "Oczy zadr€їa€ѕy. Im bli€їej by€ѕo €ђwiat€ѕo, tym wyra€ќniej m€ёtnia€ѕy w rozterce. Nigdy !jeszcze nie ol€ђni€ѕ ich r€њwnie pot€ё€їny blask. Od s€ѕo€јca, ksi€ё€їyca i gwiazd kry€ѕy si€ё zawsze pod ziemi€љ, teraz jednak gwiazda zesz€ѕa w g€ѕ€љb"loch€њw. Zbli€їa€ѕa si€ё ci€љgle, %oczy ul€ёk€ѕy si€ё jej. Ju€ї zgas€ѕy wszystkie. Ogromne cielsko zawr€њci€ѕo w tunelu uchodz€љc poza zasi€ёg €ђwiat€ѕa, zagradzaj€љc mu drog€ё swoim olbrzymim cieniem. Oczy znikn€ё€ѕy. - Panie Frodo! Panie Frodo! - krzykn€љ€ѕ Sam. Szed€ѕ krok w krok za swym panem, r€њwnie€ї z obna€їonym mieczem w r€ёku. - Chwa€ѕa gwiazdom! Ale€ї $pi€ёkn€љ pie€ђ€ј u€ѕo€їy€ѕyby o tym spotkaniu elfy, gdyby si€ё o nim dowiedzia€ѕy. Obym do€їy€ѕ tej chwili, €їeby im opowiedzie€ѓ wszystko, a potem pos€ѕucha€ѓ ich €ђpiewu. Niech si€ё ju€ї pan zatrzyma, panie Frodo! Niech pan nie idzie w g€ѕ€љb jamy! Teraz mamyostatni€љ szans€ё. Umykajmy z tej wstr€ёtnej nory! Raz jeszcze zawr€њcili, z pocz€љtku id€љc, potem biegn€љc; tunel wznosi€ѕ si€ё ostro w g€њr€ё i z ka€їdym krokiem wydobywali si€ё wy€їej ponad ohydny zaduch bij€љcy od ukrytego w ciemno€ђci legowiska poczwary, tote€ї nowa otucha i nowe si€ѕy wst€ёpowa€ѕy w serca hobbit€њw.W pewnej chwili na ich spotkanie dmuchn€љ€ѕ powiew ch€ѕodnego rozrzedzonego powietrza. Wylot, drugi koniectunelu, mieli wreszcie tu€ї przed sob€љ. Zdyszani, st€ёsknieni do nieba nad g€ѕow€љ, rzucili si€ё naprz€њd, lecz nagle ku swemu zdumieniu!zachwiali si€ё i cofn€ёli. Wylot by€ѕ zamkni€ёty, chocia€ї nie przywalony kamieniem; !zagradza€ѕa go mi€ёkka, jak si€ё z pozoru zdawa€ѕo do€ђ€ѓ ust€ёpliwa, lecz w rzeczywisto€ђci mocna i nieprzenikniona zas€ѕona; powietrze przedostawa€ѕo si€ё przez ni€љ, ale nie dopuszcza€ѕa promieni €ђwiat€ѕa. Raz jeszcze hobbici natarli na przeszkod€ё izn€њw zostali odepchni€ёci. Podnosz€љc w g€њr€ё kryszta€ѕowy flakonik Frodo zobaczy€ѕ szar€љ zas€ѕon€ё; blask gwiezdnego #szkie€ѕka nie przebija€ѕ jej i nie roz€ђwietla€ѕ, by€ѕa jak gdyby utkana z cienia, kt€њry nie !powsta€ѕ ze €ђwiat€ѕa i kt€њrego "€ђwiat€ѕo nie mog€ѕo rozproszy€ѓ. W poprzek, na ca€ѕ€љ wysoko€ђ€ѓ tunelu, rozsnuta by€ѕa ogromnatkanina podobna w regularnym rysunku do sieci olbrzymiego paj€љka, lecz g€ёstsza i wi€ёksza, a nici jej mia€ѕy grubo€ђ€ѓ postronk€њw. Sam za€ђmia€ѕ si€ё ponuro. - Paj€ёczyna! - rzek€ѕ.- Tylko #paj€ёczyna! Ale c€њ€ї za paj€љk j€љ osnu€ѕ! Naprz€њd, zniszczmy j€љ co pr€ёdzej! "Z furi€љ zacz€љ€ѕ r€љba€ѓ mieczem,"ale nici nie p€ёka€ѕy pod ciosami."Ugina€ѕy si€ё lekko i wraca€ѕy na swoje miejsce niby ci€ёciwy €ѕuku, odpychaj€љc bro€ј i "dzier€ї€љce j€љ rami€ё. Trzykro€ѓ !Sam naciera€ѕ z wszystkich si€ѕ, a€ї wreszcie jedna jedyna spo€ђr€њd niezliczonych nici p€ёk€ѕa i zwin€ё€ѕa si€ё, ze €ђwistem przecinaj€љc powietrze. Lu€ќny jej koniec !chlasn€љ€ѕ Sama po r€ёku. Hobbit !krzykn€љ€ѕ z b€њlu, odskoczy€ѕ i odruchowo przytkn€љ€ѕ r€ёk€ё de ust. - Tym sposobem nie otworzymy sobie drogi nawet przez tydzie€ј - rzek€ѕ. - Co !robi€ѓ? Czy te €ђlepia zn€њw nas goni€љ? - Nie wida€ѓ ich - odpar€ѕ Frodo!- ale czuj€ё, €їe patrz€љ na mniealbo €ђcigaj€љ mnie my€ђl€љ. Pewnie poczwara knuje nowy podst€ёp. Gdyby €ђwiat€ѕo #os€ѕab€ѕo albo zgas€ѕo, wr€њci€ѕabyna pewno w jednej chwili. - Z€ѕapali nas w ostatnim momencie w potrzask! - z gorycz€љ stwierdzi€ѕ Sam; gniew zn€њw bra€ѕ w nim g€њr€ё nad zm€ёczeniem i rozpacz€љ. - Jak muchy w sieci! Oby kl€љtwa !Faramira dosi€ёg€ѕa Golluma i to jak najpr€ёdzej. - Nam by to w tej chwili nie pomog€ѕo - rzek€ѕ Frodo. - Dalej€їe! Spr€њbujmy, czego €€љde€ѕko doka€їe w potrzebie. Przecie€ї to ostrze elf€њw. W ciemnych jarach Beleriandu, gdzie je wykuto, by€ѕy tak€їe straszliwe paj€ёczyny. Ty, Samie, pilnuj tymczasem, €їeby"oczy si€ё nie zbli€їy€ѕy. Masz tu "gwiezdne szkie€ѕko. Nie b€њj si€ё,trzymaj je wysoko i czuwaj. Frodo podsun€љwszy si€ё pod %szar€љ paj€ёcz€љ zas€ѕon€ё r€љbn€љ€ѕ z ca€ѕych si€ѕ i jednym zamachem przeci€љ€ѕ ostrzem przez ca€ѕy splot g€ёsto usnutejsieci, po czym odskoczy€ѕ szybko. B€ѕ€ёkitnawe, l€ђni€љce ostrze przesz€ѕo przez sie€ѓ jakkosa przez €ѕan trawy, a€ї szare postronki drgn€ё€ѕy gwa€ѕtownie, zwin€ё€ѕy si€ё i zwis€ѕy. W zas€ѕonie otworzy€ѕa si€ё spora dziura. Cios za ciosem zadawa€ѕ hobbit, p€њki ostatnia paj€ёcza ni€ѓ w zasi€ёgu jego ramienia nie $zosta€ѕa przeci€ёta. G€њrna cz€ё€ђ€ѓrozdartej zas€ѕony powiewa€ѕa lu€ќno jak welon na wietrze. Potrzask by€ѕ otwarty. !- Naprz€њd! - krzykn€љ€ѕ Frodo. - naprz€њd! Szalona rado€ђ€ѓ, €їe oto wymykaj€љ si€ё z rozpaczliwej !pu€ѕapki, nape€ѕni€ѕa nagle jego serce. W g€ѕowie zaszumia€ѕo mujak od mocnego wina. Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB]pp c Uz^р € c Иz_`X c {`И"K c ~{a.ЖD с{bЙ5Х Y €%|Krzycz€љc, jednym susem wypad€ѕ z jaskini. Po kilku godzinach sp€ёdzonychw samym siedlisku nocy €ђwiat wyda€ѕ si€ё jego oczom niemal jasny. Ogromne dymy podnosi€ѕy si€ё ku g€њrze i przerzedzi€ѕy, ko€јczy€ѕ si€ё w€ѕa€ђnie mroczny dzie€ј; krwawa €ѕuna Mordoru zblad€ѕa w pos€ёpnym zmierzchu, Frodowi jednak zdawa€ѕo si€ё, €їe przed nim €ђwita poranek nieoczekiwanej nadziei. Dotar€ѕniemal na szczyt g€њrskiego wa€ѕu. Jeszcze jedno tylko ostatnie wzniesienie. Widzia€ѕ przed sob€љ prze€ѕ€ёcz Kirith Ungol jak ciemn€љ szczerb€ё wyci€ёt€љ w czarnym grzbiecie, a po obu jej stronach stercz€љce ku niebu zje€їone ska€ѕy. Kr€њtki bieg, ostatni wysi€ѕek i znajdzie si€ё poza €ђcian€љ g€њr. "- Prze€ѕ€ёcz, Samie! - krzykn€љ€ѕ nie zwa€їaj€љc na to, €їe jego g€ѕos, wyzwolony wreszcie z zaduchu podziemi, rozlega si€ё przenikliwie i dono€ђnie. - Prze€ѕ€ёcz! Biegiem! Za chwile b€ёdziemy po drugiej stronie, nikt nas ju€ї teraz nie zdo€ѕa powstrzyma€ѓ! Sam pod€љ€їa€ѕ za swym panem ile si€ѕ w nogach, lecz mimo rado€ђci wyzwolenia z lochu nieczu€ѕ si€ё wcale bezpieczny i wci€љ€ї zerka€ѕ przez rami€ё ku czarnej bramie jaskini, w strachu, €їe oczy lub jaki€ђ niewiadomy koszmarny stw€њr lada chwila wyskoczy z niej w pogo€ј za uciekinierami. Ani on,ani jego pan nie znali si€ѕy i przebieg€ѕo€ђci Szeloby. Mia€ѕa ona niejedno wyj€ђcie ze swegolegowiska. Mieszka€ѕa tu od wiek€њw ta z€ѕa istota, odmianaolbrzymiej paj€ёczycy, z gatunku rozpowszechnionego ongi w kraju elf€њw na zachodzie, teraz zatopionym przez morze; z takimi w€ѕa€ђnie paj€љkami walczy€ѕ Beren w G€њrach Zgrozy, w Doriath, i podczas jednej z tych swoich wypraw przed laty ujrza€ѕ na zielonej polanie mi€ёdzy modrzewiami pi€ёkn€љ Luthien w blasku ksi€ё€їyca. Nie wiadomo, jakim sposobem Szeloba uciek€ѕszy spo€ђr€њd ruin zaw€ёdrowa€ѕa w te strony, bo z Czarnych Lat niewiele zachowa€ѕo si€ё opowie€ђci. W ka€їdym razie mieszka€ѕa tu od dawna, zanim jeszcze zjawi€ѕ !si€ё Sauron i po€ѕo€їono pierwszekamienie pod mury Barad-Duru.Nie s€ѕu€їy€ѕa nikomu, tylko sobie samej, pi€ѕa krew ludzi i !elf€њw, puch€ѕa i ty€ѕa trawi€љc gnu€ђnie swoje samotne uczty isnuj€љc w cieniu sieci; ka€їde €їywe stworzenie by€ѕo jej straw€љ, a rzyga€ѕa czarn€љ ciemno€ђci€љ. S€ѕabsze od matki liczne dzieci, b€ёkarty sp€ѕodzone z nieszcz€ёsnymi samcami, kt€њrych mordowa€ѕa, €їy€ѕy rozproszone po dolinach !G€њr Cienia a€ї po dalekie g€њry na wschodzie, po Dol Guldur i dzikie ost€ёpy Mrocznej Puszczy. €aden wszak€їe z "potomk€њw nie m€њg€ѕ si€ё r€њwna€ѓz Szelob€љ Wielk€љ, ostatni€љ c€њrk€љ Ungolianta, kt€њra !przetrwa€ѕa na nieszcz€ё€ђcie dla €ђwiata. Przed laty spotka€ѕ si€ё z ni€љ Gollum, trafi€ѕ do niej Smeagol zami€ѕowany w szperaniu po najciemniejszych jaskiniach, i w€њwczas ju€ї, za dawnych dni,%z€ѕo€їy€ѕ jej pok€ѕon i odda€ѕ ho€ѕd;odt€љd jej przewrotna wola i z€ѕowrogie si€ѕy towarzyszy€ѕy mu stale w tu€ѕaczce nie dopuszczaj€љc do niego €ђwiat€ѕaani skruchy. Przyrzek€ѕ jej dostarcza€ѓ €їeru. Lecz nie podziela€ѕ jej €ѕakomstwa. Szeloba nie wiedzia€ѕa bowiem !nic o wie€їach, pier€ђcieniach i przemy€ђlnych dzie€ѕach ludzkich r€љk, nie dba€ѕa o te rzeczy, pragn€ё€ѕa tylko dla wszystkich innych istot €ђmierci, €ђmierci na ciele i duszy, dla siebie za€ђ samotnego €їycia i syto€ђci; chcia€ѕa je€ђ€ѓ i puchn€љ€ѓ, tuczy€ѓ si€ё, tak by wreszcie !g€њry nie mog€ѕy jej pomie€ђci€ѓ ani ciemno€ђci obj€љ€ѓ. Ale do spe€ѕnienia tych marze€ј by€ѕo jeszcze daleko, od dawna !g€ѕodowa€ѕa kryj€љc si€ё w swojejjaskini, podczas gdy moc Saurona ros€ѕa, a wszelkie €їyj€љce stworzenia unika€ѕy jego krainy. Grody nad dolin€љ "sta€ѕy martwe, nie zbli€їa€ѕ si€ё tutaj cz€ѕowiek ani elf, czasem!tylko zab€ѕ€љkany ork trafia€ѕ w sieci Szeloby. Marna to by€ѕa strawa i nie€ѕatwa do z€ѕowienia. Paj€ёczyca musia€ѕa co€ђ je€ђ€ѓ, chocia€ї wi€ёc orkowie pracowicie budowali coraz to nowe zawi€ѕe €ђcie€їki z prze€ѕ€ёczy do swojej Wie€їy, umia€ѕa zawsze jakim€ђ podst€ёpem usidli€ѓ ofiary. T€ёskni€ѕa jednak do smaczniejszego mi€ёsa. I wreszcie Gollum dostarczy€ѕ jejupragnionych przysmak€њw. - Zobaczymy, zobaczymy - powtarza€ѕ, ilekro€ѓ wpada€ѕ w najgorszy humor podczas w€ёdr€њwki z wzg€њrz Emyn Muil do Doliny Morgul. - Zobaczymy.Kto wie, tak, mo€їe si€ё zdarzy€ѓ, kiedy ona odrzuci ko€ђci i puste ubrania, €їe znajdziemy nasz skarb, zap€ѕat€ё dla biednego Smeagolaza smaczne jad€ѕo. Uratujemy skarb, dotrzymamy przyrzeczenia. Tak, tak. A kiedy skarb b€ёdziemy mieli zabezpieczony, ona te€ї dowie!si€ё o tym, jej tak€їe odp€ѕacimyz nawi€љzk€љ. Tak rozmy€ђla€ѕ w najskrytszym zak€љtku chytrego m€њzgu, spodziewaj€љc si€ё, €їe zdo€ѕa przed Szelob€љ zatai€ѓ w€ѕasne plany, gdy korzystaj€љc ze snu hobbit€њw poszed€ѕ, €їeby si€ё przed ni€љ pok€ѕoni€ѓ. Co do Saurona, to wiedzia€ѕ on,#gdzie si€ё gnie€ќdzi Szeloba. By€ѕ "zadowolony, €їe osiedli€ѕa si€ё w blisko€ђci jego twierdzy, g€ѕodna, lecz nieposkromiona wswej przewrotno€ђci; strzeg€ѕa starej €ђcie€їki do jego kraju lepiej ni€ї wszystkie stra€їe i zapory, jakie by m€њg€ѕ tam postawi€ѓ. Ork€њw jej nie €їa€ѕowa€ѕ, bo chocia€ї jako niewolnicy byli mu u€їyteczni, mia€ѕ ich niezliczone tysi€љce. je€ђli od czasu do czasu #Szeloba z€ѕowi€ѕa kt€њrego€ђ, €їebyzaspokoi€ѓ sw€њj apetyt, Sauronnie €їywi€ѕ do niej pretensji, jeden ork wi€ёcej czy mniej nicnie znaczy€ѕ. Jak cz€ѕowiek rzuca niekiedy och€ѕap swojej kocicy (nazywaj€љc j€љ "swoj€љ" kotk€љ, lecz nawzajem nie przyznaj€љc jej prawa do siebie), tak Sauron czasem posy€ѕa€ѕ Szelobie w darze je€јc€њw, z kt€њrych nie m€њg€ѕ mie€ѓ €їadnego po€їytku. Kaza€ѕ nieszcz€ё€ђnik€њw wrzuca€ѓ do jaskini i opowiada€ѓ sobie potem, jak si€ё paj€ёczyca z nimi zabawia€ѕa. €yli wi€ёc oboje, ka€їde zaj€ёte w€ѕasnymi planami, nie l€ёkaj€љc si€ё napa€ђci, buntu ani wstrz€љsu, kt€њry by m€њg€ѕ ich nikczemnej w€ѕadzy po€ѕo€їy€ѓ kres. Nigdy jeszcze nawet mucha nie !wymkn€ё€ѕa si€ё z sieci Szeloby, a w ostatnich czasach paj€ёczyca by€ѕa bardziej ni€ї kiedykolwiek rozjuszona i g€ѕodna. Biedny sam nic jednak nie #wiedzia€ѕ o z€ѕych si€ѕach, kt€њre przeciw sobie rozp€ёtali, czu€ѕ tylko rosn€љcy strach przed niewidzialnym niebezpiecze€јstwem; ten #strach tak mu ci€љ€їy€ѕ, €їe bieg€ѕuginaj€љc si€ё pod jego brzemieniem i nogi mia€ѕ jak z o€ѕowiu. Zewsz€љd otacza€ѕa go groza, przed nim na prze€ѕ€ёczy czuwa€ѕy nieprzyjacielskie stra€їe, a ukochany pan p€ёdzi€ѕjak urzeczony na ich spotkanie, nie zachowuj€љc €їadnych ostro€їno€ђci. Odwracaj€љc wzrok od cieni, !kt€њre zostawia€ѕ za sob€љ, i od g€ѕ€ёbokiego mroku zalegaj€љcego po urwiskiem od lewej strony, sam spojrza€ѕ przed siebie i zobaczy€ѕ dwie rzeczy, kt€њre tym bardziej spot€ёgowa€ѕy jego trwog€ё. Spostrzeg€ѕ, €їe miecz, wci€љ€ї obna€їony i wzniesiony w r€ёku Froda, l€ђni b€ѕ€ёkitnym "p€ѕomieniem, spostrzeg€ѕ te€ї, €їechocia€ї niebo w oddali €ђciemnia€ѕo, w oknie wie€їy b€ѕyszczy krwawe €ђwiat€ѕo. - Orkowie! - j€ёkn€љ€ѕ Sam. - Przebojem nic tu nie zwojujemy. Wko€ѕo pe€ѕno ork€њw, a mo€їe gorszych jeszcze potwor€њw. Szybko nawracaj€љc do staregonawyku skryto€ђci, zacisn€љ€ѕ pi€ё€ђ€ѓ na cennym flakoniku #Galadrieli, kt€њry wci€љ€ї trzyma€ѕw r€ёku. D€ѕo€ј przez chwil€ё przeb€ѕyskiwa€ѕa czerwieni€љ €їywej krwi. Hobbit jednak zaraz wsun€љ€ѕ €ђwiec€љcy zdradziecko kryszta€ѕ g€ѕ€ёboko !do kieszeni na piersi i zatuli€ѕ si€ё szczelnie szarym p€ѕaszczem elf€њw. Spr€њbowa€ѕ "przyspieszy€ѓ kroku. Odleg€ѕo€ђ€ѓ mi€ёdzy nim a Frodem ros€ѕa, "ju€ї ich dzieli€ѕo ze dwadzie€ђcia d€ѕugich krok€њw; Frodo mkn€љ€ѕ jak cie€ј, jeszcze chwila, a zniknie swemu s€ѕudze z oczu roztapiaj€љc si€ё w szarzy€ќnie €ђwiata. Ledwie sam zd€љ€їy€ѕ ukry€ѓ blask gwiezdnego szkie€ѕka, gdy pojawi€ѕa si€ё Szeloba. Nieco na lewo przed sob€љ ujrza€ѕ Sam znienacka najobrzydliwsz€љ stwor€ё, jak€љ !z €їyciu spotka€ѕ, okropniejsz€љ od najstraszliwszych sennych koszmar€њw. Z budowy podobnado paj€љka, lecz wi€ёksza od najwi€ёkszych drapie€їnych !zwierz€љt, zdawa€ѕa si€ё bardziejod nich przera€їaj€љca, poniewa€ї w jej bezlitosnych oczach czai€ѕ si€ё z€ѕowrogi, €ђwiadomy zamys€ѕ. Oczy, wbrew z€ѕudzeniom hobbit€њw nieposkromione i nieul€ёk€ѕe, !€ђwieci€ѕy znowu z€ѕym blaskiem. Bieg€ѕa z wysuni€ёt€љ naprz€њd g€ѕow€љ, z kt€њrej stercza€ѕy wielkie rogi; za kr€њtk€љ, masywn€љ szyj€љ ci€љgn€љ€ѕ si€ё ogromny, sp€ёcznia€ѕy kad€ѕub z wypi€ёtym, wyd€ёtym brzuchem,obwis€ѕym i ko€ѕysz€љcym si€ё miedzy nogami. Cielsko ca€ѕe by€ѕo czarne, upstrzone sinymi plamami, lecz brzuch, bia€ѕawy i €ђwiec€љcy, zia€ѕ okropnym smrodem. Nogi mia€ѕa przygi€ёte,z wielkimi sup€ѕami staw€њw stercz€љcymi a€ї ponad grzbiet,ow€ѕosione szczecin€љ tward€љ jak stalowe kolce, a na ka€їdejostry pazur. Gdy raz zdo€ѕa€ѕa !przecisn€љ€ѓ mi€ёkki, rozpuch€ѕy kad€ѕub i pogi€ёte ko€јczyny przez g€њrny wylot swej jaskini, porusza€ѕa si€ё z !przera€їaj€љc€љ zwinno€ђci€љ, to biegn€љc na skrzypi€љcych nogach, to sadz€љc susami. Znalaz€ѕa si€ё mi€ёdzy Samem a jego panem. Albo nie spostrzeg€ѕa Sama, albo wola€ѕa go na razie pomin€љ€ѓ jako tego, kt€њry mia€ѕ przy sobie €ђwiec€љcy kryszta€ѕ, bo wszystkie si€ѕy skupi€ѕa na po€ђcigu za jedn€љ ofiar€љ, za Frodem, pozbawionym €ђwiec€љcego szkie€ѕka i biegn€љcym zuchwale €ђrodkiem €ђcie€їki, nie€ђwiadomym jeszczegro€ї€љcego niebezpiecze€јstwa.P€ёdzi€ѕ, ale Szeloba by€ѕa szybsza od niego. Jeszcze par€ё sus€њw, a pochwyci go niechybnie. Sam j€ёkn€љ€ѕ i dobywaj€љc "resztek si€ѕ z piersi wrzasn€љ€ѕ: - Uwaga! Panie Frodo, niech pan si€ё obejrzy! Ja... Nagle g€ѕos uwi€љz€ѕ samowi w gardle. D€ѕuga, lepka r€ёka zatka€ѕa mu usta, jakie€ђ macki oplot€ѕy mu nogi. Zaskoczony pad€ѕ wstecz, prosto w ramiona napastnika. - Mamy go! - sykn€љ€ѕ Gollum nad jego uchem. - Wreszcie gomamy, m€њj skarbie, mamy w gar€ђci wstr€ёtnego hobbita. Tego sobie zatrzymamy. Ona we€ќmie drugiego. Tak, tak, jego we€ќmie Szeloba, nie Smeagol, bo Smeagol przyrzek€ѕ,€їe nie tknie, nie skrzywdzi dobrego pana. Ale ciebie Smeagol ma w gar€ђci, wstr€ёtny, pod€ѕy z€ѕodzieju. I plun€љ€ѕ na kark Samowi. Oburzony zdrad€љ, zrozpaczony, €їe wstrzymano go w p€ёdzie, gdy bieg€ѕ na ratunek zagro€їonemu €ђmiertelnie panu, Sam znalaz€ѕ !w sobie zapa€ѕ i si€ѕy, kt€њrych Gollum nigdy si€ё nie spodziewa€ѕ po flegmatycznym,g€ѕupim hobbicie, za jakiego gouwa€їa€ѕ. Nawet Gollum nie !umia€ѕby zwinniej wywija€ѓ si€ё z u€ђcisku i zawzi€ёciej walczy€ѓ "ni€ї Sam w tej chwili. Szarpn€љ€ѕ g€ѕow€љ wyzwalaj€љc si€ё od knebluj€љcej usta €ѕapy, da€ѕ nura i zn€њw rzuci€ѕ si€ё gwa€ѕtownie naprz€њd usi€ѕuj€љc uwolni€ѓ si€ё od drugiej €ѕapy Golluma, zaci€ђni€ёtej na jego karku. Miecz trzyma€ѕ wci€љ€ї w gar€ђci, a na lewym ramieniu, zawieszon€љ na rzemiennej "p€ёtli, mia€ѕ lask€ё od Faramira. Rozpaczliwie pr€њbowa€ѕ odwr€њci€ѓ si€ё i d€ќgn€љ€ѓ sztychem przeciwnika, lecz Gollum by€ѕ bardzo zwinny. B€ѕyskawicznie wyci€љgn€љ€ѕ prawe rami€ё i chwyci€ѕ Sama zaprzegub r€ёki. Palce mia€ѕ twarde jak €їelazne kleszcze; zwolna, nieub€ѕaganie zgina€ѕ d€ѕo€ј hobbita, a€ї Sam z okrzykiem b€њlu wypu€ђci€ѕ miecz na ziemi€ё. Druga r€ёka Golluma !przez ca€ѕy czas zaciska€ѕa si€ё na jego gardle. W€њwczas Sam spr€њbowa€ѕ "fortelu. Odchyli€ѕ si€ё od Golluma!i z wszystkich si€ѕ zapar€ѕ si€ё nogami o ziemi€ё, po czym nagle odpychaj€љc si€ё stopami od gruntu run€љ€ѕ z rozmachem na plecy. Nie spodziewaj€љc si€ёtak prostej sztuki, Gollum pchni€ёty znienacka pad€ѕ tak€їe, a kr€ёpy hobbit ca€ѕym !swoim ci€ё€їarem przycisn€љ€ѕ mu brzuch. Gollum sykn€љ€ѕ przera€ќliwie i na okamgnienie rozlu€ќni€ѕ uchwyt palc€њw na gardle Sama, lecz nie pu€ђci€ѕ przegubu jego prawej r€ёki. Samszarpn€љ€ѕ si€ё, odsun€љ€ѕ #przeciwnika, wsta€ѕ, okr€ёci€ѕ si€ёb€ѕyskawicznie wok€њ€ѕ r€ёki, uwi€ёzionej w u€ђcisku Golluma. Lew€љ r€ёk€љ chwyci€ѕ lask€ё i €ђmign€љ€ѕ ni€љ z rozmachem po wyci€љgni€ёtym ramieniu przeciwnika trafiaj€љc go tu€ї pod €ѕokciem. Gollum zawy€ѕ i wypu€ђci€ѕ z gar€ђci napi€ёstek Sama. Wtedy Sam przeszed€ѕ do ataku. Nie trac€љc czasu na przerzucanie laski z lewej do prawej r€ёki, !r€љbn€љ€ѕ z furi€љ po raz drugi. Gollum zwinny jak jaszczurka "skr€ёci€ѕ si€ё ca€ѕy, tote€ї cios przeznaczony dla jego g€ѕowy !spad€ѕ na grzbiet. Laska p€ёk€ѕa z trzaskiem. Tego ju€ї by€ѕo Gollumowi za wiele. Z dawna wy€ѓwiczy€ѕ si€ё w napa€ђciach zza plec€њw i rzadko zawodzi€ѕago ta sztuka. Tym razem "za€ђlepiony z€ѕo€ђci€љ pope€ѕni€ѕ !b€ѕ€љd: pozwoli€ѕ sobie gada€ѓ i che€ѕpi€ѓ si€ё, nim obie r€ёce zacisn€љ€ѕ ofierze na gardle. "Ca€ѕy jego pi€ёkny plan za€ѕama€ѕ si€ё, odk€љd w ciemno€ђciach niespodzianie b€ѕysn€ё€ѕo straszliwe €ђwiat€ѕo. A teraz znalaz€ѕ si€ё twarz€љ w twarz z rozw€ђcieczonym przeciwnikiem, niewiele od niego mniejszym. Nie lubi€ѕ takiej walki. Sam chwyci€ѕ z ziemi miecz i podni€њs€ѕ go w g€њr€ё. Gollum wrzasn€љ€ѕ i odskakuj€љc na czworakach w bok, da€ѕ susa niby €їaba. Zanim!Sam do niego dobieg€ѕ, ju€ї by€ѕ daleko p€ёdz€љc z zawrotn€љ szybko€ђci€љ z powrotem w stron€ё tunelu. Z mieczem w r€ёku Sam ruszy€ѕ za nim. Przez chwil€ё zapomnia€ѕ o ca€ѕym €ђwiecie, czerwona mg€ѕa !przes€ѕoni€ѕa mu oczy, wiedzia€ѕ tylko jedno: €їe chce zabi€ѓ Golluma. Lecz Gollum znikn€љ€ѕ. Dopiero na widok czarnego wylotu jamy i owiany bij€љcym z niej smrodem, sam nagle oprzytomnia€ѕ. Jak piorun porazi€ѕa go my€ђl o Frodzie €ђciganym przez poczwar€ё. "Zawr€њci€ѕ na pi€ёcie i co si€ѕ w $nogach pu€ђci€ѕ si€ё €ђcie€їk€љ pod g€њr€ё wykrzykuj€љc imi€ё pana. Ale ju€ї by€ѕo za p€њ€ќno. Przynajmniej ta cz€ё€ђ€ѓ planu Golluma nie zawiod€ѕa. Rozdzia€ѕ 10 Sam w rozterce !Frodo le€їa€ѕ twarz€љ do ziemi, a poczwara schyla€ѕa si€ё nad nim,tak zaj€ёta je€јcem, €їe nie zwraca€ѕa uwagi na krzyk Sama, p€њki hobbit nie znalaz€ѕ "si€ё tu€ї przy niej. Nadbiegaj€љc !stwierdzi€ѕ, €їe Frodo ju€ї jest zwi€љzany postronkami, oplataj€љcymi go od kostek do ramion, a poczwara ogromnymiprzednimi ko€јczynami ju€ї go d€ќwiga, €їeby powlec do swej jamy. Miecz roboty elf€њw b€ѕyszcza€ѕ u boku Froda na ziemi, tak jak"wypad€ѕ mu z r€ёki, nim zd€љ€їy€ѕ spr€њbowa€ѓ obrony. Sam nie mia€ѕ czasu zastanawia€ѓ si€ё, "co robi€ѓ, ani te€ї stawia€ѓ sobiepytania, czy popycha go do czynu m€ёstwo, wierno€ђ€ѓ wobec Froda, czy te€ї w€ђciek€ѕy gniew. Z wrzaskiem !skoczy€ѕ naprz€њd, chwyci€ѕ lew€љr€ёk€љ miecz swego pana. Wtedy#natar€ѕ. Takiej furii nie widzia€ѕ chyba nigdy €ђwiat nawet w€ђr€њd zwierz€љt, gdy doprowadzone do rozpaczy ma€ѕe stworzonka uzbrojone !ledwie w kilka z€ёb€њw rzuca si€ёsamotnie na okrytego rogow€љ €ѕusk€љ i grub€љ sk€њr€љ smoka, kt€њry stoi nad jego powalonym towarzyszem. Jakby zbudzona tym w€љt€ѕym okrzykiem z lubie€їnego rozmarzenia, Szeloba z wolna obr€њci€ѕa na Sama okrutne, !z€ѕo€ђliwe spojrzenie. Lecz zanim!zd€љ€їy€ѕa zrozumie€ѓ, €їe czeka j€љ rozprawa z m€ёstwem, jakiego od niepami€ёtnych czas€њw nie spotka€ѕa u swych przeciwnik€њw, l€ђni€љce ostrze !dosi€ёg€ѕo jej stopy odr€љbuj€љc pazur. Sam skoczy€ѕ mi€ёdzy nogi poczwary i b€ѕyskawicznym ruchem d€ќgn€љ€ѕw straszliwe oko, kt€њrego !m€њg€ѕ dosi€ёgn€љ€ѓ, bo poczwara !mia€ѕa g€ѕow€ё pochylon€љ. Jedno oko zgas€ѕo. Ma€ѕy przeciwnik znalaz€ѕ si€ё wi€ёc pod jej kad€ѕubem i na !razie nie mog€ѕa go dosi€ёgn€љ€ѓ €ї€љd€ѕem ani pazurami. Ogromny!jej brzuch l€ђni€ѕ nad hobbitem, a bij€љcy od cielska paj€ёczycy smr€њd przyprawia€ѕ go niemal o omdlenie. Starczy€ѕo mu mimo to zaciek€ѕo€ђci na jeden jeszcze cios, a potem, nim !Szeloba mog€ѕa zmia€їd€їy€ѓ go i zdusi€ѓ w nim wraz z €їyciem p€ѕomie€ј jego odwagi, Sam z "si€ѕ€љ rozpaczy chlasn€љ€ѕ drug€љ $r€ёk€љ, w kt€њrej dzier€їy€ѕ w€ѕasnymieczyk, po podbrzuszu poczwary. Ale Szeloba nie mia€ѕa, jak smoki, nie opancerzonych miejsc na swym ciele pr€њcz oczu. Jej sk€њra w ci€љgu wiek€њw okry€ѕa si€ё obrzydliwymi guzami, lecz wskutek nawarstwienia ca€ѕych pok€ѕad€њw naro€ђli sta€ѕa si€ё jeszcze grubsza. Ostrze naznaczy€ѕo sk€њr€ё okropn€љ szram€љ, lecz jej odra€їaj€љcych#fa€ѕd€њw nie mog€ѕa przebi€ѓ si€ѕa cz€ѕowieka, nie dokona€ѕaby tego nawet r€ёka Berena czy Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBcpj c ~|dк П c с|e™[ c D}fє!D c Ї}g8-е c ~h 9g8 m~Turina uzbrojona w stal wykut€љ w ku€ќniach elf€њw lub krasnolud€њw. Szeloba wzdrygn€ё€ѕa si€ё pod ciosem i zako€ѕysa€ѕa olbrzymim worem brzucha wysoko nad g€ѕow€љ Sama. Z rany wys€љczy€ѕ si€ё kroplisty, spieniony jad. Rozsuwaj€љc nogi poczwara opu€ђci€ѕa kad€ѕub, €їeby zmia€їd€їy€ѓ €ђmia€ѕka. Lecz pospieszy€ѕa si€ё zanadto. Sam trzyma€ѕ si€ё jeszcze prosto na nogach i porzuciwszy w€ѕasny miecz chwyci€ѕ obur€љcz miecz elf€њw, nastawi€ѕ go ostrzem do g€њry, by przebi€ѓ nim potwornystrop nad swoj€љ g€ѕow€љ; Szeloba w morderczych !zamiarach opu€ђci€ѕa tu€ѕ€њw i z impetem, jakiego by nie mia€ѕ cios wymierzony przez najpot€ё€їniejszego nawet wojownika, sama nadzia€ѕa si€ё na ostry stalowy kolec. Wpija€ѕ si€ё on coraz g€ѕ€ёbiej w jej cielsko, w miar€ё jak hobbit, z wolna przyciskany, chyli€ѕ si€ё ku ziemi. W ci€љgu wiek€њw swego przewrotnego €їywota Szeloba nigdy nie zazna€ѕa r€њwnie okrutnego b€њlu ani nawet nie wyobra€їa€ѕa sobie podobnego cierpienia. Najt€ё€ќsirycerze prastarego Gondoru, najdziksi z€ѕowieni w sie€ѓ orkowie nigdy nie zadali jej takiego ciosu i nikt dot€љd nie wrazi€ѕ ostrego €їelaza w to cielsko, kt€њre poczwara kocha€ѕa i piel€ёgnowa€ѕa. Dreszcz j€љ przebieg€ѕ. D€ќwigaj€љc zn€њw kad€ѕub w #g€њr€ё, usi€ѕuj€љc uciec od b€њlu, przygi€ё€ѕa nogi i konwulsyjnym susem odskoczy€ѕa wstecz. Sam pad€ѕ na kolana tu€ї obok !g€ѕowy Froda. Zmys€ѕy m€љci€ѕ mu ohydny zaduch, ale €ђciska€ѕ wci€љ€ї obur€љcz g€ѕowic€ё miecza. Przez mg€ѕ€ё zas€ѕaniaj€љc€љ oczy widzia€ѕ niewyra€ќnie twarz Froda i uporczywie walczy€ѕ teraz z w€ѕasn€љ s€ѕabo€ђci€љ, €їeby otrz€љsn€љ€ѓ si€ё z omdlenia. Powoli uni€њs€ѕ g€ѕow€ё i zobaczy€ѕ, €їe Szeloba zatrzyma€ѕa si€ё o kilka zaledwie krok€њw od niego, €ђledz€љc go wzrokiem; z pyska kapa€ѕy jej krople jadu, z ranionego oka €ђcieka€ѕa zielonaropa. Przycupn€ё€ѕa, rozdygotanym, mi€ёkkim !cielskiem przylgn€ё€ѕa do ziemi, "pogi€ёte nogi dr€їa€ѕy. Zbiera€ѕa si€ё do skoku, tym razem gotowa jednym zamachem $zmia€їd€їy€ѓ i zak€ѕu€ѓ na €ђmier€ѓ przeciwnika. Zwykle ws€љcza€ѕa tylko ma€ѕ€љ dawk€ё trucizny w cia€ѕo ofiary, €їeby j€љ $obezw€ѕadni€ѓ, lecz dzi€ђ p€ѕon€ё€ѕaprzede wszystkim €ї€љdz€љ mordu, by dopiero martwe cia€ѕo rozedrze€ѓ na sztuki. "Sam tak€їe przysiad€ѕ i patrza€ѕ, widz€љc niechybn€љ €ђmier€ѓ wyzieraj€љc€љ z oczu poczwary.W tym momencie za€ђwita€ѕa mupewna my€ђl, jakby podszepni€ёta z oddali przez $czyj€ђ obcy g€ѕos; si€ёgn€љ€ѕ lew€љ "r€ёk€љ za pazuch€ё i znalaz€ѕ to, czego szuka€ѕ: zimny, twardy, oporny wyda€ѕ mu si€ё pod palcami kryszta€ѕowy flakonik "Galadrieli, kiedy go €ђcisn€љ€ѕ w r€ёku po€ђr€њd koszmar€њw tego z€ѕowrogiego kraju. #- Galadrielo! - szepn€љ€ѕ s€ѕabo i !us€ѕysza€ѕ g€ѕosy odleg€ѕe, lecz czyste i wyra€ќne: okrzyki elf€њw w€ёdruj€љcych pod gwiazdami w mi€ѕych, cienistych lasach Shire€ћu, muzyk€ё elf€њw przygrywaj€љc€љ mu niegdy€ђ do snu w domu Elronda. Gilthoniel A Elbereth! J€ёzyk mu si€ё rozlu€ќni€ѕ, sam zawo€ѕa€ѕ w mowie elf€њw, !chocia€ї wcale nie wiedzia€ѕ, €їej€љ zapami€ёta€ѕ: A Elbereth Gilthoniel O menel palan-diriel, Le nallon si di€ћnguruthos! A tiro nin, Fanuilos! "Z tym wo€ѕaniem d€ќwign€љ€ѕ si€ё, stan€љ€ѕ i zn€њw by€ѕ sob€љ, hobbitem, Samem, synem Hamfasta. - Chod€ќ no tu, wstr€ёtna poczwaro! - krzykn€љ€ѕ. - Zrani€ѕa€ђ mego pana, bestio, zap€ѕacisz mi za to. Pilno nam w dalsz€љ drog€ё, ale z tob€љ rozprawimy si€ё zaraz. Chod€ќ no, niech ci€ё jeszcze po€ѕechc€ё tym €€љde€ѕkiem. Flakonik Galadrieli nagle rozjarzy€ѕ si€ё niby bia€ѕa pochodnia w jego r€ёku, jakby nieujarzmiony duch hobbita udzieli€ѕ mu swego €їaru. !Kryszta€ѕ p€ѕon€љ€ѕ jak gwiazda, gdy spadaj€љc rozcina ciemno€ђ€ѓ nocy ol€ђniewaj€љcym blaskiem. Nigdy jeszcze tak gro€ќny ogie€ј z niebios nie za€ђwieci€ѕ Szelobie w oczy. Jego p€ѕomienie przenikaj€љc dozranionej g€ѕowy paj€ёczycy piek€ѕy niezno€ђnie, a groza €ђwiat€ѕa wzmaga€ѕa si€ё pomno€їona w mn€њstwie €ќrenic.!Szeloba cofn€ё€ѕa si€ё trzepi€љc przednimi ko€јczynami w okropnych m€ёczarniach. Wreszcie odwr€њci€ѕa zbola€ѕ€љ !g€ѕow€ё, odsun€ё€ѕa si€ё na bok, drapi€љc pazurami ska€ѕ€ё zacz€ё€ѕa si€ё czo€ѕga€ѓ ku ziej€љcemu w czarnym urwisku wylotowi jaskini. "Sam szed€ѕ za ni€љ. Zatacza€ѕ si€ё jak pijany, ale szed€ѕ wytrwale.Szeloba, wreszcie poskromiona, skurczona ze strachu, podrygiwa€ѕa i miota€ѕa si€ё usi€ѕuj€љc jak najpr€ёdzej uciec przed hobbitem. Dotar€ѕa !do wylotu nory i wcisn€ё€ѕa si€ё do wn€ёtrza znacz€љc €ђlad €ї€њ€ѕtozielon€љ posok€љ; nim !znik€ѕa, sam zdo€ѕa€ѕ jeszcze razr€љbn€љ€ѓ mieczem po wlok€љcychsi€ё za kad€ѕubem tylnych odn€њ€їach. Potem wyczerpany pad€ѕ na ziemi€ё. "Szeloba znikn€ё€ѕa. Nie nale€їy dotej historii opowie€ђ€ѓ o dalszych jej losach: mo€їe przetrwa€ѕa w swej kryj€њwce d€ѕugie lata, w€ђciek€ѕa i nieszcz€ё€ђliwa, a€ї z wolna w€ђr€њd nocy zagoi€ѕy si€ё jej wn€ёtrzno€ђci, wyzdrowia€ѕy oczy, a w€њwczas €ђmiertelny g€ѕ€њd zn€њw kaza€ѕ jej snu€ѓ "straszliwe sieci na €ђcie€їkach i w dolinach G€њr Cienia. Sam zosta€ѕ na pobojowisku, a kiedy wiecz€њr Bezimiennego !Kraju zapad€ѕ, powl€њk€ѕ si€ё do swego pana. - Panie Frodo, ukochany m€њj !panie! - wo€ѕa€ѕ, lecz Frodo nie !odzywa€ѕ si€ё ani s€ѕowem. Kiedy bowiem bieg€ѕ upojony !wolno€ђci€љ, Szeloba dop€ёdzi€ѕa go i b€ѕyskawicznie wbi€ѕa zatrute €ї€љd€ѕo w jego kark. #Le€їa€ѕ teraz blady, nie s€ѕysza€ѕ nic, nie porusza€ѕ si€ё wcale. - Panie, ukochany m€њj panie! -"powt€њrzy€ѕ Sam i d€ѕug€љ chwil€ё czeka€ѕ w€ђr€њd ciszy na odpowied€ќ. Na pr€њ€їno! W€њwczas jak m€њg€ѕ najpr€ёdzej poprzecina€ѕ obezw€ѕadniaj€љce Froda wi€ёzy i przytkn€љ€ѕ twarznajpierw do jego piersi, potemdo ust; nie wyczu€ѕ jednak tchnienia €їycia ani najl€їejszego bodaj drgni€ёcia serca. Ustawicznie rozciera€ѕ mu r€ёce i stopy, dotyka€ѕ czo€ѕa, lecz czo€ѕo Froda pozosta€ѕo zimne. !- Frodo! Panie Frodo! - wo€ѕa€ѕ. - Nie opuszczaj mnie! Us€ѕysz, to tw€њj Sam ci€ё wzywa! Nie odchod€ќ tam, dok€љd nie mog€ё #i€ђ€ѓ z tob€љ. Zbud€ќ si€ё! Zbud€ќ si€ё, kochany panie Frodo! Zbud€ќ si€ё, wsta€ј! Gniew zakipia€ѕ w sercu Sama, hobbit zacz€љ€ѕ si€ё miota€ѓ wok€њ€ѕ cia€ѕa swego pana z furi€љ siek€љc mieczem powietrze, r€љbi€љc kamienie, krzykiem wyzywaj€љc #nieprzyjaci€њ€ѕ. Wreszcie wr€њci€ѕ do Froda, pochyli€ѕ si€ё i zapatrzy€ѕ w jego twarz blad€љ w szarzy€ќnie zmierzchu. Nagle spostrzeg€ѕ, €їe jest w tej chwili postaci€љ z obrazu, kt€њry mu objawi€ѕo kiedy€ђ !zwierciad€ѕo Galadrieli w Lorien.Widzia€ѕ przecie€ї wtedy Froda poblad€ѕego, pogr€љ€їonego w g€ѕ€ёbokim €ђnie pod ogromnym urwiskiem skalnym. W€њwczas #my€ђla€ѕ, €їe Frodo €ђpi. €єAle on umar€ѕ! - powiedzia€ѕ sobie #teraz. - To nie sen, to €ђmier€ѓ!€іI w tym momencie, jakby tymi s€ѕowami wspom€њg€ѕ si€ѕ€ё trucizny, wyda€ѕo si€ё Samowi, €їe blado€ђ€ѓ na twarzy Froda przybra€ѕa sinozielony odcie€ј. Ogarn€ё€ѕa go czarna rozpacz. !Skuli€ѕ si€ё na ziemi, nasun€љ€ѕ szary kaptur na czo€ѕo, noc zaw€ѕadn€ё€ѕa jego sercem i straci€ѕ przytomno€ђ€ѓ. Gdy wreszcie ta czarna noc przemin€ё€ѕa, sam otworzy€ѕ oczy: otacza€ѕy go cienie i nie wiedzia€ѕ, ile minut czy mo€їe "godzin up€ѕyn€ё€ѕo na €ђwiecie od tamtego momentu. Siedzia€ѕ na tym samym miejscu; a Frodo !le€їa€ѕ obok niego martwy. G€њry nie zawali€ѕy si€ё, ziemia nie rozsypa€ѕa si€ё w gruzy. - Co teraz poczn€ё, co poczn€ё!- rzek€ѕ. - czy zaszed€ѕem tak daleko za moim panem na pr€њ€їno? Nagle zabrzmia€ѕ mu w uszach w€ѕasny g€ѕos wymawiaj€љcy s€ѕowa, kt€њrych pod€њwczas na pocz€љtku wyprawy nie m€њg€ѕ !zrozumie€ѓ: €єZanim si€ё sko€јczy#w€ёdr€њwka, b€ёd€ё mia€ѕ ja tak€їe !co€ђ do zrobienia. Musz€ё by€ѓ z panem do ko€јca, niech pan to wie, panie Frodo!€і - Ale co mog€ё zrobi€ѓ? Zostawi€ѓ pana Froda martwego, bez pogrzebu, tu, !w€ђr€њd g€њr, i wraca€ѓ do domu? Czy i€ђ€ѓ dalej? Dalej? - powtarza€ѕ; na chwil€ё opanowa€ѕy go zw€љtpienie i strach. - I€ђ€ѓ dalej? Czy to powinienem zrobi€ѓ? Opu€ђci€ѓ Froda? W ko€јcu zacz€љ€ѕ p€ѕaka€ѓ. U€ѕo€їy€ѕ cia€ѕo Froda jak do wiecznego spoczynku, skrzy€їowa€ѕ jego zimne r€ёce napiersi, owin€љ€ѕ p€ѕaszczem, w€ѕasny miecz da€ѕ mu do boku, a z drugiej strony lask€ё dan€љ na drog€ё przez Faramira. - Je€ђli mam i€ђ€ѓ dalej - powiedzia€ѕ - musz€ё wzi€љ€ѓ pa€јski miecz, panie Frodo, niech mi pan wybaczy. Sw€њj zato po€ѕo€ї€ё przy panu, wedle obyczaju dawnych kr€њl€њw €ђpi€љcych pod Kurhanami. Ma pan te€ї na sobie pi€ёkn€љ zbroj€ё z mithrilu, dar starego pana Bilba. Gwiezdne szkie€ѕko,kt€њrego mi pan u€їyczy€ѕ, zatrzymam, b€ёdzie mi bardzo potrzebne, bo odt€љd zawsze ju€ї b€ёd€ё szed€ѕ w ciemno€ђciach. To dar zbyt pi€ёkny dla mnie, pani Galadriela da€ѕa go panu, panie Frodo, ale mo€їe zrozumie i wybaczy. Pan wybacza, prawda? Musz€ё przecie€ї i€ђ€ѓ dalej. !Nie m€њg€ѕ si€ё jednak zdoby€ѓ nawyruszenie w dalsz€љ drog€ё, !jeszcze nie. Kl€ёcza€ѕ trzymaj€љc Froda za r€ёk€ё, nie wypuszcza€ѕ"jej z u€ђcisku. Czas p€ѕyn€љ€ѕ, a Sam trwa€ѕ tak na kl€ёczkach tul€љc d€ѕo€ј swego pana, z rozterk€љ w duszy. Usi€ѕowa€ѕ zebra€ѓ si€ѕy, €їeby oderwa€ѓ si€ё i ruszy€ѓ na samotn€љ w€ёdr€њwk€ё - w imi€ё zemsty. Gdyby raz wyruszy€ѕ z miejsca, gniew ni€њs€ѕby go wszystkimi drogami €ђwiata, dop€њki nie odnalaz€ѕby w ko€јcuGolluma. Wtedy Gollum zgin€љ€ѕby z jego r€ёki. Ale przecie€ї nie po to podj€ёto wypraw€ё. Dla takiego celu nie by€ѕoby warto opuszcza€ѓ Froda.Zemsta go nie wskrzesi. Nic go!ju€ї nie wskrzesi. Lepiej umrze€ѓz nim razem. Ale to by tak€їe oznacza€ѕo samotn€љ dalek€љ podr€њ€ї. Spojrza€ѕ na l€ђni€љcy koniec miecza. Pomy€ђla€ѕ o miejscach w g€њrach, gdzie spod czarnej kraw€ёdzi otwiera si€ё pustka przepa€ђci. Nie, to nie by€ѕa droga ucieczki. To by oznacza€ѕo wyrzeczenie si€ё wszelkiego czynu, a nawet €їa€ѕoby. Nie po to Sam wyruszy€ѕ z domu. - Co pocz€љ€ѓ?! - krzykn€љ€ѕ g€ѕo€ђno i wyda€ѕo mu si€ё, €їe s€ѕyszy wyra€ќnie odpowied€ќ: "wytrwa€ѓ do ko€јca. I€ђ€ѓ dalej w now€љ samotn€љ drog€ё, gorsz€љ ni€ї wszystkie dotychczasowe. Jak to? Samotnie i€ђ€ѓ do Szczelin Zag€ѕady? - Wzdraga€ѕ "si€ё przed t€љ decyzj€љ, ale ju€ї %mu si€ё narzuca€ѕa z ca€ѕ€љ si€ѕ€љ. -jak to? Zabra€ѓ panu Frodowi Pier€ђcie€ј? Ja? Przecie€ї Rada jemu go powierzy€ѕa! Lecz odpowied€ќ nasun€ё€ѕa si€ё b€ѕyskawicznie: €єRada przyda€ѕamu te€ї towarzyszy podr€њ€їy, aby zadanie zosta€ѕo spe€ѕnionebez zawodu. Ty jeste€ђ ostatnim towarzyszem, kt€њry przy nim wytrwa€ѕ. Zadanie musi by€ѓ spe€ѕnione€і. - Czemu€ї to ja zosta€ѕem z nim jako ostatni towarzysz! - j€ёkn€љ€ѕ Sam. - Czemu€ї nie stary Gandalf lub kto€ђ inny z kompanii! Czemu€ї to ja w€ѕa€ђnie musz€ё rozstrzyga€ѓ teraz o wszystkim bez niczyjej pomocy i rady! Z pewno€ђci€љ omyl€ё si€ё w wyborze. Wcale te€ї si€ё nie godzi, €їebym to ja ni€њs€ѕ $Pier€ђcie€ј i si€ёga€ѕ po pierwsz€љ rol€ё! €єAle€ї to nie ty po ni€љ %si€ёgn€љ€ѕe€ђ, to los wypchn€љ€ѕ ci€ё na czo€ѕowe miejsce. Racja, €їe nie jeste€ђ do€ђ€ѓ wa€їn€љ i !odpowiedni€љ osob€љ, ale nie by€ѕ"ni€љ te€ї, prawd€ё rzek€ѕszy, ani !Frodo, ani Bilbo. Nie z w€ѕasnej ochoty wzi€ёli na siebie ten obowi€љzek€і. !- No, niech b€ёdzie. Musz€ё si€ё wi€ёc zdecydowa€ѓ. Zdecyduj€ё $co€ђ. Ale z pewno€ђci€љ pob€ѕ€љdz€ё.Sam Gamgee nie ma g€ѕowy do takich spraw. Zastan€њwmy si€ё: je€їeli tu przy€ѕapi€љ mnie albo znajd€љ pana Froda i przy nim Pier€ђcie€ј, zagarnie go Nieprzyjaciel. To by oznacza€ѕokoniec dla nas wszystkich, dla Lorien, Rivendell, Shire€ћu i reszty naszego €ђwiata. Nie ma czasu do stracenia, bo tak czy owak wszystko si€ё zawali. Wojna ju€ї zacz€ёta, a bardzo prawdopodobne, €їe Nieprzyjaciel bierze w niej $g€њr€ё. Nie mog€ё wr€њci€ѓ po rad€ё i pe€ѕnomocnictwa. Mam do wyboru albo siedzie€ѓ tu i czeka€ѓ, a€ї €ѕotry przyjd€љ i zabij€љ mnie nad cia€ѕem mego "pana, a Pier€ђcie€ј zabior€љ, albowzi€љ€ѓ Pier€ђcie€ј i z nim pomaszerowa€ѓ dalej. - Sam "westchn€љ€ѕ g€ѕ€ёboko. - No, wi€ёcbior€ё go i ruszam w drog€ё. Schyli€ѕ si€ё nad Frodem. Delikatnym gestem rozpi€љ€ѕ mu !klamr€ё u szyi i wsun€љ€ѕ r€ёk€ё $pod kurtk€ё; drug€љ r€ёk€љ uni€њs€ѕ jego g€ѕow€ё, uca€ѕowa€ѕ zimne czo€ѕo i ostro€їnie zdj€љ€ѕ %€ѕa€јcuszek. U€ѕo€їy€ѕ zn€њw g€ѕow€ё jak do snu. Spokojna twarz Froda nie drgn€ё€ѕa, i to bardziej ni€ї wszystkie inne objawy przekona€ѕo Sama, €їe jego pan naprawd€ё umar€ѕ i zaniecha€ѕ swojej misji. - €egnaj, m€њj panie ukochany!- szepn€љ€ѕ. - Przebacz swojemu Samowi. Sam wr€њci tutaj, gdy spe€ѕni zadanie... je€їeli je zdo€ѕa spe€ѕni€ѓ! W€њwczas ju€ї ci€ё nie opu€ђci. $Mpij spokojnie, p€њki nie wr€њc€ё. Mam nadziej€ё, €їe nie zbli€їy si€ё tu do ciebie €їadne nikczemne stworzenie. Je€ђli pani Galadriela s€ѕyszy mnie i zechce spe€ѕni€ѓ moje €їyczenie,to mam tylko jedno jedyne: $€їebym m€њg€ѕ wr€њci€ѓ i odnale€ќ€ѓ ciebie. €egnaj! "Schylaj€љc g€ѕow€ё zarzuci€ѕ sobie€ѕa€јcuszek na szyj€ё. W pierwszej chwili a€ї przygi€љ€ѕ !si€ё pod brzemieniem, Pier€ђcie€ј$niby ci€ё€їki kamie€ј ci€љgn€љ€ѕ go ku ziemi. Z wolna jednak !ci€ё€їar mala€ѕ czy mo€їe Samowi si€ѕ przybywa€ѕo, do€ђ€ѓ €їe wyprostowa€ѕ g€ѕow€ё, a potem z#wysi€ѕkiem podni€њs€ѕ si€ё na nogi.Stwierdzi€ѕ, €їe mo€їe si€ё porusza€ѓ i €їe ud€ќwignie brzemi€ё. Na chwilk€ё wyj€љ€ѕ z ukrycia gwiezdne szkie€ѕko i spojrza€ѕ na swego pana; dar Galadrieli ja€ђnia€ѕ €ѕagodnym blaskiem, jak wieczorna gwiazda w noc letni€љ, w tym €ђwietle twarz Froda mia€ѕa zn€њw pi€ёkn€љ barw€ё, blad€љ, lecz, podobnie jak twarze elf€њw, szlachetn€љ blado€ђci€љ istot, kt€њre odby€ѕy d€ѕug€љ w€ёdr€њwk€ё przez ciemno€ђci. Unosz€љc w sercu €їa€ѕosn€љ pociech€ё tego ostatniego !spojrzenia, Sam odwr€њci€ѕ si€ё, schowa€ѕ kryszta€ѕ i ruszy€ѕ naprz€њd w g€ёstniej€љcy mrok. Nie mia€ѕ dalekiej drogi. Tunel zosta€ѕ za nim, a przed nim ciemnia€ѕ €їleb odleg€ѕy o kilkaset zaledwie krok€њw. Mcie€їk€ё widzia€ѕ wyra€ќnie, wydeptana od wiek€њw #wrzyna€ѕa si€ё g€ѕ€ёbok€љ kolein€љ w€ђr€њd ska€ѕ i wznosi€ѕa si€ё €ѕagodnie d€ѕugim jarem mi€ёdzy "urwistymi €ђcianami. Jar zw€ё€їa€ѕ"si€ё znienacka. Sam znalaz€ѕ si€ё u st€њp szerokich schod€њw o !do€ђ€ѓ niskich stopniach. Wie€їa ork€њw pi€ёtrzy€ѕa si€ё teraz wprost nad jego g€ѕow€љ, gro€ќna i czarna, z jednym jedynym €ђwiec€љcym czerwono okiem. Hobbita na razie kry€ѕ #jej cie€ј. Wspi€љ€ѕ si€ё na szczyt schod€њw i wreszcie stan€љ€ѕ na prze€ѕ€ёczy. - Postanowi€ѕem nieodwo€ѕalnie - powtarza€ѕ sobie, ale nie #m€њg€ѕ si€ё wyzby€ѓ w€љtpliwo€ђci. !Przemy€ђla€ѕ decyzj€ё jak umia€ѕ najsumienniej, to wszak€їe, co robi€ѕ, sprzeciwia€ѕo si€ё jego najg€ѕ€ёbszej naturze. - Mo€їe "si€ё omyli€ѕem? - mrucza€ѕ. - Jak nale€їa€ѕo post€љpi€ѓ? Gdy strome €ђciany €їlebu zamyka€ѕy si€ё wok€њ€ѕ niego, zanim dotar€ѕ na w€ѕa€ђciwy szczyt i spojrza€ѕ wreszcie na €ђcie€їk€ё, kt€њra mia€ѕa go sprowadzi€ѓ w d€њ€ѕ na drug€љ stron€ё g€њr, do Bezimiennego Kraju, odwr€њci€ѕ si€ё raz jeszcze. Przez chwil€ё znieruchomia€ѕ szarpany !rozterk€љ i patrza€ѕ na przebyt€љdrog€ё. Widzia€ѕ st€љd jeszcze wylot tunelu niby czarny punkcik w narastaj€љcych ciemno€ђciach; mia€ѕ wra€їenie, €їe dostrzega te€ї albo przynajmniej odgaduje miejsce, gdzie le€їy Frodo; zdawa€ѕo mu si€ё, ze tam na ziemi co€ђ l€ђni jasno, mo€їe jednak wprowadzi€ѕy go w b€ѕ€љd€ѕzy, wzbieraj€љce w oczach, gdy patrza€ѕ na ten kamienny, wzniesiony wysoko skrawek ziemi, na kt€њrym ca€ѕe jego €їycie rozsypa€ѕo si€ё w proch. !- €eby chocia€ї spe€ѕni€ѕo si€ё !moje €їyczenie! - westchn€љ€ѕ. - €ebym chocia€ї m€њg€ѕ tam wr€њci€ѓ i odnale€ќ€ѓ Froda. !Wreszcie odwr€њci€ѕ si€ё twarz€љ do czekaj€љcej go dalszej $€ђcie€їki i post€љpi€ѕ kilka krok€њwnaprz€њd; nigdy jeszcze €їaden krok w €їyciu nie kosztowa€ѕ gotyle wysi€ѕku. Tylko kilka krok€њw, jeszcze kilka nast€ёpnych, a zacznie #schodzi€ѓ w d€њ€ѕ i nigdy ju€ї nie ujrzy tego kamiennego wzniesienia pod urwiskiem. "Nagle us€ѕysza€ѕ jakie€ђ g€ѕosy i krzyki. Stan€љ€ѕ jak wryty. To "by€ѕy g€ѕosy ork€њw. Musieli by€ѓ wsz€ёdzie: przed nim i za nim. Tupot n€њg i ochryp€ѕe wrzaski: orkowie podchodzili na prze€ѕ€ёcz od drugiego stoku, zapewne od kt€њrej€ђ z bram wie€їy. Tupot n€њg i nawo€ѕywania od drugiej strony.Sam odwr€њci€ѕ si€ё w miejscu. erena czy Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBipЂ c Ѕ~j [ c kmW c klФ"B c Юm. c 1€n9X9 ”€Zobaczy€ѕ czerwone €ђwiate€ѕka,pochodnie migoc€љce daleko w dole: orkowie wychodzili z tunelu. Pu€ѕapka si€ё zamyka. A wi€ёc czerwone oko wie€їy nie "by€ѕo €ђlepe. Sam zrozumia€ѕ, €їe jest zgubiony. Chybotliwe €ђwiat€ѕa pochodni i !szcz€ёk stali zbli€їa€ѕy si€ё do niego od drugiego stoku bardzo szybko. Za chwil€ё znajd€љ si€ё na szczycie i pochwyc€љ go. Za wiele czasu straci€ѕ na namys€ѕy, teraz wszystko przepad€ѕo. Jak€їe !zdo€ѕa si€ё wymkn€љ€ѓ, uratowa€ѓ #siebie i Pier€ђcie€ј? Pier€ђcie€ј! Sam nie u€ђwiadamia€ѕ sobie €їadnych my€ђli, nie podejmowa€ѕ€ђwiadomie decyzji. Nie #wiedz€љc kiedy i jak, €ђci€љgn€љ€ѕ #przez g€ѕow€ё €ѕa€јcuszek i wzi€љ€ѕ!Pier€ђcie€ј do r€ёki. Tu€ї przed nim ukaza€ѕy si€ё ju€ї zza grzbietu g€њry pierwsze szeregiork€њw. I w tym momencie Sam wsun€љ€ѕ Pier€ђcie€ј na palec. Mwiat si€ё nagle odmieni€ѕ, w jednej sekundzie przemkn€ё€ѕy hobbitowi przez g€ѕow€ё my€ђli d€ѕugiej godziny. Zda€ѕ sobie spraw€ё, €їe s€ѕuch ma teraz wyostrzony, a wzrok przy€ѓmiony, lecz inaczej ni€ї podczas w€ёdr€њwki przez jaskini€ё Szeloby. Wszystko wko€ѕo wydawa€ѕo si€ё nie ciemne jak przedtem, lecz m€ёtne. Znajdowa€ѕ si€ё w €ђwiecie szarej mg€ѕy jak czarnysolidny kamie€ј, a Pier€ђcie€ј !obci€љ€їaj€љcy jego lew€љ r€ёk€ё by€ѕ jak gdyby kr€љ€їkiem rozpalonego z€ѕota. Sam nie czu€ѕ si€ё niewidzialny, lecz przeciwnie, przera€їaj€љco, ca€ѕkowicie ods€ѕoni€ёty. Zrozumia€ѕ, €їe gdzie€ђ czuwa Oko, kt€њre go szuka. S€ѕysza€ѕ trzask p€ёkaj€љcych kamieni i szmer wody w odleg€ѕej Dolinie Morgul, i z oddali, spod ziemi, skowyt nieszcz€ёsnej Szeloby b€ѕ€љkaj€љcej si€ё na o€ђlep po zakamarkach tunelu; s€ѕysza€ѕ !g€ѕosy z loch€њw Wie€їy i krzyki ork€њw wychodz€љcych z jaskini, i og€ѕuszaj€љcy, dudni€љcy w uszach tupot n€њg,!i rozdzieraj€љcy zgie€ѕk ork€њw, kt€њrzy ci€љgn€ёli ku niemu zza g€њr. Przylgn€љ€ѕ do €ђciany urwiska. Tamci tymczasem maszerowali jak zast€ёp upior€њw; szare, zamazane sylwetki, nios€љce blade p€ѕomienie, zdawa€ѕy si€ё we mgle widmami strachu. Gdy przechodzili obok niego, sam #skulony usi€ѕowa€ѕ wcisn€љ€ѓ si€ё w jak€љ€ђ szczelin€ё i znikn€љ€ѓ. Nas€ѕuchiwa€ѕ. Orkowie ci€љgn€љcy od strony tunelu i drugi oddzia€ѕ, schodz€љcy "d€ѕug€љ kolumn€љ z prze€ѕ€ёczy na spotkanie pierwszego, zobaczyli si€ё wzajemnie i z krzykiem biegli ku sobie. !S€ѕysza€ѕ wyra€ќnie ich g€ѕosy i rozumia€ѕ, co wo€ѕali. Mo€їe Pier€ђcie€ј pozwala rozumie€ѓ wszystkie j€ёzyki, a mo€їe tylkoprzenika€ѓ my€ђli, zw€ѕaszcza s€ѕug Saurona, swego tw€њrcy, w"ka€їdym razie Sam, je€ђli chcia€ѕ,!rozumia€ѕ i t€ѕumaczy€ѕ sobie na w€ѕasn€љ mow€ё to, co tamci krzyczeli. Pier€ђcie€ј wida€ѓ nabra€ѕ tym wi€ёkszej pot€ёgi znalaz€ѕszy si€ё tak blisko miejsca, z kt€њrego pochodzi€ѕ, ale nie mia€ѕ mocy obdarzenia tego, kto go nosi€ѕ, cnot€љ !odwagi. Sam w tej chwili my€ђla€ѕwy€ѕ€љcznie o tym, €їeby si€ё !ukry€ѓ, przyczai€ѓ i przeczeka€ѓ,#p€њki nie wr€њci cisza i spok€њj. Ztrwog€љ wyt€ё€їa€ѕ s€ѕuch. Nie umia€ѕ okre€ђli€ѓ, z jakiej odleg€ѕo€ђci dochodz€љ g€ѕosy !ork€њw, zdawa€ѕo mu si€ё, €їe ichs€ѕowa rozbrzmiewaj€љ w jego uszach. - Hej, Gorbag. Co tu robisz w g€њrach? Czy ci si€ё ju€ї sprzykrzy€ѕa wojna? - Taki dosta€ѕem rozkaz, durny Szagracie. A co ty tutaj robisz!Znudzi€ѕo ci si€ё siedzie€ѓ w murach? Zachcia€ѕo ci si€ё wojowa€ѓ? - Nic ci do tego. Tu na !prze€ѕ€ёczy ja rozkazuj€ё, wi€ёc odzywaj si€ё grzeczniej. Co masz do zameldowania? - Nic. - Hej! Hej! Hoj! - wrzask przerwa€ѕ rozmow€ё dw€њch dow€њdc€њw. Orkowie, kt€њrzy !zeszli pod prze€ѕ€ёcz, zauwa€їyli!co€ђ niezwyk€ѕego. Pu€ђcili si€ё nagle p€ёdem. Inni pobiegli ich €ђladem. - Hej! Hola! Tu co€ђ jest! Cos !le€їy na drodze. Szpieg! Szpieg! Zagra€ѕy zgrzytliwe rogi, "podni€њs€ѕ si€ё zgie€ѕk i wrzawa. Jakby piorun zbudzi€ѕ Sama z os€ѕupienia. Orkowie spostrzegliFroda! Co z nim zrobi€љ? Nierazs€ѕysza€ѕ o orkach opowie€ђci mro€ї€љce krew w €їy€ѕach. Nie, do tego nie mo€їna dopu€ђci€ѓ! Wokamgnieniu Sam wyrzek€ѕ si€ё podj€ёtej misji, wszystkich niedawnych postanowie€ј, a razem z nimi wyzby€ѕ si€ё nagle strachu i zw€љtpienia. Ju€ї wiedzia€ѕ, gdzie jest jego miejsce: u boku kochanego pana, jakkolwiek nie mia€ѕ #poj€ёcia, co b€ёdzie m€њg€ѕ zrobi€ѓw jego obronie. Zbieg€ѕ szybko "po stopniach i dalej €ђcie€їk€љ z powrotem w d€њ€ѕ. "Ilu ich jest? - my€ђla€ѕ. - Trzydziestu, czterdziestu w oddziale z Wie€їy, wi€ёcej ni€ї drugie tyle w tym, kt€њry nadszed€ѕ z tunelu. Ilu zdo€ѕam ukatrupi€ѓ, zanim mnie obezw€ѕadni€љ? Gdy wyci€љgn€ё miecz z pochwy, zobacz€љ jego b€ѕysk i pr€ёdzej czy p€њ€ќniej !z€ѕapi€љ mnie. Ciekawe, czy te€ї kiedy€ђ jaka€ђ pie€ђ€ј wspomni, jak Sam poleg€ѕ na g€њrskiej prze€ѕ€ёczy k€ѕad€љc wa€ѕ z trup€њw nieprzyjaci€њ€ѕ wok€њ€ѕ zw€ѕok swojego pana. Nie, nie b€ёdzie takiej pie€ђni. Oczywi€ђcie! Orkowie znajd€љ "Pier€ђcie€ј i nie b€ёdzie ju€ї na "€ђwiecie €їadnych pie€ђni. Trudno.Moje miejsce jest przy panu. Musz€љ to zrozumie€ѓ wszyscy: Elrond, ca€ѕa Rada, wielcy rycerze i panie, s€љ przecie€ї !m€љdrzy. Ich plany zawiod€ѕy. ja nie nadaj€ё si€ё na powiernika Pier€ђcienia. Bez pana Froda jestem do niczego". Tymczasem orkowie znikn€ёli sprzed jego zamglonych oczu. sam dot€љd nie zwa€їa€ѕ na w€ѕasne zm€ёczenie, lecz nagle u€ђwiadomi€ѕ sobie, €їe jest niemal u kresu si€ѕ. Nogi odmawia€ѕy mu pos€ѕusze€јstwa. Posuwa€ѕ si€ё o wiele za wolno. Mia€ѕ wra€їenie, €їe €ђcie€їka !wyci€љgn€ё€ѕa si€ё na ca€ѕe mile przed nim. Gdzie€ї w tej mgle !podziali si€ё orkowie? Zobaczy€ѕ ich znowu po chwili. Byli ju€ї !daleko. Ca€ѕ€љ gromad€љ cisn€ёli si€ё wok€њ€ѕ lez€љcego na ziemi !cia€ѕa. Kilku rozbieg€ѕo si€ё na wszystkie strony jak psy w€ёsz€љce trop. Sam z trudem poderwa€ѕ si€ё do szybszego biegu. - €ywo, Samie - m€њwi€ѕ sobie -bo zn€њw si€ё sp€њ€ќnisz! Oblu€ќni€ѕ miecz w pochwie. Za !chwil€ё dob€ёdzie go, a wtedy... Buchn€љ€ѕ dziki wrzask, pohukiwania i €ђmiechy; "orkowie d€ќwigali cia€ѕo z ziemi. - Ya hoi! Ya horri hoi! Nu€їe! Potem pojedynczy g€ѕos krzykn€љ€ѕ: - Bierzcie go! najkr€њtsz€љ drog€љ do Dolnej Bramy. Szelobaz pewno€ђci€љ nie b€ёdzie nam dzi€ђ przeszkadza€ѕa. Orkowie ca€ѕ€љ band€љ ruszyli z miejsca. Po€ђrodku czterech nios€ѕo wysoko w ramionach cia€ѕo Froda. - Ya hoi! "Zabrali Froda. Znikn€ёli. sam nie &m€њg€ѕ ich do€ђcign€љ€ѓ. Wl€њk€ѕ si€ё z wysi€ѕkiem za nimi, lecz orkowie ju€ї dotarli do wylotu tunelu i wchodzili w podziemia:czterech d€ќwigaj€љcych cia€ѕo hobbita na przedzie, reszta zanimi cisn€љc si€ё i t€ѕocz€љc bez€ѕadnie. Sam wci€љ€ї brn€љ€ѕ naprz€њd. Doby€ѕ miecza, kt€њry !b€ѕ€ёkitnym blaskiem €ђwieci€ѕ w !jego dr€ї€љcej r€ёce, ale orkowienic nie spostrzegli. kiedy bez tchu Sam dobieg€ѕo wreszcie dowylotu tunelu, ostatni szereg ork€њw ju€ї znika€ѕ w czarnej jamie. Przez chwil€ё Sam sta€ѕ dysz€љc ci€ё€їko i r€ёk€љ przyciskaj€љc serce. Potem przesun€љ€ѕ r€ёkawem po twarzy ocieraj€љc kurz, pot i €ѕzy. #- Notry przekl€ёte! - j€ёkn€љ€ѕ i skoczy€ѕ za nimi w ciemno€ђ€ѓ. Teraz jednak ciemno€ђ€ѓ tunelu nie wyda€ѕa mu si€ё tak czarna jak poprzednio, mia€ѕ tylko wra€їenie, €їe z lekkiej mg€ѕy #wszed€ѕ w g€ё€ђciejsz€љ. Z ka€їd€љ chwil€љ bardziej czu€ѕ si€ё znu€їony, ale zacina€ѕ si€ё tym mocniej w uporze. Zdawa€ѕo mu si€ё, €їe dostrzega przed sob€љ do€ђ€ѓ niedaleko pochodnie, leczmimo wysi€ѕk€њw nie m€њg€ѕ ich !dogoni€ѓ. Orkowie poruszaj€љ si€ёszczeg€њlnie zwinnie w podziemiach, a ten tunel w dodatku znali dobrze, bo mimostrachu przed Szelob€љ cz€ёsto musieli go u€їywa€ѓ jako najkr€њtszej drogi z Martwego !Grodu na drug€љ stron€ё g€њr. Niewiedzieli, jak dawno w zamierzch€ѕej przesz€ѕo€ђci !powsta€ѕ g€ѕ€њwny tunel i wielki !okr€љg€ѕy szyb, kt€њry od wiek€њwSzeloba obra€ѕa sobie za siedzib€ё; sami jednak zbudowali liczne boczne korytarze i wyj€ђcia na r€њ€їne strony, €їeby umo€їliwi€ѓ sobie ratunek przed napa€ђci€љ paj€ёczycy, gdy z rozkazu swego w€ѕadcy musieli t€ёdy przechodzi€ѓ. tego wieczora niezamierzali zapuszcza€ѓ si€ё "daleko w g€ѕ€љb jaskini, spieszyliprosto do korytarza, kt€њry prowadzi€ѕ do wie€їy stra€їniczej na urwisku. Wi€ёkszo€ђ€ѓ cieszy€ѕa si€ё i g€ѕo€ђno tryumfowa€ѕa z powodu dokonanego odkrycia, tote€ї biegn€љc, zgodnie ze zwyczajem swojego plemienia, objawia€ѕa rado€ђ€ѓ be€ѕkotem i wrzaskiem. Sam s€ѕysza€ѕ gwar ochryp€ѕych g€ѕos€њw, bezd€ќwi€ёczny i st€ѕumiony w nieruchomym zaduchu #podziemi, i rozr€њ€їnia€ѕ po€ђr€њd ch€њru dwa g€ѕosy prowadz€љce zsob€љ rozmow€ё. G€ѕosy te $brzmia€ѕy dono€ђniej i bli€їej ni€ї inne. Dow€њdcy obu oddzia€ѕ€њw zamykali najwidoczniej poch€њdgaw€ёdz€љc w marszu. "- czy nie m€њg€ѕby€ђ uciszy€ѓ tej swojej ho€ѕoty, Szagracie? - !gniewnie m€њwi€ѕ pierwszy g€ѕos. - Mci€љgn€љ nam Szelob€ё na kark. - Daj€їe spok€њj, Gorbagu. Twoi ha€ѕasuj€љ tak samo jak moi - "odpar€ѕ drugi g€ѕos. - Niech si€ё ch€ѕopcy naciesz€љ. Na razie, o ile mi wiadomo, Szeloba nie jest gro€ќna. Jak si€ё zdaje, siad€ѕa na gwo€ќdziu. Nie b€ёdziemy z tego powodu "p€ѕakali, co? Czy€ђ nie zauwa€їy€ѕ!€ђlad€њw posoki na ca€ѕej drodze od wej€ђcia a€ї do tej przekl€ёtej dziury? Ten jeden raz pozw€њlmy si€ё ch€ѕopakom pobawi€ѓ. Niech si€ё €ђmiej€љ. Mieli€ђmy szcz€ё€ђcie, wreszcie !znale€ќli€ђmy co€ђ, czego Lugburzszuka. - Lugburz tego szuka, naprawd€ё? A co to w€ѕa€ђciwie za stw€њr? Troche wyglada na elfa, ale za ma€ѕy. Czy taki pokurcz mo€їe by€ѓ niebezpieczny? !- Nie wiem, p€њki mu si€ё lepiej nie przyjrz€ё. - Aha! Wi€ёc nie powiedziano ciwyra€ќnie, czego masz szuka€ѓ?Nam nie m€њwi si€ё nigdy wszystkiego. Nawet po€ѕowy tego, co wiedz€љ zwierzchnicy.Ale i oni czasem si€ё myl€љ, nawet ci najwy€їsi. - Ciszej, Gorbacie! - Szagrat !zni€їy€ѕ g€ѕos tak, €їe Sam mimo niezwykle wyostrzonego s€ѕuchu ledwie go s€ѕysza€ѕ. - Mo€їe si€ё czasem myl€љ, ale wsz€ёdzie maj€љ oczy i uszy, "d€љ€ѕbym g€ѕow€ё, €їe nie brak ichnawet w€ђr€њd naszych €їo€ѕnierzy. Jedno jest pewne, €їe zwierzchnicy maj€љ jakie€ђ k€ѕopoty. Wedle wie€ђci, kt€њre !przynios€ѕe€ђ z dolin, Nazgulowies€љ zaniepokojeni, a ja wiem, €їe w Lugburzu tak€їe si€ё czym€ђ k€ѕopocz€љ. Co€ђ omal namsi€ё nie wymkn€ё€ѕo. - Omal, powiadasz! - rzek€ѕ Gorbag. - Tak, ale pogadamy o tym p€њ€ќniej - odpar€ѕ Szagrat. - Poczekaj, a€ї znajdziemy si€ё na Dolnej Mcie€їce. Tam jest taki k€љcik, gdzie mo€їna bezpiecznie pogaw€ёdzi€ѓ, kiedych€ѕopcy p€њjd€љ naprz€њd. W chwil€ё potem €ѕuczywa znikn€ё€ѕy sprzed oczu Sama. !Co€ђ zgrzytn€ё€ѕo i hukn€ё€ѕo, a gdy Sam podbieg€ѕ bli€їej, rozleg€ѕ si€ё g€ѕuchy €ѕoskot. Domy€ђla€ѕ si€ё, €їe orkowie skr€ёcili i poszli tym samym bocznym korytarzem, na kt€њry hobbici natkn€ёli si€ё w drodze przez tunel stwierdzaj€љc, €їe jest zawalony ogromnym g€ѕazem. G€ѕaz by€ѕ w dalszym ci€љgu na miejscu. Orkowie jednak omin€ёli go jakim€ђ sposobem, bo s€ѕycha€ѓ by€ѕo ich g€ѕosy w korytarzu. Biegli naprz€њd, coraz dalej w "g€ѕ€љb g€њry, wracaj€љc do Wie€їy. Sama ogarn€ё€ѕa rozpacz. Unosiliprzecie€ї cia€ѕo jego pana, z pewno€ђci€љ w nikczemnych zamiarach, a on nie m€њg€ѕ za !nimi pod€љ€їy€ѓ. Rzuci€ѕ si€ё na !g€ѕaz pr€њbuj€љc go odepchn€љ€ѓ, lecz przeszkoda nie ust€љpi€ѕa. Nagle po drugiej stronie, bardzo blisko, jak si€ё wyda€ѕo hobbitowi, zabrzmia€ѕy zn€њw g€ѕosy dw€њch dow€њdc€њw, ci€љgn€љcych sw€љ pogaw€ёdk€ё. Sam znieruchomia€ѕ i nadstawi€ѕ uszu w nadziei, €їe z tej rozmowy dowie si€ё czego€ђ !u€їytecznego. My€ђla€ѕ te€ї, €їe Gorbag, kt€њry nale€їa€ѕ, jak wynika€ѕo z jego s€ѕ€њw, do za€ѕogi Minas Morgul, zechce mo€їe wr€њci€ѓ i w€њwczas otworzy mu drog€ё do korytarza. - Nie wiem - m€њwi€ѕ Gorbag. - Na og€њ€ѕ wiadomo€ђci dochodz€љ !szybciej, ni€їby ptak dolecia€ѕ. Nie pyta€ѕem jednak, jakim sposobem to si€ё dzieje. Bezpieczniej nie pyta€ѓ. Brr! Ciarki po mnie chodz€љ, kiedy widz€ё tych Nazgul€њw. Jak spojrz€љ na ciebie, to masz wra€їenie, €їe ci€ё oczyma ze &sk€њry ob€ѕupili, €їe si€ё znalaz€ѕe€ђna zimnie i w ciemno€ђciach, z !dala od swoich. Ale on ich lubi, to teraz jego ulubie€јcy, wi€ёc nie pomog€љ skargi. Powiadam "ci, s€ѕu€їba w stolicy to dzisiaj ci€ё€їki kawa€ѕek chleba. - Spr€њbowa€ѕby€ђ €їycia w tych g€њrach, w najbli€їszym s€љsiedztwie Szeloby! - odpar€ѕ Szagrat. "- Wola€ѕbym si€ё znale€ќ€ѓ z dala i od Nazgul€њw, i od niej. Ale teraz mamy wojn€ё, potem mo€їe b€ёdzie l€їej. - Na wojnie dobrze si€ё nam wiedzie, jak m€њwi€љ. - M€њwi€љ, co chc€љ - mrukn€љ€ѕ Gorbag. - Zobaczymy. W ka€їdym razie, je€ђli powiedzie si€ё rzeczywi€ђcie, b€ёdzie dla nas wi€ёcej miejsca na €ђwiecie."Jak my€ђlisz, gdyby si€ё trafi€ѕa sposobno€ђ€ѓ, warto by we dw€њch wyw€ёdrowa€ѓ cichcem zkilku dobranymi, zaufanymi !ch€ѕopakami i na w€ѕasn€љ r€ёk€ё urz€љdzi€ѓ si€ё w jakim€ђ wygodnym zak€љtku, gdzie o €ѕup €ѕatwo, a wielcy zwierzchnicy nie depc€љ po pi€ёtach. - Ha! - rzek€ѕ Szagrat. - Przypomnia€ѕyby si€ё dawne czasy. "- W€ѕa€ђnie. Nie ciesz si€ё jednakprzedwcze€ђnie. Troch€ё jestem niespokojny. Jak ci m€њwi€ѕem, nawet najwy€їsi zwierzchnicy...- Gorbag zni€їy€ѕ g€ѕos do szeptu: - Tak, nawet ci na "samej g€њrze mog€љ si€ё pomyli€ѓ. !Powiedzia€ѕe€ђ, €їe co€ђ omal namsi€ё nie wymkn€ё€ѕo. A ja ci powiadam, €їe co€ђ nam si€ё wymkn€ё€ѕo na dobre. Musimy tego teraz szuka€ѓ. Kiedy trzeba naprawia€ѓ czyje€ђ b€ѕ€ёdy, zawsze biednych !Uruk€њw gna si€ё do najci€ё€їszejroboty i nawet nie podzi€ёkuje im nikt, jak by nale€їa€ѕo. Pami€ёtaj te€ї, €їe przeciwnicy nienawidz€љ nas tak samo jak "jego, i je€ђliby go zwyci€ё€їyli, czeka nas marny koniec... Powiedz no, kiedy dosta€ѕe€ђ rozkaz, €їeby wyj€ђ€ѓ z oddzia€ѕem na prze€ѕ€ёcz? - Przed godzin€љ, na kr€њtko przed naszym spotkaniem. !Przys€ѕano wiadomo€ђ€ѓ. €єNazgul zaniepokojony. Niebezpiecze€јstwo szpieg€њw na Schodach. Zdwoi€ѓ czujno€ђ€ѓ.Wys€ѕa€ѓ zwiad na szczyt !Schod€њw€і. No, wi€ёc ruszy€ѕem z€їo€ѕnierzami natychmiast. - Co€ђ tu jest nie w porz€љdku - rzek€ѕ Gorbag. - Wiem na pewno, €їe nasi Milcz€љcy wartownicy ju€ї dwa dni temu, je€ђli nie dawniej, byli zaniepokojeni. Ale mnie wyprawiono z patrolem wczoraj dopiero i nie wys€ѕano €їadnego raportu do Lugburza; mo€їe dlatego, €їe wci€љgni€ёto na maszt Wielki Sygna€ѕ, €їe Najwy€їszy Nazgul wyrusza€ѕ nawojn€ё i tak dalej. Podobno Lugburz nie przyjmowa€ѕ €їadnych wiadomo€ђci przez do€ђ€ѓ d€ѕugi czas. - Oko by€ѕo zaj€ёte czym€ђ innym zapewne - rzek€ѕ Szagrat. - M€њwi€љ, €їe na zachodzie dziej€љ si€ё wa€їne rzeczy. - To wiadomo - mrukn€љ€ѕ Gorbag - ale tymczasem nieprzyjaciele zakradli si€ё na !Schody. Co€ђ ty robi€ѕ na swojej wie€їy! Masz przecie€ї obowi€љzek trzyma€ѓ stra€ї nad prze€ѕ€ёcz€љ, nie czekaj€љc na szczeg€њlne rozkazy. Od czego jeste€ђ? - Daj spok€њj. Nie pr€њbuj mnie uczy€ѓ moich obowi€љzk€њw. Nie !€ђpimy na wie€їy, wiedzieli€ђmy, €їe dzieje si€ё co€ђ dziwnego. - Nawet bardzo dziwnego! - No tak, zauwa€їyli€ђmy €ђwiat€ѕo i krzyki. Ale Szeloba !wylaz€ѕa z jaskini. Moi ch€ѕopcy widzieli j€љ i jej S€ѕu€їk€ё. - Jej S€ѕu€їk€ё? Co za jeden? - Chyba go znasz: ma€ѕy, czarny, chudy stw€њr, troch€ё tak€їe do paj€љka podobny, ale bardziej jeszcze do zag€ѕodzonej €їaby. By€ѕ u nas ju€ї kiedy€ђ. Przed laty po raz pierwszy wyszed€ѕ z Lugburza imieli€ђmy rozkaz od najwy€їszego dow€њdztwa, €їebygo przepu€ђci€ѓ. Potem wraca€ѕ par€ё razy na Schody, ale go nie zaczepiali€ђmy: zawar€ѕ chyba jaki€ђ uk€ѕad z Jej Ksi€љ€ї€ёc€љ Mo€ђci€љ. Przypuszczam, €їe nie nadaje si€ё do jedzenia, bo w przeciwnym razie Szeloba nie uszanowa€ѕaby rozkaz€њw naszych w€ѕadz. Czuwali€ђmy jednak nad dolin€љ pilnie, wiemy, €їe S€ѕu€їka Szeloby odwiedzi€ѕ j€љ w przeddzie€ј ca€ѕej tej awantury. Widzieli€ђmy go wczoraj z wieczora, przed noc€љ. Moi zwiadowcy donie€ђli, €їe Jej "Ksi€љ€ї€ёca Mo€ђ€ѓ czeka go€ђci i przygotowuje si€ё tam zabawa;zadowoli€ѕem si€ё t€љ wiadomo€ђci€љ, p€њki nie dosta€ѕem rozkazu z g€њry. #My€ђla€ѕem, €їe S€ѕu€їka postara€ѕ si€ё dla niej o rozrywk€ё albo !mo€їe wy z dolin przys€ѕali€ђcie jej podarunek, je€јca wojennego czy co€ђ w tym rodzaju. Nie wtr€љcam si€ё do jej zabaw. Wiadomo, €їe kiedy Szeloba poluje, €їadna zwierzyna nie wymknie si€ё €їywa z tunelu. - Tak my€ђlisz? Czy€ђ nie . erena czy Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПBoP c Э€pn К c 0q(m c “r•"~( іџџwidzia€ѕ tego pokurcza pod urwiskiem? Powtarzam ci: jestem mocno zaniepokojony. Nie wiem, co to za jeden, ale skoro doszed€ѕ do Schod€њw, wydosta€ѕ si€ё wida€ѓ €їywy z tunelu i umkn€љ€ѕ sprzed nosa Szelobie. Przeci€љ€ѕ zapor€ё z !paj€ёczyny i wyszed€ѕ z jaskini. To daje do my€ђlenia, przyznaj. - W ko€јcu przecie€ї go dopad€ѕa. - Dopad€ѕa go? Tego malca? Gdyby pr€њcz niego nie by€ѕo nikogo, zawlok€ѕaby go od razudo swojej spi€їarni i tam by zosta€ѕ. A skoro z Lugburza upominaj€љ si€ё o niego, musia€ѕby€ђ go tam szuka€ѓ. Nie !zazdro€ђci€ѕbym ci zadania! Nie, !z pewno€ђci€љ by€ѕo ich wi€ёcej. Sam w tym momencie zainteresowa€ѕ si€ё rozmow€љ ork€њw i przycisn€љ€ѕ ucho do kamienia. !- Kto przeci€љ€ѕ p€ёta, kt€њrymi go Szeloba omota€ѕa, Szagracie? Ten sam, kto przeci€љ€ѕ paj€ёczyn€ё w drzwiach. Czy to nie bije w oczy? Kto wbi€ѕ szpikulec w brzuch Jej Ksi€љ€ї€ёcej Mo€ђci? Wci€љ€ї ten sam €ђmia€ѕek. A gdzie€ї on si€ё podzia€ѕ? M€њw, gdzie on jest, Szagracie! Szagrat nie odpowiedzia€ѕ. - Warto si€ё nad tym zastanowi€ѓ, to nie przelewki. Wiesz chyba r€њwnie dobrze jak ja, €їe nikt dotychczas nie zdo€ѕa€ѕ wbi€ѓ Szelobie szpilki pod sk€њr€ё. Pewnie, trudno !ubolewa€ѓ, €їe to j€љ spotka€ѕo, ale to znaczy, €їe kr€љ€їy tu gdzie€ђ nieprzyjaciel gro€ќniejszy od wszystkich buntownik€њw, jacy od dni wielkiego obl€ё€їenia pokazali si€ё na naszym pograniczu. Co€ђ nam si€ё wymkn€ё€ѕo! - Ale co to jest? - st€ёkn€љ€ѕ Szagrat. - S€љdz€љc z oznak, kapitanie Szagracie, jest to wielki wojownik, najprawdopodobniejelf, w ka€їdym razie uzbrojony w miecz elf€њw, a mo€їe te€ї w "top€њr. Kr€љ€їy ca€ѕy i zdr€њw po okolicy, nad kt€њr€љ powierzono #ci stra€ї, a ty€ђ go nie wytropi€ѕ.Bardzo dziwna sprawa! Gorbag $splun€љ€ѕ, a Sam u€ђmiechn€љ€ѕ si€ё nieweso€ѕo s€ѕysz€љc ten sw€њj rysopis. - Ty zawsze wszystko widziszw czarnych kolorach - rzek€ѕ Szagrat. - Oznaki mo€їna sobierozmaicie t€ѕumaczy€ѓ, tak jak !ty je odczyta€ѕe€ђ albo zupe€ѕnieinaczej. Rozstawi€ѕem warty wsz€ёdzie doko€ѕa i b€ёd€ё wszystkie sprawy za€ѕatwia€ѕ po#kolei. Na razie musz€ё si€ё zaj€љ€ѓtym intruzem, kt€њrego z€ѕapa€ѕem, a potem dopiero zaczn€ё si€ё martwi€ѓ o innych. %- Je€ђli si€ё nie myl€ё, nie b€ёdzie wielkiej korzy€ђci z tego przy€ѕapanego je€јca - rzek€ѕ Gorbag. - Mo€їe on nie ma nic "wsp€њlnego z w€ѕa€ђciw€љ spraw€љ. Tamten si€ѕacz z mieczem nie przywi€љzywa€ѕ wida€ѓ wagi do osoby tego malca, skoro go zostawi€ѕ nieprzytomnego pod urwiskiem. To na pewno podst€ёp, jak znam elf€њw. - Zobaczymy. Teraz czas w drog€ё. Za d€ѕugo gadamy. Chod€ќmy i przyjrzyjmy si€ё lepiej je€јcowi. - Co z nim zamierzasz zrobi€ѓ? Nie zapominaj, €їe to ja pierwszy go spostrzeg€ѕem. Je€їeli b€ёdzie wolno z nim pohula€ѓ, ja i moi ch€ѕopcy musimy mie€ѓ tak€їe udzia€ѕ w zabawie. - Poczekaj, poczekaj! - odburkn€љ€ѕ Szagrat. - Mam wyra€ќne rozkazy. A za ich z€ѕamanie odpowiada€ѕbym "w€ѕasn€љ sk€њr€љ i twoj€љ tak€їe. Ka€їdy obcy w€ѕ€њcz€ёga uj€ёty przez nasze stra€їe ma by€ѓ €їywcem przetrzymany w wie€їy. Je€јca mam zrewidowa€ѓ,odebra€ѓ mu wszystko, co przynim znajd€ё. Dok€ѕadny opis ka€їdego przedmiotu, cz€ё€ђci odzie€їy, broni, list€њw, pier€ђcieni czy drobiazg€њw musz€ё przes€ѕa€ѓ natychmiast do Lugburza i tylko tam. Je€јcanie wolno tkn€љ€ѓ pod kar€љ "€ђmierci, g€ѕow€љ r€ёcz€љ za jego !ca€ѕo€ђ€ѓ wszyscy dozorcy, p€њki on nie przy€ђle po niego albo !nie przyb€ёdzie osobi€ђcie, €їebygo wybada€ѓ. Rozkaz jasny, wykonam go oczywi€ђcie. - Masz go do naga obedrze€ѓ? - rzek€ѕ Gorbag. - Tak€їe z !z€ёb€њw, paznokci i w€ѕos€њw, co?- Nie. Przecie€ї ci powiedzia€ѕem, €їe jeniec nale€їy do Lugburza. Ma by€ѓ tam dostarczony €їywy i ca€ѕy. - Troch€ё b€ёdzie trudno wykona€ѓ ten rozkaz - za€ђmia€ѕsi€ё Gorbag. - To ju€ї zimne €ђcierwo. Co w Lugburzu zrobi€љ z tak€љ zdobycz€љ, nie mam poj€ёcia. R€њwnie dobrze mo€їna go wsadzi€ѓ do garnka. !- G€ѕupcze! - mrukn€љ€ѕ Szagrat. - Gadasz niby m€љdrze, ale nie wszystkie rozumy zjad€ѕe€ђ, nie wiesz nawet tego, co prawie ka€їdy ork wie. Trafisz do !garnka Szeloby, je€ђli b€ёdziesz taki nieostro€їny. Mcierwo! A wi€ёc nie znasz sztuczek Jej Ksi€љ€ї€ёcej Mo€ђci? Kiedy peta ofiar€ё, to znaczy, €їe przeznacza j€љ do zjedzenia. A Szeloba nie jada €ђcierwa i nie pije krwi trup€њw. Ten pokurcz jest €їywy. Sam zachwia€ѕ si€ё i opar€ѕ o "g€ѕaz. Wyda€ѕo mu si€ё, €їe ca€ѕy !czarny €ђwiat zako€ѕysa€ѕ si€ё i zawirowa€ѕ wok€њ€ѕ niego. Wstrz€љs by€ѕ tak silny, €їe hobbit omal nie pad€ѕ zemdlony;walcz€љc z ogarniaj€љc€љ go %s€ѕabo€ђci€љ m€њwi€ѕ sobie w g€ѕ€ёbi duszy: €єAch, g€ѕupi Samie, !przecie€ї serce szepta€ѕo ci, €їe!on €їyje, a ty uwierzy€ѕe€ђ, €їe umar€ѕ. Nigdy nie ufaj swojej g€ѕowie, bo ta najmniej udana cz€ё€ђ€ѓ twego cia€ѕa. W tym rzecz, €їe od pocz€љtku nie "mia€ѕe€ђ nadziei. Co teraz robi€ѓ?Chwilowo nic, wystarcza oprze€ѓ si€ё o ten nieruchomy g€ѕaz i pos€ѕucha€ѓ jeszcze wstr€ёtnych orkowych g€ѕos€њw€і.- Ba! - m€њwi€ѕ Szagrat. - Szeloba ma niejedn€љ trucizn€ё. Kiedy poluje, zwykle tylko raz "d€ќgnie ofiar€ё €ї€љd€ѕem w kark, a to wystarcza, €їeby ka€їde stworzenie zmi€ёk€ѕo jak ryba "po wyj€ёciu o€ђci i €їeby mog€ѕa z nim zrobi€ѓ, co chce. Pami€ёtaszstarego Uftaka? Zgin€љ€ѕ i nie wraca€ѕ od wielu dni. "Znale€ќli€ђmy go w k€љcie jaskini:wisia€ѕ, ale by€ѕ przytomny i oczy mia€ѕ otwarte. Ale si€ё wtedy u€ђmiali€ђmy! Szeloba pewnie o nim zapomnia€ѕa, mimo to woleli€ђmy go nie "rusza€ѓ, €їeby si€ё nie nara€їa€ѓ na jej gniew. Ten ma€ѕy pokurcz zbudzi si€ё za kilka godzin zdr€њw zupe€ѕnie, co najwy€їej b€ёdzie go na razie troch€ё mdli€ѕo. No i zdr€њw zostanie, dop€њki si€ё nim w Lugburzu nie zajm€љ. Nie b€ёdzienic wiedzia€ѕ, gdzie si€ё !znajduje i co si€ё z nim sta€ѕo. - I nie przeczuje, co go czeka!#- za€ђmia€ѕ si€ё Gorbag. - Je€їeli nie wolno nic wi€ёcej, opowiemy mu przynajmniej par€ё historyjek na ten temat. Nigdy pewnie dotychczas nie by€ѕ w pi€ёknym Lugburzu, wi€ёc nie wyobra€їa sobie, jakich tam zazna przyjemno€ђci. !Zabawa b€ёdzie lepsza, ni€ї si€ё spodziewa€ѕem. Chod€ќmy! - Powiadam ci, €їe €їadnej zabawy nie b€ёdzie - odpar€ѕ Szagrat. - Je€јcowi w€ѕos z !g€ѕowy spa€ђ€ѓ nie mo€їe albo my obaj po€їegnamy si€ё z g€ѕowami.- No, niech tam. Ale ja na twoim miejscu wola€ѕbym schwyta€ѓ tamtego si€ѕacza, kt€њry umkn€љ€ѕ, zanimbym wys€ѕa€ѕ meldunek do Lugburza. Nie ma si€ё czym chwali€ѓ, €їe z€ѕapa€ѕe€ђ koci€ё, je€ђli lew uciek€ѕ. #G€ѕosy zacz€ё€ѕy si€ё oddala€ѓ. Sam s€ѕysza€ѕ cichn€љcy tupot n€њg. Otrz€љsn€љ€ѕ si€ё z pierwszego "oszo€ѕomienia i z kolei ogarn€љ€ѕ go dziki gniew. - Wszystko popl€љta€ѕem! - krzycza€ѕ. - Wiedzia€ѕem, €їe tak b€ёdzie. Teraz porwali Froda, maj€љ go w swoich "€ѕapach €ѕotry przekl€ёte. Nigdy, nigdy nie wolno s€ѕudze opuszcza€ѓ pana! Tej zasady nie powinienem by€ѕ €ѕama€ѓ. Czu€ѕem to w g€ѕ€ёbi serca. Czy m€њj pan mi przebaczy? Musz€ё go wyzwoli€ѓ. Tak czy inaczej, musz€ё! !Zn€њw doby€ѕ miecza i pr€њbowa€ѕ !stuka€ѓ w kamie€ј r€ёkoje€ђci€љ, $lecz g€ѕaz j€ёkn€љ€ѕ tylko g€ѕucho inie drgn€љ€ѕ z miejsca. Ostrze !za to rozb€ѕys€ѕo tak jasno, €їe hobbit m€њg€ѕ si€ё lepiej rozejrze€ѓ po jaskini. Ze zdumieniem stwierdzi€ѕ, €їe kamie€ј ma kszta€ѕt ci€ё€їkich drzwi, dwa razy niemal wy€їszych od niego. W g€њrze !miedzy g€њrn€љ kraw€ёdzi€љ g€ѕazua niskim stropem korytarza zia€ѕa szeroka szpara. Drzwi mia€ѕy zapewne chroni€ѓ ork€њw od napa€ђci Szeloby i by€ѕy od wn€ёtrza zamkni€ёte na zasuw€ё i rygle, kt€њrych paj€ёczyca mimo swej chytro€ђci nie mog€ѕadosi€ёgn€љ€ѓ ani otworzy€ѓ. Resztkami si€ѕ Sam podskoczy€ѕ i!uchwyci€ѕ si€ё g€њrnej kraw€ёdzi #g€ѕazy, wlaz€ѕ na ni€љ i spu€ђci€ѕ $si€ё na drug€љ stron€ё. Z l€ђni€љcymmieczem w r€ёku pobieg€ѕ na o€ђlep przez kr€ёty korytarz. !Wiadomo€ђ€ѓ, €їe pan jego €їyje, pobudzi€ѕa Sama do ostatniego zrywu i kaza€ѕa mu zapomnie€ѓ o zm€ёczeniu. Nie widzia€ѕ drogi przed sob€љ, bo nowe korytarze wci€љ€ї wi€ѕy !si€ё i skr€ёca€ѕy, lecz zdawa€ѕo !mu si€ё, €їe ju€ї dogania dw€њch ork€њw, bo ich g€ѕosy s€ѕysza€ѕ wyra€ќniej, jak gdyby z bardzobliska. - Tak zrobi€ё - m€њwi€ѕ Szagrat gniewnym tonem. - Wpakuj€ё go do najwy€їszej izby. - Dlaczego? - mrukn€љ€ѕ Gorbag.- Czy nie macie zamykanych loch€њw? - Musz€ё go strzec, ju€ї ci t€ѕumaczy€ѕem - odpar€ѕ Szagrat.- Nie rozumiesz? To cenny jeniec. Nie ufam ani moim, ani twoim ch€ѕopcom, ani nawet tobie, bo zanadto lubisz zabaw€ё. Umieszcz€ё go tam, gdzie chc€ё i gdzie ty si€ё nie !dostaniesz, je€ђli nie b€ёdziesz si€ё zachowywa€ѕ przyzwoicie. Na samej g€њrze. Tam b€ёdzie bezpieczny. - Czy€їby? - powiedzia€ѕ Sam. -!Zapomnia€ѕe€ђ o wielkim si€ѕaczu,$o elfie, kt€њry kr€љ€їy w pobli€їu! Z tym s€ѕowy obieg€ѕ p€ёdem ostatni zakr€ёt; niestety !przekona€ѕ si€ё, €їe zwi€њd€ѕ go chytrze zbudowany tunel lub mo€їe wyostrzony dzi€ёki $Pier€ђcieniowi s€ѕuch i €їe omyli€ѕ si€ё w ocenie odleg€ѕo€ђci. Dwaj orkowie byli jeszcze daleko przed nim. Widzia€ѕ ich czarne sylwetki na tle czerwonego blasku. Korytarz bieg€ѕ tutaj nareszcie prosto i !wznosi€ѕ si€ё pod g€њr€ё. U jego ko€јca widnia€ѕy otwarte na o€ђcie€ї szerokie dwuskrzyd€ѕowe drzwi prowadz€љce zapewne do g€ѕ€ёbokich podziemnych kom€њr pod wysok€љ wie€ї€љ. Orkowie nios€љcy je€јca ju€ї weszli do wn€ёtrza. Gorbag i Szagrat ju€ї "osi€љgn€ёli pr€њg. Sam z krzykiem !wywija€ѕ €€љde€ѕkiem, lecz jego #s€ѕaby g€ѕos gin€љ€ѕ w straszliwej wrzawie. Nikt na niego nie zwr€њci€ѕ uwagi. Wielkie drzwi zatrzasn€ё€ѕy si€ё z €ѕoskotem: bum! €elazne sztaby zapad€ѕy si€ё ze szcz€ёkiem. Brama by€ѕa zamkni€ёta. Sam z impetem rzuci€ѕ si€ё na zaryglowan€љ spi€їow€љ zapor€ё i pad€ѕ zemdlony. Le€їa€ѕ pod drzwiami $w€ђr€њd ciemno€ђci. Frodo €їy€ѕ, aleby€ѕ je€јcem Nieprzyjaciela. ЁЂЃЄЅІЇЈЉЊЋЌ­ЎЏАБВГДЕЖЗИЙКЛМНОПРСТУФХЦЧШЩЪЫЬЭЮЯабвгдежзийклмнопрстуфхцчшщъыьэюя№љ jakie€ђ k€ѕopoty. Wedle wie€ђci, kt€њre !przynios€ѕe€ђ z dolin, Nazgulowies€љ zaniepokojeni, a ja wiem, €їe w Lugburzu tak€їe si€ё czym€ђ k€ѕopocz€љ. Co€ђ omal namsi€ё nie wymkn€ё€ѕo. - Omal, powiadasz! - rzek€ѕ Gorbag. - Tak, ale pogadamy o tym p€њ€ќniej - odpar€ѕ Szagrat. - Poczekaj, a€ї znajdziemy si€ё na Dolnej Mcie€їce. Tam jest taki k€љcik, gdzie mo€їna bezpiecznie pogaw€ёdzi€ѓ, kiedych€ѕopcy p€њjd€љ naprz€њd. W chwil€ё potem €ѕuczywa znikn€ё€ѕy sprzed oczu Sama. !Co€ђ zgrzytn€ё€ѕo i hukn€ё€ѕo, a gdy Sam podbieg€ѕ bli€їej, rozleg€ѕ si€ё g€ѕuchy €ѕoskot. Domy€ђla€ѕ si€ё, €їe orkowie skr€ёcili i poszli tym samym bocznym korytarzem, na kt€њry hobbici natkn€ёli si€ё w drodze przez tunel stwierdzaj€љc, €їe jest zawalony ogromnym g€ѕazem. G€ѕaz by€ѕ w dalszym ci€љgu na miejscu. Orkowie jednak omin€ёli go jakim€ђ sposobem, bo s€ѕycha€ѓ by€ѕo ich g€ѕosy w korytarzu. Biegli naprz€њd, coraz dalej w "g€ѕ€љb g€њry, wracaj€љc do Wie€їy. Sama ogarn€ё€ѕa rozpacz. Unosiliprzecie€ї cia€ѕo jego pana, z pewno€ђci€љ w nikczemnych zamiarach, a on nie m€њg€ѕ za !nimi pod€љ€їy€ѓ. Rzuci€ѕ si€ё na !g€ѕaz pr€њbuj€љc go odepchn€љ€ѓ, lecz przeszkoda nie ust€љpi€ѕa. Nagle po drugiej stronie, bardzo blisko, jak si€ё wyda€ѕo hobbitowi, zabrzmia€ѕy zn€њw g€ѕosy dw€њch dow€њdc€њw, ci€љgn€љcych sw€љ pogaw€ёdk€ё. Sam znieruchomia€ѕ i nadstawi€ѕ uszu w nadziei, €їe z tej rozmowy dowie si€ё czego€ђ !u€їytecznego. My€ђla€ѕ te€ї, €їe Gorbag, kt€њry nale€їa€ѕ, jak wynika€ѕo z jego s€ѕ€њw, do za€ѕogi Minas Morgul, zechce mo€їe wr€њci€ѓ i w€њwczas otworzy mu drog€ё do korytarza. - Nie wiem - m€њwi€ѕ Gorbag. - Na og€њ€ѕ wiadomo€ђci dochodz€љ !szybciej, ni€їby ptak dolecia€ѕ. Nie pyta€ѕem jednak, jakim sposobem to si€ё dzieje. Bezpieczniej nie pyta€ѓ. Brr! Ciarki po mnie chodz€љ, kiedy widz€ё tych Nazgul€њw. Jak spojrz€љ na ciebie, to masz wra€їenie, €їe ci€ё oczyma ze &sk€њry ob€ѕupili, €їe si€ё znalaz€ѕe€ђna zimnie i w ciemno€ђciach, z !dala od swoich. Ale on ich lubi, to teraz jego ulubie€јcy, wi€ёc nie pomog€љ skargi. Powiadam "ci, s€ѕu€їba w stolicy to dzisiaj ci€ё€їki kawa€ѕek chleba. - Spr€њbowa€ѕby€ђ €їycia w tych g€њrach, w najbli€їszym s€љsiedztwie Szeloby! - odpar€ѕ Szagrat. "- Wola€ѕbym si€ё znale€ќ€ѓ z dala i od Nazgul€њw, i od niej. Ale teraz mamy wojn€ё, potem mo€їe b€ёdzie l€їej. - Na wojnie dobrze si€ё nam wiedzie, jak m€њwi€љ. - M€њwi€љ, co chc€љ - mrukn€љ€ѕ Gorbag. - Zobaczymy. W ka€їdym razie, je€ђli powiedzie si€ё rzeczywi€ђcie, b€ёdzie dla nas wi€ёcej miejsca na €ђwiecie."Jak my€ђlisz, gdyby si€ё trafi€ѕa sposobno€ђ€ѓ, warto by we dw€њch wyw€ёdrowa€ѓ cichcem zkilku dobranymi, zaufanymi !ch€ѕopakami i na w€ѕasn€љ r€ёk€ё urz€љdzi€ѓ si€ё w jakim€ђ wygodnym zak€љtku, gdzie o €ѕup €ѕatwo, a wielcy zwierzchnicy nie depc€љ po pi€ёtach. - Ha! - rzek€ѕ Szagrat. - Przypomnia€ѕyby si€ё dawne czasy. "- W€ѕa€ђnie. Nie ciesz si€ё jednakprzedwcze€ђnie. Troch€ё jestem niespokojny. Jak ci m€њwi€ѕem, nawet najwy€їsi zwierzchnicy...- Gorbag zni€їy€ѕ g€ѕos do szeptu: - Tak, nawet ci na "samej g€њrze mog€љ si€ё pomyli€ѓ. !Powiedzia€ѕe€ђ, €їe co€ђ omal namsi€ё nie wymkn€ё€ѕo. A ja ci powiadam, €їe co€ђ nam si€ё wymkn€ё€ѕo na dobre. Musimy tego teraz szuka€ѓ. Kiedy trzeba naprawia€ѓ czyje€ђ b€ѕ€ёdy, zawsze biednych !Uruk€њw gna si€ё do najci€ё€їszejroboty i nawet nie podzi€ёkuje im nikt, jak by nale€їa€ѕo. Pami€ёtaj te€ї, €їe przeciwnicy nienawidz€љ nas tak samo jak "jego, i je€ђliby go zwyci€ё€їyli, czeka nas marny koniec... Powiedz no, kiedy dosta€ѕe€ђ rozkaz, €їeby wyj€ђ€ѓ z oddzia€ѕem na prze€ѕ€ёcz? - Przed godzin€љ, na kr€њtko przed naszym spotkaniem. !Przys€ѕano wiadomo€ђ€ѓ. €єNazgul zaniepokojony. Niebezpiecze€јstwo szpieg€њw na Schodach. Zdwoi€ѓ czujno€ђ€ѓ.Wys€ѕa€ѓ zwiad na szczyt !Schod€њw€і. No, wi€ёc ruszy€ѕem z€їo€ѕnierzami natychmiast. - Co€ђ tu jest nie w porz€љdku - rzek€ѕ Gorbag. - Wiem na pewno, €їe nasi Milcz€љcy wartownicy ju€ї dwa dni temu, je€ђli nie dawniej, byli zaniepokojeni. Ale mnie wyprawiono z patrolem wczoraj dopiero i nie wys€ѕano €їadnego raportu do Lugburza; mo€їe dlatego, €їe wci€љgni€ёto na maszt Wielki Sygna€ѕ, €їe Najwy€їszy Nazgul wyrusza€ѕ nawojn€ё i tak dalej. Podobno Lugburz nie przyjmowa€ѕ €їadnych wiadomo€ђci przez do€ђ€ѓ d€ѕugi czas. - Oko by€ѕo zaj€ёte czym€ђ innym zapewne - rzek€ѕ Szagrat. - M€њwi€љ, €їe na zachodzie dziej€љ si€ё wa€їne rzeczy. - To wiadomo - mrukn€љ€ѕ Gorbag - ale tymczasem nieprzyjaciele zakradli si€ё na !Schody. Co€ђ ty robi€ѕ na swojej wie€їy! Masz przecie€ї obowi€љzek trzyma€ѓ stra€ї nad prze€ѕ€ёcz€љ, nie czekaj€љc na szczeg€њlne rozkazy. Od czego jeste€ђ? - Daj spok€њj. Nie pr€њbuj mnie uczy€ѓ moich obowi€љzk€њw. Nie !€ђpimy na wie€їy, wiedzieli€ђmy, €їe dzieje si€ё co€ђ dziwnego. - Nawet bardzo dziwnego! - No tak, zauwa€їyli€ђmy €ђwiat€ѕo i krzyki. Ale Szeloba !wylaz€ѕa z jaskini. Moi ch€ѕopcy widzieli j€љ i jej S€ѕu€їk€ё. - Jej S€ѕu€їk€ё? Co za jeden? - Chyba go znasz: ma€ѕy, czarny, chudy stw€њr, troch€ё tak€їe do paj€љka podobny, ale bardziej jeszcze do zag€ѕodzonej €їaby. By€ѕ u nas ju€ї kiedy€ђ. Przed laty po raz pierwszy wyszed€ѕ z Lugburza imieli€ђmy rozkaz od najwy€їszego dow€њdztwa, €їebygo przepu€ђci€ѓ. Potem wraca€ѕ par€ё razy na Schody, ale go nie zaczepiali€ђmy: zawar€ѕ chyba jaki€ђ uk€ѕad z Jej Ksi€љ€ї€ёc€љ Mo€ђci€љ. Przypuszczam, €їe nie nadaje si€ё do jedzenia, bo w przeciwnym razie Szeloba nie uszanowa€ѕaby rozkaz€њw naszych w€ѕadz. Czuwali€ђmy jednak nad dolin€љ pilnie, wiemy, €їe S€ѕu€їka Szeloby odwiedzi€ѕ j€љ w przeddzie€ј ca€ѕej tej awantury. Widzieli€ђmy go wczoraj z wieczora, przed noc€љ. Moi zwiadowcy donie€ђli, €їe Jej "Ksi€љ€ї€ёca Mo€ђ€ѓ czeka go€ђci i przygotowuje si€ё tam zabawa;zadowoli€ѕem si€ё t€љ wiadomo€ђci€љ, p€њki nie dosta€ѕem rozkazu z g€њry. #My€ђla€ѕem, €їe S€ѕu€їka postara€ѕ si€ё dla niej o rozrywk€ё albo !mo€їe wy z dolin przys€ѕali€ђcie jej podarunek, je€јca wojennego czy co€ђ w tym rodzaju. Nie wtr€љcam si€ё do jej zabaw. Wiadomo, €їe kiedy Szeloba poluje, €їadna zwierzyna nie wymknie si€ё €їywa z tunelu. - Tak my€ђlisz? Czy€ђ nie . erena czy Frodo nie - ze є0гnЬ5Цr/>(ШrХПЪ№ЂkP€Ьxƒ0єlС№ЂkЁїП&ГїП€Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПтїПgХїПB@РЃk0Ѓk{ЗїПїAїП”ќП–ЗїПїAїП€€€€€€€   ((ќPPј   p€€@ р BЄЈP*J„pˆ|ˆˆˆv€€€@@€€€€€€@@€€@@@@@@€€ ј P ј Р@@€ј€€€@@@ pˆˆˆˆˆˆp `  pˆ @јpˆˆp(Hˆј№€€рр @№ˆˆˆpј @@pˆˆpˆˆˆppˆˆˆx €€€€@@Р@@€`€`№№€``€р @@@@ <BБ‰™ЉЉО@< PPPјˆˆ№ˆˆ№ˆˆˆ№8D€€€€D8рˆˆˆˆрј€€№€€€јј€€№€€€€8D€€Œ„D<„„„ќ„„„„€€€€€€€€`ˆ р ˆ€€€€€€€№DDDlЊЊ’’„ФЄЄ””Œ„8D‚‚‚‚D8№ˆˆˆ№€€€ 8D‚‚‚‚D8 №ˆˆˆ№ˆ„p€€@ рј „„„„„„„x‚DDD((( ˆ€ˆ€UUUU""„HH00HH„‚D(ј @@€јР€€€€€€€€Р€@@@ Р@@@@@@@@Р@ №€@pxˆˆx€€№ˆˆˆˆ№pˆ€€ˆpxˆˆˆˆxpˆј€ˆp0@р@@@@@p`€pˆp€€№ˆˆˆˆˆ@Р@@@@@ ` Р€€ Р ˆ€€€€€€€€ќ’’’’’№ˆˆˆˆˆpˆˆˆˆp№ˆˆˆˆ№€€xˆˆˆˆx Р€€€€p€@ р@@№@@@@0ˆˆˆˆˆxˆˆPPP ’’ЊЊЊDˆP PˆˆˆPPP Рј @ј @@@€@@@@ €€€€€€€€€€ @@@€@@@@ P №№№№№№№№ ј @@€ј|00`Р ` ``?€РР0Рќ ЬЩƒ<Т ƒ ƒМ РћўaŒa„У №р0@8@X€``РР Р Œ Р€331€a˜љљ1€?ffcУ0ѓ№ƒ‡00 0cрџ€€  СŒС˜у=їУ Ур†@†@† 9ŸѓHŒLŒ…‡†Тјpрpр№с№с№џў0ј №@№@№<^^џУСРРРpррёРѓР№№p / /у№тёцёфђјzј|№x№xрpР`ь№рррРРСУџžўDШ˜Аќ?Р€€€џјѓРї€ї€ї€ч€ч€Ч€ƒСуќOџB„Œ~€€€€рјџ<><<џќџ№<|<<<<p№Рјx88xћ8xp8рџџјx№x№xѓрq№ ј јџ8|xx><<?<|xxxў<|`<`?р<@<@|Hxx0x0џї<<|xx№€{Р{рљр№№№ё№yќx|ƒ?УууууССу€џррРРРРР#РCрУёƒ~№x№љрёрџрёрёсёСрСрСрџџ|>>"bТЧп€xј № № № №с№СрСрСрЯјyyyyyy0сџсџсџсџсрсрСррррррxјxќ8ќ<><<<?‡;‡;‡;‡{ЧqЧqЯqЯЯЯџрџрџрџрџРџРџРрррррџџџџ>ќќјрqЯрюрюрюрюР~Р|Р|Р|џРџрџрџрџр№№p>>>žžџЯџЯџЯxxxxџуџуџуџљџљџљч€ч€ч€xxxx88<<<wwwїŽуŽуžуžуžСмСмСмџЯџ€џ€џ€џ€џуУƒ<xј№рР€џљРРРРџ№џ№џ№џ№РРРч€ч€ч€УСм€ќ€ј€ј€јџпџпџпџпџуџуџуџуРџјџјџјџј8xx|~?ˆџx|8>€Ррјјч„ˆиаррр?№ј|>„Ффєє€џУ>>>>>>џРр№јx||||||јјё?Р№јќ?№|€уСƒРƒРƒрƒ№ќ€ў€€€@РРР@@РР@@``pxG||<<8pрррррррќќ|< € р>Уџ|xј№рРџ Р‡‡‡‡ќ?‚‚ƒƒƒƒУђ?ррррР€pˆј€ˆp p€@ р pˆ€€ˆpииH@@@`Р@@@ииH ј @ј №ˆˆˆˆˆpxˆˆt pˆˆˆˆpРР@€ ј @јџџџџџџўќ€џџџџР№јќ№№№№џјџјџјџјџџџџрјўџј?ќ?ќ?ќџџџџџџџџџџџџј?№рџРџ€џ€џ€џРџрџря№Чјџусрўџџџџ?Рќўўрјќўџџџ№№№№№№№№№№№№џј€€€џ№џ№џ№џ№џ№€€€?џсР€џџџџџџџ€џџ€џ€xџџџџƒџƒƒўўўџџџўўў?ќ?џџџџџџ€€€РРРџџџџџџџ‡ќќўџџџ?р?ёџџџ‡џРџџџўўќјР№№№№№№№€€џјџјџјџјџј€€€€Р€с?џџџџџ‡џ‡џ‡џўјРџџџџџџ№№№№ррр№№№јџўџўџў?ў?џ?џџџ‡џёџёџёџјј№ќќќјўџ€>€€џў€€€€€€€€€€€?џ<<<<?џ?џ?џ?ј<><<ЧџРРРР€€<|x№рРёџсрСрррџџџџрррќ?~xј№ј№ј№ј№ј№№јxџ‡‡ЧЧЧ€€ї€ї€їуууƒСƒСƒџ‡џ‡џ€€€РРРррр№№€€€€€<<<<<‡€ЯџЯџяџџџрёџёџёџёџ~ќ?ќќќ‡џ‡џўј‡€ž№xxx< p€€@ р@@P`Р@@x ј @@€ј8D€€€D8џџџџџџўќ€џџџџР№јќ№№№№џјџјџјџјџџџџрјўџј?ќ?ќ?ќџџџџџџџџџџџџј?№рџРџ€џ€џ€џРџрџря№Чјџусрўџџџџ?Рќўўрјќўџџџ№№№№№№№№№№№№џј€€€џ№џ№џ№џ№џ№€€€?џсР€џџџџџџџ€џџ€џ€xџџџџƒџƒƒўўўџџџўўў?ќ?џџџџџџ€€€РРРџџџџџџџ‡ќќўџџџ?р?ёџџџ‡џРџџџўўќјР№№№№№№№€€џјџјџјџјџј€€€€Р€с?џџџџџ‡џ‡џ‡џўјРџџџџџџ№№№№ррр№№№јўџƒџУџћџћџљРјРјРјјј№р№№џџСџсџўџўџў№јј><<<<<<>џуƒр№РР№ёџљёсС€><x№рсќсмсмсмуоуŽѓŽѓŽѓŽwww<<<<88xx>>px№№р№р№срЯр№№ј|€€€€€<xxx№€РРРрјРРР0Р@Р€€  УФмўпЯ€ЧРУрС№РјР|Р~№88|№=ј><<<<<<<<<<<<<<<<<<<ќќxx||<|<|žž№xaЮC†C‡G‡‡џ‡€€€Стќ>pљ{3ф>œŒ„Р№ќ|>Œ№ 8<< |М<<<<|О<<<<љџƒ№~~ј?xžžœјˆp0Р`Р€рp88p?№€>x𹇈€№8№Рpp`Р0`@ЈЈ<<x№pё€юќppрР Р€ Р8p№рР€€<€€€8pрР0ррР€0=Р>ќ€0€Ч88оŸ†ј8x№р№џ€Р€€€xx|<у?ш0@€pрРƒ€œр